Jesús aptaqmelchesseyam xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' romano apkeláneykha
(Mt 8.5-13Jn 4.43-54)1 Xama axta appenchessama apkeltennáseykha Jesús ma'a énxet'ák, apmeyeykekxeyk axta Cafarnaúm. 2 Aphegkek axta nahan xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' romano m'a, apyetnama axta xama apkeláneykha apchásekhayo apagko'. Apháxamákpek axta nahan ma'a, keto' axta apketsapmakxa. 3 Xama axta aplegaya amya'a apxénamakpo Jesús ma'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' nak, apkeláphássegkek axta nápakha judíos apkelámha apmonye'e apagkok, apkeltémo yának ey'ammok etaqmelchessók ma'a apkeláneykha. 4 Apkelweykmek axta aphakxa Jesús xa énxet'ák nak. Axta aptemék apkenagkama apkeltémo epasmok se'e:
—Payhawók xép epasmok ma'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' nak, 5 hakte apchásekhayók negókxa, axta anhan apkeltémo elanakpok ma'a tegma negaqneykekxexa nak chá'a.
6 Apkelyetleykekxeyk axta Jesús xa énxet'ák nak, xama axta apkelágketchesseykekxo tegma, apkeláphássegkek axta nápakha apkelxegexma'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' apkeltémo etnehek yának Jesús se'e: “Wesse', nágkeytnakhoho aqsa apwáxok, hakte megkapayhawok ko'o wának xép etaxnegwók exagkok; 7 exchek keñamak mamako ko'o ay'ammohok ahagko' xép. Epaqhetches aqsa makhawo, yaqwayam sa' etaqmelwók ma'a séláneykha. 8 Hegkéshok nahan ko'óxa apkelpeywa m'a kelwesse'e nak, keñe nahan ko'óxa apyetna sẽlpextétamo ahagkok sekmowána agkések sekpeywa. Ektemék agkok sekpeywa seyáneya: ‘exeg’, ñohok nahan exog; ektemék agkok nahan seyáneya: ‘émpoho’, ñohok nahan exegma'; éltamhók agkok nahan elának aqsok ma'a séláneykha, ñohok nahan elána'.”
9 Pelakkassegkek axta nahan aplegaya Jesús xa, apkelányók axta m'a énxet'ák ektáha axta apkelyetleykha. Tén axta aptéma s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke mateyk ko'o makham Israel xama enxoho ekyawe mey'ásseyam ekhawo nak xa énxet nak.
10 Xama axta apkelweykekxo apxanák, apkelwetágweykekxeyk axta aptaqmelweykmo sẽlpextétamo apkemha apmonye' apkeláneykha m'a énxet'ák kélápháseykha axta.
Jesús apxátekhásseyam tampe' étche
11 Apmeyeykekxeyk axta Jesús xama tegma apwányam ekwesey axta Naín natámen xa. Apxegamchek axta yetlo apkelxegexma'a apkeltáméséyak, tén han apxámokma énxet. 12 Xama axta apkelweykmo ketók nátegma, apweteyak axta kélsama ekmáheyo kólátawanyek kélhápak, xama apagko' étche axta m'a kelán'a tampe'. Apxámok axta anhan énxet apkelyetlo apheykha axta m'a tegma apwányam. 13 Xama axta apweteya, ayósek axta apkelányo m'a Wesse' egegkok. Tén axta aptéma apkenagkama s'e:
—Nágkalekxagwaha.
14 Yetlómók axta nahan apyepetchegweykmoho, appaknegweykmók axta m'a kéltahanchesso axta, tén axta apchaqnágweykmo m'a ektáha axta apso. Axta aptemék apkenagkama Jesús kélhápak se'e:
—Wokma'ák, ektáhak ko'o seyáneya exchep se'e. ¡Exnekxa néten!
15 Tén axta aphama m'a ektáha axta apketsapma, appaqméteykekxeyk axta nahan, tén axta Jesús apmeyáseykekxo m'a egken. 16 Xama axta ekwetamaxko xa, apyókxoho énxet axta nahan apkelayeyk, apcheynamók axta nahan apkelpeykessamo m'a Dios. Axta aptemék apkelpaqmeyesma s'e:
—Apwa'ak negyeseksa xama Dios appeywa aplegasso meyke ekhémo.
Axta aptemék nahan apkelpaqmeyesma s'e:
—Apwa'ak Dios yaqwayam epasmok énxet'ák apagkok.
17 Ekyókxoho yókxexma Judea axta nahan legamaxchek ektémakxa aqsok apkelane m'a Jesús, ekweykekxoho m'a neyáwa nak.
Juan el Bautista apkelápháseykha
(Mt 11.2-19)18 Aplegágweykekxeyk axta amya'a Juan ekyókxoho xa aqsok, hakte apkeltáméséyak axta apkeltennáseykha. Apkelwóneykha axta apqánet xa apkeltáméséyak nak, 19 tén axta apkeláphássama aphakxa Wesse' egegkok, apkeltémo elmaxneyha kexaha naqsók apxénamakpo nak ewak ma'a essenhan elhaxnakpok makham pók. 20 Apkelweykmek axta aphakxa Jesús ma'a Juan apkelápháseykha. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Ẽláphássek xeyk negko'o Juan el Bautista apkeltamho ólmaxneyha xeyepya agkok ma'a apxénamakpo nak ewa' essenhan anleyxek makham pók.
21 Chaqhémok axta nahan apkeltaqmelchesseykemxa axta Jesús apxámokma énxet'ák ektémakxa axta chá'a apkelháxamap xa tén han apkellegeykegkoho, tén han ma'a eknaqtawáseykha axta chá'a espíritu élmasagcha'a, apkelwetáseykekxeyk axta anhan exma apxámokma m'a énxet'ák meyke apaqta'ák axta. 22 Tén axta aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Kóltaqhoho, kóltennássekxa sa' Juan ektáhakxa nak kélwete, tén han kéllege. Kóltennasha apkelwetákxo exma m'a énxet'ák meyke apaqta'ák nak, tén han apkelxegákxo m'a élmasagcha'a apyay'ák nak, tén han apkeltaqmelwokmo m'a énxet'ák ektamhéyak nak negmasse ektepelchamáxche egyempehek, tén han apkellegákxo exma m'a énxet'ák meyke apeyk'ák nak, tén han apnaqxétekhágwokmo m'a énxet'ák apkeletsapma axta, tén han kéllegasa amya'a ektaqmela m'a énxet'ák meyke aqsok nak. 23 ¡Kéleñémo kéxegke megkólyenseyam nak kélteme mehelya'ásseyam ko'o!
24 Xama axta apkeltaqhémo m'a Juan axta apkelápháseykha, apkeltennáseykha axta Jesús énxet'ák apxeyenma m'a Juan, axta aptemék se'e: “¿Yaqsa axta kéltémo kólwetak kéxegke m'a yókxexma meykexa nak énxet? ¿Tappo ekyawheyáseykha éxchahayamya axta kélteyánegweykmoho'? 25 Háwe axta agkok xa ¿Yaqsa axta kélteyánegweykmoho m'a? ¿Xama énxet apkeltaqmalma apkelnaqtáya axta kélteyánegweykmoho? Kélya'ásegkok kéxegke énxet apkeltaqmela nak apkelántaxno tén han ektaqmalma nak apheykha, exnakha chá'a m'a kelwesse'e apkelwányam apxanák nak. 26 ¿Yaqsa axta kélteyánegweykmoho? ¿Dios appeywa aplegassóya axta? Ehay, naqso', énxet apyeykhágweykmoho Dios appeywa apkellegasso axta m'a. 27 Juan axta m'a ektéma axta ekxeyenma eknaqtáxésamaxche s'e:
‘Eyáphássek ko'o
seykha amya'a ahagkok
apmonye' exchep,
yaqwayam enxoho
elanaksek ámay.’
28 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke méko xama énxet apyeykhágweykmoho Juan nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák; keñe m'a énxet apteme nak kónegók ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, mexnawok ma'a Juan.
29 “Apyókxoho énxet ektáha axta apháxenmo apkeltenneykha m'a Juan, ekweykekxoho m'a apkelma axta chá'a selyaqye yaqwayam kólsakxak ma'a Roma, apkeltémok axta eyaqpássesagkok yegmen ma'a Juan, hakte apkelyekpelchágweykmek axta ekteme ekpéwomo agko' ma'a apkeltémókxa nak antéhek Dios. 30 Keñe axta m'a fariseos, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, axta eltémók eyaqpássesagkok yegmen ma'a Juan, axta kaleklók apkelwáxok apmáheyókxa axta eykhe etnéssesek Dios xa énxet'ák nak.
31 “¿Yaqsa ko'o ewanchek axnéshok énxet'ák keso negwánxa nak? ¿Yaqsa aphawo? 32 Máxa m'a sakcha'a létkók ekheykhal'a ekyawakxal'a exma apheykegkaxa énxet'ák, ektémól'a kalyennaqtéshok élpeywa kának élxegexma'a s'e: ‘Nélpáwássek negko'o yámámok, keñe kéxegke megkólnéweyncha'a, nélmeneykmássek negko'o negmeneykmasso senlapwagkassamól'a, keñe kéxegke megkóllekxagweyncha'a.’ 33 Hakte apwayak axta Juan el Bautista, meto axta apto, tén han meya axta vino, keñe kéxegke kélxeyenma chá'a ekhama apwáxok kelyekhama'. 34 Keñe axta apwaya m'a aptáha nak Apketche énxet, aptómo nak apto, apyamo nak vino, keñe kéxegke kélxeyenma megyésso etwok apto, tén han megyésso ének vino, tén han kélxeyenma apkelásekhayo m'a énxet élmasagcha'a nak apkeltémakxa, tén han ma'a énxet'ák apkelmomo nak selyaqye yaqwayam egkések ma'a Roma. 35 Dios apya'áseyak akke chá'a kañék ekwetamaxche ektáha naqsók apkeláneyak énxet'ák xa.”
Jesús apwayam Simón apxagkok, apteme axta fariseo
36 Apcháneyeykha axta Jesús xama fariseo etáswók apto apxagkok, apmaheykegkek axta nahan Jesús ma'a apxagkok. Aphegkek axta nahan nekha mésa, 37 cham'a ekweykmo axta xama kelán'a ekmaso ektémakxa, ekha axta nahan xa tegma apwányam nak tén han eklegaya axta amya'a Jesús apmaheykegko aptásweykmo apto m'a fariseo apxagkok, yetlo ekseykha sokmátsa axagkok élánamáxche axta alabastro ekláneyo sokmátsa. 38 Kelekxagweykha axta, heykmek axta ekpayhókxa apmagkok ma'a Jesús, kelyássessegkek axta anhan aqtégmenek ma'a apmagkok, tén axta ektamheykekxo nahan áwa' élyamassáseykekxo. Kelpetsessessegkek axta apmagkok, tén axta élexpaqhássessama sokmátsa. 39 Xama axta apweteya m'a fariseo ektáha axta apcháneyeykha m'a Jesús, axta entemék élchetamsama apwáxok se'e: “Naqsók agkok apteme xama Dios appeywa aplegasso xa énxet nak, ékpelkohok xeyk ektémakxa xa kelán'a ekpaknegwa'awo nak: kelán'a ekmaso ektémakxa xa.” 40 Tén axta Jesús aptéma apkenagkama fariseo se'e:
—Simón, yetneyk ko'o xama aqsok yaqwayam altennaksek xép.
Axta aptemék apchátegmoweykegko fariseo se'e:
—Sẽlxekmósso, héltennés.
41 Axta aptemék makham Jesús se'e:
—Apqánet énxet axta yetnók apméyak ma'a xama énxet apmássáseykencha'awól'a pók selyaqye. Quinientos sawo selyaqye axta apméyak ma'a xama, keñe axta m'a pók nak cincuenta. 42 Apmasséssessegkek axta aqsa nahan apkelméyak apqánet ma'a énxet ektáha axta apmassáseykha selyaqye apagkok, hakte mopwancha'ak axta apmáheyo elyánmagkasek ma'a apkelméyak. Héltennés hana kaxwo', ¿yaqsa sa' kayáwhok agko' apchásekhayo xama xa apqánet?
43 Axta aptemék apchátegmoweykegko Simón se'e:
—Sa' Ko'óneyk ma'a énxet ekyawakxa nak apméyak.
Keñe axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Payhawók aptáhakxa.
44 Tén axta apkelányo Jesús ma'a kelán'a, axta aptemék apkenagkama Simón se'e:
—¿Apwet'aya s'e kelán'a nak? Ektaxnegwa'ak xeyk ko'o apxagkok xép, keñe mehegkésa yegmen yaqwayam alyenyeksek emagkok; keñe s'e kelán'a nak élyássesa aqtégmenek emagkok, keñe ektamhákxo nahan áwa' élyamáseykxo makham. 45 Exchek han xép hepetsesak hepeykesek, keñe exchek se'e kelán'a nak megkalwátessekmo élpetsesma emagkok, eyeynawo m'a sekxók xeyk sektaxnegwa'a kañe'.
46 Exchek han héltexnassásegkok épátek néltexnémáxche ekmátsa ekpaqneyam, keñe s'e kelán'a nak élexpaqha'a emagkok sokmátsa. 47 Exchek keñamak séltennasa exchep megkólyaqmagkáseykxo ekyókxoho m'a ektémakxa nak ekxámokma megkay'assáxma, hakte awanhek élásekhamaxkoho; kaxnók ma'a ekmasextoho nak megkólyaqmagkáseykekxa apkeltémakxa melya'assáxma, asextók exekmósek apkelásekhamakpoho.
48 Tén axta aptéma apkenagkama kelán'a s'e:
—Megkólyaqmagkáseykxak xeye' ektémakxa megkay'assáxma.
49 Keñe axta m'a nápakha ektáha axta nahan kéláneyeykha aptéma chá'a apkelmaxneyeykencha'a pók se'e:
—¿Yaqsa énxet xa ekweykmoho nak meyaqmagkáseykekxa nentémakxa mólya'assáxma?
50 Keñe axta Jesús aptéma makham appaqhetchessama kelán'a s'e:
—Megkay'ásseyam xeye' wagkásak teyp; kataqhekxa yetlo meyke ektáhakxa awáxok.
Jesús omonguera Romagua ñorãirõhára ruvicha rembiguáipe
(Mt 8.5-13)1 Oñe'ẽmba rire opavavépe, Jesús oho Cafarnaúmpe. 2 Upépe oiko peteĩ mburuvicha Romagua oguerekóva peteĩ hembiguái ohayhúva, hasýva ha oĩva omano haguãicha. 3 Upe mburuvicha, ohendúvo umi oje'etáva Jesús rehe, omondo judío kuéra myakãhára kuérape, ojerurévo Jesúspe oho haguã oipohano upe hembiguáipe. 4 Ha'e kuéra oho Jesús rendápe ha he'i chupe:
--Iporã niko reipytyvõ pe mburuvichápe. 5 Ha'e ohayhu ñane retã ha ha'ete voi omopu'ãuka vaekue oréve pe tupao. 6 Jesús oho hendive kuéra, ha oĩmarõ hikuái pe hóga ypýpe, upe mburuvicha omondo iñirũ nguérape he'ívo chupe: “Karai, máva piko che nde reike haguã che rógape? 7 Upévare, nda che py'ái voi kuri aha haguã rohekávo jepe. Eréntena che rembiguái okuera haguã. 8 Che niko aĩ mburuvicha poguýpe, ha areko avei che po guypegua. Ha peteĩme ha'érõ oho haguã, upéva oho. Ambuépe ha'érõ ou haguã, upéva ou. Ha ha'érõ che rembiguáipe ojapo haguã ha'éva, ojapo.”
9 Jesús ohendúvo upéva tuicha oguerohory, ha oma'ẽvo umi hapykuéri ohóvare, he'i:
--Añetehápe ha'e peẽme, Israelgua apytépe jepe ndajuhúiva peteĩ ojeroviáva Tupãre ko kuimba'éicha. 10 Ojevývo hikuái hógape, umi oñemondo vaekue ojuhúma pe tembiguái okuera.
Jesús omoingove jey peteĩ imenave'ỹmava memby
11 Kóva rire, Jesús oho peteĩ táva hérava Naínpe. Heta oĩ ohóva hendive, ha hemimbo'e kuéra ave. 12 Oguahẽvo upe táva ypýpe, ohecha oguerahaha hikuái oñotỹvo peteĩ omano vaekuépe, peteĩ imenave'ỹmava memby peteĩete. Heta oho hapykuéri. 13 Ohechávo, Ñandejára oiporiahurereko chupe ha he'i:
--Ani ne rasẽ. 14 Pya'ete oñemboja ha opoko pe omanóva rupáre, ha umi ogueraháva hína, opyta. Jesús he'i pe omanóvape:
--Nde mitãrusu, ndéve ha'e: Epu'ã!
15 Upévo pe omanóva oguapy ha oñepyrũ oñe'ẽ, ha Jesús ome'ẽ isýpe. 16 Ohechávo upéva, maymáva okyhyje ha oñepyrũ omomba'e guasu hikuái Tupãme. He'i hikuái:
--Peteĩ maranduhára mba'e guasúva ou ñande apytépe.
He'i avei hikuái:
--Tupã ou oipytyvõvo hetã guápe.
17 Ha Judá jerekuére ojekuaa opa mba'e Jesús ojapo vaekue.
Juan Bautista omondo hemimbo'e kuéra Jesús rendápe
(Mt 11.2-19)18 Juan, pe oporomongaraíva ohendu ko'ã mba'e, umi hendive voi oĩva omombe'úgui chupe. Ha ohenói mokõime, 19 ha omondo Ñandejára rendápe, oporandúvo chupe ha'épa añete pe ou vaerã, térã oha'arõ vaerãpa hikuái ambuépe. 20 Aipórõ, Juan Bautista remimbou kuéra oñemboja Jesús rendápe, ha he'i chupe:
--Juan Bautista ore mbou roporandu haguã ndépa ha'e pe ou vaerã, térãpa roha'arõ vaerã ambuépe.
21 Upe javete Jesús omonguera oikóvo hetápe imba'asýgui ha iñangata kuéragui, ha mba'epochýgui ave, ha omonguera ohecha heta ohechave'ỹ vaekuépe. 22 Upéi he'i chupe kuéra:
--Tapeho ha peje Juánpe opa mba'e pehecháva ha pehendúva. Pemombe'u chupe ohecha'ỹva ohecha jeyha, ijypíva oguata porãha, ipire aipáva okueraha, ohendu'ỹva ohendu jeyha, omanóva oikove jeyha ha imboriahúvape oñehendukaha marandu porã. 23 Ha ovy'aiténe umi ojerovia mantéva che rehe!
24 Juan remimondo kuéra oho rire, Jesús oñepyrũ oñe'ẽ hese opavavépe, ha he'i: --Peẽ pesẽ ramo guare peho yvy ojeiko'ỹháme, mba'e pehecha haguãpa peho ra'e? Pehechápa ra'e takuapi yvytu ombovaváva? Nahániri? 25 Maerã aipo ramo peho? Pehópa pehecha peteĩ kuimba'e oñemonde jeguapávapa? Peẽ niko peikuaa porã umi oñemonde jeguáva ha vy'ahápe oikóva, oikoha mburuvicha guasu kuéra rógapente. 26 Amo ipahápe, mba'e aipo ramo pesẽ pehecha? Peteĩ maranduhára,*f** ajépa. Upéicha añete. Ha pejuhu peteĩ mba'e guasuvéva maranduháragui katu. 27 Juan niko hína pe Ñandejára Ñe'ẽme he'iha:
Che amondo che ñe'ẽ rerahaha
ne renonderã
ombosako'i haguã ndéve
nde raperã.
28 Ha'e peẽme, ndaipóri yvypóra kuéra apytépe mba'e guasuvéva Juángui. Opáichavo, pe michĩvéva Tupã oisãmbyhyhápe, upéva mba'e guasuve chugui.
29 Opa ohendu vaekue Juánpe, umi viru mono'õha Rómape guarã jepe, oheja Juan omongarai chupe kuéra, ojapo haguã péicha pe teko jojápe porã ojeruréva Tupã. 30 Umi fariséo ha umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha katu ndohejái omongarai chupe kuéra Juan, ojahéivo pe Tupã ojapose vaekuére hesehápe kuéra.
31 “Mba'e rehépa ambojoja kuaa yvypóra ko'agãgua? Mba'épepa ojogua? 32 Ojogua umi mitã oguapýva oñemboharái pe okápe ha osapukáiva iñirũ nguérape: ‘Ore rombopu mimby, ha peẽ ndapejerokýi. Ropurahéi ñembyasýpe, peẽ katu napenerasẽi.’ 33 Ou niko Juan Bautista, ndokarúiva ha ndo'úiva kaguy, ha peẽ peje hese oguerekoha mba'epochy. 34 Upéi aju che, yvypóraicha aju vaekue, akarúva ha ha'úva kaguy, ha peẽ peje che rehe che karu ha che ka'uha, aikoha umi heko añáva ndive ha umi viru omono'õva Roma peguarã ndive. 35 Tupã arandu niko ojehechauka ñane rembiapokue rupi.”
Jesús oho Simón, ku fariséo rógape
36 Peteĩ fariséo ojerure Jesúspe oho haguã okarúvo hógape, ha ha'e oho. Oguapy hína mesápe, 37 ha peteĩ kuña reko vai oikóva upe távape voi, ha oikuaa vaekue Jesús ohoha okarúvo pe fariséo rógape, oguahẽ peteĩ mbayru ipópe henyhẽva mba'e ryakuã porãgui. 38 Ojahe'o ha oñesũ Jesús renondépe, ha oñepyrũ ojahéi umi ipy hesaýpe. Upéi omokã jey iñakã raguépe, ohetũ ha omona hese pe mba'e ryakuã porã. 39 Pe fariséo ojerure vaekue Jesúspe oho haguã okaru, ohechávo upéva, he'i ijupe: “Ko kuimba'e, maranduhárarõ añete, ohechakuaáta mba'eichagua kuña reko vaípa hína pe opokóva hese.” 40 Upépe Jesús he'i pe Fariséope:
--Simón, areko peteĩ mba'e ha'eséva ndéve.
Pe fariséo he'i chupe:
--Ere katu chéve, mbo'ehára.
41 Jesús he'ive:
--Mokõi karia'y omyengovia vaerã peteĩ viru oiporuka vaekuépe. Peteĩva ome'ẽ vaerã chupe 500, ha pe ambue katu, 50. 42 Ha ndaikatúigui ome'ẽ hikuái, pe viru porukaha oheja rei mokõivépe. Ko'ágã ere chéve: mávapa umi mokõigui ohayhuvéne chupe?
43 Simón katu he'i:
--Chéverõ guarã pe hetave oheja rei vaekue chupe.
Jesús he'i chupe:
--Añete ere.
44 Aipórõ, oma'ẽvo pe kuñáre, Jesús he'i Simónpe:
--Rehechápa ko kuña? Aike kuri nde rógape ha nereme'ẽi chéve y ajepyhéi haguã. Ko kuña katu, ombojahu che py hesaýpe ha omokã jey iñakã raguépe. 45 Nde na che retũi che momaiteívo. Ha'e katu, aike guive ohetũ ha ohetũ che py mokõive. 46 Neremoĩri che akãre mba'e ryakuã porã, ha'e katu oñohẽ mba'e ryakuã porã che pýre. 47 Upévare ha'e ndéve umi heta heko vaikue ojeheja reipaha chupe, oporohayhu eterei haguére. Pe heko vaikue ojeheja rei michĩvéva, sa'ive ohechauka imborayhu.
48 Upéi he'i pe kuñáme:
--Nde reko vaikue ojeheja reipa ndéve.
49 Umi ambue ojejerure hague oho haguã okarúvo, oñepyrũ oporandu ojupe:
--Máva piko kóva angaipágui jepe oporopysyrõva?
50 Jesús katu he'ive, ojerévo pe kuña gotyo:
--Rejerovia rupi, reñepysyrõ. Tereho py'a guapýpe.