Kelán'a élane megkatnaha atáwa'
1 Apmeyeykekxeyk axta Jesús ma'a Egkexe élaqneykegkaxa axta Olivos; 2 keñe axta mók ekhem, élsáya makham, apmeyeykekxo m'a tegma appagkanamap. Apya'eykekteyk axta nahan énxet'ák, keñe axta aphama Jesús, yetlómók axta nahan apkelxekmósso énxet'ák.
3 Apyentegkessegkek axta nahan xama kelán'a énxet'ák apkelxekmósso axta ektémakxa segánamakxa tén han ma'a fariseos, cham'a kelán'a kélweteykegkoho axta élane megkatnaha atáwa'. Apkenegkesseykmek axta nepyeseksa énxet'ák, 4 keñe aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, kélwetágkok xeyk élanakxa megkatnahakxa atáwa' s'e kelán'a nak. 5 Xeyenmeyk segánamakxa, apkeltémo chá'a kamatñekxak Moisés kólyetnak meteymog kelán'a ektéma nak xa. ¿Háxko sa' eyke etnehek xép appeywa?
6 Apmáheyók axta épkónek aptéma apkenagkama xa ektáha nak, keñe kaxek yaqwánxa etnehek esexnena'. Apháxaheykenteyk axta eyke Jesús, tén axta aptáxéssama apophék xapop. 7 Apkempeykekxeyk axta eyke néten Jesús, hakte apkelenxáneykmek axta apteme apkelmaxneyeykha s'e:
—Sa' eyke eyenhek apmonye' meteymog ma'a meykexa nak mey'assáxma kélnepyeseksa kéxegke.
8 Tén axta apháxaheykekxo makham, aptáxéseykekxeyk axta makham xapop. 9 Xama axta apkellegaya aptémakxa appeywa Jesús, aptéteykegkók axta pók apkeltaqhémo, apkelwányam axta apmonye'e apkeltaqhémo. Xama axta apkeymomákpo apxakko' Jesús, yetlo m'a kelán'a énmeykekxa axta axakkók ma'a. 10 Apkempeykekxeyk axta néten, keñe aptéma apkelmaxneyeykencha'a kelán'a s'e:
—¿Háxko apkelmahágkaxa énxet'ák? ¿Mékoya xama apxeyenma apkeltémo kamatñekxak xeye'?
11 Axta entemék eyátegmoweykegko s'e:
—Wesse', méko xama enxoho.
Tén axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Maxénak nahan ko'óxa yaqwayam wának kamatñekxa'; kataqhoho sa' kaxwo', nágkalánekxa kaxwók megkay'assáxma.
Jesús apteme élseyéxma keso náxop
12 Apkelpaqhetcháseykekxeyk axta makham Jesús énxet'ák. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Ko'o sekteme élseyéxma keso náxop; énxet ektáhakxa enxoho sétleykha ko'o, keytek sa' ma'a élseyéxma ekyennaqtéssamo nak egnények, meweynchamha sa' chá'a neyseksa ekyaqtessóxma.
13 Axta aptemék fariseos apkenagkama Jesús se'e:
—Apxénákpekxók apagko' xép ektaqmela: mékoho xa aptáhakxa nak apxénamakpekxoho apagko'.
14 Tén axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók agko' xa sektáhakxa nak sekxénamaxchekxoho ahagko', neyseksa eykhe sekxénamaxchekxoho ahagko' ektaqmela. Hakte ekya'ásegkók ko'o m'a séñamakxa axta, tén han ma'a yaqwánxa amhagkok. Keñe kéxegke megkólya'ásegkok. 15 Akke kéltemék chá'a kéxegke kélyekpelchémo kélmók ektémakxal'a apyekpelchémo pók énxet. Makke ko'o atneyk sekyekpelchémo xama énxet enxoho; 16 ektemék agkok chá'a ko'o sekyekpelchémo énxet, naqsók nahan chá'a katnehek ekpéwomo m'a sekyekpelchémo, hakte matnehek chá'a ko'o exakkók sekyekpelchémo énxet. Akke chá'a ko'o atnehek sekxegexma alyekpelkohok énxet ma'a Táta aptáha axta seyáphasso ko'o. 17 Xeyenmeyk segánamakxa kélagkok nak kéxegke ekhawo enxoho mók apkelpaqmeyesma apqánet ma'a ektáha nak apkelxeyenma, katnehek naqsók ma'a apkelxeyenma. 18 Ko'o eyke sekxénamaxchekxoho ahagko' chá'a ektaqmela, keñe nahan sexeyenma chá'a ko'o m'a Táta, aptáha axta seyáphasso ko'o.
19 Keñe axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Háxko aphakxa apyáp xép?
Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Mehélya'ásegkok ko'o kéxegke, megkólya'ásegkok nahan ma'a Táta; kaxtemék sélya'áseykegkoho ko'o, kólya'asagkohok nahan ma'a Táta.
20 Apxeyenmeyk axta Jesús xa aqsok nak neyseksa apkelxekmósso axta énxet'ák ma'a kañe' tegma appagkanamap, cham'a ekheykegkaxa axta chá'a yántéseksek kélxátamo axta chá'a aqsok kélmésso Dios. Méko axta eyke ekmoma Jesús, hakte axta kaweykmok makham yaqweykenxa elyekpelchágwók énxet'ák.
Megkólwanchek kéxegke kólmahagkok ma'a yaqwánxa nak ko'o amhagkok
21 Axta aptemék apkeltennáseykekxoho makham Jesús se'e:
—Axog sa' ko'o, keñe sa' kéxegke hélchetmok, kóletsapok sa' eyke kéxegke yetlo megkólya'assáxma. Megkólwanchek sa' kéxegke kólmahagkok ma'a yaqwánxa nak ko'o amhagkok.
22 Keñe axta judíos aptéma apkenagkama s'e:
—¿Xénchek enxeykel'a apwáxok yaqhakpekxa'? La'a apxéna nak magkegwagko negko'o ólmahagkok ma'a yaqwánxa emhagkok.
23 Axta aptemék Jesús apkelanagkama s'e:
—Kéleñamakxa kélagko' kéxegke keso náxop, ko'o eyke sekteme séñamakxa ahagko' ma'a néten; kéxegke kélteme kéleñamakxa kélagko' keso nélwanmégkaxa, háwe eyke ko'o séñamakxa keso náxop. 24 Cháxa keñamak séltennasa exchek kéxegke peya kóletsapok yetlo megkólya'assáxma; hakte kélya'ásseykmek agkok kéxegke Sekteme Ko'o, kóletsapok sa' yetlo megkólya'assáxma.
25 Tén axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa énxet xép?
Axta aptemék Jesús apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Kaqhók alenxanmohok séltennasso kéxegke séltennassama axta m'a sekxók axta. 26 Xámók eykhe ko'o yaqwayam axének tén han altennásekxohok eyesagko kéltémakxa kéxegke. Ekmámnaqsoho eyke chá'a aqsok apxeyenma m'a aptáha axta seyáphasso ko'o, altennaksohok nahan chá'a ko'o énxet'ák apheykha nak náxop ma'a seklegaya nak chá'a aptémakxa appeywa m'a.
27 Axta eyke elya'áseykegkok apkeltennassama Jesús Apyáp ma'a énxet'ák nak. 28 Axta keñamak aptéma apkelanagkama Jesús se'e:
—Kélchexneyk sa' agkok kéxegke néten ma'a aptáha nak Apketche énxet, kólya'ásegwók sa' kéxegke Sektáha Ko'o, kólya'ásegwók sa' nahan maláneya chá'a ko'o aqsok sekmáheyo ahagko' nak alána'; wánxa aqsa chá'a ko'o axének ma'a ektémakxa nak chá'a sélxekmósso m'a Táta. 29 Hakte sekxegexma ko'o m'a aptáha axta seyáphasso; meheyenyewek chá'a ko'o exakkók ma'a Táta, hakte alának chá'a ko'o m'a ekleklamókxa nak apwáxok alána'.
30 Xama axta aptéma appeywa Jesús xa ektáha nak, apxámok axta énxet apteme melya'ásseyam.
Dios apketchek tén ma'a énxet élma nak mólya'assáxma
31 Axta aptemék Jesús apkelanagkama judíos apteme axta melya'ásseyam se'e:
—Agkok kólyensakmok chá'a kéxegke kélláneyak ma'a sektémakxa nak chá'a sekpeywa, naqsók sa' kóltéhek séltáméseyak; 32 kólya'ásegwók sa' ma'a amya'a ekmámnaqsoho eñama nak Dios, kalmallahanchesek sa' nahan kélmomaxche xa ekmámnaqsoho nak.
33 Axta aptemék apkelátegmoweykegkokxo s'e:
—Negko'o nenteme Abraham aptawán'ák neptámen, mantemék nahan negko'o xama enxoho apkelásenneykha naqsa xama énxet enxoho; ¿Yaqsa ektáha apxéna nak xép peya hẽlchexeykxak negko'o?
34 Tén axta Jesús aptéma apkelanagkama s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke apyókxoho énxet apkelánéyak nak chá'a melya'assáxma, apteme élma melya'assáxma. 35 Xama énxet apmomap nak chá'a kélteméssesso kélásenneykha naqsa, megkawegqók apha neyseksa m'a ekheykha nak wesse' apagkok apxagkok; kaxnók ma'a ektáha nak wesse' apketche megkamassegwomek chá'a apha xamók ma'a ekheykha nak apxagkok. 36 Apkelmallahanchessek sa' agkok kélteme kélmomaxche m'a Dios Apketche, naqsók sa' kamaskok kéxegke kélteme kélmomaxche'. 37 Ekya'ásegkók ko'o kéxegke kélteme Abraham aptawán'ák neptámen; kélmáheyók eyke hélaqhek ko'o kéxegke, hakte megkólmák takha' m'a sekpeywa. 38 Axénhok chá'a ko'o m'a aqsok sexekmósso axta m'a Táta, kólteme nahan kéxegkáxa, kóllána chá'a m'a kéllegaya axta chá'a apkeltennasso m'a Kélyáp.
39 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¡Abraham neykhe negko'o egyáp!
Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Kaxtemék kéxegke kélteme naqsók Abraham apketchek, kóllának chá'a m'a apkeláneya axta m'a. 40 Naqsók eykhe chá'a ko'o séltennassama aptáha sélxekmósso m'a Dios, kélmáheyók eyke aqsa hélaqhek ko'o kéxegke. ¡Axta eyke etneyk xama enxoho Abraham xa ektáha nak! 41 Kélláneykegkek chá'a kéxegke aptémakxa nak chá'a m'a kélyáp.
Tén axta aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—¡Háwe negko'o kélketchek meyke apyapmeyk; yetneyk negko'o wánxa xama Egyáp, cham'a Dios!
42 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kaxtemék kéxegke kélteme naqsók kélyáp ma'a Dios, hélásekhohok axta ko'o, hakte eñamak ko'o m'a Dios, keso sénmeyncha'a nak se'e. Háwe axta ko'o sekwe ahagko', Dios axta seyáphasso. 43 ¿Yaqsa ektéma megkólmowagko nak kéxegke kólya'asagkohok ma'a sektémakxa nak chá'a séltennáseykha? Megkólmenyeyk kóleyxhok sekpeywa. 44 Kelyekhama' kéxegke kélyáp, kéleñamak kéxegke m'a, kóllenxanmok nahan chá'a kóllának eyámenyéxa enxoho chá'a kóllának ma'a. Nanók axta ektémakxa ekyetno ekyógkexma kelyekhama' m'a sekxo' eyeynókxa axta. Megkeytlók ma'a amya'a ekmámnaqsoho nak, megkatnehek nahan chá'a xama enxoho ekmámnaqsoho ekpeywa. Temék agkok chá'a ekmowána amya'a, katnehek chá'a m'a ektémakxal'a chá'a; hakte ekmowána amya'a, ekteyapmakxa negmowána amya'a m'a kelyekhama'. 45 Naqsók eykhe chá'a ko'o m'a sektémakxa nak chá'a séltennasso, élya'ásseykmek eyke chá'a. 46 ¿Yaqsa kélxama kéxegke apwanchek exekmósek ekyetna ko'o may'assáxma? Naqsók agkok ma'a sektémakxa nak chá'a sélanagkama, ¿yaqsa ektéma sélya'ásseykmo nak chá'a? 47 Énxet ektáhakxa enxoho apagkok ma'a Dios, yeyxhok ma'a Dios appeywa; megkólmenyeyk eyke kéxegke kóleyxhok appeywa, hakte háwe kéxegke Dios énxet'ák apagkok.
Aphegkek axta Cristo meykexa axta Abraham
48 Keñe axta judíos aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Payhémo neyke agkok nentémakxa nak chá'a nélpeywa nenxeyenma exchep apteme samaritano, tén han ekha apwáxok kelyekhama'.
49 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Méko ko'o xama enxoho kelyekhama' ewáxok, wánxa eyke aqsa ko'o seyáyo m'a Táta; keñe kéxegke mehéláyo ko'o. 50 Mategyeykha ko'o yaqwayam kataqmelek sexeyenma énxet'ák, yetneyk eyke xama aptegyeykha nak chá'a xa, cham'a aptémól'a chá'a apyekpelchémo énxet. 51 Naqsók ko'o sekxéna, énxet apkelyaheykekxoho enxoho sekpeywa, megyetsepek sa'.
52 Axta aptemék apkelátegmoweykegko judíos se'e:
—Naqsók negko'o nentemessásak kaxwók ekha apwáxok xép kelyekhama'. Apketsepmeyk axta m'a Abraham, tén han ma'a apyókxoho apkellegasso axta Dios appeywa, keñe exchep aptéma appeywa s'e: ‘Énxet apkelyaheykekxoho enxoho sekpeywa, megyetsepek sa'.’ 53 ¿Apyeykhágweykmók enxeykel'a exchep ma'a egyáp nanók Abraham? Apketsepmeyk axta m'a, apkeletsepmeyk axta nahan ma'a Dios appeywa apkellegasso axta. ¿Yaqsa apkenagkama exchep etneyk?
54 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Taqmeláha agkok ko'o sekpeywa axénáxchekxohok ahagko', mékoho katnehek ma'a sekxénamaxchekxoho ahagko' ektaqmela nak. Akke setnéssesso chá'a ko'o ektaqmela sekxénamaxche m'a Táta, cham'a kélxeyenma nak chá'a kéxegkáxa apteme Dios kélagkok. 55 Akke kólya'áseykegkok kéxegke m'a. Ko'o eyke ekya'ásegko'; ekxénchek agkok ko'o may'ásegko m'a, sekmowána amya'a ahagko' atnehek, ekhawo kéltémakxa nak kéxegke. Naqsók eyke ko'o sekya'áseykegkoho m'a, élyaheykekxók nahan chá'a m'a appeywa. 56 Payheykekxeyk axta apwáxok Abraham, kélyáp nanók axta kéxegke, hakte apmáheyók axta etagkohok yaqweykenxa ko'o awak keso náxop; apweteyak axta nahan, payheykekxók agko' axta nahan apwáxok.
57 Axta aptemék judíos apkenagkama Jesús se'e:
—Mewokmok makham xép cincuenta apyeyam apagkok ¿háxko katnehek xép exének apwetaya m'a Abraham?
58 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, meykexa axta Abraham, ko'o sekteme.
59 Tén axta apkelmoma meteymog ma'a énxet'ák nak apmáheyo elyetnak ma'a Jesús; apxegáneykmek axta eyke aqsa Jesús nepyeseksa, apteyepmeyk axta kañe' tegma appagkanamap.
La mujer sorprendida en adulterio
1 Pero Jesús se dirigió al monte de los Olivos, 2 y al día siguiente, al amanecer, volvió al templo. La gente se le acercó, y él se sentó y comenzó a enseñarles.
3 Los maestros de la ley y los fariseos llevaron entonces a una mujer, a la que habían sorprendido cometiendo adulterio. La pusieron en medio de todos los presentes, 4 y dijeron a Jesús:
—Maestro, esta mujer ha sido sorprendida en el acto mismo de cometer adulterio. 5 En la ley, Moisés nos ordenó que a mujeres así se las mate a pedradas. ¿Tú qué dices?
6 Ellos preguntaron esto para ponerlo a prueba, y tener así de qué acusarlo. Jesús se inclinó y comenzó a escribir en la tierra con el dedo. 7 Pero, como seguían preguntándole, se enderezó y les dijo:
—Aquel de ustedes que no tenga pecado, que le tire la primera piedra.
8 Y volvió a inclinarse y siguió escribiendo en la tierra. 9 Al oír esto, uno tras otro comenzaron a irse, y los primeros en hacerlo fueron los más viejos. Cuando Jesús se encontró solo con la mujer, que se había quedado allí, 10 se enderezó y le preguntó:
—Mujer, ¿dónde están? ¿Ninguno te ha condenado?
11 Ella le contestó:
—Ninguno, Señor.
Jesús le dijo:
—Tampoco yo te condeno; ahora, vete y no vuelvas a pecar. ]
Jesús, la luz del mundo
12 Jesús se dirigió otra vez a la gente, y les dijo:
—Yo soy la luz del mundo; el que me sigue tendrá la luz de la vida, y nunca andará en la oscuridad.
13 Los fariseos le dijeron:
—Tú estás dando testimonio a favor tuyo: ese testimonio no tiene ningún valor.
14 Jesús les contestó:
—Mi testimonio sí tiene valor, aunque yo mismo lo dé a mi favor. Porque yo sé de dónde vengo y a dónde voy; en cambio, ustedes no lo saben. 15 Ustedes juzgan según los criterios humanos, pero yo no juzgo a nadie; 16 y si acaso juzgo, mi juicio va de acuerdo con la verdad, porque no juzgo yo solo, sino que el Padre, que me envió, juzga conmigo. 17 En la ley de ustedes está escrito que, cuando dos testigos dicen lo mismo, su testimonio tiene valor. 18 Pues bien, yo mismo soy un testigo a mi favor, y el Padre, que me envió, es el otro testigo.
19 Le preguntaron:
—¿Dónde está tu padre?
Jesús les contestó:
—Ustedes no me conocen a mí, ni tampoco a mi Padre; si me conocieran a mí, también conocerían a mi Padre.
20 Jesús dijo estas cosas mientras enseñaba en el templo, en el lugar donde estaban los cofres de las ofrendas. Pero nadie lo arrestó, porque todavía no había llegado su hora.
«A donde yo voy, ustedes no pueden ir»
21 Jesús les volvió a decir:
—Yo me voy, y ustedes me van a buscar, pero morirán en su pecado. A donde yo voy, ustedes no pueden ir.
22 Los judíos dijeron:
—¿Acaso estará pensando en matarse, y por eso dice que no podemos ir a donde él va?
23 Jesús les dijo:
—Ustedes son de aquí abajo, pero yo soy de arriba; ustedes son de este mundo, pero yo no soy de este mundo. 24 Por eso les dije que morirán en sus pecados; porque si no creen que Yo Soy, morirán en sus pecados.
25 Entonces le preguntaron:
—¿Y quién eres tú?
Jesús les respondió:
—En primer lugar, ¿por qué he de hablar con ustedes? 26 Tengo mucho que decir y que juzgar de ustedes, pero el que me ha enviado dice la verdad, y lo que yo le digo al mundo es lo mismo que le he oído decir a él.
27 Pero ellos no entendieron que les hablaba del Padre. 28 Por eso les dijo:
—Cuando ustedes levanten al Hijo del hombre, reconocerán que Yo Soy, y que no hago nada por mi propia cuenta; solamente digo lo que el Padre me ha enseñado. 29 Porque el que me ha enviado está conmigo; no me ha dejado solo, porque yo siempre hago lo que a él le agrada.
30 Cuando Jesús dijo esto, muchos creyeron en él.
Los hijos de Dios y los esclavos del pecado
31 A los judíos que habían creído en él, Jesús les dijo:
—Si ustedes se mantienen fieles a mi palabra, serán verdaderos discípulos míos; 32 y conocerán la verdad, y la verdad los hará libres.
33 Ellos le contestaron:
—Nosotros somos descendientes de Abrahán, y nunca hemos sido esclavos de nadie; ¿cómo es que dices que seremos libres?
34 Jesús les dijo:
—Les aseguro que todos los que pecan son esclavos del pecado. 35 Un esclavo no pertenece para siempre a la familia; pero un hijo sí pertenece para siempre a la familia. 36 Así que, si el Hijo los hace libres, ustedes serán verdaderamente libres. 37 Ya sé que ustedes son descendientes de Abrahán; pero quieren matarme porque no aceptan mi palabra. 38 Yo hablo de lo que el Padre me ha mostrado; así también ustedes, hagan lo que del Padre han escuchado.
39 Ellos le dijeron:
—¡Nuestro padre es Abrahán!
Pero Jesús les contestó:
—Si ustedes fueran de veras hijos de Abrahán, harían lo que él hizo. 40 Sin embargo, aunque les he dicho la verdad que Dios me ha enseñado, ustedes quieren matarme. ¡Abrahán nunca hizo nada así! 41 Ustedes hacen lo mismo que hace su padre.
Ellos le dijeron:
—¡Nosotros no somos hijos bastardos; tenemos un solo Padre, que es Dios!
42 Jesús les contestó:
—Si de veras Dios fuera su padre, ustedes me amarían, porque yo vengo de Dios y aquí estoy. No he venido por mi propia cuenta, sino que Dios me ha enviado. 43 ¿Por qué ustedes no pueden entender mi mensaje? Simplemente, porque tampoco pueden escuchar mi palabra. 44 El padre de ustedes es el diablo; ustedes le pertenecen, y hacen lo que él quiere. Desde el principio, el diablo ha sido un asesino. No se mantiene en la verdad, y nunca dice la verdad. Cuando miente, habla como lo que es, porque es mentiroso y es el padre de la mentira. 45 Pero, como yo digo la verdad, ustedes no me creen. 46 ¿Quién de ustedes puede señalar en mí algún pecado? Y si digo la verdad, ¿por qué no me creen? 47 El que es de Dios escucha las palabras de Dios; pero ustedes no son de Dios, y por eso no quieren escuchar.
Cristo existe desde antes de Abrahán
48 Los judíos le dijeron entonces:
—¡Cuánta razón tenemos al decir que eres samaritano, y que tienes un demonio!
49 Jesús les contestó:
—Yo no tengo ningún demonio. Lo que hago es honrar a mi Padre. Ustedes, en cambio, me deshonran. 50 Yo no busco mi gloria; quien la busca es el que juzga. 51 Yo les aseguro que quien hace caso de mi palabra jamás morirá.
52 Los judíos le contestaron:
—Ahora estamos seguros de que tienes un demonio. Abrahán murió, y también murieron todos los profetas, ¿y tú dices: “El que hace caso de mi palabra jamás morirá”? 53 ¿Acaso eres tú más que nuestro padre Abrahán? Porque él murió, y también los profetas murieron. ¿Quién te crees tú?
54 Jesús les contestó:
—Si yo me glorifico a mí mismo, mi gloria no vale nada. Pero el que me glorifica es mi Padre, el mismo que ustedes dicen que es su Dios. 55 Pero ustedes no lo conocen. Yo sí lo conozco. Y si yo dijera que no lo conozco, sería tan mentiroso como ustedes. Pero ciertamente lo conozco, y hago caso de su palabra. 56 Abrahán, el antepasado de ustedes, se alegró porque iba a ver mi día; y lo vio, y se llenó de gozo.
57 Los judíos dijeron a Jesús:
—Todavía no tienes cincuenta años, ¿y dices que has visto a Abrahán?
58 Jesús les contestó:
—Les aseguro que yo existo desde antes de que existiera Abrahán.
59 Entonces ellos tomaron piedras para arrojárselas; pero Jesús se escondió y salió del templo.