Micaías apkeltennasso emátog Ahab
(1 Re 22.1-40)1 Apwetayak axta ekxámokma aqsok apagkok ma'a Josafat tén han apteme ekha kéláyo, apteme apnámakkok axta han aptemék ma'a Ahab, eñama apmésso axta xama apnámakkok kelwána yaqwayam etnehek aptáwa'.
2 Yáma wenaqtémók axta han élyeykhéyak apyeyam, apmeyákxeyk axta Josafat ma'a Samaria, aptáha meyk'a m'a Ahab, apkelnapchek axta han ekxámokma weyke, tén han nepkések yaqwayam yessawásseshok apwayam ma'a Josafat yetlo apkelxegexma, apkelenxanakmek axta apkeltamho etnehek apxegexma ektamagkok ma'a énxet'ák Ramot nak Galaad. 3 Tén axta Ahab, wesse' apwányam nak Israel, aptáha apkelmaxneyáncha'a Josafat, wesse' apwányam nak Judá:
—¿Ya emakók etnehek sekxegexma ólnapaxchek ma'a énxet'ák apheykha nak Ramot nak Galaad?
Apchátegmowágkek axta Josafat:
—Nempenchessek negko'o nentáhakxa, ko'o tén han sẽlpextétamo ahagkok, yaqwayam ómpakhak yetlo nélxegexma m'a énxet'ák apagkok. 4 Elmaxneyha sa' sekxók Wesse' egegkok yaqwánxa etnehek hegána'.
5 Apchánchesákxeyk axta wesse' apwányam Israel ma'a cuatrocientos Dios appeywa apkellegasso, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Agketamagkoya sa' ma'a énxet'ák apheykha nak Ramot nak Galaad, essenhan magketamagkehe'?
Apkelátegmowágkek axta m'a énxet'ák nak:
—Ektamák sa', hakte Dios sa' egkések xeyep ma'a.
6 Apkelmaxneyáha axta han ma'a Josafat:
—¿Mékoya han pók Dios appeywa aplegasso s'e yaqwayam enxoho han ólmaxneyha?
7 Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam Israel ma'a Josafat:
—Apheyk makham xama, negmowána agásenneykxak elmaxneyha m'a Wesse' egegkok, apwesey nak Micaías, Imlá apketche. Ataqnawhok eyke ko'o m'a, hakte mehéltennassók makham aqsok ektaqmela, ekmaso aqsa chá'a.
Apchátegmowágkek axta eyke m'a Josafat:
—Ná etne aqsa appeywa xa.
8 Yetlókok axta apwóneykha wesse' apwányam Israel xama apkeláneykha, aptáhak axta apcháneya:
—¡Éntementa sa' heykxa Micaías se'e, apketche nak Imlá! 9 Apkelántaxneykxeyk axta apkelnaqta apkelmeykencha'awo nak chá'a apkelwesse'e, wesse' apwányam Israel tén han wesse' apwányam Judá, cham'a Josafat, keñe apheyncha'a m'a eyáxñexa nentaxnamakxa nak tegma apwányam Samaria, tén axta apyókxoho apkellegasso nak chá'a amya'a apkellegasa amya'a nápaqta'awók xa énxet'ák nak. 10 Apkeláneykegkek axta sawo ekyentaxno ekho weyke kepet'ák ma'a Sedequías, Quenaaná axta apketche, keñe aptáha apyennaqtésa appeywa s'e: “¡Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Sa' emha ektamagkok sirios se'e aqsok kepet'ák nak, ekwokmoho apsawhawo apyókxoho!’”
11 Apheyásawók axta han aptáhakxa chá'a apkelpeywa m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a. Aptáhak axta apcháneya wesse' apwányam se'e: “Ektamák sa' Ramot nak Galaad keñe sa' emallánek, hakte Wesse' egegkok sa' egkések xeyep ma'a tegma apwányam nak.”
12 Aptáhak axta apcháneya Micaías ma'a ektáha axta apchánémap éntawakxa':
—Tásek apchátegmoweykegkokxa wesse' apwányam ma'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a, meyke ekyeykhamaxche mók. Etne exchep xa epaqmétek xa aptamhágkaxa nak, etaqmelchesho apchátegmoweykegkokxa.
13 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—¡Wánxa sa' aqsa axének ma'a apkeltamhókxa enxoho axének ma'a Dios ahagkok! Naqsók xa sektáhakxa nak nápaqtók Wesse' egegkok.
14 Keñe axta apwokmo m'a aphakxa nak wesse' apwányam, tén axta aptáha apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam se'e:
—Micaías, ¿agketamagkoya sa' ma'a Ramot nak Galaad, essenhan magketamagkehe'?
Aptáhak axta Micaías:
—Kólchetamák sa', kólmallánek sa' han, hakte Dios sa' yának kólmok kéxegke m'a.
15 Apchátegmowágkek axta m'a wesse' apwányam:
—¡Hágkaxwe altennaksek xép altamhok héltennaksek ekmámnaqso' yetlo apxeyenma apwesey Wesse' egegkok!
16 Keñe axta Micaías aptáha s'e:
“Ekweteyak ko'o
apyókxoho israelitas
apkexpaqneykencha'a
m'a egkexe nak,
máxa m'a nepkések
meykel'a éltaqmelchesso.
Aptemék han
Wesse' egegkok
apkelxeyenma s'e:
‘Méko wesse' apagkok xa;
tásek eltaqhekxak aqsa
apxanák yetlo meyke
ektáhakxa apkelwáxok.’”
17 Aptáhak axta wesse' apwányam Israel apcháneya m'a Josafat:
—¡Éltennássek xeyk xép mehéltennassama chá'a ko'o aqsok ektaqmela xa, aqsok ekmaso aqsa chá'a héltennaksek!
18 Aptáhak axta Micaías:
—Kóleyxho sa' aptáhakxa appeywa Wesse' egegkok: Ekwet'ak xeyk Wesse' egegkok apha m'a néten aptaháno eyeymáxkoho, keñe han apchaqnáncha'a apyókxoho apkelásenneykha m'a nápakha, ekpayho nak apkelya'assamakxa', tén han ma'a ekpayho nak nepsagqalwa. 19 Tén axta apkelmaxneyáncha'a Wesse' egegkok: ¿Yaqsa sa' kayáteyagkohok exog Ahab, wesse' apwányam nak Israel, ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad, yaqwayam yetsapwók ma'a? Mók aqsok axta chá'a apxénak pók, keñe axta pók apxéna han chá'a mók aqsok. 20 Keñe axta xama espíritu apkenegwokmo m'a apmonye' nak Wesse' egegkok apxéna elána'. Apkelmaxneyáha axta Wesse' egegkok: “¿Háxko sa' etnehek elána'?” 21 Tén axta apchátegmowágko espíritu apxéna etnéssesek apkelmopwancha'a amya'a m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a apagkok ma'a wesse' apwányam. Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e: Exeg, elyexanchesha sa' ma'a, katnehek sa' xa apmakókxa nak etnehek. 22 Apya'ásegwokmek kaxwók xeyep ektáha Wesse' egegkok apcháphasso xama espíritu yaqwayam etnéssesagkok apkelmopwancha'a amya'a m'a apkellegasso amya'a apagkok. Apxénchek han káhapwak ekmaso apha ekwokmoho apketsapa.
23 Tén axta Sedequías, apketche nak Quenaaná, apyepetchegwokmoho m'a Micaías, aptekpagkassek axta apmáxempenek aptáha apcháneya s'e:
—¿Háxko ektáhakxa seyenyawa nak ko'o Wesse' egegkok espíritu apagkok yaqwayam epaqhetchesek xép?
24 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—Sa' ey'ásegwók ma'a apyexánegwokmo enxoho chá'a kañe' tegma tén han pók tegma.
25 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha s'e:
—¡Kólma sa' Micaías, kólyentemekxa sa' ma'a aphakxa nak Amón, apteme nak apkeláneykha tegma apwányam, keñe han ma'a aphakxa nak Joás, hatte nak ko'o! 26 Kóltennés sa' sektáha ko'o séltémo kólaqxegkesek kañe' negmomaxchexa', tén han séltémo kólmések wánxa ketchetseyk pán tén han yegmen, ekwokmoho sekwa'akto sa' ko'o makham meyke setnahakxa'.
27 Aptáhak axta makham Micaías:
“Apwa'akteyk sa'
agkok makham xép
yetlo meyke ektáhakxa',
háwe sa' eyke eñama
Wesse' egegkok
seyásenneykekxa
ko'o axének.”
28 Tén axta wesse' apwányam Israel, tén han Josafat, wesse' apwányam nak Judá, apkelxega apmako ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad. 29 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha apcháneya m'a Josafat:
—Amhagkok sa' ko'o émpakháxchexa, alhaxyawaksek sa' sélnaqta sélmeykha nak chá'a sekteme wesse', ayaqmagkasek sa' pók, xeyep sa' elántaxnekxak se'e sélnaqta nak.
Apkelhaxyawássek axta apkelnaqta wesse' apwányam Israel apkelmákxo pók aptémakxa apáwa, apkelántaxnegwokmek axta émpakháxchexa xa apqánet nak. 30 Apkeltamhók axta eyke wesse' apwányam Siria, mektamagkehek metnaha enxoho wesse' apwányam Israel ma'a sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok, apkelchántamo axta chá'a yátnáxeg apkelyenyawasso apkenchesso kempakhakma. 31 Xama axta apwet'a apkelámha apmonye'e apkelchánte nak yátnáxeg apyenyawasso m'a Josafat, wesse' apwányam Israel axta apkeneyk, keñe apwakha'a apmako ektamagkok. Yetlókok axta han apyennaqtéssamo appeywa Josafat apkeltamho kólpasmok, appasmeyk axta m'a Wesse' egegkok. Apkeltaqhessásawók axta m'a Dios, 32 apkelwet'ak axta metnaha wesse' apwányam Israel ma'a, keñe apkelwátesagko apyaqmasso. 33 Apya'ássek axta aqsa han apmakta'a yágke xama sẽlpextétamo, tásek axta han apmakte m'a wesse' apwányam Israel, apchaqhassásawo malámog apcháhakkásamap. Keñe axta aptáha apcháneya m'a apxegkesso axta yátnáxeg apyenyawasso:
—Etaqheksoho sa', hetekkesek sa' ko'o s'e émpakháxchexa nak, tásek ko'o sekmaktamaxche'.
34 Kayhek axta apkelnápomap xa ekhem nak, apkenmáha axta aqsa han wesse' apwányam Israel ma'a kañe' nak apchánte yátnáxeg apyenyawasso, appayhawók axta m'a sirios ekwokmoho ektaxnakmo, taxneyk axta ekhem apketsapa.
Micaías anuncia la derrota de Ajab
(1~R 22.1-40)1 Josafat consiguió grandes riquezas y honores, y llegó a ser consuegro de Ajab.
2 Después de algunos años, Josafat fue a Samaria a visitar a Ajab, quien para festejar a Josafat y a sus acompañantes mató muchas ovejas y reses, y trató de incitarlo a atacar a Ramot de Galaad. 3 En efecto, Ajab, rey de Israel, preguntó a Josafat, rey de Judá:
—¿Quieres acompañarme a luchar contra Ramot de Galaad?
Josafat le respondió:
—Yo, lo mismo que mi ejército, estamos contigo y con tu gente para ir a la guerra. 4 Pero antes consulta la voluntad del Señor.
5 El rey de Israel reunió a los profetas, que eran cuatrocientos, y les preguntó:
—¿Debemos atacar a Ramot de Galaad, o no?
Y ellos respondieron:
—Atácala, porque Dios te la va a entregar.
6 Pero Josafat preguntó:
—¿No hay por aquí algún otro profeta del Señor a quien también podamos consultar?
7 El rey de Israel contestó a Josafat:
—Hay uno más, por medio del cual podemos consultar al Señor. Es Micaías hijo de Imla. Pero lo aborrezco, porque nunca me anuncia cosas buenas, sino siempre malas.
Josafat le dijo:
—No digas eso.
8 En seguida, el rey de Israel llamó a un oficial y le ordenó:
—¡Pronto, que venga Micaías hijo de Imla!
9 Tanto el rey de Israel como Josafat, el rey de Judá, tenían puesta su armadura y estaban sentados en sus tronos en la explanada a la entrada de Samaria, y todos los profetas habían caído en trance profético delante de ellos. 10 Sedequías hijo de Quenaná se había hecho unos cuernos de hierro, y gritaba: «¡Así ha dicho el Señor: “¡Con estos cuernos atacarás a los sirios hasta exterminarlos!”»
11 Todos los profetas anunciaban lo mismo. Decían al rey: «Ataca a Ramot de Galaad y obtendrás la victoria, pues el Señor va a entregarte la ciudad.»
12 El mensajero que había ido a llamar a Micaías, le dijo a este:
—Todos los profetas, sin excepción, han dado una respuesta favorable al rey. Así pues, te ruego que hables como todos ellos, y anuncies algo favorable.
13 Micaías le contestó:
—¡Juro por el Señor que solo diré lo que mi Dios me ordene decir!
14 Luego se presentó ante el rey, y el rey le preguntó:
—Micaías, ¿debemos atacar a Ramot de Galaad, o no?
Y Micaías dijo:
—Atáquenla, y obtendrán la victoria, pues Dios se la va a entregar.
15 Pero el rey le respondió:
—¿Cuántas veces te he dicho que bajo juramento me declares solo la verdad en el nombre del Señor?
16 Entonces Micaías dijo:
«He visto a todos los israelitas
desparramados por los montes,
como ovejas sin pastor.
Y el Señor ha dicho:
“Estos no tienen dueño;
que cada uno vuelva en paz a su casa.”»
17 El rey de Israel dijo a Josafat:
—¿No te he dicho que este hombre nunca me anuncia cosas buenas, sino solo cosas malas?
18 Micaías añadió:
—Por eso que has dicho, oigan ustedes la palabra del Señor: Vi al Señor sentado en su trono, y a todo el ejército del cielo, que estaba de pie, junto a él, a su derecha y a su izquierda. 19 Entonces el Señor preguntó quién iría a incitar a Ajab, rey de Israel, para que atacara a Ramot de Galaad y cayera allí. Unos decían una cosa y otros otra. 20 Pero un espíritu se presentó delante del Señor y dijo que él lo haría. El Señor le preguntó cómo lo iba a hacer, 21 y el espíritu respondió que iba a inspirar mentiras en todos los profetas del rey. Entonces el Señor le dijo que, en efecto, conseguiría engañarlo, y que fuera a hacerlo. 22 Y ahora ya sabes que el Señor ha puesto un espíritu mentiroso en labios de estos profetas tuyos, y que ha determinado tu ruina.
23 Entonces Sedequías hijo de Quenaná, acercándose a Micaías le dio una bofetada y dijo:
—¿Por dónde se me fue el espíritu del Señor para hablarte a ti?
24 Y Micaías le respondió:
—Lo sabrás el día en que andes escondiéndote de habitación en habitación.
25 Entonces el rey de Israel ordenó:
—¡Agarren a Micaías y llévenlo preso ante Amón, el gobernador de la ciudad, y ante Joás, mi hijo! 26 Díganles que yo ordeno que lo metan en la cárcel y lo tengan a ración escasa de pan y agua, hasta que yo regrese sano y salvo.
27 Todavía añadió Micaías:
«¡Escuchen, pueblos todos!
Si tú vuelves sano y salvo,
el Señor no ha hablado por medio de mí.»
28 Así pues, el rey de Israel, y Josafat, el rey de Judá, avanzaron contra Ramot de Galaad. 29 Y el rey de Israel dijo a Josafat:
—Yo voy a entrar en la batalla disfrazado, y tú te pondrás mi ropa.
Así el rey de Israel se disfrazó, y ambos entraron en combate. 30 Pero el rey de Siria había ordenado a los capitanes de sus carros de combate que no atacaran a nadie que no fuera el rey de Israel. 31 Y cuando los capitanes de los carros vieron a Josafat, pensaron que él era el rey de Israel y lo rodearon para atacarlo. Entonces Josafat gritó pidiendo ayuda, y el Señor lo ayudó. Dios los apartó de él, 32 pues al ver ellos que no era el rey de Israel, dejaron de perseguirlo. 33 Pero un soldado disparó su arco al azar, e hirió de muerte al rey de Israel por entre las juntas de la armadura. Entonces este le ordenó al conductor del carro:
—Da la vuelta y sácame del combate, porque estoy gravemente herido.
34 La batalla fue dura aquel día, y el rey de Israel tuvo que mantenerse en pie en su carro, haciendo frente a los sirios hasta la tarde. Al ponerse el sol, murió.