1 Apkenmeykha axta nahan Saulo m'a. Leklamók axta apwáxok apmatñama m'a Esteban.
Saulo apnaqtawáseykegkoho apteme nak melya'ásseyam Jesús
Cháxa ekhem eyeynókxa axta kélnaqtawáseykegkoho ekwányam agko' ma'a apchaqneykekxexa nak énxet'ák melya'ásseyam apheykha nak Jerusalén. Apyókxoho énxet axta nahan apkexpánmak apkelmaheykegko m'a yókxexma Judea tén han ma'a Samaria, keñe axta melxegama m'a énxet'ák kélápháseykha nak. 2 Nápakha énxet'ák axta apchátawanyák ma'a Esteban aphápak, cham'a énxet'ák apkelpeykessamo axta chá'a Dios. Awanhek axta apkellekxagweykha eñama apketsapma m'a Esteban. 3 Keñe axta Saulo apnaqtawáseykegkoho m'a énxet'ák melya'ásseyam nak, aptaxneykha axta tegma apkelántekkesseykmo chá'a yókxexma m'a énxet tén han kelán'ák yetlo apyennaqtésso apyempehek, yaqwayam enxoho exatmok chá'a kañe' sẽlpextétamakxa.
Tásek Amya'a kéllegasso énxet'ák apheykha Samaria
4 Keñe m'a apkelánteyapma axta Jerusalén, apkeltenneykha axta chá'a amya'a ektaqmela m'a apkelmaheykegkaxa axta chá'a. 5 Keñe axta Felipe, apmaheykegko m'a tegma apwányam Samaria, apkeltennáseykha axta énxet'ák Cristo apwesey m'a. 6 Apchaqneykekxeyk axta énxet'ák, apyókxoho axta nahan apháxenmok apkeltenneykha m'a Felipe, hakte apkelweteyak axta apkeláneya m'a aqsok sempelakkasso agko' nak agweta'. 7 Apxámok axta nahan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák espíritu élmasagcha'a axta eknaqtawáseykha. Kelpáxameykha axta nahan chá'a élánteyapma apkelwáxok ma'a énxet'ák nak; apxámok axta anhan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák megkalmopwána nak eltaqheykha, tén han ma'a élmasagcha'a nak chá'a apyay'ák. 8 Awanhek axta élpayheykekxa apkelwáxok énxet'ák xa tegma apwányam nak.
9 Aphegkek axta eyke nahan xama énxet apwesey axta Simón ma'a, apteme axta yohóxma nano', apkelyexancháseykencha'a axta chá'a énxet'ák Samaria, apkeltemessásamákpo énxet ekha kéláyo. 10 Apyókxoho énxet axta nahan aptaqmelchessamók apháxenmo appeywa, cham'a meyke nak aqsok apagkok ekweykekxoho m'a kelwesse'e nak. Keñe axta aptéma chá'a apkelpeywa s'e: “Cháxa énxet apkeltamhomakpo nak ‘Dios apmopwána ekyawe xa.”
11 Kélyaheykekxók axta anhan aptémakxa appeywa xa énxet nak, hakte apmopwána axta chá'a keñamak apkelyexancháseykencha'a m'a énxet'ák. 12 Xama axta aptamheykegko melya'ásseyam ma'a amya'a ektaqmela apkeltennáseykha axta m'a Felipe apxeyenma m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios tén han Jesucristo, kélyaqpassásegkek axta yegmen ma'a énxet'ák tén han ma'a kelán'ák. 13 Weykmók axta nahan mey'ásseyam ma'a Simón, tén han kélyaqpássessama yegmen, keñe axta apcheynamo aptamheykha apxegexma m'a Felipe, eñama ekpelakkasso apwete ekyawe m'a aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta'.
14 Xama axta apkellegaya amya'a énxet'ák kélápháseykha apheykha axta Jerusalén apkelmoma takha' Dios appeywa m'a énxet'ák apheykha nak Samaria, kéláphassegkek axta emhagkok Pedro m'a tén han Juan. 15 Xama axta apkelweykmo, apkelmaxnéssáseykegkek axta énxet'ák apteme nak melya'ásseyam ma'a Samaria, yaqwayam enxoho elxawagkok Espíritu Santo. 16 Hakte axta eweweykenták makham Espíritu Santo apyetseksa'ák xama enxoho xa énxet'ák nak; wánxa axta aqsa kélyaqpassáseykegko yegmen ma'a eñama nak Wesse' egegkok Jesús apwesey. 17 Keñe axta Pedro tén han Juan apnegkenma apmék apyetseksa'ák. Cháxa apkelxaweykegko axta m'a Espíritu Santo.
18 Xama axta apweteya Simón apkelxaweykegko chá'a Espíritu Santo m'a énxet'ák, cham'a apnegkenma axta chá'a apmék apyetseksa'ák ma'a énxet'ák kélápháseykha, peyk axta elmésagkok selyaqye, 19 axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Hélmés ko'óxa xa kélmowána nak, yaqwayam sa' exkak chá'a Espíritu Santo énxet seknegkena enxoho chá'a ko'óxa emék ma'a apyetseksa'ák.
20 Axta eyke aptemék Pedro apchátegmoweykegko s'e:
—¡Yetsaphok sa' xamo' xép selyaqye apagkok ma'a sẽlmassésseykenxa nak. Hakte xénchek apwáxok emok ekha ekyánmaga m'a aqsok segmésso naqsa nak Dios! 21 Megkapayhawok agko' xép exka', hakte megkapéwok xép élchetamso apwáxok nápaqtók Dios. 22 Eyenyow xa aptémakxa ekmaso nak, elmaxna Dios, meyaqmagkásekxeyk sa' kexaha katnehek eñama ekteme élchetamso apwáxok xa ektáha nak. 23 Hakte ekwet'ak ko'o exchep eklanawo apwáxok ma'a apnathahéyak nak, tén han ekmoma m'a aptémakxa ekmaso nak.
24 Axta aptemék apchátegmoweykegko Simón se'e:
—Hélmaxnésses sa' ko'o Wesse' egegkok, yaqwayam sa' mehetnehek ko'o xama enxoho m'a kéltáhakxa nak séláneya.
25 Keñe axta natámen apkeltenneykha tén han apkellegasso Wesse' egegkok appeywa, apkeltenneykha axta énxet'ák kélapháseykha ekxámokma agko' nátegma m'a Samaria, tén axta apkeltaqhémo makham ma'a Jerusalén.
Felipe tén han wesse' eyásenneykha apkeñama nak Etiopía
26 Axta aptemék apkenagkama Felipe xama Dios apchásenneykha natámen xa: “Yempekxa néten, emhók sa' ma'a ekpayho nak nepyeyam, cham'a ámay nempéwomo nak Jerusalén ekmahéyak nak ma'a Gaza.” Meykexa énxet ekmahéyak xa ámay nak. 27 Apkempeykekxeyk axta néten Felipe, keñe apxegama. Aptahanyeyók axta nahan náxet ámay xama énxet apkeñama axta Etiopía. Wesse' ekwányam éláneykha ekha kéláyo axta m'a, axta apkeláneseykha selyaqye agkok ma'a wesse' ekwányam, apmaheyak axta Jerusalén apkelpeykesseykmoho m'a Dios. 28 Aptaqhémók axta makham ma'a apchókxa', aphegkek axta kañe' yátnáxeg apyenyawasso apagkok apkelyetsetma weykcha'áhak apagkok axta m'a Isaías apteme axta Dios appeywa aplegasso.
29 Axta aptemék apkenagkama Espíritu Felipe s'e: “Ey'ám hana m'a yátnáxeg apyenyawasso nak.” 30 Xama axta apchágketchesseykmo Felipe ekyetnamakxa, aplegayak axta apkelyetsetma Isaías weykcha'áhak apagkok. Tén axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Apya'ásegkoya exchep xa apkelyetseta nak?
31 Axta aptemék apchátegmoweykegko etiope s'e:
—¿Háxko katnehek ko'o ay'asagkohok, méko enxoho sepékessáseykekxa ektémakxa?
Apkeltémok axta yántek Felipe m'a yátnáxeg apyenyawasso, apkeltémók axta exek ma'a ekpayhókxa axta aphakxa. 32 Keso nekha eknaqtáxésamaxche apkelyetsetmakxa axta s'e:
“Kélyentameykekxeyk axta
ektémól'a kólyentemekxak
nepkések ma'a aptekyómakxa;
aptémól'a nepkések apketkok
ewanmeyha aqsa
apyésésakxa m'a
ektáha nak chá'a
apkelyéséséyak,
axta nahan epaqmeyesmak
xama enxoho.
33 Kéltawáseykegkók axta,
axta kóllánekxéssók amya'a.
¿Yaqsa sa awanchek kaxének
aptawán'ák neptámen xa?
Hakte kélmassésseykmók
agko' axta
apha keso náxop.”
34 Axta aptemék wesse' ekwányam éláneykha apkelmaxneyeykencha'a Felipe s'e:
—Héltennés hana. ¿Yaqsa énxet apxeyenma Dios appeywa aplegasso xa: apxénamakpoho apagko' enxeykel'a, essenhan pók énxet apxeyenmak?
35 Keñe axta apkeltennáseykencha'a Felipe m'a ekpayhémókxa axta apkelyetsetmakxa Etiopía énxet, apkeltennáseykha axta amya'a ektaqmela ekxeyenma nak Jesús. 36 Neyseksa apkelxega axta ámay apwetágweykmo ekyetnakxa yegmen, keñe axta m'a wesse' ekwányam éláneykha aptéma s'e:
—Yetneyk yegmen se'e. ¿Mékoya katnehek ko'o heyaqpássesek yegmen?
37 Axta aptemék apkenagkama Felipe s'e:
—Aptemék agkok xép mey'ásseyam ekweykmoho kañók agko' apwáxok, apwanche'.
—May'ássekmok ko'o Jesucristo apteme Dios Apketche, axta aptemék apchátegmoweykegko xa énxet nak.
38 Keñe axta apkeltémo kólmágwók yátnáxeg apyenyawasso; apkelánteyepmeyk axta apqánet apkelmaheykegko m'a neygmen, apyaqpássessegkek axta yegmen pók ma'a Felipe. 39 Xama axta apkelánteyapma neygmen apyentameykekxeyk axta Wesse' egegkok Espíritu apagkok ma'a Felipe, massegkek axta apwete m'a wesse' ekwányam éláneykha nak; apxegeykekxeyk axta eyke makham yetlo ekyawe agko' ekpayheykekxa apwáxok. 40 Apweteyak axta Felipe apweykekxo m'a Azoto, apkeltennáseykha axta Dios appeywa énxet'ák apweykenxa axta chá'a apheykegkaxa énxet ekwokmoho apweykekxo m'a Cesarea.
1 Y Saulo, que estaba allí, aprobó el asesinato de Esteban.
Saulo persigue a la iglesia
Aquel mismo día comenzó una gran persecución contra la iglesia de Jerusalén. Todos, menos los apóstoles, se dispersaron por las regiones de Judea y de Samaria. 2 Algunos hombres piadosos enterraron a Esteban y lloraron desconsoladamente por él. 3 Mientras tanto, Saulo arrasaba con la iglesia y entraba de casa en casa, y sacaba a rastras a hombres y mujeres y los metía en la cárcel.
El evangelio es proclamado en Samaria
4 Sin embargo, quienes tuvieron que dispersarse anunciaban la buena noticia por dondequiera que iban. 5 Felipe, que era uno de ellos, se dirigió a la ciudad más importante de Samaria y comenzó a hablarles acerca de Cristo. 6 La gente que se reunía escuchaba con atención lo que Felipe decía, pues veían las señales milagrosas que él hacía. 7 Muchas personas que tenían espíritus impuros eran sanadas, y los espíritus salían de ellas gritando; también muchos paralíticos, o gente que no podía caminar bien era sanada. 8 Por eso había una gran alegría en aquella ciudad.
9 Allí había llegado antes un hombre llamado Simón, que practicaba la magia y asombraba a la gente de Samaria. Se hacía pasar por alguien muy importante. 10 Todos, desde el más pequeño hasta el más grande, lo escuchaban atentamente y decían: «Este es “el gran poder de Dios”.»
11 Y le hacían caso, porque con su magia los había engañado durante mucho tiempo. 12 Pero cuando creyeron en la buena noticia que Felipe les anunciaba acerca del reino de Dios y de Jesucristo, tanto hombres como mujeres se bautizaron. 13 Y hasta el mismo Simón creyó y se bautizó; y comenzó a acompañar a Felipe, admirado de los grandes milagros y señales que le veía hacer.
14 Cuando los apóstoles que estaban en Jerusalén supieron que los de Samaria habían aceptado la palabra de Dios, enviaron allá a Pedro y a Juan. 15 Al llegar, oraron por los creyentes de Samaria, para que recibieran el Espíritu Santo, 16 porque el Espíritu Santo todavía no había venido sobre ninguno de ellos, y solamente se habían bautizado en el nombre del Señor Jesús. 17 Entonces Pedro y Juan les impusieron las manos, y así recibieron el Espíritu Santo.
18 Al ver Simón que el Espíritu Santo venía cuando los apóstoles imponían las manos sobre la gente, les ofreció dinero, 19 y les dijo:
—Denme también a mí ese poder, para que aquel a quien yo le imponga las manos reciba igualmente el Espíritu Santo.
20 Pero Pedro le contestó:
—¡Maldito seas tú y tu dinero, si crees que se puede comprar lo que es un don de Dios! 21 Tú no eres de los nuestros, y no tienes derecho a recibir ese don, porque delante de Dios tu corazón no es recto. 22 Arrepiéntete de esta maldad tuya, y ruega a Dios para ver si te perdona por pensar de esa manera. 23 Lo que veo es que estás lleno de amargura, y que la maldad te tiene preso.
24 Simón contestó:
—Oren ustedes al Señor por mí, para que no me pase nada de esto que me han dicho.
25 Después de dar testimonio y de comunicar la palabra del Señor en ese lugar, los apóstoles regresaron a Jerusalén; y en el camino iban anunciando la buena noticia en muchas de las aldeas de Samaria.
Felipe y el funcionario de Etiopía
26 Un ángel del Señor le dijo a Felipe: «Levántate y vete al sur, por el camino de Jerusalén a Gaza.» Este camino pasa por el desierto. 27 Felipe se levantó y se fue; y en el camino se encontró con un etíope, que era un eunuco, alto funcionario y tesorero de la reina de Etiopía, el cual había ido a Jerusalén a adorar a Dios. 28 Iba de regreso a su país, sentado en su carro y leyendo el libro del profeta Isaías.
29 El Espíritu le dijo a Felipe: «Ve y acércate a ese carro.» 30 Cuando Felipe se acercó y lo oyó leer el libro del profeta Isaías, le preguntó:
—¿Entiende usted lo que lee?
31 El etíope le contestó:
—¿Cómo lo voy a entender, si no hay quien me lo explique?
Y le pidió a Felipe que subiera y se sentara junto a él. 32 La parte de las Escrituras que estaba leyendo era esta:
«Como una oveja fue llevado al matadero.
Como un cordero que enmudece
delante de quienes lo trasquilan,
no abrió su boca.
33 Lo humillaron y no le hicieron justicia;
¿quién podrá hablar de su descendencia?
Porque su vida fue arrancada de la tierra.»
34 El funcionario etíope le preguntó a Felipe:
—Dime, por favor, ¿de quién habla el profeta: de sí mismo o de algún otro?
35 Entonces Felipe comenzó a explicarle esta parte de las Escrituras para anunciarle la buena noticia acerca de Jesús. 36 Más tarde, al pasar por un sitio donde había agua, el funcionario dijo:
—Aquí hay agua; ¿hay algo que impida que yo sea bautizado?
38 Y mandó que el carro se detuviera, y los dos bajaron al agua y Felipe lo bautizó. 39 Cuando subieron del agua, el Espíritu del Señor se llevó a Felipe, y el funcionario no volvió a verlo; pero siguió su camino lleno de alegría. 40 Luego Felipe apareció en Azoto, y de allí se fue anunciando la buena noticia de pueblo en pueblo, hasta llegar a Cesarea.