Énxet'ák apkelenmexamap
1 Wenaqtémók axta han natámen xa, apkelpaqmeteykha axta énxet'ák tén han apnaqteyegka'a, apkelxéneykencha'a m'a apchókxa xamo', aptémo xamo' nak judíos, 2 hakte nápakha axta chá'a apkelxéneykha apxámokma apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, apkelxeyenma apmopmenyého hótáhap apaktek, yaqwayam enxoho memassehek meyk élnapma; 3 nápakha axta han chá'a apkelxeyenmak emássesha sekxók xapop eñama meyke aptéyak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apxanák, 4 keñe axta han nápakha apkelxeyenma apkeltémo kólmássesha selyaqye apkelméssama sekxók ma'a xapop apagkok, tén han apkeneykekxexa nak anmen yámet, yaqwayam eyánmagkasek selyaqye élmomaxche kélmésso m'a wesse' apwányam. Axta aptáhak han apkelpaqmeta s'e: 5 “Nempeywomo xamo' egmók negko'o, nélókxa xamo' han, hawók han mók egketchek. Kélásenneykha naqsa eyke chá'a negko'o agának kólteméssesek ma'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak. Tamheykegkek eyke chá'a kélásenneykha naqsa nekha m'a egketchek, mogwanchek agmágwakxa', hakte pók énxet kaxwók aptamheykegkok apagkok ma'a anmen yámet negkeneykekxexa', tén han ma'a xapop egagkok nak.”
6 Eklókek axta ko'o sekleg'a apkelpaqméteykha apkelxéneykha ektémakxa. 7 Keñe axta natámen sektaqmelchessamo élchetámeykha ewáxok, sélpaqhetchesa ekyennaqte m'a apkelwesse'e tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak, eñama apyentaxnéssesso apheykha m'a apchókxa xamo'. Éláneyáha axta ko'o apxámokma apagko' énxet, yaqwayam anxének ma'a ektémakxa nak apheykha. 8 Axta ektáhak séláneya s'e: “Nélmeykekxeyk negko'o negókxa xamo' judíos negkegwagkexa enxoho chá'a, kélchexakha axta kélméssama m'a pók énxet'ák melya'áseyak nak Dios; keñe kéxegke kélchexeykekxo makham yaqwayam enxoho ólmekxak negko'o makham.”
Apkelwanmeyágkek axta eyke aqsa, hakte axta elya'ásegkok yaqwánxa etnehek heyátegmowagkok. 9 Axta ektáhak han séláneya s'e: “Asagkek xa kéltáhakxa nak. Kéméxcheyk kóláwhok Dios egagkok, keñe sa' mehegya'ássemek chá'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, cham'a sẽlenmexma nak. 10 Negmassáseykha negko'óxa selyaqye egagkok xa énxet'ák nak, tén han hótáhap apaktek, ko'o tén han ma'a énámakkok, tén han ma'a sepasmeykha nak chá'a sektamheykha. ¡Magánhek sa' eyke eyaqmagkásekxak mók! 11 Éltamhók han ko'o kólmeyásekxak xapop apagkok se'e kaxwo' nak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apkeneykekxexa nak olivo, tén han ma'a apxanák nak, kólmassés sa' ma'a apkelméyak aqsok ekyetna nak kéxegke, cham'a selyaqye, hótáhap apaktek, vino, tén han pexmok égmenek.” 12 Aptáhak axta seyátegmowágko s'e: “Ólmeyásekxak sa' ekyókxoho xa aqsok nak, mólmaxneyha sa' xama aqsok enxoho. Anlának sa' xa aptáhakxa nak sẽláneya.”
Keñe axta sélwóneyncha'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, nápaqta'awók axta han éltamhók etnéssesek ekmámnaqsoho agko' ma'a apmáheyo elanagkok. 13 Ekpaxnexcháha axta han sektaxno keñe sektáha s'e: “Sa' etnéssesek elyawhesha Dios elántekkesek apxanák tén han elyementók xapop apyókxoho melane nak xa apxeyenma nak naqsók elanagkok, sa' etnehek esawhaksohok ekyókxoho aqsok kélagkok ekyetna nak se'e kaxwo' nak.” Aptáhak axta apkelátegmowágko apxámokma apagko' énxet se'e: “Katnehek sa'”, keñe axta apkelteméssesa apcheymákpoho Wesse' egegkok.
Nehemías memasma aqsok apagkok
Apkeláneykegkek axta énxet'ák ma'a apxeyenma axta elanagkok, 14 axta ko'o apaknegweykmohok ma'a aqsok sepayhémo axta eykhe yaqwayam amha sekteme séláneykha apchókxa, tén han ma'a sélxegexma'a nak, ekweykmoho doce apyeyam, eyeynmo m'a ekhem veinte setnéssessama axta séláneykha apchókxa Judá m'a wesse' apwányam Artajerjes, ekweykmoho treinta y dos apyeyam apteme wesse' apwányam. 15 Axta etnaheykegkok ma'a apkeltaqmelchesso apkelókxa apmonye'e axta aptamhéyak, matnamakxa axta ko'o, apyentaxnéssessegkek axta apheykha énxet'ák, hakte yókxoho ekhem axta apkelméyak chá'a cuarenta sawo selyaqye élmope, yaqwayam etegyagkok aptéyak, tén han vino. Apnaqtawáseykegkók axta han énxet'ák ma'a apkeláneykha nak, makke ko'o atneyk xa ektáha nak, eñama seyáyo m'a Dios. 16 Éláneyak han ma'a seyánémaxche nak alána', sekxátekháseykekxo m'a kélhaxtegkesso nak nepyáwa tegma apwányam, keñe malmoma m'a xapop, apkeltamheykha axta han apyókxoho m'a séláneykha nak. 17 Exmakha chá'a ciento cincuenta énxet sektawakxa sekto, cham'a judíos nak, tén han ma'a wesse' apwányam apkeláneykha, meyke kélyetsáteykekxa m'a senteme nak meyk'a, apkeleñama nak neyáwa' negheykegkaxa. 18 Ko'o ahagko' han chá'a sélnapma m'a weyke, seis nepkések apnaqmele, tén han tat'a, cham'a ekhánamáxche nak chá'a yókxoho ekhem; diez ekhem han chá'a kawaták ekyawe agko' ma'a vino. Makke ko'o altémók chá'a axkak ma'a sepayhémo nak sekteme séláneykha apchókxa, hakte awanhek chá'a katnehek ekyentaxnéssesso apheykha énxet'ák. 19 ¡Dios ahagkok, kaxénwakxoho sa' apwáxok ektaqmalma sekteméssessamakxa s'e énxet'ák nak!
Problemas internos
1 En aquel tiempo hubo una gran protesta de parte del pueblo y de sus mujeres contra sus compatriotas judíos, 2 pues algunos decían que tenían muchos hijos e hijas y necesitaban conseguir trigo para no morirse de hambre; 3 otros decían que debido a la falta de alimentos habían tenido que hipotecar sus terrenos, viñedos y casas, 4 y otros decían que habían tenido que pedir dinero prestado para pagar los impuestos al rey, dando en garantía sus terrenos y viñedos. Decían además: 5 «Tanto nuestros compatriotas como nosotros somos de la misma raza; nuestros hijos no se diferencian en nada de los de ellos. Sin embargo, nosotros tenemos que someter a nuestros hijos e hijas a la esclavitud. De hecho, algunas de nuestras hijas ya son esclavas, y no podemos hacer nada por evitarlo, porque nuestros terrenos y viñedos ya pertenecen a otros.»
6 Cuando escuché sus quejas y razones, me llené de indignación. 7 Después de pensarlo bien, reprendí a los nobles y gobernantes por imponer una carga tal a sus compatriotas. Convoqué además una asamblea general para tratar su caso, 8 y les dije: «Hasta donde nos ha sido posible, nosotros hemos rescatado a nuestros compatriotas judíos que habían sido vendidos a las naciones paganas; ¿y ahora ustedes los vuelven a vender para que nosotros tengamos que volver a rescatarlos?»
Ellos se quedaron callados, pues no sabían qué responder. 9 Y yo añadí: «Lo que están haciendo no está bien. Deberían mostrar reverencia por nuestro Dios, y evitar así las burlas de los paganos, nuestros enemigos. 10 También mis familiares, mis ayudantes y yo les hemos prestado a ellos dinero y trigo; así que, ¡vamos a perdonarles esta deuda! 11 Y les ruego también que les devuelvan ahora mismo sus terrenos, viñedos, olivares y casas, y que cancelen las deudas que tienen con ustedes, sean de dinero, grano, vino o aceite.» 12 Ellos respondieron: «Devolveremos todo eso, y no les reclamaremos nada. Haremos todo tal como lo has dicho.»
Entonces llamé a los sacerdotes, y en su presencia les hice jurar lo que prometieron. 13 Además, me sacudí la ropa y dije: «Así sacuda Dios fuera de su casa y de sus propiedades a todo aquel que no cumpla este juramento, y así lo despoje de todo lo que ahora tiene.» Toda la multitud respondió: «Amén», y alabaron al Señor.
Generosidad de Nehemías
La gente cumplió su promesa, 14 y durante doce años, es decir, desde aquel día del año veinte en que el rey Artajerjes me nombró gobernador de la región de Judá hasta el año treinta y dos de su reinado, no hice uso de la pensión que me correspondía como gobernador, ni tampoco mis colaboradores. 15 En cambio, los gobernadores que estuvieron antes que yo fueron una carga para el pueblo, pues diariamente cobraban cuarenta monedas de plata para comida y vino. Además, sus empleados oprimían al pueblo. Pero yo no lo hice así, por respeto a Dios. 16 Por otra parte, cumplí con mi tarea de reconstruir la muralla de la ciudad, y no adquirí terrenos. En cuanto a mis empleados, todos ellos tomaron parte en el trabajo. 17 A mi mesa se sentaban hasta ciento cincuenta personas, tanto judíos del pueblo como funcionarios del gobierno, sin contar a aquellos de las naciones vecinas que venían a visitarnos. 18 Lo que se preparaba diariamente, por mi cuenta, era un buey y seis de las mejores ovejas, y aves; y cada diez días había vino en abundancia. A pesar de esto, nunca reclamé la pensión que me correspondía como gobernador, porque ya era excesiva la carga que pesaba sobre este pueblo. 19 ¡Tómame en cuenta, Dios mío, para mi bien, todo lo que he hecho por este pueblo!