Jesús apkeláphasso setenta y dos énxet
1 Apkelyéseykha axta anhan Wesse' egegkok setenta y dos énxet natámen xa, apkeláphassegkek axta chá'a apqánet amonye' apxega, elmahagkok ma'a ekyókxoho nátegma, tén han yókxexma apmáheyókxa axta chá'a emhagkok.
2 Axta aptemék apkelanagkama s'e: “Xámo' neyke agkok ma'a aqsok yaqwayam nak kanakxaxche', apqántawók eyke m'a ektáha nak apkeltamheykha. Kólmaxna sa' kéxegke ektáha nak apagkok namyep eláphaksek énxet ektáha nak apkeltamheykha yanchásekxak ma'a aqsok ekyexna. 3 Kólxeg sa' kéxegke; kóllano, máxa nepkések apketkók ko'o ektemessásak kéxegke séláphasa neyseksa m'a aqsok nawha'ák éllo. 4 Nágkólsow aqsa selyaqye, kéltéyak, tén han kéltéto kélmagkok; nágkólchaqnagwom aqsa nahan kólpeykesek xama énxet enxoho m'a ámay. 5 Kélántaxnegwokmek sa' agkok xama tegma, kólteme sa' chá'a sekxók kólpeykesek se'e: ‘Keytek sa' meyke ektáhakxa egwáxok se'e tegma nak.’ 6 Yetneyk sa' agkok énxet meyke ektáhakxa apwáxok ma'a, káhapwak sa' meyke ektáhakxa kélwáxok kélagkok kéxegke xa énxet nak; sa' agkok katnahak xa ektáha nak, keytnekxak sa' aqsa makham kéxegke m'a meyke ektáhakxa kélwáxok kélagkok nak. 7 Kólhakha sa' nahan ma'a tegma nak, kóltawák sa' nahan ma'a aqsok ekyetnakxa enxoho m'a, kólyenák sa' nahan ma'a ekyetnakxa enxoho m'a, hakte payhawók exkak ekyánmaga m'a énxet aptamheykha nak. Nágkólántaxnaha aqsa tegma. 8 Kélwokmek sa' agkok xama tegma kélmáxchexa enxoho takha', kóltawák sa' ma'a aqsok kélmésakxa enxoho; 9 kóltaqmelchessem sa' nahan élháxamáxche ekheykha enxoho m'a, kólteme sa' nahan kólának se'e: ‘Chágketwa'ak kaxwók kéxegke m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.’ 10 Kélwokmek sa' agkok nahan xama tegma keñe megkólmáxko enxoho takha', kólántép sa' ámay, sa' kóltéhek kólpaqmétek se'e: 11 ‘¡Wokmók nempalchesso negko'o xapop ánek élyepetche egmagkok eñama kélheykegkaxa yaqwayam kólya'asagkohok nenxéna eyesagko kéltáhakxa! Eyke kólya'asagkoho sa' se'e, chagketwa'ák kaxwók kéxegke m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.’ 12 Éltennássek ko'o kéxegke ekhem yaqwánxa sa' kóllegássesagkohok xa énxet'ák nak, asagkók agko' sa' katnehek, megkaxók sa' ma'a ekweykenxa axta kéllegassáseykegkoho m'a énxet'ák apheykha axta Sodoma.
Énxet meyke nak apkelyaheykekxoho
(Mt 11.20-24)13 “¡Énxet'ák Corazín, asagkek sa' katnehek kélteméssesakxa kéxegke! ¡Asagkek sa' nahan katnehek kélteméssesakxa kéxegkáxa énxet'ák Betsaida! Kaxtemék axta élánamáxche aqsok sempelakkasso agwetak ma'a tegma apwányam Tiro tén han Sidón, élánamáxko axta kélnepyeseksa kéxegke, nanók axta elyaqmagkasek apkelwáxok, elántaxnekxak axta m'a apáwa sẽlwáxaqxamo nak, exmakha axta nahan neyseksa táhap. 14 Keñe sa' ma'a ekhem nélyekpelchamáxchexa sa', asagko' agko' sa' katnehek kéllegassáseykegkoho kéxegke, megkaxók sa' ma'a ekweykenxa axta kéllegassáseykegkoho m'a énxet'ák Tiro, tén han ma'a Sidón. 15 Kéxegke nahan kélheykha nak Cafarnaúm, ¿kélaneykeya kólya'ásekxak ekweykekxoho m'a néten? ¡Kólpallamok sa' kéxegke ekweykmoho m'a kañók agko' nak máxek sẽlmasseseykenxa!
16 “Énxet ektáhakxa enxoho apháxenmo kéltenneykha kéxegke, apháxenmók nahan ko'óxa m'a sekpeywa; énxet apkeltaqnagko nak kéxegke, hetaqnók nahan ko'óxa; énxet setaqnagko enxoho ko'o, aptaqnagkamchek nahan ma'a aptáha axta seyáphasso ko'o.”
Setenta y dos énxet'ák apkelweykekxa makham
17 Apkelweykekxeyk axta makham yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a setenta y dos énxet'ák axta. Axta aptemék apkelpeywa s'e:
—¡Wesse', wokmók negko'o sẽlyaheykekxoho kelyekhama' eñama nenxeyenma apwesey exchep!
18 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Naqso', ekwet'ak axta ko'o ekteyekmo Satanás eñama néten, máxa takha' apkelyenma axta entáhak. 19 Élméyásegkek axta ko'o kéxegke kélmowancha'a yaqwayam kólweynchamha neyseksa yéwa tén han yettáha', tén han kólmallánek nepyeseksa m'a kélenmexma nak meyke ektemegweykmoho exma ekmaso xama enxoho. 20 Eyke nágkalpayhekxa aqsa kélwáxok kélwet'a élyahákxoho kélpeywa m'a kelyekhama', akke tásek kalpayhekxak kélwáxok ektáxésáxko kélwesey m'a néten.
Jesús apkelteméssesso apcheymákpoho Dios
(Mt 11.25-27Mt 13.16-17)21 Yetlómók axta nahan apteme appaqmeyesma Jesús yetlo ekpayheykekxa agko' apwáxok eñama apmésso m'a Espíritu Santo: “Élteméssessek ko'o exchep apcheymákpoho, Táta, apteme nak Wesse' néten tén han keso náxop, hakte apxekmóssegkek xép aqsok ma'a énxet'ák ekmasextoho nak makham apkelya'áseyak, cham'a aqsok mexekmóssama axta m'a énxet'ák ekha nak apkelmopwancha'a, tén han ma'a ekha nak apkelya'áseyak. Táta, naqso', hakte cháxa apmopmenyého axta exchep katnehek xa.
22 “Élméssegkek axta ko'o Táta ekyókxoho aqsok. Méko nahan ekya'áseykegkoho m'a Dios Apketche, wánxa m'a Apyáp; méko nahan ekya'áseykegkoho m'a Apyáp, wánxa m'a Apketche, tén han ma'a apkeltémo nak elya'ássesagkohok ma'a Apketche.”
23 Appeynchamakpók axta Jesús apkelányo apkeltáméséyak. Axta aptemék apkelanagkama apxakcha'awók se'e: “Apkeleñémo énxet'ák ektáha nak apkelwete m'a kélweteya nak kéxegke; 24 hakte naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke apxámók axta eykhe Dios appeywa apkellegasso tén han kelwesse'e apkelwányam apkeltémo elwetak xa kélwet'a nak kéxegke, axta eyke elweteyk; apmenyeyk axta eykhe ellegak xa kélleg'a nak kéxegke, axta eyke ellegeyk.”
Jesús apyetcháseykekxoho samaritano ektaqmalma aptémakxa
25 Xama apkelxekmósso apnámakkok ektémakxa segánamakxa axta apya'eykekxak appaqhetchesseykekxo m'a Jesús, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apmáheyo épkónek se'e:
—Sẽlxekmósso, ¿yaqsa eyéméxko ko'o alának yaqwayam ótak ekyennaqte egkenyek?
26 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—¿Háxko ektémakxa eknaqtáxésamaxche m'a segánamakxa? ¿Yaqsa apweteya exchep apkelyetsetma?
27 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo énxet apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa s'e:
—‘Yásekhoho Dios Wesse' apagkok ekweykmoho kañók agko' apwáxok, tén han ekweykmoho m'a apyennaqte, tén han ma'a élchetámeykegkaxa nak apwáxok, yásekhoho nahan pók ekhawo aptémakxa nak apchásekhamakpekxoho apagko' xép.’
28 Tén axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Payhawók aptáhakxa apchátegmowéyak. Aptemék agkok xa ektáha nak, étak sa' ekyennaqte apnények.
29 Keñe axta m'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, apmáheyo eykhe epeykásekxohok ektémakxa m'a apkelmaxneyeykha. Axta aptemék apkenagkama makham Jesús se'e:
—¿Yaqsa ko'o émók?
30 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Apxegamchek axta xama énxet appéwomo m'a ámay nak Jerusalén apmaheykegko m'a Jericó, tén axta apkeltahanyeyo énxet'ák élmasagcha'a apkeltémakxa, apkelyementamomchek axta aqsok apagkok, apweykmók axta nahan apkelyementama m'a apkelnaqta; apchaqheykha axta keñe apkelxegeykekxo makham, yáma apketsapma axta nahan apteméssessók. 31 Chaqhémók axta nahan appéwomókxa xama apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok xa ámay nak; xama axta apweteya, apyetnakhassegkek axta aqsa apyeykhaya apxegama makham. 32 Keñe axta apweykmo nahan xama levita m'a ekpayhémókxa axta apyetnamakxa, xama axta apweteya, apyetnakhassegkek axta aqsa nahan apyeykhaya apxegama makham. 33 Keñe axta apweteya xama énxet apkeñama axta Samaria, appéwomo axta anhan apxega xa ámay nak, apyósek axta apkelányo. 34 Apya'áyekmek axta, apkeltexnassáseykegkek axta pexmok égmenek ma'a apkelyense, tén han vino, tén axta appextehetchessama. Tén axta apkenátcháseykekxo m'a apchánte, apyentamomchek axta xama tegma apkelheykemxa axta chá'a énxet'ák apkelxega, aptaqmelchessegkek axta anhan. 35 Keñe axta mók ekhem, apkelhaxyawásseykekxo ánet sawo selyaqye apagkok ma'a samaritano, apméssegkek axta m'a ektáha axta apagkok ma'a tegma. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Etaqmelches sa' se'e énxet nak, aptegyássek sa' agkok nahan xép mók aqsok, ko'o sa' ayánmagkasseták ma'a sekwa'akto sa'.’ 36 ¿Yaqsa ekxéna exchep apwáxok aptáha apchásekhayo pók xa apqántánxo nak, cham'a aptawáseykegkoho axta m'a énxet'ák élmasagcha'a nak apkeltémakxa?
37 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo apkelxekmósso axta apnámakkok ektémakxa segánamakxa s'e:
—Cham'a apkepyósawo exchek apkelano m'a énxet nak.
Keñe axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Exeg, etne sa' xépxa ekhawo nak xa.
Jesús apha Marta axagkok tén han María
38 Apxegeykekxeyk axta makham Jesús; apweykmek axta xama apheykegkaxa énxet, ekhéssamakxa axta nahan axagkok ma'a xama kelán'a ekwesey axta Marta. 39 Yetneyk axta nahan xama yáxeg ma'a Marta ekwesey axta María, ekhama axta ekpayhókxa apmagkok ma'a Jesús, yaqwayam enxoho keyxhok ma'a apkeltenneykha. 40 Keñe axta m'a Marta, ekxámokma axta élanakxa m'a aqsok, ekya'áyekmo aphakxa m'a Jesús. Axta temék eyenagkama s'e:
—Wesse', ¿Yagkeytnakhásawok apwáxok xép seyhákxo ko'o sektamheykha m'a eyáxeg? Yána hepasmok.
41 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Marta, yetnakhásawók xeye' awáxok ekxámokma aqsok, megkay'assásegkok nahan ektáhakxa, 42 xama aqsok akke aqsa exche' payhawok kalána'. Ektaqmelakxa eyke kelyésaha m'a María. Méko nahan kawának keymentemekxa'.
Jesús oiporavo 72
1 Kóva rire Jesús oiporavo 72pe ha omondo henonderã, mokõi-mokõi umi táva rupi ha mamo ha'e oho vaerãháme. 2 He'i chupe kuéra: “Ajépa tuicha pe kokue ha heta hi'a, omono'õ vaerãnte mbovy. Upévare, pejerure pe kóga járape tombou umi ou vaerãme omono'õ. 3 Tapeho peẽ. Peikuaáke pomondoha hína ovecha ra'ýicha aguara guasu apytépe. 4 Ani peraha viru ha tembi'u ha pende py rehegua ave. Ha ani pepyta pe poromomaiteívo tapére. 5 Peikévo peteĩ ógape, pemomaitei raẽ pejévo: ‘Py'a guapy ko ógape guarã.’ 6 Ha upépe oĩ ramo yvypóra oipotáva py'a guapy, hembipota oikóne. Upeicha'ỹrõ katu, peẽme jeýnte opytáta. 7 Pepyta upe óga upévape, ha pe'u ha pey'u umi ha'e kuéra oguerekóvagui. Opa omba'apóvape niko ojehepyme'ẽ vaerã voínte. Ani peva-peva rei peteĩ ógagui ambuépe. 8 Peho ramo peteĩ táva peñemoguahẽháme, pe'u umi peẽme oñeme'ẽvagui. 9 Pemonguera umi hasýva upépe oĩvape, ha peje chupe kuéra: ‘Tupã sãmbyhy hi'aguĩma pende hegui.’ 10 Ha pehórõ peteĩ táva peñemoguahẽ'ỹháme, pesẽ okápe ha peje: 11 ‘Pende táva pegua yvytĩmbo oja vaekue ore pýre jepe, roityvyro ore pochýgui pende rehe. Ha peikuaáke kóva, Tupã sãmbyhy hi'aguĩma pende hegui.’ 12 Ha'e peẽme, ágãnte chupe kuéra oñenupã pohyivéta umi táva Sodómape oiko vaekuégui.”
Jesús oja'o umi táva oguerovia'ỹvape
(Mt 11.20-24)13 Ejererekóke nde, táva Corazín! Ejererekóke nde, táva Betsaida. Táva Tiro ha Sidónpe ojejapo rire umi mba'e hechapyrãva ojejapo vaekue pende pype, ymáma ojevy vaerã mo'ã hikuái Tupã gotyo, ha oñemonde ao vosakuépe ha oguapy tanimbu ári, ohechauka haguã ombyasyha iñangaipa. 14 Tupã oporombojovakeha árape, peẽ peñenupã pohyivéta umi táva Tiro ha Sidón peguágui. 15 Ha nde, táva Cafarnaúm, reimo'ã piko reguahẽtaha yvágape? Tupã uvei nde reitýta omanóva retãme! 16 Umi pene rendúva, chéve che rendu ha pe ojahéiva pende rehe, ojahéi che rehe. Ha pe ojahéiva che rehe, ojahéi pe che mbouharére.
Umi 72 ou jey
17 Umi 72 ou jey hikuái vy'apópe, ha he'i:
--Ore Jára, umi mba'epochy jepe ojapo ro'éva nde rérape.
18 Jesús he'i chupe kuéra:
--Upéicha. Che ahecha Satanápe ho'a ramo yvágagui aratirícha. 19 Che ame'ẽ vaekue peẽme pokatu peguata haguã mbói ha alakran apytépe, ha pende pu'aka haguã umi pende rehe ija'e'ỹvare, ojehu'ỹre peẽme mba'eve ivaíva. 20 Anínte pevy'a umi mba'epochy ojapo haguére pejéva. Pevy'a uvei oimemaháre pende réra ojehai yvágape.
Ta'ýra añoite oikuaa mávapa Túva
(Mt 11.25-27Mt 13.16-17)21 Upe javete Jesús henyhẽ Espíritu Santo guigua vy'ápe, ha he'i: “Romomba'e guasu che Ru, yvága ha yvy Jára, reñomi haguére ko'ã mba'e umi iñarandu ha imba'e kuaávagui, ha reikuaauka umi iñarandu'ỹvape. Upéicha che Ru, péichante voi reipota vaekue ojehu.
22 Che Ru niko omoĩ che po guýpe opa mba'e. Avave ndoikuaái Tupã Ra'ýpe, Túva añónte. Ha avave ndoikuaái Túvape, Tupã Ra'y añónte, ha umi ojekuaaukávape Tupã Ra'y.”
23 Ha ojerévo hemimbo'e kuéra gotyo, he'i chupe kuéra año: “Ovy'aiténe umi ohecháva pe peẽ pehecháva hína. 24 Añetehápe ha'e peẽme, heta maranduhára ha heta mburuvicha guasu ohechase vaekue ko peẽ pehecháva, ha ndohechái. Ha'e kuéra ohenduse vaekue ko peẽ pehendúva, ha nohendúi.”
Ñe'ẽ mbojoja Samariagua ipy'a porãva rehegua
25 Peteĩ Moisés rembiapoukapy mbo'eha oho oñe'ẽ Jesús ndive, ha oha'ã haguã chupe oporandu:
--Mbo'ehára, mba'e piko ajapo vaerã areko haguã jeikove opa'ỹva? 26 Jesús he'i chupe:
--Mba'épa oĩ tembiapoukapýpe? Mba'e piko pehecháva kuatiápe? 27 Upe Moisés rembiapoukapy mbo'eha he'i:
--Ehayhu Tupã nde Járape ne nde py'aite guive, ne ánga rugua guive ha opa ne arandukue reheve, ha ehayhu nde rapichápe rejehayhuháicha nde.
28 Ha Jesús katu he'i:
--Ere porã, rejapórõ upéicha, reikovéta.
29 Pe tembiapoukapy mbo'eha katu, omoĩ porãsévo imba'e porandu, he'i Jesúspe:
--Ha máva piko pe che rapicha?
30 Aipórõ Jesús he'i chupe:
--Peteĩ karia'y oguata ohóvo Jerusalén rape guio Jericó gotyo, ha peteĩ mondaha aty ohape joko chupe, ha oipe'a chugui ijao peve. Oinupã hikuái ha oheja chupe omano ha nomanóime. 31 Peichahágui rei peteĩ pa'i ohasa upe rupi, ha ohechávo chupe ojere chugui ha ohónte ha ndopytái. 32 Peteĩ levíta avei oguahẽ upépe, ha ohecha vove, ojere chugui ha ohónte avei tenonderã. 33 Peteĩ kuimba'e Samariagua katu, ohóva hína upe tape upévare avei, ohechávo oiporiahurereko chupe. 34 Oñemboja hese, oipohano ñandyry ha kaguýpe ha ojokua chupe umi ojekutu hague rupi. Upéi ohupi chupe ikavaju tee ári, ogueraha peteĩ óga ojepytahápe ha oñangareko hese. 35 Upe riregua ko'ẽme, upe Samariagua oguenohẽ mokõi ára mba'apokue repy ha ome'ẽ upe óga járape, ha he'i chupe:
--Eñangareko ko karia'ýre. Ndohupytypáirõ viru, che ahepyme'ẽta ndéve upéi ajevývo.
36 Ha néi, mávapa ko'ãvagui, ndéverõ guarã pe karia'y rapicha, ohape joko vaekue umi mba'e vai apoha? 37 Upe Moisés rembiapoukapy mbo'eha he'i:
--Pe oiporiahurereko vaekue chupe.
Jesús katu he'i chupe:
--Néi, tereho ha ejapo ndave upéicha.
Jesús, Marta ha María rógape
38 Jesús oipykúi hape ha oguahẽ peteĩ tava'ipe, ha upépe omoguahẽ chupe hógape peteĩ kuña hérava Marta. 39 Ha'e oguereko peteĩ ikypy'y hérava María, oguapýva Jesús ypýpe ohendu haguã umi he'íva. 40 Marta katu, oikóva hína heta hembiapo reheve, oñemboja Jesús rehe ha he'i chupe:
--Che Jára, na nde py'apýipa che kypy'y che rejaha cheño ko tembiapo hetaite reheve? Ere chupe ta che pytyvõ.
41 Jesús katu he'i chupe:
--Marta, Marta, rejepy'apy hetaiterei mba'ére, 42 ha peteĩ mba'énte tekotevẽ. María ojapyhy pe iporãvéva, ha avave ndoipe'a mo'ãi chugui.