Joram apteme wesse' apwányam ma'a Israel
1 Dieciocho apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, keñe apkeynamo apteme wesse' apwányam Joram ma'a Israel, Ahab axta apketche, doce apyeyam axta han apteme wesse' apwányam ma'a Samaria. 2 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, asextók axta eyke, axta kaxnók ma'a aptéma axta apyáp tén han egken, hakte apyaqnegkessegkek axta m'a meteymog kéleykmassáseykha Baal, apyáp axta apkelane. 3 Hawók axta eyke ektémakxa axta apkelane mey'assáxma m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a énxet'ák nak Israel.
Eliseo apxeyenma emenxenek ma'a apheykha nak Moab
4 Nepkések apxámaseykekxa axta eyke aptemék aptamheykha m'a Mesá, wesse' apwányam axta Moab, elméshok axta han chá'a cien mil nepkések apketkók yaqwayam etnehek apagkok ma'a wesse' apwányam nak Israel, tén han cien mil nepkések apkelennay'awók élwenaqte nak apwa'ák 5 Xama axta apketsapma m'a Ahab, keñe wesse' apwányam Moab apkenmexeykekxo m'a wesse' apwányam nak Israel. 6 Tén axta wesse' apwányam Joram apteyapma m'a Samaria, apteyánegweykekxoho m'a apyókxoho sẽlpextétamo nak Israel. 7 Keñe apkeltamho kóltéhek kólának wesse' apwányam Judá: “Énmexákxeyk ko'o m'a wesse' apwányam nak Moab. ¿Ya emakók hétlók ko'o yaqwayam ólnapaxchek ma'a?”
Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam Judá: “Eytlók sa', hakte nenxegexma negko'o exchep, ko'o tén han sẽlpextétamo ahagkok nak, ekweykekxoho m'a apkelchántamo nak yátnáxeg, nélxegexma'a han ma'a énxet'ák apagkok nak xép. 8 ¿Háxko sa' ólpéwhok agketamagkok ma'a?” Apchátegmowágkek axta Joram: “Sa' ólpéwhok ma'a ámay ekmahéyak nak meykexa énxet ma'a Edom.”
9 Apkelxegkek axta m'a kelwesse'e nak Israel, Judá tén han ma'a Edom. Meyke yegmen axta eyke temégweykmok yaqwayam énagkok sẽlpextétamo, tén han aqsok kélnaqtósso, hakte siete ekhem axta temék apkelhaxnegchámeykekxa apkelxega. 10 Tén axta wesse' apwányam Israel aptáha s'e:
—¡Hay! Ennaqláyekmek ko'ónek negko'o Wesse' egegkok egqántánxo kelwesse'e apkelwányam, yaqwayam hẽlmések ma'a moabitas.
11 Keñe apkelmaxneyáncha'a m'a Josafat:
—¿Mékoya xama Wesse' egegkok appeywa aplegasso s'e, yaqwayam enxoho agásenneykxak elmaxneyha Wesse' egegkok ma'a?
Apchátegmowágkek axta xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok nak ma'a wesse' apwányam Israel:
—Apheyk Eliseo s'e, Safat axta apketche, apteme axta appasmeykha aptamheykha m'a Elías.
12 —Nak sa' hẽltennaksek amya'a eñama nak Wesse' egegkok ma'a —axta aptáhak apchátegmowágko Josafat.
Yetlókok axta apmahéyak wesse' apwányam Israel ma'a, tén han Josafat wesse' apwányam nak Edom, apyo'ókmo m'a Eliseo; 13 aptáhak axta Eliseo apcháneya m'a wesse' apwányam nak Israel:
—¡Mowanchek ko'o apasmok xép! Ey'ókxa elmaxnegwakxak ma'a énxet'ák apkelmaxnéssesso axta chá'a aqsok kéleykmássesso apagkok ma'a apyáp axta tén han egken.
Apkelenxanakmek axta eyke m'a wesse' apwányam nak Israel:
—Ma', Wesse' egegkok negko'o ennaqláyekmok egqántánxo nentáha nak kelwesse'e apkelwányam yaqwayam hẽlmések ma'a moabitas.
14 Keñe axta aptáha Eliseo:
—Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte, séláneyncha'a nak, kaxtemék xeyk meyke Josafat, wesse' apwányam nak Judá, magweyxók xeyk, malanók xeyk han. 15 ¡Hélyentegkásegma sa' xama apmeneykmassamo nak!
Xama axta appáwasa yát'axpog ma'a apmeneykmassamo nak, keñe axta eyáhapwa'a Wesse' egegkok apmopwána m'a Eliseo; 16 aptáhak axta Eliseo:
—Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Kólxámaksoho sa' kélláneyak yegmen ekyetnamakxa s'e ekyapwate nak, 17 megkaxchahámhek sa' eykhe', megkólwetyehek sa' han kéxegke kamme', kalánhok sa' eyke yegmen se'e ekyapwate nak, kólyenagkok sa' han kélyókxoho kéxegke, kawakxohok sa' ekyenéyak ma'a aqsok kélnaqtósso.’ 18 Cháxa ketsék aqsok apxekmósso sekxók Wesse' egegkok apmopwána elána', hakte elmések sa' han kéxegke yaqwayam kólmenxenek ma'a moabitas, 19 keñe sa' kéxegke kólmasséssók ma'a apyókxoho tegma apkelyawe ekha nak kélhaxtegkáseyak meteymog nápakhaw'ék, tén han ma'a tegma apkelyawe apkeltaqmalma nak, kólyaqtennagkok sa' ekyókxoho m'a yámet ekha nak ekyexna, kólápegkokxak sa' han ma'a élánteyapmakxa nak yegmen, kólsawheyásekxohok sa' meteymog ekyókxoho m'a namyepeyk nak.
20 Mók ekhem axta entáhak, ekweykenxal'a kélméssamakxa aqsok kélmésso naqsa, meyókmek axta yegmen ma'a Edom, cháhapwa'ak axta yegmen ekyawe m'a xapop. 21 Apkelleg'ak axta amya'a moabitas apkelwa'a m'a kelwesse'e apkelwányam yaqwayam ektámegma', yetlókok axta han apcháncheseykekxa apyókxoho wokma'ák tén han apkelwányam apmopwancha'a nak elnapakpok, apkelánegwokmek axta apheykha m'a néxa nak xapop apagkok. 22 Keñe axta axto'ók agko' apnaqxétekhágko, keltátchessek axta mayáhat ma'a yegmen, keñe axta m'a moabitas apkelwet'a apmonye'e ekyexwase ektémól'a éma. 23 Tén axta aptáha apkelpaqmeta s'e: “Éma s'e. Apxegexma apagko' nak chá'a apkelnápekpekxak ma'a apkelwesse'e nak, pók apagko' chá'a apchaqhákxa'. ¡Moabitas, ólxog kaxwo', ólmok sa' aqsok apagkok apkexakha m'a!”
24 Xama axta apkelántaxnegwokmo moabitas ma'a apkelpakxenágkaxa axta israelitas, keñe apketámegko m'a israelitas apmenxena. Apmenxenchek axta israelitas, apkelnapchek axta han chá'a. 25 Apmasséssekmek axta m'a tegma apkelyawe, apkexpáncháseyha axta han meteymog ma'a neyseksa nak namyepeyk apagkok, apkelápegkokxeyk axta ekyókxoho m'a ekteyapmakxa nak yegmen, apkelyaqtennágkek axta han ekyókxoho yámet ekha nak ekyexna. Wánxa axta aqsa xama tegma apyawe apkémeykpo, cham'a Quir-haréset. Apwakheykxeyk axta eyke m'a apkelmeykha nak mélwakto keñe apma.
26 Xama axta apwet'a wesse' apwányam Moab mexnawo m'a apkelenmexma, apnaqlókek axta setecientos sẽlpextétamo apkelxega nak náxop, yaqwayam enxoho emeykessesek apmonye' ekpayhókxa apkenmágkaxa m'a wesse' apwányam Edom. Axta eyke katyapak apmakókxa etnehek. 27 Keñe axta apyentama m'a apketche átnaha apketkok apmáheyo etnehek apyaqmagkasso apteme wesse', apchaqhak axta apwatna m'a néten nak tegma kélhaxtegkesso nápakhaw'ék. Cháxa éllókasawo apagko' axta m'a israelitas, tén axta apkelhaxyawásegko apkelpakxenéyak apkeltaqhákxo apkelmeyákxo apkelókxa.
Reinado de Jorán en Israel
1 En el año dieciocho del reinado de Josafat en Judá, Jorán hijo de Ajab comenzó a reinar sobre Israel, y reinó en Samaria durante doce años. 2 Sus hechos fueron malos a los ojos del Señor, pero no tanto como los de su padre y su madre, ya que él quitó la piedra sagrada que su padre había hecho para adorar a Baal. 3 No obstante, cometió los mismos pecados de Jeroboán hijo de Nabat, con los cuales había hecho pecar a Israel.
Eliseo predice la victoria sobre Moab
4 Mesa, el rey de Moab, se dedicaba a criar ovejas, y tenía que entregar al rey de Israel, como tributo, cien mil corderos y cien mil carneros, más su lana. 5 Pero cuando Ajab murió, el rey de Moab se rebeló contra el rey de Israel. 6 Entonces el rey Jorán salió de Samaria y pasó revista a todo el ejército de Israel. 7 Luego mandó decir al rey de Judá: «El rey de Moab se ha rebelado contra mí. ¿Quieres acompañarme a luchar contra él?»
El rey de Judá respondió: «Te acompañaré. Yo estoy contigo y con tu gente, lo mismo que mi ejército y mi caballería. 8 Pero, ¿por qué camino atacaremos?» Y Jorán contestó: «Por el camino del desierto de Edom.»
9 Así pues, los reyes de Israel, Judá y Edom se pusieron en marcha. Pero tuvieron que dar un rodeo de siete días, pues se les terminó el agua para el ejército y sus animales, 10 así que el rey de Israel dijo:
—¡Vaya! ¡Estamos en serios problemas! Por lo visto, el Señor nos ha traído aquí para entregarnos en manos de los moabitas.
11 Y Josafat preguntó:
—¿No habrá por aquí algún profeta del Señor? Vayamos a consultarlo, a ver qué nos dice el Señor por medio de él.
Uno de los oficiales del rey de Israel dijo:
—Por aquí está Eliseo hijo de Safat, que era asistente de Elías.
12 —Pues algo tendrá que decir de parte del Señor —contestó Josafat.
Inmediatamente el rey de Israel, Josafat y el rey de Edom fueron a verlo, 13 pero Eliseo dijo al rey de Israel:
—Yo no tengo nada que ver contigo. ¡Ve a consultar a los profetas de tu padre y a los de tu madre!
Pero el rey de Israel insistió:
—No, porque el Señor nos ha traído para que los tres reyes caigamos en manos de los moabitas.
14 Y Eliseo le contestó:
—Juro por el Señor todopoderoso, que me está viendo, que si no fuera porque respeto a Josafat, rey de Judá, no te prestaría yo atención, ni te miraría siquiera. 15 Vamos a ver, ¡tráiganme a un músico!
Y cuando el músico se puso a tocar, el Señor se posesionó de Eliseo, 16 y Eliseo dijo:
—El Señor ha dicho: “Hagan muchas zanjas en este valle, 17 porque aunque no habrá viento ni verán ustedes llover, este valle se llenará de agua y todos ustedes beberán, lo mismo que sus ganados y sus bestias. 18 Y esto es solo una pequeña muestra de lo que el Señor puede hacer, porque además él va a entregar a los moabitas en las manos de ustedes, 19 y ustedes destruirán todas las ciudades amuralladas e importantes, y cortarán todos los árboles frutales, cegarán todos los manantiales de agua, y llenarán de piedras todos los terrenos de cultivo.”
20 En efecto, a la mañana siguiente, a la hora de presentar la ofrenda, empezó a correr agua desde Edom y todo el terreno se inundó. 21 Mientras tanto, los moabitas se habían enterado de que los reyes llegaban para atacarlos, por lo que llamaron a filas a todos los jóvenes y adultos en edad militar, y tomaron posiciones en la frontera. 22 Por la mañana, cuando se levantaron, el sol se reflejaba en el agua y le daba un color rojizo, por lo que los moabitas pensaron que era sangre. 23 Entonces dijeron: «Eso es sangre. Seguramente los reyes han luchado entre sí, y se han destruido unos a otros. ¡Moabitas, vamos ahora a apoderarnos de las cosas que han dejado!»
24 Pero al llegar los moabitas al campamento, los israelitas los atacaron, y cuando intentaron huir, los israelitas los persiguieron y los mataron. 25 Luego destruyeron las ciudades, llenaron de piedras los terrenos de cultivo, cegaron todos los manantiales y cortaron todos los árboles frutales. Solo quedó en pie la ciudad de Quir Jaréset. Y así los soldados, que eran expertos en el manejo de la honda, rodearon la ciudad y la conquistaron.
26 Cuando el rey de Moab se dio cuenta de que el ataque era superior a sus fuerzas, tomó setecientos soldados de infantería para abrir una brecha hacia donde estaba el rey de Edom. Pero no lograron pasar. 27 Entonces tomó a su hijo mayor, que habría de reinar en su lugar, y lo mató sobre la muralla, para ofrecerlo allí mismo a su dios como ofrenda quemada. Esto provocó gran enojo contra los israelitas, por lo que estos levantaron el campamento y regresaron a su país.