Ektaqmalma apheykha apkelxawéyak ektáha nak chá'a apkelyeheykekxoho
(Lv 26.3-13Dt 7.12-24)1 “Naqsók agkok kélyahákxoho kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, tén han kéllana ekyókxoho m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek séltamho exchek ko'o kóllának se'e sakhem nak, etnéssesek sa' néten agko' kéxegke Wesse' egegkok nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak keso náxop. 2 Káhapwak sa' nahan ekyókxoho xa ektaqmalma negha nak, kólxawagkok sa' nahan kéxegke eñama kélyeheykekxoho m'a Dios Wesse' kélagkok. 3 Tásek sa' katnehek kélheykha m'a tegma apwányam nak tén han ma'a yókxexma nak. 4 Tásek sa' katnehek ekheykha m'a kélketchek, xámok sa' katnehek, tén han ma'a aqsok kélcheneykekxa nak, tén han étkók nak ma'a weyke kélnaqtósso, nepkések tén han ma'a ekyókxoho aqsok kélnaqtósso nak. 5 Xámok sa' katnehek aqsok kélxata m'a hówenaq apxagkok kélagkok, cham'a aqsok ekyexna kélcheneykekxa nak, tén han ma'a kañe' kélyélaqtéssamakxa nak chá'a hótáhap, 6 tásek sa' nahan chá'a katnehek kéxegkáxa ekteyapma m'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a.
7 “Wesse' egegkok sa' elmések kéxegke yaqwayam kólmok kélenmexma m'a apketamokmo enxoho. Tásek sa' katnehek apkeléweykekxa elxegmak ey'áwak kéxegke, keñe sa' yexpaqnek yenyahagkok kélmonye'e kéxegke.
8 “Etaqmelchessesek sa' Wesse' egegkok ma'a kélxátamakxa nak chá'a aqsok aktek ekyexna kélcheneykekxa tén han ma'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, yának sa' kalpayhekxak kélwáxok neyseksa kélheykha m'a apchókxa yaqweykenxa nak egkések.
9 “Etnéssesagkok sa' chá'a énxet'ák kélpagkanamaxche Dios Wesse' kélagkok kélyahákxoho enxoho chá'a m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek tén han kélyetlawa enxoho chá'a m'a ámay apagkok nak, ekhawo apxeyenma axta naqsók etnéssesek. 10 Keñe sa' apyókxoho énxet apheykha nak keso náxop elwetak kélteme kéxegke Wesse' egegkok énxet'ák apagkok, tén sa' yeyk chá'a. 11 Exekmósek sa' apkelásekhayo kéxegke Wesse' egegkok elmések ekxámokma agko' ma'a kélketchek, tén han ekxámokma étkók ma'a weyke kélnaqtósso tén han ekxámokma agko' ma'a aqsok ekyexna kélcheneykekxa kélnakxo eñama m'a xapop apxeyenma axta naqsók egkések kéxegke m'a kélyapmeyk nano'. 12 Emeykessesek sa' ma'a apxátamakxa nak aqsok apagkok ektaqmalma, cham'a néten, yaqwayam sa' kayássesek chá'a ekmámeye m'a xapop apagkok eyeyméxko enxoho chá'a; kataqmelchessesek sa' ekyókxoho m'a aptamheykha. Apwanchek sa' elmássesha chá'a exchep aqsok apagkok apxámokma m'a pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák, keñe sa' xép, melmaxnayhek sa' chá'a xama énxet enxoho yának emássesha aqsok apagkok. 13 Kélmonye'e sa' chá'a etnéssesek kéxegke m'a Wesse' egegkok, háwe sa' chá'a axayo'; néten sa' chá'a kóltéhek kéxegke nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák nak, megkóltemekxeyk sa' chá'a kóneg, kélyahákxoho enxoho chá'a m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok, séltamho exchek ko'o kóllának se'e sakhem nak, tén han kéllana enxoho chá'a 14 meyke kélyenseyam, megkólyetlákxo enxoho chá'a m'a pók kéláyókxa nak tén han megkólpeykásawo enxoho chá'a m'a.
Ekxénamaxche yaqwánxa kólteméssesek meyke nak apkelyaheykekxoho
(Lv 26.14-46)15 “Agkok kólyahákxohok kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, megkóllana enxoho ekyókxoho m'a apkeltémókxa nak antéhek tén han segánamakxa apagkok séltamho exchek ko'o kóllának s'e sakhem nak, káhapwak sa' kéxegke s'e ekyókxoho ekmaso nak negha: 16 Asagkek sa' chá'a katnehek ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a neyseksa kélheykha m'a tegma apwányam nak tén han ma'a yókxexma nak eñama apkeltaqnawéyak ma'a Dios. 17 Méko sa' chá'a katnehek kélxata aqsok ekyexna kélcheneykekxa m'a hówenaq apxagkok kélagkok tén han ma'a kañe' kélyélaqtéssamakxa nak chá'a hótáhap eñama apkeltaqnawéyak ma'a Dios. 18 Apqántawók sa' etnehek ma'a kélketchek, ántawók sa' nahan katnehek ma'a aqsok kélcheneykekxa nak, tén han ma'a étkók nak ma'a weyke kélnaqtósso, nepkések tén han ma'a ekyókxoho aqsok kélnaqtósso nak eñama apkeltaqnawéyak ma'a Dios. 19 Asagkek sa' nahan chá'a katnehek ekteyapma kéxegke ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho eñama apkeltaqnawéyak ma'a Dios.
20 “Yáphássesek sa' kéxegke Wesse' egegkok ekmaso nak negha, magya'áseyak nak nentáhakxa tén han ekyentaxnamo egwáxok ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, kaxwók sa' nahan emasséssók kélyókxoho, eñama kélyamasma, kéllánéyak ma'a kéltémakxa ekmaso. 21 Yáphássesek sa' kéxegke Wesse' egegkok negmasse ekmaso yaqwayam sa' kamasséssók kéxegke m'a apchókxa yaqwánxa sa' kólhamok. 22 Yáphássesek sa' nahan ma'a negmasse ekmanyehe nak chá'a kapayhekxa', ekmexanma egyempehek ekmaso, élyephe egyempehek, tén han ekmexanma agko' exma, ekyamáyóxma meyke yegmen, tén han askok yaqwayam katwássesha m'a hótáhap kélcheneykekxa, negmasse ekmaso yaqwayam sa' katnahagkok chá'a kéxegke ekwokmoho ekmasséssekmo. 23 Megkagkések sa' chá'a ekmámeye m'a néten; keñe sa' se'e xapop nak, megkeyxnések sa' chá'a m'a aqsok kélcheneykekxa. 24 Xóp ekpánma sa' epalchessásenták kéxegke Wesse' egegkok tén han yagkamex ekyaqmageykekxa m'a ekmámeye, ekwokmoho ekmasséssekmo 25 tén han ekwokmoho apmenxena m'a kélenmexma nak. Tásek sa' katnehek kéleywékekxa kélxega peya enxoho kólenmexekxak ma'a, kólexpaqnek sa' eyke kólenyahagkok apmonye'e m'a, elyegweyk sa' nahan apyókxoho énxet'ák apheykha nak keso náxop apkelwet'a enxoho kéxegke. 26 Máma sa' etawagkok ma'a kélhapák nak kéxegke tén han ma'a aqsok nawha'ák éllo, méko sa' kamenxenchesha.
27 “Yahak sa' kéxegke hó táxa m'a Wesse' egegkok, apteméssessama axta m'a egipcios, yetlo tasqapma, nélyensómaxche tén han weygké, megkóltaqmelwomek sa' nahan kéxegke ektáha enxoho xa negmasse nak. 28 Élyeyháxma sa' nahan etnéssesek, tén han megkólwetéxma tén han megkólya'áséyak kéltáhakxa', 29 kólpaknamha sa' chá'a kólweynchamha, ektémól'a énxet meyke apaqta'ák eweynchamha m'a ekyáqtésakxaxma. Megkataqmelek sa' chá'a ekteyapma m'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a; kólwetak sa' aqsa chá'a ekmaso kélheykha tén han kélnaqtawáseykegkoho, méko sa' nahan kapásegwa'. 30 Kamáwhok sa' eykhe chá'a kalyamhopagkok, pók énxet sa' eyke chá'a epathetagkok ma'a kelán'a kélmáheyo kólmok; kóllanagkok sa' eykhe chá'a m'a kélxanák, megkólhemek sa' eyke m'a kañe' nak; kólchenekxak sa' eykhe chá'a m'a anmen yámet, megkóltewek sa' eyke m'a ekyexna nak; 31 kamátog sa' eykhe chá'a kélnápaqta'awók weyke kennawók kéltósso, megkóltewek sa' eyke chá'a m'a ápetek nak; kólmenyexchesek sa' eykhe chá'a kélnápaqta'awók yámelyeheykok kéltósso, megkólxewekxeyk sa' eyke chá'a; elmok sa' nepkések kélnaqtósso m'a kélenmexma nak, méko sa' kapasmok yaqwayam enxoho kólmekxak makham ma'a. 32 Kélnápaqta'awók sa' kólmések énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa m'a kélketchek apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak, yókxoho ekhem sa' eykhe chá'a kóltamhok kólwetekxak ma'a, méko sa' eyke kóltéhek kólwetekxa'. 33 Keñe sa' ma'a kélnakxo nak aqsok kélcheneykekxa m'a xapop kélagkok tén han ma'a ekyókxoho ekyexna eñama nak kéltamheykha, etókasek sa' ma'a énxet'ák megkólweteya axta kéxegke, megkamassegwomek sa' chá'a kéllegeykegkoho kélnaqtawáseykegkoho tén han ekmaso kélteméssesakxa. 34 Kélwet'ak sa' agkok ekyókxoho xa aqsok nak, kalyéhek sa' exma'. 35 Elántekkessesek sa' kéxegke Wesse' egegkok hó táxa ekmaso m'a kéltapnák tén han kélexchakkok tén han ma'a ekyókxoho kélyempe'ék, megkóltaqmelwomek sa' nahan.
36 “Yának sa' kólnaqlakxak kéxegke Wesse' egegkok yetlo wesse' apwányam kélagkok ma'a xama apchókxa megkólya'ásegkaxa nak kéxegke tén han melya'ásegko nak ma'a kélyapmeyk nak. Sa' kólpeykeshok chá'a mók kéláyókxa nak chá'a m'a, élánamáxche nak chá'a m'a yántéseksek tén han ma'a meteymog, 37 elyegweyk sa' chá'a elwetak apyókxoho énxet apkelya'asakxa enxoho chá'a m'a Wesse' egegkok, elya'ássók sa' chá'a yetlo apkelesmésso. 38 Kólchenekxak sa' chá'a ekxámokma m'a aqsok aktek, ántawók sa' eyke chá'a kólnakxek ma'a ekyexna, hakte sawa' sa' esawhaksek. 39 Kólchenekxak sa' chá'a m'a anmen yámet, kóllanha sa' nahan chá'a, megkólyenagkek sa' eyke m'a égmenek nak, megkólnakxek sa' nahan ma'a ekyexna nak hakte askok sa' kasáwak ma'a ekyókxoho nak. 40 Kaxek sa' nahan olivo yámet kélcheneykekxa m'a ekyókxoho xapop kélagkok, megkólexpaqhaxcheyk sa' eyke m'a pexmok agkok nak, hakte kapallamok sa' ma'a ekyexna nak. 41 Kaxek sa' nahan kélketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, megkaxnakha sa' eyke xamo' kéxegke, hakte kalmaxchek sa' kólnaqlakxak ma'a mók apkelókxa. 42 Enaqtawasha sa' sawa' ekyókxoho m'a yenta'a élyawe tén han ma'a aqsok ekyexna ekyetna nak ma'a kañe' xapop kélagkok. 43 Kántagkok sa' aqsa nahan aptamhéyak kelwesse'e m'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha nak kañe' kélókxa kéxegke, keñe sa' kéxegke kataqmelchesagkohok sa' aqsa kaweywenták ma'a ektémakxa nak kéltamhéyak kelwesse'e. 44 Sa' elmássesha nahan chá'a kéxegke aqsok apagkok ma'a, keñe sa' kéxegke, méko sa' katnehek xama aqsok kélagkok yaqwayam kólmássesha chá'a; sa' etnahagkok chá'a apmonye'e m'a, keñe sa' kéxegke axayók chá'a kóltéhek.
45 “Káhapwak sa' kéxegke ekyókxoho s'e aqsok ekmaso nak, kalyetlawha sa', kaltahanyekxak sa' nahan ekwokmoho ekmasséssekmo kéxegke, hakte megkólmenyeyk kólyahakxohok ma'a Dios Wesse' kélagkok, megkólmenyeyk nahan kóllanagkok ma'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek tén han segánamakxa apkeltémo axta chá'a kóllána'. 46 Sa' katnehek magkenatchesso kéllegassáseykegkoho kéxegke tén han kéltawán'ák kélnentámen meyke néxa xa, 47 eñama megkólpeykessamo Dios Wesse' kélagkok yetlo élpayheykekxa kélwáxok tén han ekmátsa kélwáxok ma'a ekyetnama axta ekxámokma aqsok kélagkok apkelmésso. 48 Sa' etnehek apkelásenneykha kéxegke m'a kélenmexma peya nak eláphaksek ey'áwak kéxegke m'a Wesse' egegkok; kóllegagkohok sa' meyk élnapma, tén han hem át'ák, meyke apáwa tén han ma'a ekyókxoho mók ektémakxa nak chá'a nenlegeykegkoho meyke agko' aqsok egagkok. Ellegássesagkohok sa' Wesse' egegkok ekyentaxno agko' kélásenneykha naqsa, ekwokmoho kélmassegwokmo. 49 Ektágkásegmak sa' kéxegke Wesse' egegkok ma'a énxet'ák apkeleñama nak apchókxa makhawók agko' keso náxop, cham'a énxet'ák megkólmowána nak kéxegke m'a apkelpeywa. Máxa sa' etnahagkok ma'a ektémól'a náta meyke ahekhek ekyennaqtél'a kampa'; 50 énxet'ák éllo nak nápaqta'a, megkalepyósek sa' elanok ma'a énxet'ák apkelwányamo nak megkaleyósek sa' nahan elanok ma'a sakcha'álétkók nak. 51 Etókasek sa' ma'a étkók nak weyke kélnaqtósso tén han ma'a ekyexna nak eñama m'a xapop kélagkok, ekwokmoho apteméssesa meyke agko' aqsok; megyeygkesek sa' ma'a hótáhap apaktek, tén han ma'a vino, tén han ma'a pexmok égmenek, tén han ma'a étkok nak ma'a weyke kélnaqtósso tén han nepkések, kólmaskok sa' meyk élnapma.
52 “Ewakhekxak sa' ma'a apyókxoho tegma apkelyawe kélagkok keñe sa' ektamagkok, ekwokmoho apkelyaqnegkásegko m'a meteymog kélhaxta nak nepyáwa netna'awók agko' tén han kélhaxtegkesso nak ekyennaqte kélásenneykekxo nak chá'a; ewakhekxak sa', tén sa' ektamagkok ma'a apyókxoho tegma apkelyawe nak ma'a apchókxa apkelmésso axta m'a Dios Wesse' kélagkok. 53 Megkólenmaxaxcheyk sa' kéxegke meyk élnapma neyseksa apwakhe kélenmexma m'a tegma apkelyawe kélagkok nak, kóltewekxak sa' aqsa chá'a m'a kélketchek kélagko' nak, cham'a kélketchek apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak apkelmésso axta m'a Dios Wesse' kélagkok. 54 Kawomhok sa' nahan melányo apyáxeg apagko' tén han aptáwa' apchásekhayo nak tén han apketchek éleymomáxche nak makham ma'a wesse' ektaqmeleykha nak chá'a apwáxok elanok pók apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke, 55 yaqwayam sa' mepasmehek aptawa enxoho m'a apketchek aphápetek nak. Méko sa' katnehek kéltawakxa kéxegke neyseksa apwakhamap ma'a tegma apkelyawe kélagkok, tén han neyseksa ekmaso apkelyentaxnéssesso kélwáxok kélenmexma m'a apyókxoho tegma apkelyawe kélagkok nak. 56 Kawomhok sa' nahan megkálányo anaqteyegka'a élásekhayo nak chá'a tén han étchek ma'a kelán'ák wesse' megkamámenyého nak chá'a keypetchegwók aqsok ekmaso ekheykha nak kélnepyeseksa kéxegke, cham'a éleymáxkoho agko' nak chá'a, megkalmámenyého nak chá'a kalteyammok xapop meyke élatchesso amagkok, 57 yaqwayam sa' megkapasmehek chá'a ektókagko enxoho m'a étchek ekpalchesso nak chá'a tén han ma'a sakcha'a ataxna'ák éleñama nak chá'a m'a awáxok; kalpósek sa' chá'a katawagkok xa ekyókxoho nak, hakte méko sa' katnehek xama enxoho kéltawakxa neyseksa apwakhe kélenmexma m'a tegma apkelyawe kélagkok nak.
58 “Sa' agkok kóllanak ekyókxoho ektémakxa nak segánamakxa eknaqtáxésamaxche s'e weykcha'áhak nak, tén han megkólekawo enxoho s'e ektémakxa nak eyeymáxkoho apwesey mageysso nak ageyk ma'a Dios Wesse' kélagkok, 59 yáphaksek sa' kélnepyeseksa kéxegke ekyawe agko' ma'a aqsok ekmaso nak tén han nepyeseksa m'a kéltawán'ák kélnentámen, yáphaksek sa' ma'a negmasse ekmaso nak mantaqmelwayam nak hentéhek. 60 Yának sa' katépekxak makham kélnepyeseksa kéxegke m'a ekyókxoho nenlegeykegkoho ekmaso éleñama nak ma'a Egipto, élyegwakkassamo agko' axta chá'a kéxegke, kóllegagkohok sa' chá'a meyke néxa. 61 Yáphássesek sa' nahan mók negmasse tén han nenlegeykegkoho ekmaso megkaxeyenma nak ekpeywa s'e weykcha'áhak nélxekmowasamáxche nak, ekwokmoho ekmassessekmo kéxegke. 62 Keñe sa' kéxegke énxet'ák Israel, kélteme axta eykhe énxet apxámokma apagko' apweykenxal'a apxámokma yaw'a m'a néten, kélqántawók sa' kóltemekxa', eñama megkólyeheykekxa m'a Dios Wesse' kélagkok. 63 Sa' etnehek nahan kaxwók kapayhekxak apwáxok Wesse' egegkok enaqtawasha tén han emasséssók kéxegke m'a ektémakxa axta ekpayheykekxo apwáxok ma'a apteméssessamakxa axta chá'a ektaqmela tén han apxámáseykekxo, hakte énnaqtések sa' apyempehek elántekkesek ma'a apchókxa yaqwánxa sa' kólhamok. 64 Yexpánchesha sa' Wesse' egegkok elya'aksek ma'a ekyókxoho apkelókxa apheykegkaxa nak chá'a pók aptémakxa énxet'ák, eyeynamo m'a xama nekha nak xapop ekweykekxoho m'a mók nekha xapop nak, sa' kólpeykeshok chá'a mók aqsok kéláyókxa nak chá'a m'a, cham'a aqsok kéláyókxa élánamáxche nak chá'a m'a yántéseksek tén han ma'a meteymog, megkólweteya nak kéxegke tén han melweteya axta m'a kélyapmeyk nanók axta. 65 Megkólwetyek sa' ektaqmalma kélheykha tén han kéllókasso kélyampe neyseksa kélheykha m'a apkelókxa nak, hakte Wesse' egegkok sa' egkések kélyegwakto aqsa chá'a neyseksa kélheykha, yetlo élmayósa kélaqta'ák tén han ekyawe agko' élyaqhapmo kélwáxok. 66 Ketók kéltekyómakxa sa' chá'a katnehek; kólmeneyha sa' chá'a ekhem tén han axta'a, megkataqmelek sa' chá'a kélweynchámeykha. 67 Awanhek sa' katnehek kélmenaye, máxa sa' katnégwakxak aqsok kélwete. Sa' kóltéhek chá'a kólpaqmésmakha axto'ók se'e: ‘¡Katnoho annal'a kaxwók axta'a!’, keñe sa' axta'a kóltéhek kólpaqmésmakha s'e: ‘¡Katnoho annal'a kaxwók ekhem!’ 68 Apkeltennassegkek axta eykhe Wesse' egegkok meltémo kólmeyekxak makham ma'a ámay ekmahéyak nak Egipto, yántakpayhe sa' eyke yának kólchántek kólmeyekxak makham ma'a, keñe sa' eltennaksek elmeyásekxak ekha ekyánmaga m'a kélenmexma nak yaqwayam etnehek apkelásenneykha naqsa; méko sa' eyke xama énxet enxoho yepmenyéhok elmekxa'.”
Bendiciones para quienes obedecen
(Lv 26.3-13Dt 7.12-24)1 Moisés se dirigió a todo el pueblo:
«Si obedeces al Señor tu Dios, y pones en práctica todos sus mandamientos que yo te ordeno hoy, entonces el Señor te pondrá por encima de todos los pueblos de la tierra. 2 Además, todas estas bendiciones vendrán sobre ti y permanecerán contigo, por haber obedecido al Señor tu Dios. 3 Serás bendito en la ciudad y en el campo. 4 Serán benditos tus hijos y tus cosechas, y las crías de tus vacas, de tus ovejas y de todos tus animales. 5 Serás bendecido con excelentes cosechas y tendrás comida en abundancia. 6 ¡Serás bendito en todo lo que hagas!
7 »El Señor te dará la victoria sobre tus enemigos. Vendrán contra ti en formación de ataque, pero huirán de ti en completo desorden.
8 »El Señor te bendecirá con cosechas abundantes y en todo lo que hagas. Te hará vivir feliz en la tierra que va a darte.
9 »Si obedeces al Señor y cumples todos sus mandamientos, serás siempre el pueblo especial del Señor, tal como te lo ha jurado. 10 De esa manera, todos los pueblos de la tierra verán que eres un pueblo consagrado al Señor, y tendrán miedo de ti. 11 El Señor te mostrará su bondad dándote muchos hijos, muchas crías de tus ganados y abundantes cosechas en la tierra que juró darles a tus antepasados. 12 Y te abrirá su rico tesoro, que es el cielo, para darle a tu tierra la lluvia que necesite; y hará prosperar todo tu trabajo. Podrás prestar a muchas naciones, pero tú no tendrás que pedir prestado a nadie. 13 El Señor te pondrá en el primer lugar, y no en el último; siempre estarás por encima de los demás, y nunca por debajo, siempre y cuando atiendas a los mandamientos del Señor tu Dios, que yo te ordeno hoy, y los pongas en práctica. 14 No te apartes de ellos por seguir a otros dioses y rendirles culto.
Consecuencias de la desobediencia
(Lv 26.14-46)15 »Pero si no obedeces al Señor tu Dios, ni pones en práctica todos sus mandamientos y reglas que yo te he ordenado hoy, todas estas maldiciones vendrán sobre ti y te alcanzarán: 16 Serás maldito en la ciudad y en el campo. 17 Serán malditas tus canastas, lo mismo que el lugar donde horneas tu pan. 18 Serán malditos tus hijos, tus cosechas, las crías de tus vacas, las de tus ovejas, y las de todos tus animales. 19 Y maldito serás tú en todo lo que hagas.
20 »El Señor te enviará maldición, confusión y angustia en todo lo que hagas, y en muy poco tiempo estas te destruirán por completo, por haber abandonado a Dios con tus malas acciones. 21 El Señor te enviará enfermedades terribles, que acabarán con tu población en la tierra que vas a ocupar. 22 También te enviará epidemias mortales, fiebres malignas, inflamaciones, calor sofocante, sequía y plagas sobre tus trigales: epidemias que te perseguirán hasta destruirte. 23 Allá arriba, el cielo te negará su lluvia; y aquí abajo, la tierra te negará sus frutos. 24 El Señor hará caer sobre ti polvo y arena en vez de lluvia, hasta que seas destruido 25 y aplastado por tus enemigos. Avanzarás contra ellos en formación ordenada, pero huirás de ellos en completo desorden, y serás motivo de espanto para todos los reinos de la tierra. 26 Las aves de rapiña y las fieras devorarán tu cadáver sin que nadie las espante.
27 »El Señor te hará sufrir con llagas, como a los egipcios, y con tumores, sarna y tiña; y no podrás curarte de esas enfermedades. 28 También te hará padecer locura, ceguera y confusión, 29 y andarás a tientas, como el ciego en la oscuridad. Nada de lo que hagas te saldrá bien; siempre vivirás oprimido y explotado, y nadie te ayudará.
30 »Te comprometerás para casarte, pero otro se acostará con tu prometida; te construirás una casa, pero no llegarás a habitarla; plantarás un viñedo, pero no disfrutarás de sus frutos; 31 degollarán a tu toro delante de ti, pero no comerás de su carne; te quitarán tu asno en tu propia cara, y no te lo devolverán; tus ovejas caerán en manos de tus enemigos, y no habrá quien te ayude a rescatarlas. 32 Ante tus propios ojos, tus hijos y tus hijas serán hechos cautivos de ejércitos extranjeros, y a todas horas querrás volver a verlos, pero nada podrás hacer. 33 Las cosechas de tu tierra y los frutos de todo tu trabajo servirán de alimento a gente que nunca antes conociste, y sufrirás continuamente opresión y malos tratos. 34 Cuando veas todas estas cosas, te volverás loco. 35 El Señor te hará sufrir con llagas malignas en las rodillas y en los muslos y en todo el cuerpo, sin que puedas ser curado.
36 »El Señor hará que a ti y a tu rey se los lleven a una nación que ni tú ni tus padres conocieron. Allí tendrás que servir a otros dioses, hechos de madera y de piedra, 37 y los pueblos donde te lleve el Señor se horrorizarán y hablarán mal de ti, y contarán chistes para burlarse de ti.
38 »Sembrarás mucha semilla, pero recogerás poco fruto porque la langosta se lo devorará. 39 Plantarás viñedos y los cuidarás, pero no beberás su vino ni recogerás sus uvas porque los gusanos acabarán con todo. 40 Tendrás olivos en toda tu tierra, pero no te perfumarás con su aceite porque las aceitunas se caerán solas. 41 Tendrás hijos e hijas, pero no estarán contigo porque serán llevados cautivos a otros países.
42 »Todos los árboles y los frutos de tu tierra serán destruidos por la langosta. 43 Los extranjeros que vivan en tu país se harán más y más poderosos, mientras que tú perderás más y más tu poder. 44 Ellos podrán hacerte préstamos, y tú, por el contrario, no tendrás nada que prestar; los primeros lugares serán para ellos, y para ti los últimos.
45 »Todos estos desastres vendrán sobre ti, y te perseguirán y te alcanzarán hasta acabar contigo, porque no quisiste obedecer al Señor tu Dios ni cumplir los mandamientos y reglas ordenados por él. 46 Estas cosas serán para siempre una prueba contundente contra ti y tu descendencia, 47 por no haber adorado al Señor tu Dios con alegría y sinceridad cuando te había dado tantos bienes. 48 Tendrás que servir a los enemigos que el Señor enviará contra ti; sufrirás de hambre, sed, falta de ropa, y toda clase de miserias. El Señor te hará sufrir una dura esclavitud, hasta que seas destruido. 49 Desde el país más lejano del mundo, el Señor lanzará contra ti, con la rapidez de un águila en vuelo, una nación cuya lengua no entiendes; 50 gente de aspecto feroz, que no respetará a los ancianos ni tendrá compasión de los niños. 51 Se comerá las crías de tu ganado y los frutos de tu tierra, hasta arruinarte; no te dejará trigo, ni vino, ni aceite, ni las crías de tus vacas ni de tus ovejas, y morirás de hambre.
52 »Pondrá en estado de sitio todas tus ciudades y las atacará, hasta derrumbar las murallas más altas y fortificadas en que habías puesto tu confianza; sí, rodeará y atacará todas las ciudades del país que te ha dado el Señor tu Dios. 53 Durante el ataque enemigo a tus ciudades, será tanta tu hambre que te comerás a tus propios hijos, ¡los hijos y las hijas que el Señor tu Dios te dio! 54 Aun el hombre más delicado y amable entre ustedes mirará con malos ojos a su hermano, a su esposa amada y a los hijos que todavía le queden, 55 y no querrá compartir con ellos la carne de sus hijos que él se coma. Y no habrá nada que comer durante el ataque a las ciudades; será horrible la angustia que tu enemigo te hará sufrir en todas tus ciudades. 56 Aun la mujer más delicada y fina entre ustedes, que de tan delicada que era no quería pisar descalza el suelo, mirará con malos ojos a su esposo amado y a sus hijos 57 para no compartir con ellos los hijos que dé a luz y la placenta que salga de sus entrañas; todo ello se lo comerá a escondidas, pues no habrá nada que comer durante el ataque del enemigo a tus ciudades.
58 »Si no pones en práctica todas las instrucciones escritas en este libro, ni respetas este glorioso e imponente nombre del Señor tu Dios, 59 él enviará sobre ti y tus descendientes plagas grandes y terribles, y enfermedades malignas e incurables. 60 Hará que se repitan sobre ti todas las plagas de Egipto, que tanto espanto te causaron, y tendrás que sufrirlas constantemente. 61 Además te enviará, hasta acabar contigo, otras enfermedades y plagas que no se mencionan en este libro de la enseñanza. 62 Y tú, Israel, que eras tan numeroso como las estrellas del cielo, quedarás reducido a un pequeño número, por no haber obedecido al Señor tu Dios. 63 Y así como el Señor se complacía en hacerte bien y multiplicarte, ahora se complacerá en tu ruina y tu destrucción, pues serás arrancado violentamente del país que vas a ocupar. 64 El Señor te esparcirá por todas las naciones, de un extremo a otro de la tierra, y allí adorarás a dioses ajenos, dioses de madera y de piedra, que ni tú ni tus antepasados conocieron. 65 Y mientras vivas en esas naciones no tendrás tranquilidad ni reposo, porque el Señor te hará vivir asustado, afligido y lleno de ansiedad. 66 Tu vida estará siempre en peligro; tendrás miedo de día y de noche, y nunca tendrás segura la vida. 67 Cada mañana despertarás viendo cosas tan terribles, que el miedo te llevará a exclamar: “¡Quién me diera que ya fuera de noche!”, y por la noche dirás: “¡Quién me diera que ya fuera de día!” 68 Y aunque el Señor te dijo que no volverías otra vez por el camino de Egipto, sin embargo te hará volver allí en barcos, y te venderá como esclavo a tus enemigos; pero no habrá nadie que te compre.»