Nélyaheykekxoho Espíritu apkeñama nak Dios
1 Cháxa keñamak, méko kaxwók kallegássessagkohok ma'a énxet'ák apyepetcheykekxa nak Cristo Jesús, 2 hakte cham'a segánamakxa eñama nak Espíritu, segméssamól'a chá'a ekyennaqte egnények eñama negyepetcheykekxa Cristo Jesús, yenyókassegkek ma'a éltémókxa nak antéhek mólya'assáxma, tén han segya'assamól'a nétsapmakxa. 3 Hakte apkeláneyak axta Dios ma'a megkamowagko axta kalának ma'a Moisés segánamakxa apagkok, hakte yawanchek axta kalána', eñama m'a ektémakxa nak apkelyelqamákpoho énxet'ák. Apcháphassegkek axta Apketche apagko' Dios apheyásamákpoho m'a aptémakxal'a énxet apyelqamákpoho, cham'a énxet mey'assáxmal'a tén han yaqwayam etnehek apmatñà eñama mólya'assáxma, yaqwayam enxoho emasséssók ma'a ektémakxa nak mólya'assáxma, ekyetno negko'o nenteme nak énxet. 4 Apkeláneyak axta xa, yaqwayam enxoho agkegwának negko'o anlának ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa, ekteme nak ekpéwomo, hakte massegkek kaxwók negko'o nentamhéyak ma'a éltémókxa nak chá'a antéhek ma'a nentémakxa egagko', wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu.
5 Énxet'ák apkelyetleykekxa nak chá'a m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apancha'awo' nak, wánxa aqsa chá'a kalxénmakha apkelwáxok elanagkok ma'a; keñe m'a apkelyetleykekxa nak chá'a m'a apkeltémókxa nak antéhek Espíritu, kalxénmakha chá'a apkelwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu. 6 Ekxéneykha nak egwáxok wánxa agyetlakxak ma'a éltémókxa nak antéhek ma'a nentémakxa egagko', hegya'aksek chá'a m'a nétsapmakxa; keñe m'a ekxéneykha nak egwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu, hegya'aksek chá'a m'a ekyennaqtamakxa nak egnények, tén han hegmések meyke ektáhakxa egwáxok. 7 Énxet ektáhakxa enxoho chá'a élxéneykha apkelwáxok elyetlakxak ma'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko', apkelenmexma etnehek ma'a Dios, hakte mopmenyeyk elyahakxohok ma'a segánamakxa apagkok, mopwanchek nahan elanagkok. 8 Cháxa keñamak megkalmopwagko nak epeykessásekxak apwáxok Dios ma'a, aptamhéyak nak chá'a apkelyetleykekxa m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko'.
9 Massegkek eyke kéxegke kélyetleykekxa xa kéltémakxa kélagko' nak, wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu, hakte aphegkek kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apkeñama nak Dios. Enxama meykexa enxoho m'a Espíritu apkeñama nak Cristo, háwe Cristo énxet'ák apagkok. 10 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Cristo, katsapok eykhe kélyókxa eñama mólya'assáxma, akke apmésso kélyennaqte kéxegke m'a Dios Espíritu apagkok eñama apkelxeyenma kélteme ekpéwomo kéltémakxa kéxegke m'a Dios. 11 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apxátekhásseykmo axta m'a Jesús, sa' egkések nahan axnagkok ekyennaqte kélyókxa étsapmo nak ma'a Dios apxátekhásseykmo axta m'a Cristo, eñama m'a Espíritu apagkok apha nak kélwáxok kéxegke.
12 Cháxa keñamak, élyáxeg'a, ekyetnama nak negko'o aqsok negánémaxche anlána', háwe eyke m'a nentémakxa nak chá'a negyetleykekxa m'a nentémakxa egagko'. 13 Hakte, kéltemék agkok chá'a kéxegke kélyetleykekxa m'a kéltémakxa kélagko' nak, kóletsapok sa'; kélmasséssekmek agkok chá'a kéxegke xa kéltémakxa kélagko' nak eñama kélásenneykekxa m'a Espíritu, megkóletsepek sa'.
14 Apyókxoho ektáha nak chá'a appékessáseyak ma'a Dios Espíritu apagkok, Dios apketchek ma'a. 15 Axta kólxaweykegkok kéxegke espíritu aptemessáseykekxa nak makham kélásenneykha naqsa yaqwayam enxoho egkeyásekxak makham kélmeneykha, wánxa m'a Espíritu apteméssesso nak Dios apketchek. Cháxa Espíritu nentéma axta nahan negko'o negenagkama Dios se'e: “¡Táta!” 16 Cháxa Espíritu apyepetcheykekxo nak han eghagák xa, yaqwayam enxoho hempasmok nenxeyenma nenteme negko'o Dios apketchek. 17 Negko'o agkok nahan Dios apketchek, hegwakxohok sa' nahan negko'óxa nenxawe m'a aqsok sempagkanchessama nak Dios yaqwayam hegmeyásekxa', sẽltennassama axta, cham'a peya nak anxawhok xamo' Cristo, hakte néllegagkók agkok negko'o xamo' ma'a Cristo, hẽlteméssesek sa' nahan xamók negko'o néleymáxkoho.
Negeymáxkoho peya nak kawa'
18 Xeyenmeyk ko'o ewáxok nenlegeykegkoho nak se'e kaxwo' nak ekteme mékoho, negyetchásawo enxoho m'a negeymáxkoho peya nak kawak ma'a natámen. 19 Kelpekhéssek kalwetak kólxekmóssek nenteme negko'o Dios apketchek ma'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios. 20 Hakte mékoho axta kélteméssesseykmok ma'a aqsok apkelane axta Dios, háwe axta eyke éltémo agko' katnahagkok, Dios axta eyke keñamak apteméssesso xa ektáha nak; akke kamassegweykmok élhaxneykha, 21 hakte xama ekhem sa' kólmasséssesek ekmowána m'a aqsok eknaqtawáseykencha'a nak ma'a aqsok apkelane axta Dios, ekteméssessama nak kélásenneykha naqsa, yaqwayam enxoho kawakxohok nahan ektémakxa nak ektaqmalma meyke kélya'aseykhaxma apagkok ma'a Dios apketchek. 22 Negya'ásegkók negko'o éllegeykegkoho makham ekmáske m'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios, máxa tamheykegkok ma'a ektémól'a kelán'a kañegkohok ekmáske kamáwhok katnehek naqláwa. 23 Háwe eyke ekwánxa agkok éllegeykegkoho m'a, néllegeykegkók negko'óxa, nélxaweykegko axta apmonye' m'a Espíritu magkenatchesso peya anxawak ma'a aqsok ekmáheyo nak anxawa'. Néllegeykegkók egagko' nélhaxanma kawók ma'a ekhem yaqwánxa nak hẽlteméssesek negko'o Dios apketchek, yaqwánxa sa' hẽlyenyókashok agko' ma'a ektémakxa nak ekyetno sẽlya'áseykhaxma. 24 Nélwagkásamáxcheyk negko'o teyp eñama xa nélhaxneykha nak. Hakte nélhaxanma nak ma'a aqsok negwetayo nak, háwe nélhaxanma. ¿Yaqsa élhaxanma chá'a m'a aqsok ekweteya nak? 25 Nélhaxneyha agkok negko'o m'a aqsok magweteya nak makham, kéméxcheyk anleyxmakha aqsa yetlo nélenmáxamáxkoho.
26 Ekhawo ektémakxa nak han chá'a sempasmoma Espíritu neyseksa nélyelqamáxkoho. Hakte magya'ásegkok negko'o antéhek nélmaxnagko m'a eyeyméxchexa nak chá'a antéhek, Espíritu apagko' eyke chá'a apteme sempaqhetchessesso negko'o m'a Dios, yetlo ekxegeykha apnények, magmowána nak negko'o antéhek nempeywa. 27 Keñe m'a Dios, apkelányo nak ektémakxa egwáxok, ey'asagkohok chá'a aqsok apmáheyo exének ma'a Espíritu, hakte elmaxnéssesek chá'a Espíritu m'a Dios énxet'ák apagkok ekhawo ektémakxa nak chá'a apmopmenyého m'a Dios.
Nélmallanma eñama segásekhayo Cristo
28 Negya'ásegkók negko'o Dios apmáheyo chá'a elanaksek ekyókxoho aqsok yaqwayam kapasmok ma'a énxet'ák ektáha nak chá'a apchásekhayo, cham'a apkelwóneykha nak chá'a, apmopmenyého nak chá'a etnéssesek. 29 Hakte cham'a énxet'ák apmonye'e apkelyekpelchémo axta m'a Dios, apkelpagkanmeyk axta yaqwayam exnágwakxohok ma'a Apketche, yaqwayam enxoho etnehek Apketche átnaha apketkok nepyeseksa m'a apkelyáxeg'a apxámokma nak. 30 Apkelwóneykha axta anhan Dios ma'a énxet'ák ektáha axta apkelpagkanma m'a sekxók agko' axta; apteméssessegkek axta anhan ekpéwomo apkeltémakxa m'a apkelwóneykha axta; keñe m'a apteméssesso axta ekpéwomo apkeltémakxa, apkelméyáseykegko m'a ektémakxa nak apcheymákpoho.
31 ¿Yaqsa sa' mók egwanchek negko'o anxének natámen xa? Empasmeyk agkok negko'o Dios, méko kawának hẽnmexek negko'o. 32 Weykmók axta memyágweykekxa Apketche Dios segméssama negko'o, apchahayók axta aqsa apmatñama yaqwayam hempasmok negyókxoho, ¿háxko katnehek negko'óxa mehegmések ekyókxoho aqsok xamo' ma'a Apketche? 33 ¿Yaqsa awanchek kaxének ekmaso m'a ektáha nak Dios apkelyéseykha? Dios apkelxeyenma aptamhéyak ekpéwomo apkeltémakxa xa. 34 ¿Yaqsa awanchek kának kóllegássesagkoho'? Cristo Jesús axta m'a apketsapma axta; háwe eyke ekwánxa agkok ma'a, apxátekhágweykmek axta anhan, apheykekxeyk nahan ma'a ekpayhókxa nak apkelya'assamakxa Dios, sempaqhetchessessama chá'a negko'o m'a. 35 ¿Yaqsa awanchek negko'o hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak segásekhayo Cristo? ¿Nenlegeykegkohoya, ekyentaxno negha enxeykel'a, sẽlnaqtawáseykegkoho enxeykel'a, meyk segaqhe enxeykel'a, essenhan senteme nak meyke apáwa, enxeykel'a m'a negaye nak hentemégwomhok exma, enxeykel'a m'a nétsapma ekmaso nak? 36 Ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche s'e:
“Xép keñamak ekmáheyo chá'a
negko'o antekyók
yókxoho ekhem;
máxa ẽltemessessók negko'o
nepkések
kélnaqleykekxal'a m'a
aptekyómakxa.”
37 Nélmallanmeyk eyke chá'a negko'o neyseksa ekyókxoho xa aqsok nak, eñama senteméssesso m'a apteme nak sẽlásekhayo. 38 Naqsók ko'o ekteméssessók méko kawának hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak Dios segásekhayo: yawanchek ma'a nétsapma nak, tén han ma'a negyennaqte nak, tén han ma'a Dios apkelásenneykha nak, yawanchek nahan ma'a aqsok ekha nak élmowancha'a, tén han ektémakxa nak se'e kaxwo nak, tén han ma'a yaqwánxa sa' katnehek ma'a egmonye', 39 yawanchek nahan ma'a aqsok ekhéyak nak ma'a netnók agko' nak, tén han ma'a aqsok ekhéyak nak kañók agko', yawanchek xama enxoho m'a aqsok ektáha axta apkelane Dios. ¡Méko kawának hegyenyókasek ektémakxa nak senxekmósso segásekhayo Dios, eñama m'a Cristo Jesús Wesse' egegkok!
La vida conforme al Espíritu de Dios
1 Así, ahora ya no hay ninguna condenación para quienes están unidos a Cristo Jesús, 2 porque en Cristo Jesús la ley del Espíritu de vida libera de la ley del pecado y de la muerte. 3 Pues Dios ha hecho lo que la ley no pudo hacer, pues no era capaz de hacerlo debido a la debilidad de la naturaleza humana. Dios, por causa del pecado, envió a su propio Hijo en una condición semejante a la de un ser humano pecador, para así condenar al pecado a través de su cuerpo mortal. 4 Y lo hizo para que podamos actuar con justicia, como lo exige la ley, pues ya no vivimos según las inclinaciones de nuestra naturaleza pecaminosa, sino según el Espíritu.
5 Quienes viven según las inclinaciones de la débil naturaleza humana solo se preocupan por seguir esas inclinaciones, pero quienes viven conforme al Espíritu se preocupan por las cosas del Espíritu. 6 El preocuparse por seguir las inclinaciones de la naturaleza humana lleva a la muerte; pero el preocuparse por las cosas del Espíritu lleva a la vida y a la paz. 7 Quienes se preocupan por seguir las inclinaciones de la naturaleza humana son enemigos de Dios, porque ni quieren ni pueden someterse a su ley. 8 Por eso, quienes viven según las inclinaciones de la naturaleza humana no pueden agradar a Dios.
9 Pero ustedes ya no viven según esas inclinaciones, sino según el Espíritu, puesto que el Espíritu de Dios vive en ustedes. Quien no tiene el Espíritu de Cristo no es de Cristo. 10 Pero si Cristo está en ustedes, aunque el cuerpo muera a causa del pecado, el espíritu sigue vivo, pues Dios ya los ha declarado justos. 11 Y si el Espíritu de aquel que resucitó de los muertos a Jesús vive en ustedes, el mismo que resucitó a Cristo Jesús dará nueva vida a sus cuerpos mortales por medio del Espíritu de Dios que vive en ustedes.
12 Así pues, hermanos, tenemos una obligación, pero no es la de vivir según las inclinaciones de la débil naturaleza humana. 13 Si ustedes viven conforme a tales inclinaciones, morirán; pero si las hacen morir por medio del Espíritu, vivirán.
14 Todos aquellos que son guiados por el Espíritu de Dios son hijos de Dios. 15 Pues ustedes no han recibido un espíritu que los esclavice nuevamente para vivir bajo el temor, sino que han recibido el Espíritu que los hace hijos de Dios. Por este Espíritu clamamos: «¡Abba! ¡Padre!» 16 Y este mismo Espíritu se une a nuestro espíritu para dar testimonio de que ya somos hijos de Dios. 17 Y puesto que somos sus hijos, también tendremos parte en la herencia que Dios nos ha prometido, la cual compartiremos con Cristo, puesto que sufrimos con él para estar también con él en su gloria.
La esperanza de la gloria
18 Estoy seguro de que los sufrimientos del tiempo presente no son nada comparados con la gloria que se va a revelar en nosotros. 19 La creación espera con gran impaciencia el momento en que los hijos de Dios se manifiesten claramente. 20 Porque ha perdido su verdadera razón de ser, no por su propia voluntad, sino porque Dios así lo había dispuesto; pero le queda siempre la esperanza 21 de ser liberada de la esclavitud y la destrucción, para alcanzar la gloriosa libertad de los hijos de Dios. 22 Sabemos que hasta ahora la creación entera se queja y sufre como una mujer con dolores de parto. 23 Y no sufre solo ella, sino también nosotros, que ya tenemos el Espíritu como anticipo de lo que vamos a recibir. Sufrimos profundamente, mientras esperamos con ansias el momento en que Dios nos adopte como sus hijos y nos libere plenamente. 24 Con esa esperanza hemos sido salvados. Pero una esperanza que se ve ya no es esperanza, pues, ¿quién espera lo que ya está viendo? 25 Pero si lo que esperamos es algo que todavía no vemos, tenemos que esperarlo con perseverancia en medio del sufrimiento.
26 De igual manera, el Espíritu nos ayuda en nuestra debilidad. Porque no sabemos orar como es debido, pero el Espíritu mismo ruega a Dios por nosotros, con gemidos que no pueden expresarse con palabras. 27 Y Dios, que examina los corazones, sabe qué es lo que el Espíritu quiere decir, porque el Espíritu ruega, conforme a la voluntad de Dios, por el pueblo creyente.
Más que vencedores
28 Sabemos que Dios dispone todas las cosas para el bien de quienes lo aman, es decir, de quienes él ha llamado de acuerdo con su propósito. 29 A quienes de antemano Dios había conocido, los destinó desde un principio a ser como su Hijo, para que su Hijo fuera el primero entre muchos hermanos. 30 Y a quienes Dios destinó desde un principio, también los llamó; y a quienes llamó, los declaró justos; y a quienes declaró justos, los hizo partícipes de su gloria.
31 ¿Qué más podemos decir? ¡Que si Dios está a nuestro favor, nadie podrá estar contra nosotros! 32 Si Dios no nos negó ni a su propio Hijo, sino que lo entregó a la muerte por todos nosotros, ¿cómo no habrá de darnos también, junto con su Hijo, todas las cosas? 33 ¿Hay alguien que pueda acusar a quienes Dios ha escogido? ¡No! Dios es quien los declara justos. 34 ¿Hay alguien que pueda condenarlos? ¡No! Cristo Jesús es quien murió, y más aún, quien resucitó y está a la derecha de Dios, intercediendo por nosotros. 35 ¿Qué podrá separarnos del amor de Cristo? ¿El sufrimiento, las dificultades, la persecución, el hambre, la falta de abrigo, el peligro, la muerte violenta? ¡Nada! 36 Como dicen las Escrituras:
«Por tu causa estamos siempre expuestos a la muerte;
nos tratan como a ovejas llevadas al matadero.»
37 Pero en todo esto salimos más que vencedores gracias a aquel que nos amó. 38 Así que estoy convencido de que nada podrá separarnos del amor de Dios: ni la muerte, ni la vida, ni los ángeles, ni los poderes y fuerzas espirituales, ni lo presente, ni lo futuro, 39 ni lo más alto, ni lo más profundo, ni ninguna otra de las cosas creadas por Dios. ¡Nada ni nadie podrá separarnos del amor que Dios nos ha mostrado en Cristo Jesús nuestro Señor!