Isaac aptéyam
1 Aptaqmelchessek axta apteméssesakxa Wesse' egegkok ma'a Sara, ekhawo apxeyenmakxa axta etnéssesek. 2 Lósók axta táhak, wetássek axta xama apketche Abraham, aptéma axta apwányamo. Apteyekmek axta sakcha'a m'a ekhem apxeyenmakxa axta Dios. 3 Isaac axta han aptemessásak apwesey Abraham ma'a apketche, ekwetasso axta Sara. 4 Apyenyekhássessek axta nekha apyempehek ekwokmo ocho ekhem aptéyam, ekhawo apkeltémókxa axta etnehek ma'a Dios. 5 Cien apyeyam apagkok axta temék Abraham aptéyékmo m'a apketche Isaac. 6 Tén axta ektéma awáxok Sara s'e. “Dios egkeyásak séktegmeykha, tén han ekpayheykekxa ewáxok, apkelleg'ak sa' agkok apyókxoho énxet sekwet'a ko'o xama hatte, ellektegmaha sa' xamók ko'o. 7 Méko axta ekxeyenma awáxok kaltennaksek Abraham sekmáheyo ko'o ataksek apketchek, ekwetássek eyke ko'o xama apketche, apwányamók eykhe aptáhak.”
Agar tén han Ismael kélántekkesso Abraham apxagkok
8 Apwánegyek axta Isaac, apyenyókek axta han apto neme. Apkelanak axta ekyawe agko' apkelsawássessamo Abraham apyenyawa axta apto neme. 9 Wet'ak axta Sara apwanyeyncha'a Isaac ma'a Agar étche, ekteme axta kelán'a Egipto, apwetasso axta han ma'a Abraham. 10 Tén axta ektáha éltennásseykxo Abraham se'e: “¡Etekkes sa' xa apchásenneykha nak yetlo étche! Megkapayhawok elxewekxak xamók aqsok apkelxawe hatte Isaac xa étche nak xa apchásenneykha nak.”
11 Chaqhak axta apwáxok Abraham apleg'a xa, hakte apketche apagko' axta han ma'a. 12 Keñe axta Dios aptáha apcháneya s'e: “Nágkeytnakhaksoho aqsa apwáxok ma'a sakcha'a nak, tén han ma'a apchásenneykha nak, elána sa' ekyókxoho m'a éltamhókxa nak elának Sara, hakte Isaac sa' kañenták etepagkok ma'a aptawán'ák neptámen nak xép. 13 Énxet apxámokma sa' han ko'o wának etnehek ma'a apchásenneykha étche nak, hakte apketche apagko' han xép ma'a.”
14 Keñe axta mók ekhem, axto'ók agko' axta apkelmésa Agar kelpasmaga m'a Abraham, tén han xama yempehek yetlo yegmen; apkelpátegkessek axta, apmeyásekxeyk axta m'a sakcha'a Ismael, tén axta apkeláphasa. Xegkek axta m'a, weynchámeykha axta aqsa han ma'a yókxexma meykexa nak énxet Beerseba. 15 Xama axta ekyamásexko yegmen kélyeta axta m'a yempehek nak, yensakmek axta sakcha'a kóneg yámet étkok pessesse agkok, 16 hakmek axta han yám makhawo, hakte axta kaltamhók katagkohok yetsapok sakcha'a. Xama axta ekha, yetlókok axta apwóno m'a sakcha'a.
17 Apleg'ak axta eyke Dios apwóno m'a sakcha'a, apwóneyha axta han Dios apchásenneykha Agar ma'a néten. Aptáhak axta apcháneya s'e: “¿Yaqsa ektáha Agar? Nágkatneykha awáxok, apleg'ak Dios apwóno sakcha'a m'a apyetnakxa nak. 18 Katnemekxa néten, kawakxa sakcha'a, nágkayenyekxa han ekméyak ma'a apmek nak, wának sa' ko'o yenyék apkelánteyapma apxámokma apagko' énxet'ák ma'a.”
19 Keñe axta Dios apxekmósa xama yámelchet ma'a Agar. Mahágkek axta han ma'a, yetmeyk axta yegmen ma'a yempehek nak, chágkek axta m'a Ismael. 20-21 Appasmomchek axta Dios ma'a sakcha'a nak, apwánegyek axta, tén axta apheykmo m'a yókxexma meykexa énxet nak Parán, apmoplensa yágke axta aptemék han. Kelyamhakkassegkek axta han egken ekméssama xama kelán'a Egipto.
Abraham tén han Abimélec aphéssamo mók apkelpaqhetchásamákpoho
22 Xegkessegkek axta han kaqhohok xa ekhem nak, appaqhetchessama axta Abimélec ma'a Abraham, Ficol axta han apxegexma, apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok axta. Aptáhak axta Abimélec apcháneya Abraham se'e:
—Negweteyak chá'a negko'o appasmoma Dios ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho. 23 Héltennés kaxwók nápaqto' Dios keso neghágkaxa nak yókxexma, mehenteméssessamók exma ekmaso negko'o, ko'o tén han étchek, ekweykekxoho m'a étawán'ák netámen peya nak elántepagkok. Éltamhók ko'o exchep meheyenyawha, ektéma nak ko'o mayenyaweykencha'a chá'a exchep, éltamhók nahan etnéssesek ekhawo s'e énxet'ák apheykencha'a nak se'e apchókxa, aphakxa nak kaxwók xép.
24 —Atnéssesek sa' —axta aptáhak apchátegmowágko Abraham.
25 Apkeltennásekxók axta han Abraham Abimélec ma'a yámelchet apagkok apkeltemegweykmo axta apagkok ma'a apkelásenneykha nak. 26 Aptáhak axta apchátegmowágko Abimélec se'e:
—May'áseykegkok ko'o élane xa aqsok nak, hakte meheltennassók han xép.
27 Tén axta Abraham apnaqlánto nepkések tén han weyke apkelmésa m'a Abimélec; cháxa apkelánegkaxa axta han ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho xa apqánet nak. 28 Apkelyetnakhássek axta han Abraham siete nepkések nepyeseksa nak apnaqtósso. 29 Keñe axta aptáha Abimélec apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha apkelyetnakhasa nak xa siete nepkések nak?
30 Aptáhak axta Abraham apchátegmowágko s'e:
—Yaqwayam ey'asagkohok xép ektáha ko'o sekmeta s'e yámelchet, sélmésa nak siete nepkések.
31 Cháxa keñamak ektéma nak ekwesey Beerseba xa yókxexma nak, hakte cháxa apteméssesakxa axta naqso' apmésso appeywa pók nápaqtók Dios xa apqánet nak.
32 Xama axta appenchesa apkelpaqhetchásamákpoho m'a yókxexma nak Beerseba, apkeltaqháwok axta makham filisteos apchókxa m'a Abimélec tén han Ficol. 33 Apkeneykekxeyk axta han Abraham xama yámet tamarisco m'a yókxexma Beerseba, cha'a apkelpeykessamókxa axta han Wesse' egegkok, Dios memassegwayam nak. 34 Ahóxek axta han aphayam Abraham ma'a filisteos apchókxa'.
El nacimiento de Isaac
1 De acuerdo con su promesa, el Señor prestó atención a Sara y cumplió lo que le había dicho, 2 así que ella quedó embarazada y le dio un hijo a Abrahán cuando él ya era muy anciano. El niño nació en el tiempo preciso que Dios le había dicho. 3 Al hijo que Sara le dio, Abrahán le puso por nombre Isaac; 4 y lo circuncidó a los ocho días de nacido, tal y como Dios se lo había ordenado. 5 Abrahán tenía ya cien años cuando Isaac nació. 6 Sara dijo: «Dios me ha hecho reír, y todos los que lo sepan se reirán conmigo. 7 ¿Quién le hubiera dicho a Abrahán que yo llegaría a darle hijos? Sin embargo, le he dado un hijo a pesar de que él ya está viejo.»
Agar e Ismael son despedidos de la casa de Abrahán
8 El niño Isaac creció y lo destetaron, y el día en que fue destetado, Abrahán hizo una gran fiesta. 9 Pero Sara vio que el hijo que Agar, la egipcia, le había dado a Abrahán se burlaba de Isaac, 10 así que fue a decirle a Abrahán: «¡Que se vayan de aquí esa esclava y su hijo! Mi hijo Isaac no tiene por qué compartir su herencia con el hijo de esa esclava.»
11 Esto le dolió mucho a Abrahán, porque se trataba de un hijo suyo; 12 pero Dios le dijo: «No te preocupes por el muchacho ni por tu esclava. Haz todo lo que Sara te pida, porque tu descendencia vendrá por medio de Isaac. 13 En cuanto al hijo de la esclava, también haré que de él surja una gran nación, porque es hijo tuyo.»
14 Al día siguiente, muy temprano, Abrahán le dio a Agar pan y un cuero con agua; le puso todo sobre la espalda, le entregó al niño Ismael y la despidió. Ella se fue, y anduvo caminando sin rumbo fijo por el desierto de Berseba. 15 Cuando se acabó el agua que había en el cuero, dejó al niño debajo de un arbusto 16 y fue a sentarse a cierta distancia de allí, pues no quería verlo morir. Pero en cuanto ella se sentó, el niño comenzó a llorar.
17 Dios oyó que el niño lloraba, y desde el cielo el ángel de Dios llamó a Agar. Le dijo: «¿Qué te pasa, Agar? No tengas miedo. Dios ha oído el llanto del niño, ahí donde está. 18 Anda, ve a buscarlo, y no lo sueltes de la mano, pues yo haré que de él surja una gran nación.»
19 En ese momento Dios hizo que Agar viera un pozo de agua, y ella fue y llenó de agua el cuero, y le dio de beber a Ismael. 20-21 Dios ayudó al niño, y él creció y vivió en el desierto de Parán, y llegó a ser un buen tirador de arco. Más tarde su madre lo casó con una mujer egipcia.
Abrahán y Abimélec hacen un pacto
22 Más o menos por ese tiempo, Abimélec, acompañado de Ficol, el jefe de su ejército, fue a hablar con Abrahán. Y Abimélec dijo a Abrahán:
—Se ve que Dios te ayuda en todo lo que haces. 23 Por lo tanto, júrame por Dios, en este mismo lugar, que no nos harás ningún mal, ni a mí ni a mis hijos, ni a mis descendientes. Júrame que me tratarás con la misma bondad con que yo te he tratado, y que harás lo mismo con la gente de este país donde ahora vives.
24 —Te lo juro —contestó Abrahán.
25 Pero Abrahán le llamó la atención a Abimélec acerca de un pozo de agua que los siervos de este le habían quitado. 26 Y Abimélec le contestó:
—Hasta hoy no sabía nada de este asunto, pues tú no me lo habías dicho. Yo no sé quién ha podido hacer tal cosa.
27 Entonces Abrahán tomó ovejas y vacas, y se las dio a Abimélec; y aquel mismo día los dos hicieron un trato. 28 Pero como Abrahán apartó siete ovejas de su rebaño, 29 Abimélec le preguntó:
—¿Para qué has apartado estas siete ovejas?
30 Y Abrahán contestó:
—Para que estas siete ovejas que hoy te entrego sirvan de prueba de que yo hice este pozo.
31 Por eso aquel lugar se llamó Berseba, pues allí los dos hicieron un juramento.
32 Una vez hecho el trato en Berseba, Abimélec y Ficol regresaron al país de los filisteos. 33 Allí, en Berseba, Abrahán plantó un árbol, un tamarisco, e invocó el nombre del Señor, el Dios eterno. 34 Y Abrahán vivió en el país de los filisteos durante mucho tiempo.