Neyseksa apkelxega axta énxet'ák ma'a yókxexma meykexa nak énxet
1 “Tén axta nélmeyeykekxo m'a yókxexma meykexa nak énxet, ámay ekmahéyak axta m'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase, ekhawo m'a apkeltémókxa axta atnehek ma'a Wesse' egegkok. Ahóxek axta nahan nélxega nélhaxnenchámeykekxo m'a meteymog élekhahéyak nak ma'a Seír. 2 Tén axta aptéma seyenagkama Wesse' egegkok se'e: 3 ‘Wegqak agko' kélhaxnencheyam se'e meteymog élekhahéyak nak; kólmeyekxa sa' kaxwók ma'a ekpayho nak nexcheyha. 4 Eltennasák sa' énxet'ák se'e séltamhókxa nak chá'a etnahagkok: Kólyeykhágwók sa' kéxegke m'a Esaú aptawán'ák neptámen xapop apagkok nak, cham'a apheykencha'a nak Seír, kélteme kélnámakkok akke nahan kéxegke m'a. Yáwhok nahan kéxegke m'a; eyke katneykha sa' kélwáxok, 5 nágkólchetamák aqsa, hakte magkések ko'o kéxegke xama nekha enxoho m'a apkelókxa nak, hakte cham'a meteymog élekhahéyak nak ma'a Seír, apagkok apagko' ma'a Esaú aptawán'ák neptámen nak. Ko'o axta sekmésso m'a. 6 Ekha ekyánmaga sa' nahan chá'a kéxegke kólmaxnak ma'a kéltéyak kélámenyého enxoho chá'a, kólyánmagkasek sa' chá'a, kawomhok sa' nahan chá'a kélyánmagkasso kélyenágko enxoho chá'a m'a yegmen.’ 7 Hakte aptaqmelchessessegkek axta chá'a kéxegke Dios Wesse' kélagkok ma'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a; aphegkek axta kélnepyeseksa kéxegke ekweykmoho cuarenta apyeyam, apkeltaqmelchessegkek axta nahan neyseksa kélxega s'e ekyawakxa nak yókxexma meykexa énxet, meyke eyeymomáxche xama aqsok enxoho.
8 “Tén axta negyenseykmo m'a ámay ekmahéyak axta m'a Arabá, Elat tén han Esión-guéber, nélyeykhágweykmek axta m'a nenteme ennámakkok Esaú aptawán'ák neptámen xapop apagkok, apheykencha'a axta m'a Seír, cha'a nentamhákxexa axta nahan xama neghaxnencheyam negmako agmekxak ma'a ámay ekmahéyak axta m'a meykexa nak énxet Moab. 9 Tén axta Wesse' egegkok aptéma seyenagkama s'e: ‘Nágkólye'és aqsa exma m'a énxet'ák Moab, nágkólchetamák aqsa. Lot aptawán'ák neptámen ma'a. Magkések ko'o ketsék enxoho xapop kéxegke m'a apkelókxa nak. Ko'o axta sekmésso apagkok apagko' ma'a yókxexma Ar.’ 10 (Énxet'ák emitas axta apheykha nanók agko' axta xa apkelókxa nak, apteme axta énxet apkelyawe tén han apxámokma apagko', aphóxekche'ék axta nahan ma'a, aphawók axta m'a énxet apwesey axta Anac aptawán'ák neptámen, cham'a xama énxet apwenaqte axta. 11 Refaítas axta nahan apkenagkók ma'a énxet'ák, emitas axta eyke apkeltemeyk ma'a moabitas. 12 Cháxa yókxexma nak Seír, apheykha axta nanók ma'a horeos. Esaú aptawán'ák neptámen axta eyke apsawhomák apkelnapma, apmomchek axta m'a apkelókxa nak, apkelheykmek axta m'a, ekhawo apteméssessamakxa axta Israel ma'a apkelókxa apméssamakxa axta m'a Wesse' egegkok.) 13 ‘Kaxwo', —axta aptemék Wesse' egegkok—, kólxegekxa sa' makham, kólyeykhekxa sa' ma'a ényahamakxa nak yegmen Zéred.’ Nélyeykheykekxeyk axta m'a ényahamakxa nak yegmen.
14 “Treinta y ocho apyeyam axta weykmok ekyeykhe, eyeynókxa axta m'a sekxók nélánteyapma axta m'a Cadés-barnea ekweykmoho nélyeykheykekxo m'a ényahamakxa nak yegmen Zéred. Apsawhomákpek axta eyke apkeletsapma m'a énxet'ák kempakhakma yapmeyk, apheykencha'a axta chá'a m'a apkelpakxeneykegkaxa axta, ekhawo m'a apxeyenma axta katnehek naqsók ma'a Wesse' egegkok. 15 Wesse' egegkok apmopwána axta cháhapweykták ma'a énxet'ák nak, ekwokmoho apkeletsapma apyókxoho.
16 “Xama axta apsawhomákpoho apkeletsapma apyókxoho m'a kempakhakma yapmeyk nak, 17 epaqhetchessegkek axta ko'o m'a Wesse' egegkok. Axta aptemék seyenagkama s'e: 18 ‘Sakhem sa' emallánek ma'a néxa xapop nak Moab tén sa' emyekxak ma'a yókxexma Ar, 19 apkelwet'ak sa' agkok nahan ma'a amonitas, ná elye'és aqsa exma, nágyempakha nahan, hakte Lot aptawán'ák neptámen nahan ma'a, magkések nahan ko'o exchep nekha enxoho m'a xapop apagkok nak, hakte ko'o axta sekmésso yaqwayam etnehek apagkok apagko' ma'a.’ 20 (Keltamhomaxcheyk axta nahan refaítas xapop apagkok xa apkelókxa nak, hakte apheykha axta refaítas nanók agko' axta xa xapop nak, cham'a apkeltéma axta chá'a amonitas zamzumitas; 21 aptamhéyak axta énxet apkelyawe tén han apxámokma apagko', tén han apkelwenaqte, aphawók axta m'a Anac aptawán'ák neptámen, apteme axta xama énxet apwenaqte. Wesse' egegkok axta eyke apsawhomók apkelnapma apkelásenneykekxo m'a amonitas, tén axta apheykencha'a chá'a meyke néxa m'a apkelókxa nak. 22 Hawók axta nahan apteméssessamakxa axta m'a Esaú aptawán'ák neptámen, apheykencha'a axta m'a Seír, apsawhoma axta apkelnapma m'a horeos yaqwayam enxoho elhamok ma'a, ekwokmoho makham apheykha s'e negwánxa nak. 23 Hawók axta nahan ektémakxa axta m'a heveos, apheykencha'a axta m'a tegma nekha Gaza apsawhomákpo axta aptekyawoma apkelnapma m'a énxet'ák filisteos, apkelxegeykmo axta apkeleñama m'a Creta, keñe apkelhaya m'a apkelókxa nak.) 24 ‘¡Kólchempekxa néten —axta aptemék Wesse' egegkok—, kólxegekxa makham, kólyeykhekxa sa' ma'a wátsam Arnón! Agkések sa' ko'o kéxegke yaqwayam kólmok ma'a Sihón, apteme nak amorreos, wesse' apwányam nak ma'a Hesbón, ekweykekxoho m'a apchókxa nak. ¡Kólántex sa' ma'a xapop apagkok nak, kólempakha sa'! 25 Sakhem sa' ko'o weynhok sekmésso apkelmenaye kélmonye'e kéxegke m'a apyókxoho énxet apheykha nak keso náxop. Apkelleg'ak sa' agkok chá'a kólxénaxchek kéxegke, elpexyennók sa' chá'a apkelaye, kallegagkohok sa' chá'a apkelwáxok.’
Énxet'ák Israel apchaqhe wesse' apwányam Sihón
(Nm 21.21-30)26 “Éláphassegkek axta ko'o apkelseykha amya'a aphakxa Sihón, wesse' apwányam nak ma'a Hesbón, apkeleñama m'a negheykegkaxa axta yókxexma meykexa nak énxet Cademot, yaqwayam etnehek yának yetlo ektaqmeleykha appeywa s'e: 27 ‘Hégho sa' negko'o ólyeykhak ma'a xapop apagkok nak, ólyetlók sa' eyke aqsa m'a ámay nak meyke nélyetnakhágwayam xama enxoho. 28 Selyaqye sa' eyke agyánmagkasek chá'a negko'o nentéyak negámenyého enxoho chá'a, tén han ma'a yegmen negyenágko enxoho. Wánxa eyke aqsa néltamho negko'o héghok ólyeykhak ma'a, 29 ektéma axta apchahayo negko'o nélyeykhaya apkelókxa m'a Esaú aptawán'ák neptámen, apheykencha'a axta m'a Seír, tén han ma'a moabitas apheykencha'a axta m'a Ar, ekwokmoho nélyeykhákxo m'a wátsam Jordán, tén han nélwokmo m'a apkelókxa apmáheyókxa nak hegmések ma'a Wesse' egegkok.’
30 “Axta eyke yahayók negko'o ólyeykhak xapop apagkok ma'a wesse' apwányam Sihón, hakte Dios Wesse' kélagkok nak kéxegke axta apkeltémo melyahakxeyk ma'a énxet'ák nak, yaqwayam enxoho yának kólmok kéxegke m'a, ekhawo nak makham ektémakxa s'e kaxwo' nak.
31 “Tén axta Wesse' egegkok aptéma seyenagkama s'e: ‘Ekméssek ko'o kéxegke Sihón se'e kaxwo' nak ekweykekxoho m'a ekyókxoho apchókxa nak; kólántex sa' kaxwók ma'a xapop apagkok nak, kólteme sa' kélagkok.’
32 “Apteyepmeyk axta eyke egmonye' m'a Sihón yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, yaqwayam enxoho hẽmpakhak negko'o m'a yókxexma Jahas; 33 Dios Wesse' egegkok axta eyke egmessók negko'o yaqwayam ólmok ma'a, negaqhegkek axta nahan yetlo apketchek ekweykekxoho m'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok. 34 Nélmomchek axta apyókxoho tegma apkelyawe apagkok, nennaqtawáseykha axta apyókxoho; nélnapmeyk axta m'a énxet, kelán'ák tén han ma'a sakcha'álétkók; méko axta xama enxoho negáyam. 35 Wánxa axta aqsa nélmoma negko'o yaqwayam antéhek egagkok ma'a aqsok apnaqtósso, tén han ma'a aqsok élmomnáwa nélwetágweykmo axta chá'a negko'o m'a tegma apkelyawe apagkok negmomakxa axta chá'a. 36 Méko axta xama enxoho tegma apwányam magmomakxa negko'o, axta eyeynamókxa m'a tegma apwányam Aroer, apyetnama nak ma'a nekha wátsam Arnón, tén han ma'a tegma apwányam apyetnama nak ma'a ekyapwátegweykenxa xapop, ekweykekxoho m'a Galaad; hakte Dios Wesse' egegkok axta apkeltémo ólmok negko'o m'a apyókxoho nak. 37 Wánxa axta aqsa negáyekmo negko'o mólnápomáxko m'a apkelókxa nak énxet'ák Amón, tén han ma'a ekyókxoho yókxexma nak ma'a wátsam Jaboc, tén han ma'a tegma apkelyawe apheykegko nak ma'a ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak, tén han ma'a ekyókxoho mók yókxexma, meltémókxa axta chá'a ómpakhak ma'a Wesse' egegkok.
Los años en el desierto
1 »Después nos fuimos al desierto por el camino del mar Rojo, tal como el Señor me lo había ordenado, y pasamos mucho tiempo caminando alrededor de las montañas de Seír. 2 Entonces el Señor me dijo: 3 “Ya llevan demasiado tiempo rodeando estas montañas; vayan ahora hacia el norte. 4 Dale esta orden al pueblo: Ustedes van a pasar por el territorio de los descendientes de Esaú, que viven en Seír y son parientes de ustedes. Ellos tienen miedo de ustedes; sin embargo, tengan mucho cuidado 5 y no los ataquen, pues yo no les daré a ustedes ni una sola parte de ese país, porque las montañas de Seír son propiedad de los descendientes de Esaú. Yo se las di a ellos. 6 Ustedes les pedirán que les vendan los alimentos que necesiten, y pagarán por ellos y también por el agua que beban.” 7 El Señor y Dios de ustedes los ha bendecido en todo lo que han hecho. Durante estos cuarenta años ha estado con ustedes y los ha cuidado en su marcha por este inmenso desierto, sin que nada les haya faltado.
8 »Después nos alejamos camino del Arabá, de Elat y Ezión Guéber, y pasamos por las tierras de nuestros parientes, los descendientes de Esaú que viven en Seír, y allí hicimos un rodeo para tomar el camino del desierto de Moab. 9 Entonces el Señor me dijo: “No molestes ni ataques a los moabitas, pues son descendientes de Lot, y no te daré ni la más pequeña parte de su país. Yo les he dado en propiedad la región de Ar.” 10 (Este país fue habitado en tiempos antiguos por los emitas, que eran gente grande y numerosa, y alta como los descendientes del gigante Anac. 11 En realidad, la gente creía que eran refaítas, aunque los moabitas los llamaban emitas. 12 Esta región de Seír fue habitada antes por los horeos, pero los descendientes de Esaú exterminaron a sus habitantes, ocuparon el país, y se quedaron a vivir allí tal como lo ha hecho Israel con Canaán, la tierra que el Señor les ha dado.) 13 “Y ahora —dijo el Señor—, pónganse en marcha y crucen el arroyo Zered.” Y entonces cruzamos el arroyo.
14 »Desde que salimos de Cadés Barnea hasta el día en que cruzamos el arroyo Zered, pasaron treinta y ocho años. Para entonces ya había muerto toda la generación de hombres de guerra que había en el campamento, tal como el Señor se lo había jurado. 15 La mano del Señor cayó sobre ellos, y los fue eliminando hasta que todos murieron.
16 »Cuando ya no quedaba vivo ninguno de aquellos hombres de guerra, 17 el Señor me habló y me dijo: 18 “Hoy mismo pasarás la frontera de Moab y te dirigirás a la ciudad de Ar. 19 Cuando te encuentres con los amonitas, que son también descendientes de Lot, no los molestes ni los ataques, pues no voy a darte ninguna parte de su territorio, ya que se lo he dado a ellos en propiedad.” 20 (También este país era tenido por tierra de refaítas, porque antiguamente habían vivido allí los refaítas, a quienes los amonitas llamaban zanzumitas; 21 se trataba de un pueblo grande y numeroso, y de gente alta como los descendientes del gigante Anac, pero el Señor los destruyó por medio de los amonitas, los cuales se quedaron a vivir para siempre en el país. 22 El caso era semejante al de los descendientes de Esaú, que habitaban en las montañas de Seír, y que exterminaron a los horeos para quedarse a vivir allí. 23 Lo mismo les pasó a los aveos, que vivían en aldeas cerca de Gaza y que fueron exterminados por los filisteos, los cuales vinieron de Creta y se quedaron a vivir allí.) 24 “¡Vamos —dijo el Señor—, pónganse en marcha y crucen el río Arnón! Entregará en sus manos al amorreo Sijón, que es rey de Jesbón, y a su país. ¡Entren en su territorio y declárenle la guerra! 25 A partir de hoy haré que ante ustedes todos los pueblos de la tierra se llenen de espanto. Cuando oigan hablar de ustedes, se pondrán a temblar y la angustia se adueñará de ellos.”»
Israel derrota al rey Sijón
(Nm 21.21-30)26 Moisés continuó diciendo: «Desde el desierto de Cademot envié unos mensajeros a Sijón, rey de Jesbón, para proponerle de manera amistosa lo siguiente: 27 “Permítenos pasar por tu territorio; nos mantendremos en el camino principal, sin tocar ningún otro punto de tu país. 28 Pagaremos por los alimentos que necesitemos y por el agua que bebamos. Solamente te pido que nos dejes pasar, 29 como nos lo han permitido los descendientes de Esaú que viven en Seír y los moabitas que viven en Ar, hasta que crucemos el río Jordán y lleguemos al país que el Señor nuestro Dios nos va a dar.”
30 »Pero el rey Sijón no quiso dejarnos pasar por su tierra, porque el Señor, el Dios de ustedes, hizo que se negara rotundamente a ello, para que pudiéramos derrotarlo y ocupar su territorio, hasta el día de hoy.
31 »Entonces el Señor me dijo: “A partir de este momento te entrego a Sijón y a todo su país; entra ya en su territorio y apodérate de él.”
32 »Sijón nos salió al encuentro con todo su ejército, para presentarnos batalla en la ciudad de Yahás; 33 pero el Señor nuestro Dios lo hizo caer en nuestras manos y lo derrotamos a él, a sus hijos y a todo su ejército. 34 Todas sus ciudades cayeron en nuestro poder y las destinamos a la destrucción; matamos a hombres, mujeres y niños; no dejamos a nadie con vida. 35 Lo único que tomamos para nosotros fue el ganado y las cosas de valor que hallamos en las ciudades conquistadas. 36 Desde la ciudad de Aroer, que está junto al río Arnón, y la ciudad que está en el valle, hasta Galaad, no hubo ciudad que resistiera nuestro ataque; el Señor nuestro Dios hizo que todas cayeran en nuestro poder. 37 Los únicos territorios que no atacamos fueron los siguientes: el de los amonitas, toda la región del río Jaboc, las ciudades de la montaña, y todos los demás lugares que el Señor nuestro Dios nos había ordenado no atacar.