Josafat apkempakhe énxet'ák Moab tén han Amón
1 Keñe axta natámen, énxet'ák moabitas tén han amonitas, appasmeykekxo m'a énxet'ák meunitas, apketámegko m'a Josafat; 2 tén axta nápakha énxet'ák apkeltennássekxo aptáha apcháneya s'e: “¡Apkelxegakmek apxámokma sẽlpextétamo apya'awa exchep apkeleñama m'a Edom, neyp nak Wátsam Étsapma! ¡Apkelwa'ak ma'a tegma apwányam nak Hasesón-tamar!” (Hasesón-tamar, cham'a En-gadi.)
3 Apkekak axta m'a Josafat, keñe ekxéna apwáxok ektamok Wesse' egegkok. Tén axta apkeltamho metawagkehek aptéyak ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Judá, 4 apchaqnákxeyk axta apyókxoho énxet'ák Judá, yaqwayam elmaxnak yának epasmok ma'a Wesse' egegkok. Apkelwa'ak axta apyókxoho énxet apkeleñama m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak Judá. 5 Apchampákxeyk axta néten Josafat nepyeseksa m'a énxet'ák nak Judá, apchaqneykekxa axta m'a Jerusalén, ekpayho nak axnagkok apwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 6 aptáhak axta apkelmaxneya s'e: “Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a ẽlyapmeyk nano', ¡xép apteme apkeláneykha néten, tén han apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák! ¡Apmeyhek xép, yetneyk apmopwána: méko awanchek kanmexekxak xép! 7 Dios egagkok, apkelántekkessegkek axta exchep nápaqta'awók énxet'ák apagkok Israel ma'a énxet'ák apheykencha'a axta s'e xapop nak, apméssegkek axta meyke néxa m'a Abraham aptawán'ák neptámen, apxegexma axta exchep. 8 Wenaqtegkek axta apheykha s'e, keñe kéllánesa exchep xama tegma appagkanamap, aptáhak axta apkelpaqmeta s'e: 9 ‘Egáhapwa'ak sa' agkok negko'o aqsok ekmaso, cham'a sẽllegassáseykegkoho nak, essenhan kempakhakma, essenhan negmasse ekmaso, essenhan ma'a meyk segaqhe nak, anchaqnágwaták sa' chá'a negko'o s'e apmonye' nak tegma appagkanamap, hakte aphegkek xép xa tegma appagkanamap nak, agának sa' han chá'a hempasmok néllegágkoho enxoho ekyentaxno, yeyxhok sa' xép aqsok nélmaxneyeykha tén sa' nahan hélwagkasek teyp.’ 10 Egketamokmek kaxwók amonitas, moabitas tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak neyseksa meteymog élekhahéyak nak Seír. Cham'a énxet'ák meltémo axta elyeykhak xapop apagkok ma'a negko'o axta élyapmeyk nano' israelitas, apkelxegeykmo axta apkeleñama m'a Egipto, apkelyetnakhassegkek axta eyke aqsa, tén axta melnapma. 11 Keñe eyesagko kaxwók senteméssesakxa', egketamokmek yaqwayam hẽlántekkesek ma'a xapop apagkok, xép axta segmésso yaqwayam antéhek egagkok. 12 Dios egagkok, ¡ellegássesagkoho sa' xa énxet'ák nak! Hakte méko negko'o nélyennaqte yaqwayam ólenmexek xa sẽlpextétamo apxámokma segketamakmo nak. ¡Magya'ásegkok yaqwánxa antéhek; la'a nélenmexákxoho nak aphakxa exchep!”
13 Apchaqnáha axta apyókxoho énxet'ák Judá apmonye' m'a Wesse' egegkok, yetlo apnaqteyegka'a tén han apketchek, ekweykekxoho m'a sakcha'a ketcheyetsék apancha'awo nak. 14 Aptaxnegwa'ak axta han apwáxok Dios espíritu apagkok ma'a Jahaziel, neyseksa apchaqneykekxa apyókxoho, cham'a Jahaziel, Zacarías axta apketche, Benanías axta aptáwen, Jeiel axta apketche, Matanías axta aptáwen, xama levita Asaf axta aptáwen neptámen, 15 aptáhak axta s'e: “Kóleyxho sa' sekpeywa, énxet'ák Judá tén han Jerusalén, xép han, wesse' apwányam Josafat. Aptáhak apkeláneya kéxegke Wesse' egegkok se'e: ‘Nágkole', nágkólyegwe han apmonye'e xa sẽlpextétamo apxámokma nak, hakte háwe kélagkok kéxegke xa kempakhakma nak, Dios apagkok xa. 16 Kólchetamák sa' axto'o. Apkelpéwók apkelxegakmo m'a nekha nak yókxexma Sis, sa' kóltahanyak kéxegke m'a nekha nak yegmen ényé ekyetnama nak ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet ma'a Jeruel. 17 Háwe sa' kéxegke yaqwayam kólnapaxchek xa kempakhakma nak. Kóllánekxa sa' kéltáhakxa, nágkóltaqheykha aqsa, kólwetak sa' yaqwánxa etnehek elmallahanchesek ma'a Wesse' egegkok. ¡Énxet'ák kélheykha nak Jerusalén, tén han ekyókxoho nak Judá, nágkóle aqsa, nágkólyegwe han; kólya'am sa' saka m'a énxet'ák nak, hakte Wesse' egegkok kéxegke aphak kélnepyeseksa!’”
18 Yetlókok axta apkeltekxekxo aptapnák xapop ma'a Josafat, aphaxék axta ekwokmoho aptekxeya ekpayhakxa nápat xapop, keñe axta énxet'ák Judá tén han Jerusalén, apkeltekxeyágko aptapnák apmonye' Wesse' egegkok apkelpeykásawo. 19 Keñe axta m'a levitas, Quehat axta aptawán'ák neptámen, tén han Coré axta aptawán'ák neptámen, apcheynawo apkelpeykásawo Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apkelmeneykmasa ekyennaqte agko'.
20 Axto'ók agko' axta apnaqxétekhágko yaqwayam elxog elmahagkok ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet nak Tecoa. Apchampákxeyk axta néten Josafat amonye' apkelxega, aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kóleyxho sekpeywa, énxet'ák nak Jerusalén tén han Judá: nágkólya'ássem aqsa Wesse' egegkok, Dios kélagkok nak, keñe sa' méko katnehek kélekakxa'; nágkólya'ássem han ma'a apkellegasso nak chá'a appeywa, tén sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma aqsok kéllane.”
21 Tén axta natámen apkelpaqhetchásamákpoho énxet'ák, apkelyésáha axta chá'a pók xama apkelmeneykmasso, yaqwayam elxog ma'a apmonye'e nak sẽlpextétamo, yetlo apkelántaxneykekxa m'a apáwa apkelpagkanamap. Yaqwayam etnehek elmeneykmássesek Wesse' egegkok negmeneykmasso s'e: “Kólmés ekxeyenma kélwáxok Wesse' egegkok, megkamassegwomek segásekhayo m'a.”
22 Xama axta apkeynawo apkelmeneykmasso yetlo élpayheykekxa apkelwáxok ma'a negmeneykmasso nak, yetlókok axta melya'assáseyak aptamhágkaxa Wesse' egegkok ma'a nepyeseksa nak amonitas, moabitas tén han ma'a apheykha nak neyseksa meteymog élekhahéyak ma'a yókxexma Seír, apketámeyam axta m'a énxet'ák nak Judá, apmenxenákpek axta han. 23 Apketámegkek axta amonitas, tén han moabitas ma'a apheykha axta meteymog élekhahéyak nak Seír, apsawhawók axta apkelnapa, xama axta apsawha apkelnapma m'a, keñe apchaqhákxo aqsa chá'a pók apagko'. 24 Xama axta apkelwokmo énxet'ák Judá m'a negwetayókxa nak ma'a yókxexma meykexa énxet, keñe apkelenmexawo m'a apkelxegámxa axta apkelenmexma, aphopák axta aqsa apkelwet'ak aphágko náxop. ¡Méko axta xama enxoho apkeymomap mematñà! 25 Tén axta m'a Josafat yetlo énxet'ák apagkok, apkelyo'ókmo yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apagkok nak ma'a apkelenmexma, apkelwetágwokmek axta ekxámokma aqsok kélnaqtósso, tén han kélmeykha nak chá'a kélanchesso kempakhakma, apáwa tén han aqsok élmomnáwa, apkelmeyk axta ekyókxoho. Xámok agko' axta eyke aqsok, mopwanchek axta apmako elsakxa'. Xámok agko' axta, ántánxo ekhem axta wokmok apkelméyak aqsok.
26 Apchaqnákxeyk axta xapop ekyapwate Beracá ekwokmo cuatro ekhem, apkelpeykásawók axta Wesse' egegkok ma'a. Cháxa keñamak kélteméssessama nak ekwesey xapop ekyapwate Beracá xa yókxexma nak, makhemek makham ekteme ekwesey xa. 27 Apkeltaqháwok axta makham Jerusalén yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, yetlo m'a Josafat apxega apmonye', hakte apméssek axta élpayheykekxa apkelwáxok ma'a Wesse' egegkok, eñama apkelmallanchesso nepyeseksa m'a apkelenmexma. 28 Xama axta apkelwákxo m'a Jerusalén, apkelmeyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yetlo apkelpáwasso m'a yát'axpog, arpa tén han ma'a apkelaqkahasso.
29 Xama axta apkelya'ásegwokmo apkelnápeykpo Wesse' egegkok apkelenmexma m'a israelitas, apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák axta chá'a apkelakak ma'a Dios. 30 Axta keñamak ektaqmalma ekteme meyke ektémakxa apteme wesse' apwányam ma'a Josafat, hakte Dios axta apméssók yaqwayam katnehek meyke ektáhakxa apkelwáxok ma'a apkelókxa ekhéyak nak nepyáwa'.
Ektémakxa axta apteme wesse' apwányam Josafat
(1 Re 22.41-50)
31 Aptemegkek axta wesse' apwányam Josafat ma'a Judá. Treinta y cinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam, veinticinco apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Azubá axta ekwesey egken, Silhí axta apketche.
32 Péwók axta aptémakxa m'a Josafat, aptéma axta m'a Asá, apyáp axta. Tásek axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok. 33 Axta eyke kólmassésseykmok ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa m'a egkexe nak chá'a, hakte axta kaxeyenmak apkelwáxok elyetlakxak makham Dios apagkok axta apyapmeyk nanók ma'a énxet'ák nak.
34 Keñe m'a aptémakxa axta, eyeynókxa m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a eknaqtáxésamaxchexa axta aptémakxa m'a Jehú, Hananí axta apketche, kélyepetcháseykekxeyk han ma'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta Israel.
35 Keñe axta natámen xa, apyepetcheykekxo Josafat, wesse' apwányam nak Judá m'a Ocozías, wesse' apwányam nak Israel, ekmaso axta aptémakxa. 36 Apxegexma axta aptemék apmáheyo elanagkok yántakpayhe yaqwayam elmahagkok ma'a Tarsis, Esión-guéber axta han apkeláneykegkok xa. 37 Tén axta Eliézer, apkeñama axta m'a Maresá, Dodavahu axta apketche, aplegasa Josafat peya katnehek se'e: “Wesse' egegkok sa' etnessásekxak nekha'a étkók xa apkelane nak, eñama aptamheykekxa apxegexma m'a Ocozías.” Nekha'a étkók axta han tamhákxak ma'a yántakpayhe, mopwanchek axta kaxwók elmahagkok ma'a Tarsis.
Victoria sobre Moab y Amón
1 Algún tiempo después, los moabitas y los amonitas, aliados con los meunitas, atacaron a Josafat. 2 Entonces algunos fueron a decirle: «¡De Edom, del otro lado del mar Muerto, viene un gran ejército contra ti! ¡Ya están en Jasesón Tamar!» (Jasesón Tamar es lo mismo que Engadí.)
3 Josafat sintió miedo y decidió acudir al Señor. Así que anunció un ayuno en todo Judá, 4 y la gente de Judá se reunió para pedir ayuda al Señor. De todas las ciudades de Judá llegó gente. 5 Josafat se puso en pie en medio del pueblo de Judá que se había reunido en Jerusalén, frente al atrio nuevo del templo del Señor, 6 y exclamó: «Señor, Dios de nuestros antepasados, ¡tú eres el Dios del cielo, tú gobiernas a todas las naciones! ¡En tus manos están la fuerza y el poder: nadie puede oponerte resistencia! 7 Dios nuestro, tú arrojaste de la presencia de tu pueblo Israel a los habitantes de este territorio, y se lo diste para siempre a los descendientes de Abrahán, tu amigo. 8 Después de haberse establecido aquí, construyeron un templo para ti, y dijeron: 9 “Si nos viene algún mal como castigo, sea la guerra, la peste o el hambre, nos presentaremos delante de este templo, porque tú estás en este templo, y te pediremos ayuda en nuestras angustias, y tú nos escucharás y nos salvarás.” 10 Pues ahora, aquí están los amonitas, los moabitas y los de la montaña de Seír, en cuyos territorios no quisiste que entraran los israelitas cuando venían de Egipto, sino que se apartaron de ellos y no los destruyeron. 11 En pago de eso, ahora nos atacan para arrojarnos de tu propiedad, la tierra que tú nos diste como propiedad. 12 Dios nuestro, ¿no vas a castigarlos? Pues nosotros no tenemos fuerza suficiente para hacer frente a ese gran ejército que nos ataca. ¡No sabemos qué hacer; por eso tenemos los ojos puestos en ti!»
13 Todo Judá estaba en pie delante del Señor, incluyendo sus mujeres y sus hijos, y los niños más pequeños. 14 Y estando todo el pueblo reunido, un levita descendiente de Asaf quedó poseído por el espíritu del Señor; era Jahaziel hijo de Zacarías, nieto de Benaías, el cual era hijo de Yeguiel y nieto de Matanías. 15 Y Jahaziel dijo: «Pongan atención, habitantes de Judá y de Jerusalén, y tú, rey Josafat. El Señor les dice: “No tengan miedo ni se asusten ante ese gran ejército; esta guerra no es de ustedes, sino de Dios. 16 Bajen mañana a atacarlos. Vienen subiendo por la cuesta de Sis, y ustedes los encontrarán en el extremo del arroyo que está frente al desierto de Jeruel. 17 No son ustedes los que van a pelear esta batalla. Tomen posiciones, quédense quietos, y verán cómo el Señor los librará. ¡Habitantes de Jerusalén y de todo Judá, no tengan miedo ni se asusten; marchen mañana contra ellos, porque el Señor está con ustedes!”»
18 Entonces Josafat se arrodilló y se inclinó hasta tocar el suelo con la frente. También los habitantes de Judá y Jerusalén se postraron ante el Señor para adorarlo. 19 Y los levitas descendientes de Coat y los descendientes de Coré empezaron a alabar en voz muy alta al Señor, Dios de Israel.
20 A la mañana siguiente se levantaron temprano para ponerse en camino hacia el desierto de Tecoa. En el momento de salir, Josafat se puso en pie para decirles: «Escúchenme, habitantes de Jerusalén y de Judá: confíen en el Señor, su Dios, y se sentirán seguros; confíen en sus profetas, y todo les saldrá bien.»
21 Y después de consultar con el pueblo, nombró a algunos cantores para que, vestidos con ropas sagradas y marchando al frente de las tropas, alabaran al Señor con el himno: «Den gracias al Señor, porque su amor es eterno.»
22 Luego, en el momento en que empezaron a cantar con alegría himnos de alabanza, el Señor creó confusión entre los amonitas, los moabitas y los de la montaña de Seír, que venían a atacar a Judá, y fueron derrotados. 23 Pues los amonitas y los moabitas atacaron a los de la montaña de Seír y los destruyeron por completo, y después de acabar con ellos, se destruyeron unos a otros. 24 Cuando los hombres de Judá llegaron al sitio desde donde se ve el desierto, y miraron hacia el ejército enemigo, solo vieron cadáveres tendidos en el suelo. ¡Nadie había logrado escapar! 25 Entonces Josafat y su gente acudieron a recoger lo que habían dejado los enemigos, y encontraron gran cantidad de ganado, armas, vestidos y objetos valiosos, y se apoderaron de todo. Había tantas cosas, que no podían llevárselas todas. Era tal la cantidad, que durante tres días estuvieron recogiendo los despojos.
26 El cuarto día se reunieron en el valle de Beraca, y allí bendijeron al Señor. Por eso llamaron aquel lugar el valle de Beraca, nombre que lleva hasta hoy. 27 Después, todos los hombres de Judá y de Jerusalén, con Josafat al frente, regresaron a Jerusalén muy contentos, porque el Señor les había dado motivo de alegría a costa de sus enemigos. 28 Cuando llegaron a Jerusalén, fueron al templo del Señor al son de salterios, cítaras y trompetas.
29 Al saber que el Señor había luchado contra los enemigos de Israel, todas las naciones se llenaron de miedo a Dios. 30 Y así el reinado de Josafat siguió tranquilo, porque Dios le concedió paz con los países vecinos.
Resumen del reinado de Josafat
(1~R 22.41-50)
31 Así Josafat reinó sobre Judá. Tenía treinta y cinco años cuando comenzó a reinar, y durante veinticinco años reinó en Jerusalén. Su madre se llamaba Azuba, y era hija de Siljí.
32 Josafat se condujo con rectitud, como Asa, su padre. Sus hechos fueron rectos a los ojos del Señor. 33 Sin embargo, los santuarios de lugares altos no fueron quitados, pues el pueblo todavía no estaba firme en su propósito de seguir al Dios de sus antepasados.
34 El resto de su historia, desde el principio hasta el fin, está escrito en las crónicas de Jehú hijo de Jananí, y está incluido en el libro de los reyes de Israel.
35 Más tarde, Josafat, rey de Judá, se alió con Ocozías, rey de Israel, el cual se comportaba perversamente. 36 Se hizo su socio para construir barcos para ir a Tarsis, y los construyeron en Ezión Guéber. 37 Entonces Eliezer, de Maresa, hijo de Dodías pronunció contra Josafat esta profecía: «Por haberte asociado con Ocozías, el Señor va a hacer pedazos lo que tú has hecho.» Y, en efecto, los barcos se hicieron pedazos y ya no pudieron ir a Tarsis.