Wesse' egegkok apcháphássesso appeywa judíos apkelmahéyak axta Egipto
1 Keso amya'a apxawe axta Jeremías, ekxeyenma m'a apyókxoho judíos apkelhayam axta m'a Egipto, cham'a tegma apkelyawe nak Migdol, Tafnes, Menfis, tén han ma'a yókxexma ekpayho nak nepyeyam: 2 “Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Kélweteyak axta kéxegke ekyókxoho aqsok ekmaso seyáphassama axta ko'o m'a Jerusalén, tén han ma'a pók tegma apkelyawe nak Judá. Nápakha'a apketkók kaxwók aptamheykekxak ma'a, méko han ekha m'a, 3 eñama m'a aqsok ekmaso apkeláneyak, hakte elókassegkek axta ko'o apkelpeykessamo m'a mók aqsok kéláyókxa nak tén han apkelméssama chá'a m'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok; aqsok kéláyókxa melya'ásegko nak ma'a, tén han megkólya'ásegko nak kéxegke, tén han melya'áseykegko axta m'a kélyapmeyk nano'. 4 Éláphassáseykekxeyk axta eykhe chá'a ko'o kéxegke apkellegasso nak sekpeywa, yaqwayam enxoho eltennaksek megyánhek kóllának ma'a aqsok ekmaso agko', sektaqnagkamo nak chá'a ko'o. 5 Axta eyke kéxegke hélyeheykekxoho', axta nahan hélháxenmo'. Megkólwátéseykegkok kélláneyak aqsok ekmaso, kéllenxanmeykegkók aqsa kélmésso aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a mók aqsok kéláyókxa nak. 6 Keñe seklómo ahagko' ko'o, máxa táxa eyáléwe axta temék élwatnama m'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén. Nápakha'a apketkók axta aptamheykekxa', tén han meyke xama aqsok, ekwokmoho makham se'e kaxwo' nak.
7 “Ektáhak ko'o kaxwók sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte, Dios apagkok nak Israel: ¿Yaqsa ektéma kéltekkessama nak kéxegke kélagkók kélagko' kélnepyeseksa xa aqsok ekmaso agko' nak? ¿Yaqsa ektéma kélhayo nak apkeletsapma apyókxoho m'a énxet'ák Judá, cham'a apkelennay'a nak, kelán'ák, sakcha'a, ekweykekxoho m'a kaxwe ekpalleyam nak, yaqwayam enxoho megkeymaxcheyk xama enxoho'? 8 ¿Yaqsa ektéma séllókassama nak, eñama m'a ektémakxa nak aqsok kélláneyak, tén han kélméssama chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok mók aqsok kéláyókxa s'e kañe' Egipto nak, kélmeyeykenxa nak kélhaya? Sa' kagkések kélmassésamaxkoho kélagkok kélagko' kéxegke xa, katnéssásekxak sa' kéltémo nak chá'a hentemegwomhok exma ekmaso, tén han mékoho nepyeseksa pók aptémakxa énxet'ák nak keso náxop. 9 ¿Kelwagqámeykegkeya kéxegke ekyókxoho aqsok ekmaso apkeláneyak axta m'a kélyapmeyk nano', tén han aqsok apkeláneyak axta chá'a m'a kelwesse'e apkelwányam axta Judá, yetlo apnaqteyegka'a, kéxegke nahan, yetlo kélnaqteyegka'a, kélláneykegko axta m'a yókxexma Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén? 10 Megkólyaqmagkasseykmok makham kéltémakxa kéxegke ekwokmoho makham se'e negwánxa nak, megkólayek han, megkólláneykegkok nahan ma'a séltémókxa nak kóltéhek, tén han segánamakxa sekmésso axta ko'o kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nano' axta.
11 “Cháxa keñamak sektáha nak ko'o séláneya kéxegke, ko'o sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte, Dios apagkok nak Israel: Ekxénchek ko'o alhak kéxegke aqsok ekmaso, tén han amasséssók ekyókxoho apchókxa Judá. 12 Wának sa' ko'o kólmasséssók apyókxoho m'a apkelheykekxa nak Judá, tén han apkelpekheykha axta elmeyekxak elhakxak ma'a Egipto. Apyókxoho sa' eletsapok kempakhakma, meyk, cham'a ketcheyetse nak ekweykekxoho m'a apkelwányam nak, etnahagkokxak sa' éñamakxa néltémo hentemegwomhok exma ekmaso, tén han mékoho, tén han aqsok eyeymáxkohol'a kataxche'. 13 Allegássesagkohok sa' ko'o apheykha nak Egipto, ektéma axta séllegassáseykegkoho m'a énxet'ák Jerusalén, kempakhakma sa' alha', meyk, tén han negmasse. 14 Melegketakpek sa' xama enxoho m'a énxet'ák Judá, apkeleymomap axta, apkelmahéyak apkelhayam ma'a Egipto, méko sa' xama enxoho yeymakpok. Emáwhok sa' eyke elmeyenták makham Judá, yaqwayam elhaták makham ma'a, melwateyk sa' eyke, melxeganakmo enxoho apqántawo.’”
15 Keñe axta m'a apkelya'áseykegkoho axta chá'a élmésso apnaqteyegka'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a mók aqsok kéláyókxa nak, tén han ma'a kelán'ák ekheykencha'a axta m'a, ekyókxoho eyaqneykekxo axta ekxámokma agko' ma'a, tén han judíos apheykencha'a axta m'a yókxexma ekpayho nak nepyeyam ma'a Egipto, aptáha apkelátegmowágko Jeremías se'e:
16 —Mólyahakxeyk sa' negko'o xa amya'a senseykentegkesso nak xép, eñama nak Wesse' egegkok. 17 Anlenxanmohok sa' aqsa nenlánéyak ma'a nenxeyenma nak anlanagkok. Anlenxanmohok sa' negmésso aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han negmésso naqsa vino m'a negáyókxa Wesse' Ekwányam Eñama Néten, nenláneykegko nak chá'a, ekwokmoho makham se'e kaxwo nak, apkeláneykegko axta nahan chá'a nanók ma'a ẽlyapmeyk nano', tén han kelwesse'e apkelwányam egagkok, tén han ma'a apkelámha apmonye'e axta m'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén. Xámok axta nentéyak ma'a nanók axta, tásek axta han negheykha, axta hegáhapweyk xama enxoho ekmaso negheykha; 18 keñe ekmassama negmésso aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han negmésso naqsa vino m'a ‘Wesse' Ekwányam Eñama Néten,’ ekmassama ekha ekyókxoho aqsok, apkeletsepmeyk énxet'ák egagkok meyk élnapma tén han kempakhakma.
19 Axta táhak han élpaqmeta kelán'ák se'e:
—Anlanagkohok axta nahan chá'a negko'óxa kelpasmaga yetlo néleykmassáseykha ektémakxa ekyókxa m'a ‘Wesse' Ekwányam Eñama Néten,’ agmések axta chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han negmésso naqsa vino, ennaqteyegka'a axta eyke chá'a keñamak segmésso yaqwayam anlanagkok ekyókxoho xa. Anlenxanmohok sa' eyke makham nenlánéyak.
20 Keñe axta Jeremías apchátegmowagkokxo apyókxoho énxet tén han kelán'ák ekteme axta élátegmowéyak xa ektáha nak. Axta aptáhak apkeláneya s'e:
21 —¿Kélanagkamcheya kéxegke mey'ásegkok Wesse' egegkok tén han kalwagqeykmok kélméssama axta chá'a kéxegke aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok mók aqsok kéláyókxa m'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén, tén han ma'a kélyapmeyk nano' axta, yetlo kelwesse'e apkelwányam kélagkok, tén han ma'a apkelámha apmonye'e kélagkok axta, ekweykekxoho m'a apyókxoho énxet'ák nak? 22 Massegkek axta eyke apkelenmáxamap Wesse' egegkok ma'a aqsok ekmaso kélláneyak, kélláneykegko axta kéxegke, cham'a aptaqnagkamo apagko' nak chá'a m'a. Cháxa keñamak ektamheykekxo nak kaxwók ekmaso kélókxa kéxegke tén han meyke xama énxet apha m'a; éñamakxa néltémo hentemegwomhok exma ekmaso tamheykekxa', aqsok eyeymáxkohol'a kataxche'. 23 Cháxa ekmaso kélheykha kélweteya nak kaxwók kéxegke eyáhapwaya, cha'a keñamak kélmésso aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a mók aqsok kéláyókxa nak, kélláneykegkek megkólya'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, hakte megkólyaheykekxohok ma'a appeywa, tén han ma'a segánamakxa apagkok, megkólláneykegkok han ma'a apchánamakxa nak kóltéhek.
24 Aptáhak axta han Jeremías apkeláneya apyókxoho énxet'ák, tén han kelán'ák se'e:
—Kóleyxho s'e Wesse' egegkok appeywa, kélyókxoho kéxegke énxet'ák Judá, kélheykha nak Egipto. 25 Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Kéxegke kelán'ák, kélteme nak chá'a kélpeywa, kélláneyak nak chá'a m'a kélxeyenma kóllána'. Kélxeyenma nak chá'a kólmések aqsok ánek ekmátsa ekpaqneyam éten agkok, tén han aqsok kélmésso naqsa vino m'a ‘Wesse' Ekwányam Eñama Néten,’ kélxeyenma nak chá'a kóllának ma'a kélxeyenma nak chá'a kóllána'. ¡Táse', kóllána' sa' ma'a aqsok kélxeyenma nak kóllána'! 26 Kóleyxho sa' kélyókxoho kéxegke énxet'ák Judá kélheykha nak Egipto, sektáhakxa ko'o séláneya kéxegke, ko'o sektáha nak Wesse': Naqsók ko'o sektáha sekxéna yetlo sekxeyenma sekwesey ekteme nak ekyawe agko', méko sa' xama enxoho apkeñama nak Judá exének makham sekwesey ekyókxoho kañe' Egipto, etnehek se'e: Memassegwomek sa' chá'a Wesse' egegkok. 27 Hakte alanha sa' ko'o, yaqwayam wahak ma'a aqsok ekmaso, háwe m'a aqsok ektaqmela nak. Apyókxoho énxet'ák Judá apheykha nak Egipto, kólmasséssók sa' apyókxoho eñama kempakhakma tén han meyk. 28 Apqántawók apagko' sa' eleymakpok apkelegketamap kempakhakma, elwakxak makham ma'a Judá apkelenyeykta m'a Egipto. Apyókxoho apkelheykekxa axta Judá tén han apkelmeyáyam axta apkelhe Egipto, elwetak sa' yaqsa ekpeywa ektéma, ko'o essenhan apkelpeywa nak ma'a. 29 Agkések sa' ko'o kéxegke s'e aqsok magkenatchesso yaqwayam kólya'asagkohok peya katnehek ma'a sekmáheyókxa axta atnéssesek, ko'o sektáha nak Wesse', tén han sekmáheyo allegássesagkohok se'e apchókxa nak: 30 Agkések sa' ko'o apkelenmexma apkeltaqnagkamo apagko' nak ma'a faraón Hofra wesse' apwányam nak Egipto, ekhawo sekteméssessamakxa axta Sedequías wesse' apwányam axta Judá sekméssama m'a Nabucodonosor, wesse' apwányam nak Babilonia, apkenmexma aptaqnagkamo apagko' axta chá'a.
Mensaje del Señor a los judíos que emigraron a Egipto
1 Este es el mensaje que Jeremías recibió para todos los judíos que vivían en las ciudades egipcias de Migdol, Tafnes, Menfis, y la región del sur:
2 «El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: “Ustedes han visto todas las calamidades que dejé caer sobre Jerusalén y las demás ciudades de Judá, que ahora están en ruinas y nadie las habita. 3 Y esto, por causa de las maldades que cometieron, pues me ofendieron al adorar y ofrecer incienso a otros dioses, dioses con los que ni ellos ni ustedes ni sus antepasados tenían nada que ver. 4 Una y otra vez envié a mis siervos los profetas para que les dijeran a ustedes que no hicieran esas cosas repugnantes que yo detesto. 5 Pero ustedes no quisieron obedecerme, y en vez de dejar su maldad siguieron ofreciendo incienso a otros dioses. 6 Eso encendió mi ira y mi furor, que ardieron como un fuego en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén, las cuales quedaron en ruinas y desiertas hasta el día de hoy.
7 »”Por eso yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les digo: ¿Por qué les gusta sufrir tanto? ¿Por qué hacen que muera toda la gente de Judá, hombres, mujeres y niños, y hasta recién nacidos, al grado de que nadie quede con vida? 8 Y ahora que están aquí en Egipto, ¿por qué me ofenden con sus acciones y ofrecen incienso a otros dioses? Con eso están provocando su propia destrucción, y se volverán un ejemplo de maldición y de humillación entre todas las naciones de la tierra. 9 ¿Ya se han olvidado de todas las maldades que cometieron los antepasados de ustedes, y de las que cometieron los reyes de Judá y sus esposas, y de las que ustedes mismos y sus esposas cometieron en el territorio de Judá y en las calles de Jerusalén? 10 Hasta este momento, ustedes no han cambiado de conducta, ni han sentido temor, ni han cumplido las instrucciones y leyes que les di a ustedes y a sus antepasados.
11 »”Por eso yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les digo: He decidido que el mal les sobrevenga y destruya todo Judá. 12 Haré que los sobrevivientes de Judá que se quedaron y se empeñaron en irse a vivir a Egipto sean allá destruidos por completo. Todos, desde el más chico hasta el más grande, morirán por la guerra o por el hambre, y se convertirán en ejemplo de maldición y de humillación, en algo que causará terror. 13 Castigaré a los que vivan en Egipto como castigué a Jerusalén, con la guerra, el hambre y la peste. 14 Nadie de ese pequeño grupo de Judá que se ha ido a vivir a Egipto podrá escapar o quedar con vida. Y aunque quieran volver a Judá para establecerse allí, solamente muy pocos refugiados volverán.”»
15 Los que sabían que sus esposas ofrecían incienso a otros dioses, y las mujeres que se encontraban allí, más los judíos que vivían en la región sur de Egipto, los cuales formaban un grupo numeroso, respondieron a Jeremías:
16 —No vamos a hacer caso de ese mensaje que nos has traído de parte del Señor. 17 Al contrario, seguiremos haciendo lo que hemos decidido hacer. Seguiremos ofreciendo incienso y ofrendas de vino a la diosa Reina del Cielo, como lo hemos hecho hasta ahora, y como antes lo hicieron nuestros antepasados y nuestros reyes y jefes en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén. Antes teníamos comida en abundancia, y nos iba bien, y no nos vino ninguna desgracia; 18 pero desde que dejamos de ofrecer incienso y ofrendas de vino a la Reina del Cielo, nos falta de todo, y nuestra gente muere de hambre o en la guerra.
19 Las mujeres añadieron:
—Nosotras hacíamos tortas que representaban a la Reina del Cielo, y le ofrecíamos incienso y ofrendas de vino, y hacíamos todo eso con el consentimiento de nuestros esposos. Y lo seguiremos haciendo.
20 Entonces Jeremías respondió a todos los hombres y mujeres que le habían contestado así:
21 —¿Creen ustedes que el Señor no se daba cuenta, o se había olvidado, de que ustedes y sus antepasados, sus reyes, sus jefes y el pueblo en general, ofrecían incienso a otros dioses en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén? 22 Pero el Señor ya no pudo soportar más las malas acciones que ustedes cometían y que a él tanto le disgustan. Por eso el país de ustedes está hoy en ruinas y abandonado; se ha convertido en ejemplo de maldición, en algo que causa terror. 23 Esta desgracia en la que ahora se encuentran les ha venido precisamente porque ofrecieron incienso a otros dioses, porque pecaron contra el Señor, y porque no obedecieron sus instrucciones y leyes, ni cumplieron sus mandatos.
24 Además, Jeremías dijo a todo el pueblo, y especialmente a las mujeres:
—Escuchen este mensaje del Señor todos ustedes, gente de Judá que vive en Egipto. 25 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: “Ustedes las mujeres lo han dicho y lo han cumplido. Ustedes dicen que han prometido ofrecer incienso y ofrendas de vino a la Reina del Cielo, y que cumplirán sin falta su promesa. ¡Muy bien, cumplan y pongan por obra lo que han prometido! 26 Pero oigan todos ustedes, gente de Judá que vive en Egipto, lo que yo, el Señor, les digo: Juro por mi nombre soberano que ninguno de los de Judá volverá a pronunciar mi nombre en todo Egipto, ni a decir: Por la vida del Señor. 27 Porque yo estaré vigilándolos, para enviarles solo calamidades y ningún beneficio. Todos los de Judá que viven en Egipto serán completamente aniquilados por la guerra o el hambre. 28 Serán muy pocos los que no mueran en la guerra y vuelvan de Egipto a Judá. De esa manera, todos los que quedaron en Judá y vinieron a vivir a Egipto verán cuáles palabras fueron las que se cumplieron, si las mías o las de ellos. 29 Yo, el Señor, les daré a ustedes esta señal como prueba de que mis amenazas se van a cumplir, y de que los castigaré en este país: 30 Yo voy a entregar al faraón Jofra, rey de Egipto, en manos de sus enemigos mortales, así como a Sedequías, rey de Judá, lo entregué en manos de Nabucodonosor, rey de Babilonia, su enemigo mortal.”