Gedeón apmenxenma énxet'ák Madián
1 Amonye' élseye axta apxatakha'a Gedeón, cham'a kéltéma nak han kaxwók Jerubaal, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkelxegexma'a, apkelmahágkek axta apkelpakxenwokmo m'a ekpayho axta ekteyapmakxa yegmen ma'a Harod. Nexcheyha axta han pehewákxak apkelpakxeneykegkaxa m'a madianitas, xóp ekyapwate ekpayhókxa axta émhakxa m'a egkexe Moré.
2 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Gedeón: “Apxámok apagko' apnaqláyam énxet, éltamhók sa' ko'o emenxenek ma'a madianitas, elxénmakha sa' nahaqtók ko'o apkenagko apkelwagkásamap apagko' teyp. 3 Eltennés sa' kaxwók énxet'ák ektáha enxoho apkeye apwanchek emyekxak makham ma'a apxagkok.”
Aptemék axta Gedeón xa ektáha nak apkeltamho elyepkeynek, apkeltaqháwok axta veintidós mil énxet'ák, keñe axta apkeleymékpo diez mil énxet'ák. 4 Aptáhak axta makham Wesse' egegkok apcháneya m'a Gedeón: “Apxámok makham. Enaqlakxa sekxók yaqwayam énagkok yegmen, sa' ko'o alyepkeynek ma'a, altennaksek sa' ko'o exchep yaqwayam elyetlók, tén han yaqwayam melyetlewe'.”
5 Apnaqlákxeyk axta Gedeón énxet'ák yaqwayam énagkok yegmen, keñe Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e: “Elyetnakhés sa' ma'a aptamhéyak nak apyenéyak yegmen ma'a ektémól'a semheg keynek yegmen, apkeltekxeyéyak nak aptapnák apyenéyak yegmen.”
6 Trescientos axta apyókxoho m'a aptamhéyak nak apyenéyak yegmen ma'a ektémól'a semheg keynek yegmen. Keñe axta m'a nápakha nak apkeltekxeyágko chá'a aptapnák apyenágko yegmen. 7 Tén axta aptáha apcháneya Wesse' egegkok ma'a Gedeón: “Alwagkasek sa' ko'o teyp kéxegke alásenneykxak xa trescientos énxet nak, amenxenek sa' ma'a madianitas. Keñe sa' ma'a nápakha nak, eltaqhekxak sa'.”
8 Apkeláphássek axta eltaqhohok Gedeón apkelpakxeneykegkaxa m'a nápakha nak; apkelmákxeyk axta eyke amonye' apkeltaqhémo m'a yátegwáxwa apagkok, tén han nepkések apkennawo' apkepet'ák. Wánxa axta aqsa apkelhákxo m'a trescientos énxet kélyéseykha axta, apkelpakxenágkek axta m'a néten nak, kóneg axta pehewákxak ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta m'a madianitas, ekyapwátegweykenxa nak xapop.
9 Cháxa axta'a nak, aptáhakxa axta Wesse' egegkok apcháneya m'a Gedeón: “Exnekxa néten, keñe sa' exog ektámenták ma'a madianitas, hakte almések sa' ko'o exchep ma'a. 10 Apchekak sa' agkok ektamagkok ma'a, emhók sa' sekxók ma'a apkelpakxeneykegkaxa nak yetlo m'a Purá, apchásenneykha nak xép, 11 yeyxho sa' ma'a aptáhakxa enxoho apkelpeywa. Tén sa' natámen emáwhok apagko' yaqwayam ektamagkok.”
Keñe axta apxega Gedeón yetlo apchásenneykha Purá, ekwokmoho apchágketchessekmo m'a apkelpakxeneykegkaxa nak apkelenmexma. 12 Appayhekxeyk axta madianitas, amalecitas tén han apkeleñama nak teyepmakxa ekhem ma'a ekyókxoho nak ekyapwátegweykenxa. Máxa sawa' apxámokma axta aptamhágkok. Apxámók apagko' axta han ma'a yányátnáxeg, máxa m'a xapop ánek ekhéyak nak neyáwa wátsam ekwányam. 13 Xama axta apwokmo Gedeón ketók ma'a apkelpakxeneykegkaxa nak apkelenmexma, apleg'ak axta apkeltennáseyncha'a pók xama sẽlpextétamo ektáhakxa apwanmagko. Aptáhak axta s'e:
—Ewanméssek xeyk ko'o xama pán apyettelegwokmo apmeyókmo nélpakxeneykegkaxa, xama axta aptégwokmo xama kélpakxanma, apyaqnegkessek axta.
14 Aptáhak axta apchátegmowágko pók se'e:
—Gedeón sókwenaqte apagkok xa, Joás nak apketche, apteme nak israelita. Dios sa' yának elmok Gedeón ma'a madianitas, keñe han ma'a ekyókxoho nélpakxenéyak nak.
15 Xama axta apleg'a ektáhakxa apkeltenneykha tén han appékessáseykekxa pók ektáhakxa apwanmagko, apkelpeykásawók axta Gedeón ma'a Wesse' egegkok. Keñe axta aptaqháwo makham ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta israelitas, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—¡Kólnaqxétekhák, Wesse' egegkok sa' hegmések negko'o m'a apkelpakxeneykegkaxa nak madianitas!
16 Yetlókok axta han apkexpánchesso ántánxo apkelyaqyeyáseyak ma'a trescientos énxet'ák, apkelmeyásegkek axta han nepkések apkennawók apkepet'ák ma'a apyókxoho, tén han yátegwáxwa meyke aqsok kélyeta kañe' apwáxok, kélatchesso axta kañe' m'a yántápak eyáléweykha naw'a. 17 Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Ekwokmek sa' agkok ko'o m'a teyp nak apkelpakxeneykegkaxa nélenmexma, kólenmexho sa' sénmágkaxa, kólhéshok sa' chá'a m'a sektáhakxa enxoho chá'a. 18 Nélpáwássek sa' agkok negko'o nepkések apkepet'ák, kólpáwes sa' kéxegkáxa m'a neyáwa nak ekyókxoho apkelpakxeneykegkaxa, sa' kóltéhek kólyennaqtések kélpeywa s'e: ‘¡Wesse' egegkok keñamak tén han Gedeón!’
19 Apwokmek axta Gedeón yetlo cien apkelxegexma'a m'a teyp apkelpakxeneykegkaxa nak, chaqhawók axta apmakókxa axta eyaqmagkasek pók apkelhaxneykha m'a axta'a eysekso'. Tén axta apkelpáwasa m'a nepkések apkennawo' apkepet'ák, apkelpáxqatchek axta han ma'a yátegwáxwa apkelseykha axta, 20 apheyásawók axta han mók apkelpáwasso nepkések apkennawo' apkepet'ák ma'a ántánxo apkelyaqyeyáseyak nak, apkelpáxqatchek axta han yátegwáxwa. Nepsagqalwa axta han apkelsáwak ma'a yántápak táxa eyáléwe naw'ék, keñe axta nepkések apkennawo' apkepet'ák ma'a apkelya'assamakxa nak, keñe axta aptáha apkelyennaqtésa apkelpeywa s'e: “¡Kólhaxyawasák axanák sókwenaqte! ¡Eñama Wesse' egegkok tén han Gedeón!” 21 Apchaqnáha axta aqsa han israelitas ma'a neyáwa nak apkelpakxeneykegkaxa, cham'a apchaqnágkaxa axta chá'a, apkelpáxamáha axta apyókxoho sẽlpextétamo madianitas, apkelántekkek axta apkenyahágko. 22 Apkelpáwássek axta aqsa han nepkések apkennawo' apkepet'ák ma'a trescientos israelitas, apkeltamhók axta elnapakpekxak aqsa chá'a pók Wesse' egegkok ma'a madianitas, keñe han elántépok yenyahagkok ekweykekxoho m'a Bet-sitá, ámay nak Sererá, ekweykekxoho m'a néxa yókxexma nak Abel-meholá, ekpayho nak ma'a Tabat.
23 Keñe axta apkeláneyákpo emenxenek madianitas ma'a israelitas, Neftalí énxet'ák apagkok, Aser, keñe han ma'a apyókxoho Manasés énxet'ák apagkok. 24 Apkeláphássek axta han Gedeón apkelásenneykha m'a ekyókxoho egkexe nak Efraín, apkeltamho elnapakpok han ma'a madianitas, apkeltamhók axta yahaxtegkásekxak apmonye' m'a negmowagkexa nak agyeykhekxak ma'a wátsam ekpayho nak Bet-bará tén han ma'a Jordán, amonye' apkelwayam ma'a. Aptamhágkek axta han Efraín énxet'ák apagkok xa ektáha nak, 25 apkelmeyk axta han apqánet apkelámha apmonye'e madianitas, cham'a Oreb tén han Zeeb. Apmatñék axta han Oreb ma'a émhakxa nak meteymog ekyawe, éltamhomaxchexa nak kaxwók meteymog ekyawe Oreb. Tén axta Zeeb apmatñà m'a yókxexma kélhéssamókxa axta han apwesey, cham'a élteyammomaxchexa axta chá'a anmen yámet, yaqwayam kalanaxchek vino. Kélsákxéssek axta han Gedeón ma'a Oreb apqátek tén han Zeeb, natámen apmenxenma axta m'a madianitas, cham'a aphakxa axta m'a neyp wátsam Jordán.
Gedeón derrota a los madianitas
1 Gedeón, a quien ahora llamaban Yerubaal, y todos los que estaban con él, se levantaron de madrugada y fueron a acampar junto al manantial de Jarod. El campamento de los madianitas les quedaba entonces al norte, en el valle que está al pie del monte de More.
2 El Señor le dijo a Gedeón: «No te dejaré triunfar con esta gran cantidad de soldados. Los israelitas van a pensar que ganaron la guerra por su propio poder, y que yo no tuve nada que ver con el triunfo 3 Por eso, llama a las tropas y diles que todo el que tenga miedo que abandone el monte Galaad y regrese a su casa.»
Veintidós mil hombres regresaron a casa, y Gedeón se quedó con diez mil soldados. 4 Pero el Señor insistió: «Son muchos todavía. Llévalos a tomar agua, y allí yo los pondré a prueba y te diré quiénes irán contigo y quiénes no.»
5 Gedeón llevó entonces al ejército a tomar agua, y el Señor le dijo: «Aparta a los que beban agua en sus manos, lamiéndola como perros, de aquellos que se arrodillen para beber.»
6 Los que bebieron agua llevándosela de las manos a la boca y lamiéndola como perros fueron trescientos. Todos los demás se arrodillaron para beber. 7 Entonces el Señor le dijo a Gedeón: «Con estos trescientos hombres voy a salvarlos, y derrotaré a los madianitas. Todos los demás pueden irse.»
8 Gedeón mandó entonces que todos los demás regresaran a sus tiendas de campaña; pero antes de que se fueran les recogió sus cántaros y sus cuernos de carnero. Tan solo se quedó con los trescientos hombres escogidos, acampando más arriba de los madianitas, que estaban en el valle.
9 Aquella noche el Señor le ordenó a Gedeón: «Levántate y baja a atacar a los madianitas, pues los voy a entregar en tus manos. 10 Pero si tienes miedo de atacarlos, baja antes al campamento con Fura, tu criado, 11 y escucha lo que digan. Después te sentirás con más ánimo para atacarlos.»
Entonces Gedeón bajó con Fura, su criado, hasta el límite del campamento enemigo. 12 Los madianitas, los amalecitas y la gente del oriente se habían esparcido por el valle como una plaga de langostas. Tenían tantos camellos como arena hay a la orilla del mar. 13 Al acercarse Gedeón al campamento enemigo, oyó que un soldado le contaba a otro un sueño que había tenido. Le decía:
—Soñé que un pan de cebada venía rodando hasta nuestro campamento, y que al chocar contra una tienda la hacía caer.
14 Y su compañero le contestó:
—Eso no es otra cosa que la espada de Gedeón hijo de Joás, el israelita. Dios va a entregar en manos de Gedeón a los madianitas y a todo su campamento.
15 Al oír el relato del sueño y su interpretación, Gedeón adoró al Señor. Después volvió al campamento israelita y ordenó:
—¡Arriba, que el Señor va a entregarnos el campamento madianita!
16 En seguida organizó a sus trescientos hombres en tres grupos, y a todos les dio cuernos de carnero y unos cántaros vacíos, que llevaban dentro antorchas encendidas. 17 Y les dijo:
—Cuando llegue yo al otro lado del campamento enemigo, fíjense en mí y hagan lo mismo que me vean hacer. 18 Cuando yo y los que van conmigo toquemos el cuerno, tóquenlo ustedes también alrededor de todo el campamento, y griten: “¡Por el Señor y por Gedeón!”
19 Así pues, Gedeón y sus cien hombres llegaron al otro lado del campamento cuando estaba por comenzar el turno de guardia de medianoche. Entonces tocaron los cuernos de carnero y rompieron los cántaros que llevaban en las manos, 20 y los tres grupos tocaron al mismo tiempo los cuernos de carnero y rompieron los cántaros. En la mano izquierda llevaban las antorchas encendidas, y los cuernos de carnero en la derecha, y gritaban: «¡Guerra! ¡Por el Señor y por Gedeón!» 21 Los israelitas se quedaron quietos en sus puestos alrededor del campamento, mientras que los soldados madianitas gritaban y salían huyendo. 22 Los trescientos israelitas se mantenían tocando los cuernos de carnero, mientras que el Señor hacía que los madianitas lucharan entre sí. Finalmente, todos ellos salieron huyendo hasta Bet Sitá, camino de Sererá, y hasta la frontera de Abel Meholá, junto a Tabat.
23 Los israelitas de las tribus de Neftalí, de Aser y de todo Manasés respondieron al llamado, y persiguieron a los madianitas. 24 Gedeón mandó mensajeros por los montes de Efraín, ordenando que los hombres de esta tribu bajaran a luchar contra los madianitas y ocuparan los lugares por donde se podía cruzar el río en Bet Bará y en el Jordán, antes de que ellos llegaran. Los de Efraín cumplieron estas órdenes, 25 y además capturaron a dos jefes madianitas llamados Oreb y Zeeb. A Oreb lo mataron en la peña que ahora se conoce como Peña de Oreb. A Zeeb lo mataron en el lugar que lleva su nombre, y que era donde se pisaban las uvas para hacer vino. Después de perseguir a los madianitas, llevaron las cabezas de Oreb y de Zeeb a Gedeón, que estaba al otro lado del Jordán.