Dios apkelmeyáséyak maná énxet'ák
1 Apyókxoho israelitas axta apkelánteyapmak apkeleñama m'a yókxexma Elim, apkelwokmek axta m'a meykexa énxet ekwesey nak Sin, teyp nak yókxexma Elim halep nak Sinaí. Ekhem quince axta nahan chaqhawo', ektáhakxa axta apqánet pelten, natámen axta apkelánteyapma m'a Egipto. 2 Apyókxoho israelitas axta nahan apcheynawok apkelpaqméteyncha'a apxéna ekmaso Moisés tén han ma'a Aarón, cham'a yókxexma meykexa nak énxet. 3 Axta etnehek chá'a yának se'e:
—¡Hẽgho anna axta aqsa agmaskok negko'o Wesse' egegkok ma'a Egipto! Hakte aghakha axta chá'a antawagkok ápetek ekláneyo weygke m'a, antawagkok axta nahan chá'a ekwokmoho nélyaqkanakmo, kéxegke eyke ennaqleykekmok se'e yókxexma meykexa nak énxet yaqwayam hẽlnápok negko'o negyókxoho m'a meyk sẽlnapma.
4 Tén axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya Moisés se'e:
—Wának sa' ko'o kapallenták nento éleñama néten. Elántépok sa' nahan chá'a yókxoho ekhem énxet'ák, yánchásekxak sa' chá'a m'a ekwánxa enxoho yaqwayam kaxhok apmeykha m'a ekhem nak. Émenyeyk ko'o ótak yaqsa élyeheykekxoho m'a sekpeywa tén han yaqsa megkalyeheykekxa'. 5 Tén sa' ma'a ekhem seis, kélmákxo enxoho makham yaqwayam kólsakxak ma'a kélxagkok, kéméxcheyk kóltéhek ánet kélmeykekxoho yaqwayam enxoho kammohok ma'a ánet ekhem, ekyeykhágweykmoho m'a ekweykenxa nak chá'a xama ekhem kélmà.
6 Tén axta Moisés tén han Aarón, aptáha apkeláneya israelitas se'e:
—Taxnám sa' kólya'ásegwók kéxegke ektáha Wesse' egegkok apkelántekkesso m'a Egipto, 7 tén sa' ma'a axto'o kólwetak ma'a ektémakxa apcheymákpoho Wesse' egegkok, hakte aplegayak chá'a ektémakxa kéxegke kélxéneykha ekmaso m'a. Negko'o eyke kaqhok henxénmakha kéxegke ekmaso.
8 Tén axta Moisés aptáha appeywa s'e:
—Taxnám sa' elmésagkok kéxegke Wesse' egegkok ápetek yaqwayam kóltawagkok, tén sa' ma'a saka elmésagkok kelpasmaga apxámokma apagko', hakte aplegayak chá'a ektémakxa kéxegke kélxéneykha ekmaso. Negko'o eyke kaqhok hẽlxénmakha. Mehẽlxénaha nahan chá'a negko'o ekmaso kéxegke, akke kélxénaha chá'a ekmaso m'a Wesse' egegkok.
9 Tén axta Moisés aptáha apcháneya Aarón se'e:
—Eltennasák sa' apyókxoho israelitas yának elyepetchegwatámhok aphakxa m'a Wesse' egegkok, hakte aplegayók chá'a ektémakxa apkelxéneykha ekmaso m'a.
10 Neyseksók apkelpaqhetchesso axta Aarón ma'a israelitas, apyókxoho axta apkelenmexawok ma'a ekpayhókxa axta m'a yókxexma meykexa énxet, apkelwet'ak axta nahan Wesse' egegkok élseyéxma apagkok ekxekmowásexkoho m'a neyseksa xama yaphope. 11 Keñe axta m'a Wesse' egegkok appaqhetchesa Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
12 —Eklegayók chá'a ko'o apkelpaqméteykha ekmaso sexeyenma m'a israelitas. Elpaqhetches sa' xép ma'a. Sa' etnehek elának se'e: ‘Taxnakmek sa' agkok, kóltawagkok sa' kéxegke m'a ápetek, tén sa' ma'a saka kóltawagkok ma'a kelpasmaga ekwokmoho kélyaqkanakmo. Tén sa' kólya'ásegwók ko'o sektáha Wesse' Dios kélagkok.’
13 Apkelwa'ak axta apxámokma apagko' sénhek xa taxnám nak. Apsawhekxók axta nahan ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta, tén axta axto'o ekwetáxko élpexyawánto yálye nápakhaw'ék apkelpakxenéyak ma'a apheykegkaxa nak. 14 Keñe axta ekmassa m'a yálye nak, wetáxcheyk axta élyaqyaheykekxa aqsok élexyawáyo agko', máxa axta eykhe m'a ektémól'a yeyam appok élyenneykekxal'a, ekhágkokxo m'a néten yókxexma meykexa nak énxet. 15 Aptáhak axta nahan chá'a apcháneya pók israelitas apkelwet'a s'e: “¿Yaqsa aqsok se'e ektéma nak?” hakte maxta elya'ásegkok ma'a ektéma nak aqsok apkelwet'a. Tén axta m'a Moisés aptáha apkeláneya s'e:
—Ékeso kelpasmaga apmésso kéxegke Wesse' egegkok yaqwayam kóltawagkok. 16 Keso apkeltamhókxa nahan chá'a kóltéhek kéxegke Wesse' egegkok se'e: Kólma sa' chá'a kélxama kéxegke m'a ekwánxa enxoho chá'a kélmáheyo kóltók, tén han ma'a apwánxa enxoho énxet apheykha m'a kélxanák nak, elmok sa' chá'a ekweykmoho ánet kilos xama énxet.
17 Aptamhágkek axta nahan israelitas xa ektáha nak. Pók axta nahan chá'a apxámásawok apkelmà, tén axta nahan chá'a pók apkelma apqántawo'. 18 Apheyásawók axta chá'a m'a ekwánxa axta ekxénamaxchexa néxa ektéyam ma'a kelyetsáteyak; axta nahan kayeykhágweykmohok ketse' enxoho aqsok ma'a énxet ektáha axta apcháncheseykekxa ekxámokma, maxta keymomáxchek nahan aqsok ma'a énxet ektáha axta apcháncheseykekxa ántawo'. Xama xama axta nahan chá'a apkelmak ma'a ekwánxa axta chá'a néxa apmáheyo etwok.
19 Keñe axta Moisés aptáha apkeláneya s'e:
—Nágkólanchesaxche aqsa kélxama enxoho yaqwayam kólmaha makham ma'a mók ekhem.
20 Yetneyk axta eyke chá'a pók melyeheykekxa aptáhakxa apkeláneya m'a Moisés, apkeltaqmelchessek axta aqsa chá'a aqsok yaqwayam elmaha m'a mók ekhem; keñe axta m'a apkeltaqmelchesso nak, apkellánegkek axta m'a yápa apketkók, keltahapchek axta nahan. Keñe axta apkeltaqnaweygko Moisés ma'a énxet'ák nak.
21 Xama xama axta nahan chá'a elmagkok ma'a axto'o eyéméxchexa enxoho chá'a yaqwayam etawagkok, hakte kalpayhekxohok axta chá'a ekwa'a enxoho néten ekhem ma'a aqsok nak. 22 Keñe axta m'a ekhem seis, ánet apkelmeykegkokxoho axta chá'a etnahagkok ma'a aptéyak, yaqwayam enxoho katnehek chá'a cuatro ektéyam kelyetsáteyak xama énxet; keñe axta m'a apkelámha apmonye'e nak chá'a apheykegkaxa apkeltennássékxo m'a Moisés, 23 aptáhak axta apkeláneya Moisés se'e:
—Keso apkeltémókxa katnehek Wesse' egegkok se'e. Saka sa' sábado, xama ekhem néllókassamakxa nélyampe nempagkanchesamaxchexa m'a Wesse' egegkok. Kólhan sa' sakhem ekyetnakxa enxoho yaqwayam kólhánek, kólméxenches sa' ma'a ekyetnakxa enxoho yaqwayam kólméxenchesek, kóltaqmelches sa' yaqwayam kólmaha saka m'a ekyókxoho eyémomáxche enxoho. 24 Apkelyahákxók axta nahan aptáhakxa apkeláneya Moisés ma'a, apkeltaqmelchessek axta chá'a yaqwayam elmaha mók ekhem ma'a nento eyémomáxche axta, maxta nahan chá'a kathápak, axta nahan ellánegkok chá'a m'a yápa apketkók nak. 25 Keñe axta m'a Moisés aptáha s'e:
—Kóltawák sa' sakhem se'e, hakte sakhem sábado kélpagkanchessamakxa ekhem apagkok ma'a Wesse' egegkok, hakte keso ekhem nak se'e megkólwetyehek sa' kéxegke xama aqsok enxoho kéltegyeykha m'a yókxexma. 26 Kélwanche eyke chá'a kóltegyaha aqsok ekweykmoho seis ekhem, wánxa agkok ma'a ekhem siete, cham'a sábado nak, megkólwetyehek sa' xama aqsok enxoho kéltegyeykha.
27 Yetneyk axta eyke chá'a pók xama apkelánteyapma aptegyágko aqsok xa ekhem siete nak, axta eyke elwet'ak chá'a m'a aqsok aptegyéyak. 28 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya Moisés se'e:
—¿Háxko ekwánxa peya kammok kéxegke kéllenxanmeykegkoho megkólyeheykekxa m'a segánamakxa ahagkok nak, tén han ma'a ektémakxa nak chá'a sélxekmósso? 29 Kólya'asagkoho hana ko'o, Wesse' kélagkok, sekméssama kéxegke xama ekhem kéllókassamakxa kélyampe; cháxa keñamak sekméssama nak chá'a ko'o kéltéyak ekhem seis yaqwayam kammohok ma'a ánet ekhem. Tén sa' ma'a ekhem siete nak kéméxcheyk kólhakha aqsa chá'a kéxegke kélxama m'a kélxanák nak tén han megkólántephek xa ekhem nak.
30 Keñe axta m'a énxet'ák, apkellókassek axta chá'a apkelyampe m'a ekhem siete.
31 Apteméssessegkek axta nahan ekwesey israelitas maná m'a aqsok apkelmágko axta. Élmope axta nahan ma'a, máxa axta m'a aqsok ekwesey nak cilantro aktek, atsek axta nahan, máxa axta m'a ektémól'a kelpasmaga apkelexyawáyol'a kéltexnéyak la'a m'a yányawhéna' apyegmenek. 32 Keñe axta Moisés aptáha s'e:
—Keso apmésso appeywa apkeltamhókxa chá'a kóltéhek Wesse' egegkok se'e: ‘kólxátem sa' maná ekweykmoho chá'a ánet kilos, tén sa' kóltaqmelchessesek ma'a kéltawán'ák nak, yaqwayam sa' elwetak ma'a nento sekmésso axta ko'o kéxegke m'a yókxexma meykexa nak énxet, cham'a sélántekkesa axta kéxegke m'a Egipto.’
33 Keñe axta Moisés aptáha apcháneya Aarón se'e:
—Ema sa' xama hówenaq apxagkok, tén sa' exatmok ekweykmoho ánet kilos maná. Tén sa' natámen epekkenwakxak ma'a aphakxa nak Wesse' egegkok, yaqwayam sa' kóltaqmelchessesek ma'a kéltawán'ák nak kéxegke. 34 Apkelyahákxók axta m'a aptáhakxa axta Wesse' egegkok apkeltamhókxa etnehek ma'a Moisés, appekkenwokmek axta hówenaq apxagkok Aarón ma'a ekyetnamakxa axta m'a yántéseksek ekyetchesamaxkoho nak ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios yaqwayam enxoho kóltaqmelchesek.
35 Apteykegkek axta nahan israelitas maná ekweykmoho cuarenta apyeyam, ekweykmoho apkelwokmo m'a yókxexma apheykegkaxa axta nahan ma'a énxet'ák. Apteykegkek axta ekweykmoho apkelwokmo m'a néxa xapop ekyekpenta axta antexek ma'a yókxexma Canaán.
36 Gomer axta eyke ekteme diez xama malámog ma'a xama efa .
Ynambu ha maná
1 Oho hikuái Elímgui ha oguahẽ yvy ojeiko'ỹháme upe héravape Sin, opytáva Elim rire ojehóvo Sinaí gotyo, ára 15, mes mokõiháme osẽ rire Egíptogui. 2 Opa Israelgua oñe'ẽ vai upépe Moisés ha Aarón rehe. 3 He'i joa hikuái:
—Romano nga'u ra'e Ñandejára po rupi Egíptope! Upépe roguapy jepi ore ólla jerére, ro'u so'o ha mbuja ore ryguãtã meve. Peẽ katu ore reru ko yvy ojeiko'ỹháme ore jukapa haguã ñembyahýigui.
4 Ñandejára he'i Moiséspe:
—Amondóta peẽme mbuja yvágagui. Peteĩ-teĩ tosẽ tombyaty arako'ẽre hembi'u upe árape guarã. Upéicha aikuaáta ha'e kuérapa oikóta che aipotaháicha. 5 Ára 6hápe katu tombyaty mokõi árape guarã.
6 Upérõ Moisés ha Aarón he'i Israel guápe:
—Ko ka'aru peikuaáta Ñandejára hague upe pene renohẽva Egíptogui, 7 ha ko'ẽrõ pyhareve pehecháta Ñandejára omimbipa ramo. Ha'e ohendu peñe'ẽ vai ramo hese. Oréko ndaha'éi voi mba'eve ha upe pejéva ore rehe nda ore rupytýi.
8 Ha he'ive Moisés:
—Ko ka'aru Ñandejára ome'ẽta peẽme so'o ha ko'ẽrõ pyhareve mbuja pene ryguãtã meve. Ñandejára niko ohendu peñe'ẽrõ hese. Ndaha'éi oréve peẽ ore rova apíva. Ñandejára rehe pejapo upéva.
9 Upérõ Moisés he'i Aarónpe:
—Ere Israel guápe toñemboja Ñandejára rendápe, ha'e niko ohendúma iñe'ẽ.
10 Aarón oñe'ẽ aja Israel guápe, ha'e kuéra oma'ẽ yvy ojeiko'ỹha gotyo ha ohecha hikuái Ñandejára omimbipa ramo peteĩ araípe. 11 Ñandejára he'i Moiséspe:
12 —Ahendu Israelgua oñe'ẽ vai ramo. Ere chupe kuéra: “Ka'aru vove pe'úta so'o ha pyhareve pene ryguãtãta pángui. Ha upéicha peikuaáta cheha Tupã pende Jára”. 13 Upe ka'aru voi ou guyra kuéra ynambu joguaha ha omyenyhẽmba upe ha'e kuéra oikoha. Ha pyhareve ojejaho'ipa ysapýpe upe ha'e kuéra oikoha, opa ijerekuévo. 14 Ysapy ikã rire, ojekuaa yvy perõ ári akytã mimi mba'e ra'ỹicha, ysapy rypy'a joguaha. 15 Israelgua ohechávo upéva he'i joa ojupe: “Mba'éiko kóva?” ndoikuaáigui mba'épa. Moisés katu he'i chupe kuéra:
—Kóva hína mbuja ome'ẽva peẽme Ñandejára. 16 Upéicha he'ika Ñandejára: “Óga jára kuéra tosẽ tombyaty hogagua kuéra rembi'urã. Peteĩ-teĩ ogagua oikotevẽ peteĩ gomer, ohupytýva mokõi kílo rupi, okaru haguã”.
17 Upéicha ojapo Israelgua. Oĩ ombyaty hetáva ha oĩ ombyaty michĩva. 18 Ha oha'ãvo hikuái ikílo kuéra, umi ombyaty heta vaekue ndoguereko hetavéi ha ombyaty michĩ vaekue ndoguereko michĩvéi. Peteĩ-teĩ ombyaty oikotevẽ vaekue ojekaru haguã hógape.
19 Moisés he'i chupe kuéra:
—Aníke avave oñongatu mba'eve ko'ẽrõ guarã.
20 Oĩ ndoikuaaséi vaekue mba'eve ha oñongatu ára ambuépe guarã. Umíva rembi'u haso ha itujupa. Upérõ Moisés ipochy eterei umíva ndive.
21 Tembi'u oñembyaty jepi pyhareve oñekotevẽháicha. Kuarahy osẽ rire katu, upe opyta vaekue oñemono'õ'ỹre, hykupa kuarahy akúpe. 22 Ára 6hápe ombyaty jo'a hikuái: irundy kílo peteĩ-teĩme guarã. Myakãhára*f** kuéra omombe'u upéva Moiséspe. 23 Ha'e he'i chupe kuéra:
—Upéicha he'i Ñandejára ojejapo haguã: “Ko'ẽrõ pytu'uha ára hína, Ñandejárape oñembyaretéva. Pembojy upe pembojy vaerã ha pembopupu upe pembopupu vaerã peikotevẽtaháicha, hembyre peñongatu ko'ẽrõ guarã.” 24 Ha'e kuéra oñongatu he'i haguéicha Moisés. Ndaitujúi ha ndahasói. 25 Upérõ he'i Moisés:
—Ko árape kóva pe'úta, Ñandejára áragui hína. Ha ndapejuhu mo'ãi mba'eve ñúme. 26 Ikatu pembyaty 6 ára pukukue. 7hápe katu, ha'égui pytu'uha ára, ndapejuhu mo'ãi mba'eve. 27 Opáichavo, oĩ osẽva ohekávo ára 7hápe ha ndojuhúi mba'eve. 28 Ñandejára he'i Moiséspe:
—Araka'e pevépa ndapejapose mo'ãi upe ha'éva peẽme! 29 Amoĩ niko peẽme pembyarete haguã pytu'uha ára. Upévare ára 6hápe ame'ẽ peẽme tembi'u jo'a mokõi árape guarã. Topytáke hógape maymáva ha aníke avave osẽ omba'apo ára 7hápe.
30 Ha maymáva opytu'u ára 7hápe.
31 Israelgua ombohéra maná upe tembi'u oñembyatýva. Ojogua kuratũ ra'ỹime ha ijape morotĩ. Ha he, tórta trígo ku'ígui ojejapóvaicha, eíra reheve oñembojehe'áva.
32 He'i chupe kuéra Moisés:
—Upéicha he'ika peẽme Ñandejára: “Pembyaty mokõi kílo maná ha peñongatu, pene ñemoñare kuéra ohecha haguã mba'épepa pomongaru yvy ojeiko'ỹháme, poguenohẽ rire Egíptogui”.
33 Upérõ Moisés he'i Aarónpe:
—Eipyhy peteĩ mbayru, emoĩ pype mokõi kílo maná ha eraha Ñandejára renondépe, toñeñongatu pene ñemoñarépe guarã.
34 Aarón ombohyru mokõi kílo maná ha omoĩ umi mokõi ita pehẽngue ohechaukáva Ñandejára rembiapoukapy renondépe, oñeñongatu haguã Ñandejára he'i haguéicha Moiséspe.
35 Israelgua ho'u maná 40 áño pukukue oguahẽ meve yvy ojeikohápe, Canaán retã rembe'ýpe. 36 Upe mokõi kílo rupi, hebréo ñe'ẽme oje'e gomer.