Moisés apkelya'assásegweykekxoho énxet'ák Israel Wesse' egegkok appeywa
1 Keso amya'a apkeltennassama axta Moisés apyókxoho énxet'ák Israel neyseksa apheykha m'a yókxexma meykexa nak énxet, ekpayho nak teyapmakxa ekhem neyp wátsam Jordán, cham'a Arabá, ekpayho axta m'a yókxexma Suf, nepyeseksa axta m'a tegma apkelyawe Parán, Tófel, Labán, Haserot tén han ma'a Dizahab. 2 Once ekhem axta kammok nenxega náxop agwomok ma'a Cadés-barnea, néñama m'a egkexe Horeb agyetlók ma'a ámay ekmahéyak axta m'a egkexe Seír. 3-4 Apkeltennásegkek axta Moisés israelitas ekyókxoho aqsok apkeltémókxa axta chá'a elanagkok Wesse' egegkok, cham'a ektáhakxa axta émha amonye' ekhem ma'a pelten once, ektáha axta cuarenta apyeyam, natámen apyaqmasso axta Moisés ma'a Sihón, wesse' apwányam apagkok axta m'a amorreos, aphama axta m'a Hesbón, tén han ma'a Og, wesse' apwányam axta m'a yókxexma Basán, aphama axta m'a Astarot, yókxexma Edrei. 5 Apcheynamók axta apméssama Moisés apkeltémókxa chá'a etnahagkok ma'a énxet'ák, cham'a neyseksa apheykha axta m'a ekteyapmakxa ekhem nak neyp wátsam Jordán, cham'a apchókxa Moab. Axta aptemék se'e:
6 “Axta aptemék sẽlanagkama Dios Wesse' egegkok neyseksa negheykha axta m'a Horeb: ‘Wegqak agko' kaxwók kélheykha kéxegke s'e egkexe nak. 7 Kólmekxa sa' aqsok kélagkok, kólmohók sa' ma'a egkexe élekhahéyak apagkok nak amorreos, tén han ma'a ekyókxoho yókxexma nekhaw'ék nak: cham'a Arabá, tén han ma'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak, tén han ma'a eyáxñeyo meyke nak élekhahéyak xapop, tén han ma'a Négueb, tén han ma'a neyáwa wátsam ekwányam nak, tén han ma'a cananeos apchókxa tén han ma'a Líbano, ekweykmoho m'a wátsam ekyawe nak Éufrates. 8 Ekméssek ko'o kaxwók ma'a apkelókxa nak, axta aptemék Wesse' egegkok; kólxeg, kólteme kélagkok ma'a xapop séltennassama axta ko'o, sektáha nak Wesse' egegkok, agkések ma'a kélyapmeyk nano' axta kéxegke, cham'a Abraham, Isaac, Jacob tén han ma'a aptawán'ák neptámen nak, ko'o sektáha nak Wesse' egegkok.’
Apkelámha apmonye'e kélyéseykha
(Ex 18.13-27)9 “Ektemegkek axta chá'a ko'o sélanagkama kéxegke nanók axta s'e: ‘Mowanchek ko'o atnehek exakkók séltaqmelchesso kélyókxoho kéxegke. 10 Apxámok apagko' apkelmésso kélketchek ma'a Dios Wesse' kélagkok, kélxámok kélagko' kaxwók kéxegke, máxa m'a apweykenxal'a yaw'a apxámokma m'a néten. 11 ¡Wesse' egegkok kélyapmeyk nano' nak Dios apagkok sa' eyke exámasagkok apagko' makham kéxegke, keso kélwánxa nak kélxámokma s'e kaxwo' nak, etaqmelchessesek sa' nahan kélheykha, ekhawo m'a apxeyenma axta chá'a etnéssesek! 12 Mowanchek ko'o exakkók waxyawaksek ekyókxoho m'a ektémakxa nak chá'a sélánekxésso ektémakxa kélheykha, tén han ma'a kélátegmómaxche'. 13 Kólyésha sa' chá'a kélxama kélnepyeseksa kéxegke m'a énxet apmopwancha'a nak chá'a aqsok, tén han ma'a ekmanyehe nak chá'a kaltamék aqsok tén han ma'a apya'áseykegkoho nak chá'a ektémakxa aqsok apwete, yaqwayam sa' atnéssesagkok ko'o apkelámha apmonye'e kélagkok kéxegke.’
14 “Tén axta kéxegke kéltéma sélátegmoweykegkokxo s'e: ‘Leyawók agko' egwáxok xa aptáhakxa nak sẽláneya.’
15 “Élmomchek axta chá'a ko'o énxet apkeleñama nak kélnepyeseksa kéxegke m'a énxet apmopwancha'a apagko' nak aqsok, tén han apkelya'áseykegkoho nak chá'a ektémakxa aqsok apkelwete, ekteméssessegkek axta ko'o apkelámha apmonye'e kélagkok kéxegke; ekméssegkek axta chá'a ko'o xama yaqwayam etnehek apkemha apmonye' nepyeseksa m'a mil énxet, tén axta pók sekméssama cien, tén axta nahan pók sekméssama cincuenta, tén axta pók sekméssama diez, tén axta nápakha sélméssama nahan yaqwayam eltaqmelchesek ma'a pók nápakha neghawóxama nak. 16 Cháxa ekhem sekméssamakxa axta nahan ko'o apkelámha apmonye'e kélagkok séltémókxa chá'a etnahagkok: ‘Kóllánekxés sa' chá'a amya'a s'e apyókxoho nak, kóltaqmelchessásekxa sa' chá'a apheykha, kólhésho sa' chá'a mók kélteméssesakxa, cham'a kélókxa xamo' nak tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa. 17 Kélxénchek sa' agkok nahan chá'a yaqwánxa kólteméssesek, nágkólteme xama enxoho apyeykhamap pók kóllanok ma'a énxet, kóllánekxés chá'a amya'a m'a énxet'ák apmopyóseka nak tén han ma'a énxet'ák ekha nak kéláyo, meyke kélaye xama enxoho, hakte Dios keñamak xa nélyekpelchamáxkoho nak. Kélya'aweykxéssek sa' agkok chá'a m'a ektemegweykmohóxma ekyentaxno, magmowána nak anlánekxa', hélyo'ótagkas sa' chá'a ko'o, yaqwayam sa' ko'o alánekxések.’
18 “Cháxa séltennassama axta ko'o kéxegke nanók axta xa eyeyméxchexa chá'a kóltéhek.
Doce énxet'ák apkeláphásamap elyexakpohok elanok yókxexma
(Nm 13.1—14.4)19 “Xama axta nélánteyapma m'a Horeb, nélmaheykegkek axta m'a ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak apagkok ma'a amorreos, nélyeheykekxoho m'a apkeltémókxa axta antéhek ma'a Dios Wesse' egegkok. Nélyeykheykekxeyk axta m'a ekyawakxa nak yókxexma meykexa énxet, eyesagkexa nak, kélweteya nak kéxegke, ekwokmoho nélweykmo m'a Cadés-barnea. 20 Axta ektemék sélanagkama s'e: ‘Nélwa'ak kaxwók ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak apagkok ma'a amorreos, segméssamakxa nak ma'a Dios Wesse' egegkok. 21 Apméssek kéxegke Wesse', Dios kélagkok nak se'e xapop nak. Kólántex, kólteme kélagkok, ekhawo m'a aptémakxa axta apkelanagkama m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok nak ma'a kélyapmeyk nano'. Nágkóle', nágke kélwáxok.’ 22 Élya'eykekteyk axta eyke ko'o kéxegke kéltéma sélanagkama s'e: ‘Tásek ko'óneyk sekxók elxog apmonye'e neghekha elyexakpohok elanok ma'a xapop nak, tén sa' elchexyók makham hẽltennásseták yaqsa ámay ólyetlók, tén han yaqsa tegma apwányam egwanchek ólántexek.’
23 “Leklamók axta nahan ko'o ewáxok kéltémakxa sélanagkama, élyéseykha axta ko'o kéxegke doce, xama axta chá'a apkeñama kélnepyeseksa kélhawóxama, 24 cham'a apkelxegama axta apkelpéwomo m'a yókxexma ekxámokmakxa axta m'a meteymog élekhahéyak, apkelweykmek axta m'a yókxexma ekyapwate ekwesey axta Escol. Apsawheykekxók axta apkelweynchámeykha m'a ekyókxoho yókxexma. 25 Apnakxeykegkek axta nahan aqsok ekyexna éleñama m'a xapop nak, tén axta sẽlseykentegkessama, ẽltennásseykteyk axta nahan se'e amya'a nak: Tásók agko' nak la'a xapop segméssamakxa nak Dios Wesse' egegkok.’ 26 Axta eyke kéxegke kólmahéyok kólxog, axta kólyeheykekxak ma'a apkeltémókxa axta kóltéhek ma'a Dios Wesse' egegkok, 27 kélpaqméteykha axta aqsa m'a kélxanák nak, axta kéltemék se'e: ‘Mopmenyeyk negko'o henlanok ma'a Wesse' egegkok; ẽlántekkesegkek aqsa Egipto yaqwayam hẽlmések ma'a amorreos tén han hegmasséssók. 28 ¿Háxko sa' eyke ólmahagkok kaxwo'? Apkelxénchek xeyk negókxa xamo', apheykencha'a énxet apkelyennaqte m'a tén han apkelwenaqte maghawo nak negko'o. Apkelxénchek xeyk nahan apheykegko tegma apkelyawe netna'awók kélhaxtegkesso meteymog nepyáwa m'a. Apkelxénchek xeyk apkelwet'a nahan ma'a Anac aptawán'ák neptámen, cham'a xama énxet apwenaqte axta. Cháxa sẽlyélaqtéssessekmo nak negko'o egwáxok negyókxoho xa.’
29 “Tén axta ko'o sektéma sélanagkama s'e: ‘Nágkatneykha kélwáxok. Nágkóle'. 30 Dios Wesse' kélagkok apxegak kélmonye'e kéxegke, elnapakpok sa' nahan elmeyók kéxegke, ekhawo m'a kélweteya axta apteméssessamakxa m'a Egipto, 31 tén han ma'a yókxexma meykexa nak énxet. Dios Wesse' kélagkok axta chá'a apkelmeykegkok kélmék neyseksa kélxega yókxoho ámay, cham'a kélweynchámeykencha'a axta ekwokmoho kélwa'a s'e yókxexma nak, axta apteméssessók ma'a aptémól'a emha apmek apketche énxet.’ 32 Kélya'ásseykmek axta eyke chá'a kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, 33 apxegama axta chá'a kélmonye'e yaqwayam elyéssesha m'a yaqwánxa enxoho chá'a kólpakxenwók. Táxa eyáléwe axta chá'a appekkenchessók ámay yaqwánxa enxoho chá'a kólyetlók axta'a, tén axta ekhem appekkenchessama chá'a m'a yaphope.
Wesse' egegkok apkeltaqnawéyak israelitas
(Nm 14.20-35)34 “Xama axta aplegaya Wesse' egegkok kélpaqméteykha kéxegke, aplómók apagko' axta tén axta aptéma appaqmeyesma ekmámnaqsoho s'e: 35 ‘Méko sa' xama énxet keso nepyeseksa nak se'e énxet'ák élmasagcha'a apkeltémakxa étak ma'a xapop ektaqmalma séltenassama axta ko'o agkések ma'a apyapmeyk nano'. 36 Wánxa sa' aqsa étak ma'a Caleb, Jefuné apketche nak; agkések sa' ko'o xapop ma'a tén han ma'a aptawán'ák neptámen nak, cham'a apkelwánxa enxoho chá'a, eñama meheyenseyam sétleykha, ko'o sektáha nak Wesse' egegkok.’
37 “Kéxegke axta keñamak setaqnagkama ko'o m'a Wesse' egegkok. Axta aptemék seyenagkama s'e: ‘Metxehek sa' xépxa m'a xapop nak. 38 Sa' eyke etxek ma'a Josué ektáha nak chá'a appasmeykha aptamheykha, apyaqmagkasso exchep, Nun apketche nak. Ewasqakkásekxoho sa', hakte sa' egkések apkelókxa Israel ma'a. 39 Kélanagkamchek axta kéxegke emáheyók elyementók kélnaqteyegka'a tén han kélketchek ma'a kélenmexma nak, sa' eyke elántexek apkelókxa m'a sakcha'a melya'áseyak nak makham aqsok ektaqmela tén han aqsok ekmaso; almésagkok sa' ko'o yaqwayam etnahagkok apagkok apagko' ma'a. 40 ¡Kóltaqhoho makham kéxegke m'a yókxexma meykexa nak énxet!, ¡kólmeyekxa makham ma'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase nak!’
Israelitas élyeyháxma
(Nm 14.39-45)41 “Tén axta kéxegke kéltéma sélátegmoweykegkokxo s'e: ‘Nenlanak negko'o mólya'assáxma nénmexa m'a Wesse' egegkok, ólxog sa' eyke kaxwo', ólnapaxchek sa', ekhawo m'a apkeltémókxa axta chá'a antéhek ma'a Dios Wesse' egegkok.’ Tén axta kéxegke kélmeykekxo m'a kélmeykha nak, kélanagkama yeskohok kólchántek ma'a egkexe nak. 42 Tén axta Wesse' egegkok aptéma seyenagkama apkeltémo anókasha s'e: ‘Nágkólxeg aqsa kólnapaxche'; emenxenek katnehek ma'a kélenmexma nak, hakte maxnak ko'o kélnepyeseksa kéxegke.’
43 “Éltennassegkek axta eykhe ko'o kéxegke seyéssama, axta eyke hélyeheykekxa', kélenmexeykekxeyk axta aqsa m'a Wesse' egegkok appeywa. Axta kólhaxanmak megkólmowána kólmahagkok ma'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak. 44 Tén axta m'a amorreos, apheykencha'a axta m'a egkexe nak, apkelánteyapma kélmonye'e kéxegke, máxa axta kenáwet aptamheykegkok apmenxenma. Kéltekyawomchek axta kéxegke m'a Seír ekweykekxoho m'a Hormá. 45 Xama axta kélweykto makham kéxegke, kéllekxagweykha axta nápaqtók Wesse' egegkok, axta eyke yaháxenmók ektémakxa kélápagqánamáxche m'a. 46 Axta keñamak ekwegqeykegko kélheykha makham kéxegke m'a yókxexma Cadés.
1 Ko'ãva hína umi ñe'ẽ Moisés he'i vaekue Israel ñemoñarépe, ha'e kuéra oĩ ramo yvy ojeiko'ỹháme, Jordángui kuarahy resẽ gotyo. Ha'e kuéra oĩ pe héravape Arabá, táva Suf rovái, ko'ã táva pa'ũme: peteĩ ijyképe oĩ Parán ha ambuépe Tófel, Labán, Haserot ha Dizahab. 2 Ojeguata 11 ára oñeguahẽ haguã yvyty Sinaígui Cadés-Barnéape ojehóvo yvyty Edom rape rupi. 3 Áño 40hápe, ára peteĩha, mes 11hápe, Moisés oñe'ẽ Israel ñemoñarépe Ñandejára he'i haguéicha chupe. 4 Kóva ojehu ipu'aka rire amorréo ruvicha guasu Sihón rehe oikóva táva hérava Hesbónpe ha táva Basán pegua ruvicha guasúpe hérava Og. Upéva oguereko avei hóga guasu táva kuérape hérava Astarot ha Edrei. 5 Israel ñemoñare oĩ aja Jordángui kuarahy resẽ gotyo, Moab retãme, Moisés oñepyrũ vaekue oheko mbo'e Israel ñemoñarépe Tupã rembiapoukapýre.
Ha'e he'i:
6 —Ñaĩ ramo guare yvyty Sinaípe, Tupã he'i vaekue ñandéve: “Pende aremi kuri ko yvytýpe. 7 Pemopu'ã katu pende rekoha ha tapeho amorréo kuéra yvyty rupi ha opa ijerekuévo, umi ijyvateha rupi ha ñu rupi, Négueb rupi ha yguasu rembe'y rupi. Peike Canaán retãme, yvate gotyo yvyty Líbano peve ha kuarahy resẽ gotyo ysyry Éufrates peve. 8 Opa umíva hína pe yvy che, Tupã, ame'ẽ pende ru kuéra ypykuépe Abraham, Isaac ha Jacob ha iñemoñare kuérape. Tapeho katu ha peñemomba'e hese.”
Moisés omoĩ Israel ñemoñarépe mbojovakehára
(Ex 18.13-27)9 Moisés he'i Israel ñemoñarépe:
—Peĩ ramo gueteri yvyty Sinaípe, ha'e vaekue peẽme: Tembiapo oĩva che ári añangarekóvo pende rehe, tuicha itereíma chéve guarã. Ndaikatúi ajapo cheño. 10 Tupã Ñandejára pene mbohetáma mbyjaita yvágape guáicha. 11 Hánga'u Tupã, pende ru kuéra ypykue Jára, pene mbohetaiteve ha pene mombarete, ome'ẽ haguéicha iñe'ẽ ojapo taha! 12 Che katu ndaikatúi araha cheño ko mba'e pohýi che apére, pombojovakévo pejoavy ramo pende rapicha ndive. 13 Peiporavo kuimba'e iñarandúva, imba'e recha kuaa ha ikatupyrýva peteĩ-teĩ ñemoñare guágui, ha amoĩta chupe kuéra oñangareko haguã pende rehe. 14 Peẽ avei pehecha kuaa vaekue upéva iporã taha. 15 Upérõ amoĩ vaekue umi kuimba'e peiporavo vaekue oñangareko haguã pende rehe. Oĩ oñangarekóva 1.000 tapicháre, oĩ oñangarekóva 100re, oĩ oñangarekóva 50re, ha oĩ oñangarekóva 10re. Amoĩ vaekue avei omyakã haguã peteĩ-teĩ ñemoñarépe atýpe.
16 Upérõ ahekombo'e vaekue chupe kuéra kóicha: “Pembojovake umi pende rapicha ojoavýva ha oúva pene rendápe. Pembojovake chupe kuéra hekópe, taha'e Israel ñemoñare, taha'e mombyrygua oikóva pende apytépe. 17 Ha pejévo pe ojejapo vaerã, ani pembojerovia joavy chupe kuéra, taha'e tapicha mboriahu, taha'e karai poguasu, ha ani pekyhyje avaveichaguágui. Pe peẽ pejévako ou Tupãgui hína. Oĩ ramo peteĩ mba'e hasýva peẽme, peru chéve, ta'e che pe ojejapo vaerã. 18 Upérõ poheko mbo'e vaekue opa mba'e pejapo vaerãre.
Oñemondo 12 kuimba'e oma'ẽ ñemi haguã pe yvýre
19 Ñasẽ Horébgui ha jaguata pe yvy ojeiko'ỹha rupi amorréo retã gotyo ñaguahẽ meve Cadés-Barnéape. 20-21 Che ha'e vaekue peẽme: “Péina ñaguahẽma amorréo retãme, Tupã, ñande ru kuéra ypykue Jára, ome'ẽva ñandéve. Tapeho ha peñemomba'e hese, ha'e he'i haguéicha. Pejerovia Ñandejára rehe ha ani pekyhyje”.
22 Peẽ katu peju vaekue che rendápe ha peje. “Emondo raẽna ñane renonderã kuimba'e kuéra oma'ẽ ñemi haguã pe yvýre ha he'i haguã ñandéve mávapa pe tape iporãvéva jaike haguã ha mba'eichagua távapa umíva.”
23 Ha'ete ku iporãva ojejapo pejéva ha upérõ aiporavo 12 kuimba'e peteĩ-teĩ ñemoñare apytégui. 24 Ha'e kuéra oho umi yvyty rupi, oguahẽ ysyry Escol peve ha oma'ẽ opa mba'ére. 25 Ou jeývo pégui ogueru yva ojuhu vaekue ha omombe'u pe yvy Ñandejára ome'ẽva iporã ha hi'a hetaha.
26 Peẽ katu pepu'ã vaekue Ñandejára rehe ha ndapeikeséi pe yvýpe ha'e ome'ẽ vaekue peẽme. 27 Peñepyrũ peñe'ẽ ngururu oñondive ha pejahéi Ñandejára rehe pejévo: “Ñandejára ndaija'éi ñande rehe. Ñane renohẽ Egíptogui ha ñande reru ko'ápe ñane me'ẽ amorréo pópe, ha'e kuéra ñande juka haguã. 28 Aníke jaha upépe. Umi kuimba'e ñamondo vaekue he'i kuimba'e kuéra pepegua imbareteve ha ijyvateveha ñande hegui ha itáva kuéra oñemongoraha tápiape oguahẽva yvága peve. Ohecha hikuái upépe kuimba'e ijyvate etereíva!
29 Che katu ha'e vaekue peẽme: ‘Ani pekyhyje chugui kuéra. 30 Tupã Ñandejára pene moirũta ha ha'e voi oñorãirõta pende rehe, pehecha haguéicha ojapo Egíptope, 31 ha yvy ojeiko'ỹháme. Pehecháma mba'éichapa pende reru ko'a peve ojehu'ỹ rehe peẽme mba'eve, peteĩ túva oguerahaháicha ita'ýrape. 32 Ha añe'ẽve ramo jepe peẽme ndapejeroviái vaekue Ñandejára rehe, 33 pehecha ramo jepe ha'e ouha pene renonderã pe tape pukukue ojuhu haguã peẽme mamópa ikatu pepyta. Ohechauka haguã peẽme pe tape, ha'e ou pene renondépe tata ñembo'ýpe pyharekue ha arai ñembo'ýpe arakue.’”
Ñandejára ipochy Israel ñemoñare ndive
(Nm 14.20-45)34 Ñandejára ohendu pejahéi ramo hese. Upérõ ipochy ha ome'ẽ iñe'ẽ péicha:
35 “Avavete pende apytégui, peẽ ñemoñare ahẽ, ndapeike mo'ãi pe yvy porãme, ame'ẽ vaekue pende ru kuéra ypykuépe. 36 Caleb Jefuné ra'y añoite oikéta. Ha'e ojerovia che rehe ha ame'ẽta chupe ha iñemoñare kuérape pe yvy ha'e oho vaekue ohecha.”
37 Chéve jepe peẽ che mokangy vaekue ha upéva rehe Ñandejára ipochy che ndive ha he'i chéve: “Ha nde avei Moisés ndereike mo'ãi pe yvýpe. 38 Ne rendaguépe oikéta ne pytyvõhára Josué, Nun ra'y. Emokyre'ỹ chupe. Ha'e omyakãta Israel ñemoñarépe oñemomba'e haguã pe yvýre.”
39 Upérõ Ñandejára he'i vaekue ñandéve: “Pende ra'y kuéra itavýva gueteri ha ne'ĩra oikuaa iporãva ha ivaíva, umíva oikéta hína pe yvýpe. Peẽ peje amorréo kuéra oñemomba'étaha pene rembireko ha pene mitã nguérare. Ha umi mitãme che ame'ẽta pe yvy ha ha'e kuéra oikéta oñemohenda upépe. 40 Peẽ katu tapeho jey tapykuévo yvy ojeiko'ỹháme Mar Rojo rape rupi.”
Israel ñemoñare itavyraígui omanomba amorréo pópe
41 Peẽ peje vaekue: “Nde Moisés, tuicha eterei niko rojavy kuri ropu'ãvo Ñandejára rehe. Ko'ágã rohóta roñorãirõ ha'e he'i haguéicha oréve.” Upérõ peñembosako'i vaekue peñorãirõ haguã ha peimo'ã ndahasy mo'ãi pejupi yvytýpe pendyry haguã hese kuéra.
42 Ñandejára katu he'i chéve: “Ere chupe kuéra ani haguã osẽ oñorãirõ, cháke che naĩ mo'ãi hendive kuéra ha umi amorréo ojukapáta chupe kuéra. 43 Che ha'e peẽme pe Ñandejára he'íva ha ndapeikuaaséi mba'eve. Pepu'ã hese ha pene akã kuchúgui pesẽ pejupi yvytýpe peñorãirõ haguã. 44 Upérõ amorréo kuéra oikóva upépe ojeity pende ári kavichu'i pochýicha. Pene mboguevi, pene muña Hormá peve ha pene rundi ete vaekue Edómpe. 45 Upérõ pesapukái Ñandejárape pene pytyvõ haguã, ha'e katu na pene rendúi ha ndojepy'apýi ete voi pende rehe. 46 Upévare peẽ pepyta are eterei vaekue Cadéspe.”