Natán aptaqnawássesso aptémakxa David
1 Apcháphássek axta Wesse' egegkok Natán, apteme axta aplegasso appeywa, ey'ókxak ma'a David. Xama axta apwákxo Natán ma'a aphakxa nak, axta aptáhak apcháneya s'e:
—Apheykha axta apqánet énxet xama tegma apwányam. Xama axta ekxákma aqsok apagkok, keñe pók meyke aqsok apagkok. 2 Apxámok axta nepkések apnaqtósso m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok, tén han weyke, 3 keñe m'a meyke axta aqsok apagkok, wánxa axta aqsa m'a xama nepkések apketkok apmà axta ekha ekyánmaga, apwánegkesso apagko' axta han ma'a, apwánegyek axta han aphakxa m'a nepkések apketkok nak, yetlo apketchek nak; etwok axta han chá'a m'a ektémakxa nak chá'a apto, ének axta han chá'a apyá m'a apyeta nak chá'a, epathétek axta han chá'a m'a aptena enxoho. ¡Apmenyeyk axta han ma'a énxet nak, máxa axta apteméssessók ma'a apketche kelwánal'a! 4 Xama ekhem axta aptáha meyk'a énxet apkeñama mók nekha m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok; keñe axta memako yaqhássesek xama nepkések aptósso m'a meyk'a apagkok, tén han weyke yaqwayam yahanchesek, apyementagwokmek axta aqsa nepkések apketkok aptósso m'a énxet meyke axta aqsok apagkok, aphanchessek axta yaqwayam yagkok ma'a apwayam axta apxagkok.
5 Aplókók apagko' axta David apleg'a aptémakxa m'a énxet nak, keñe aptáha apcháneya m'a Natán:
—¡Naqsók ko'o sektáha sekxéna nápaqtók Dios, payhawók emátog énxet apkelane nak chá'a xa ektéma nak aqsok! 6 ¡Eyeykhássamhok sa' han ekwánxa ekyánmaga m'a nepkések apketkok, eñama megkamopyósa apkelányo pók!
7 Keñe axta Natán aptáha apcháneya s'e:
—¡Xeyep neykhe xa énxet nak! Keso aptáhakxa nak xép apxéna Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Élyéseykha axta ko'o exchep yaqwayam etnehek wesse' apwányam ma'a Israel, ekwagkassegkek axta teyp apmáheyo yaqhek ma'a Saúl; 8 ekméssegkek axta apxagkok apyawe nak ma'a wesse' apagkok, tén han ma'a apnaqteyegka'a axta, keñe han ma'a aptémakxa axta wesse' apwányam, cham'a Israel tén han Judá. Kaxtemék axta ekteme ketsék aqsok xa, almeyásekxak axta makham mók aqsok. 9 ¿Yaqsa ektéma melyaheykekxoho nak sekpeywa, apkeláneya m'a aqsok megkaleklo nak ewáxok? Apchaqhegkek xép ma'a Urías, apteme axta hitita, apchásenneykekxo yaqhek ma'a amonitas, apmeykekxeyk han aptamheykekxo aptáwa' m'a Urías axta aptáwa'. 10 Megkamassegwomek sa' kaxwók xép apxagkok ma'a nentekyawa nak, hakte melyeheykekxak sekpeywa apmeykekxo aptéma aptáwa' m'a Urías axta aptáwa', apteme axta hitita. 11 Ektáhak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Wának sa' ko'o katyapok aqsok ekmaso nepyeseksa apnámakkok, nápaqtók sa' ko'o exchep almok apnaqteyegka'a, keñe sa' almések xama m'a apnámakkok nak, elpathetagkok sa' yáxña'akxoho ekhakxoho ekhem. 12 Apyexamakpók axta chá'a exchep apkeláneya aqsok ekmaso, wának sa' eyke ko'o katnehek nápaqta'awók apyókxoho énxet'ák Israel xa ektémakxa nak chá'a aqsok apkelane, tén han ekhakxoho ekhem.’
13 Keñe axta David aptáha apcháneya Natán:
—Éláneyak ko'o may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok.
Keñe axta Natán aptáha apchátegmowágko:
—Meñássesagkók sa' eyke exchep Wesse' egegkok aptémakxa mey'assáxma, megyetsepek sa' han. 14 Apketche kaxwe aptéyam sa' eyke yetsapok, hakte aplókassamók apagko' xép ma'a Wesse' egegkok.
15 Xama axta aptaqháwo apxagkok ma'a Natán, apméssek axta ekyentaxno agko' apháxamap Wesse' egegkok ma'a sakcha'a, ekwetasso axta David ma'a Urías axta aptáwa'. 16 Keñe axta David apkelmaxnéssesa Dios ma'a sakcha'a, axta etáwak apto, apkelmalláneykegkek axta axta'a apyetno náxop. 17 Elyo'ókxak axta eykhe chá'a yának yempekxak néten apkelámha apmonye'e apheykencha'a axta m'a apxagkok apyawe nak, melyahakxeyk axta eyke chá'a, metwehek axta han chá'a apto xamo'.
18 Siete ekhem axta han temék apketsapa m'a sakcha'a, apcháyak axta han eltennasha David ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, hakte axta aptemék chá'a apkelpaqmeyesma apxeyenma s'e: “Ampaqhetchesek axta eykhe chá'a apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a nak mehẽlyahakxeyk axta chá'a, ¿háxko antéhek óltennássekxak apketsapa m'a sakcha'a? ¡Ansexnena katnehek!”
19 Xama axta apwet'a David apkelpaqhetchásekpoho chá'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok, apya'ásegkok axta apketsapa m'a sakcha'a; aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Apketsekkeya sakcha'a?
—Éhay, apketsekke' —axta aptáhak apkelátegmowágko.
20 Tén axta David apkempákxo néten aphakxa náxop, apyaqpássek axta yegmen, apkexpaqhákpek han sokmátsa, apyaqmagkassek axta pók apkelnaqta, keñe aptaxnegwákxo tegma appagkanamap yaqwayam elpeykeshok Wesse' egegkok. Tén axta apmeyákxo m'a apxagkok, apkeltamhók axta kólmések apto, aptókek axta. 21 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok nak:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak xa wesse'? Metwehek axta agkok chá'a apto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, elekxagwaha axta han chá'a elano'; keñe kaxwók apketsapa m'a sakcha'a, apkempákxo néten xép wesse' aptawa apto.
22 Apchátegmowágkek axta David:
—Matwehek axta chá'a ko'o sekto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, alekxagwaha axta han chá'a ekxeyenma eykhe ewáxok lapmaxcheyk kexa kapyóshok hélanok ma'a Wesse' egegkok, keñe yohok makham eweynchamha m'a sakcha'a. 23 Apketsekkek eyke kaxwo', ¡yaqsa katnehek kaxwók matwehek sekto! ¡Mowanchek axátekhássók! Athanyekxak sa' eyke ko'óxa xama ekhem, mopwanchek eyke hey'ótak kaxwók se'e sekhakxa nak!
Salomón aptéyam
24 Keñe axta David aptaqmelchessásekxo awáxok ma'a Betsabé, aptáwa' axta. Apya'aweykxeyk axta appathetágkokxo makham, wetákxeyk axta makham xama étche apkenna, apteméssessama axta apwesey David ma'a Salomón. Apchásekhayók axta han Wesse' egegkok sakcha'a nak, 25 cháxa ektáhakxa axta apya'assásegweykmo Wesse' egegkok ma'a David, apchásenneykekxo m'a aplegasso appeywa Natán. Keñe David apteméssesa apwesey Jedidías ma'a sakcha'a nak, eñama apmopmenyého m'a Wesse' egegkok.
David apma tegma apwányam Rabá
(1 Cr 20.1-3)
26 Apketámegkek axta Joab ma'a tegma apwányam nak Rabá, apagkok axta m'a amonitas, keñe axta ketók apmomakxa m'a tegma apwányam apagkok nak, 27 apcháphássessek axta David se'e appeywa nak: “Étámegkek ko'o m'a tegma apwányam Rabá, élmeyk ma'a tegma apkelyennaqte ekyetnamakxa nak kélyátamakxa yegmen. 28 Yánchásekxa sa' kaxwók xép sẽlpextétamo apkeleymomap nak wesse', ektámegma sa' se'e tegma apwányam nak, ema sa', hakte ekmeyk agkok ko'o, keñe keytek sekwesey.”
29 Apchánchesákxeyk axta David apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, keñe apmeyókmo m'a Rabá, apketámegkek axta, keñe apma. 30 Keñe axta aplekkesa apqátek wesse' apwányam apagkok ma'a apketchesso apqátek élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, kélatcháseyak axta han meteymog éltaqmalma, treinta y tres kilos axta han ekyentaxno, keñe axta kélatchessesa apqátek ma'a David. Xámok agko' axta han aqsok élmomnáwa apkelma David ma'a tegma apwányam nak, 31 keñe m'a énxet'ák apkeleymomap axta makham ma'a tegma apwányam apkelántekkesa, apkeltamhók axta eltemeykha elmaha m'a kélyaqténmól'a yámet, yámpóte, keñe han póte élánamáxche nak sawo, tén han elanagkok yátaphémekcha'ák. Hawók axta han apteméssesakxa David ma'a apyókxoho tegma apkelyawe apagkok nak amonitas, keñe axta aptaqháwo makham apmeyákxo Jerusalén yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok.
Natán reprende a David
1 El Señor envió al profeta Natán a hablar con David. Cuando Natán se presentó ante David, le dijo:
—En cierto lugar vivían dos hombres. Uno era rico y el otro pobre. 2 El rico tenía una enorme cantidad de ovejas y vacas, 3 pero el pobre no tenía más que una ovejita que había comprado. Y él mismo la crio, y la ovejita creció en compañía suya y de sus hijos; comía de su misma comida, bebía en su mismo vaso y dormía en su pecho. ¡Aquel hombre la quería como a una hija! 4 Un día, un viajero llegó a visitar al hombre rico; pero este no quiso tomar ninguna de sus ovejas o vacas para preparar comida a su visitante, sino que le quitó al hombre pobre su ovejita y la preparó para dársela al que había llegado.
5 David se enfureció mucho contra aquel hombre, y le dijo a Natán:
—¡Te juro por Dios que quien ha hecho tal cosa merece la muerte! 6 ¡Y debe pagar cuatro veces el valor de la ovejita, porque actuó sin mostrar ninguna compasión!
7 Entonces Natán le dijo:
—¡Ese hombre eres tú! Y esto es lo que ha declarado el Señor, el Dios de Israel: “Yo te escogí como rey de Israel y te libré del poder de Saúl; 8 te di el palacio y las mujeres de tu amo, y aun los reinos de Israel y Judá. Por si esto fuera poco, te habría añadido muchas cosas más. 9 ¿Por qué despreciaste mi palabra, e hiciste lo que no me agrada? Has asesinado a Urías el hitita, usando a los amonitas para matarlo, y te has apoderado de su mujer. 10 Pues ahora, ¡jamás se apartará de tu casa la violencia! Al apoderarte de la esposa de Urías el hitita y hacerla tu mujer, me has menospreciado. 11 Por lo tanto, yo, el Señor, declaro: Voy a hacer que el mal contra ti surja de tu propia familia, y en tu propia cara tomaré a tus mujeres y se las entregaré a uno de tu familia, el cual se acostará con ellas a plena luz del sol. 12 Si tú has actuado en secreto, yo voy a actuar en presencia de todo Israel y a plena luz del día.”
13 David admitió ante Natán:
—He pecado contra el Señor.
Y Natán le respondió:
—El Señor no va a castigarte a ti por tu pecado, así que no morirás. 14 Pero como has ofendido gravemente al Señor, tu hijo recién nacido tendrá que morir.
15 Y cuando Natán volvió a su casa, el Señor hizo que el niño que David había tenido con la mujer de Urías se enfermara gravemente. 16 Entonces David rogó a Dios por el niño, y ayunó y se pasó las noches acostado en el suelo. 17 Los consejeros que vivían en su palacio iban a rogarle que se levantara del suelo, pero él se negaba a hacerlo, y tampoco comía con ellos.
18 Siete días después el niño murió, y los oficiales de David tenían miedo de decírselo, pues pensaban: «Si cuando el niño aún vivía, le hablábamos y no nos hacía caso, ¿cómo vamos a decirle ahora que el niño ha muerto? ¡Puede cometer una barbaridad!»
19 Pero al ver David que sus oficiales hacían comentarios entre sí, comprendió que el niño ya había muerto; pero les preguntó:
—¿Ha muerto el niño?
—Sí, ya ha muerto —respondieron ellos.
20 Entonces David se levantó del suelo, se bañó, se perfumó y se cambió de ropa, y entró en el santuario para adorar al Señor. Después fue a su casa, y pidió de comer y comió. 21 Y sus oficiales le preguntaron:
—Pero ¿qué está haciendo Su Majestad? Cuando el niño aún vivía, Su Majestad ayunaba y lloraba por él; y ahora que el niño ha muerto, ¡Su Majestad se levanta y se pone a comer!
22 David respondió:
—Cuando el niño vivía, yo ayunaba y lloraba al pensar que tal vez el Señor tendría compasión de mí y lo dejaría vivir. 23 Pero ahora que ha muerto, ¿qué objeto tiene que yo ayune, si no puedo hacer que vuelva a la vida? ¡Yo iré a reunirme con él, pero él no volverá a reunirse conmigo!
Nacimiento de Salomón
24 Después, David fue y consoló a Betsabé, su mujer. La visitó y se unió a ella, y ella dio a luz un hijo, al que David llamó Salomón. El Señor amó a este niño, 25 y así se lo hizo saber a David por medio del profeta Natán. David entonces, en atención al Señor, llamó al niño Jedidías.
David conquista Rabá
(1~Cr 20.1-3)
26 Mientras tanto, Joab lanzó un ataque contra la ciudad amonita de Rabá, y cuando ya estaba a punto de capturar la ciudad real, 27 envió a David el siguiente mensaje: «He estado atacando Rabá, y ya he capturado los depósitos de agua de la ciudad. 28 Por lo tanto, reúna ahora Su Majestad el resto de las tropas, y ataque la ciudad y captúrela, para que no sea yo quien lo haga y le pongan mi nombre.»
29 Entonces David reunió todas sus tropas y marchó contra Rabá, la atacó y la capturó. 30 Después le quitó al rey la corona de oro que llevaba en la cabeza, la cual tenía piedras preciosas y pesaba treinta y tres kilos, y esa misma corona se la pusieron a David. También sacó David de la ciudad muchísimos objetos de valor, 31 y a la gente que aún quedaba en la ciudad la sacó de allí y la puso a trabajar con sierras, trillos y hachas de hierro, y también en los hornos de ladrillo. Lo mismo hizo con todas las ciudades amonitas, y después regresó a Jerusalén con todas sus tropas.