Samuel apmeyáseykekxa apteme wesse' m'a Saúl
1 Aptáhak axta Samuel apkeláneya apyókxoho énxet'ák Israel:
—Éláneyak ko'o ekyókxoho m'a sélmaxneyeykha axta chá'a, ekméssegkek xama wesse' apwányam kélagkok. 2 Keso wesse' apwányam peya sa' etnehek apnaqleykha kéxegke. Sekwányamók eyke ko'o kaxwók ektáhak, mópowók han ma'a éwa', apháha han étchek kélnepyeseksa kéxegke. Ko'o axta seknaqleykha chá'a kéxegke, eyeynmo sektémakxa axta wokma'ák, ekwokmoho s'e negwánxa nak, 3 keso sekha s'e: ¡Ekyementamomchek axta agkok chá'a ko'o weyke aptósso xama énxet, essenhan yámelyeheykok! ¡Eknaqtawáseykegkók axta agkok chá'a, élhayak axta agkok nahan chá'a! ¡Ekmomchek axta agkok han chá'a selyaqye wánéxchek maxének ektemegweykmoho exma! Kélwanchek hélxénchásekxohok sektémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, keñe han nápaqtók se'e wesse' apwányam ektáha nak apkelyéseykha, ayánmagkasek sa' nahan ko'o sekméyak aqsok.
4 —Mehennaqtawáseykegkohok negko'o exchep xama enxoho, mehẽlhék nahan, memák han chá'a selyaqye yaqwayam mexének ektemegweykmoho exma —axta aptáhak apkelátegmowágko m'a énxet'ák.
5 —Wesse' egegkok tén han ma'a wesse' apwányam apteme axta apkelyéseykha, apteme apweteykegkoho sélxéna kéxegke sekteme meyke seksexnánémaxche' sélane xama aqsok —axta aptáhak ma'a Samuel.
—Cháxa —axta aptáhak apkelátegmowágko.
6 Axta aptáhak han Samuel apkeláneya m'a énxet'ák:
—Wesse' egegkok axta han apkelane aqsok apchásenneykekxo m'a Moisés tén han Aarón, apkelántekkessama Egipto m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke. 7 Kóllánekxa sa' kaxwo' kéltáhakxa', altennásekxohok sa' ko'o kéxegke nápaqtók Wesse' egegkok ekyókxoho ektaqmela apteméssessamakxa nak chá'a kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nanók axta. 8 Xama axta apmaheykegko Jacob yetlo aptawán'ák neptámen ma'a Egipto, apnaqtawáseykegkok axta m'a egipcios, keñe m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, apkelwóneykencha'a apkeltémo epasmok ma'a Wesse' egegkok, keñe axta apcháphássessama m'a Moisés tén han Aarón, cháxa apkelántekkessama axta kélyapmeyk nanók kéxegke m'a Egipto, apkelhésseya s'e yókxexma nak. 9 Massegweykmek axta eyke élxéneykha apkelwáxok ma'a Dios Wesse' apagkok, keñe apkeltémo elmok ma'a Sísara, sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok axta m'a Jabín, wesse' apwányam axta Hasor, keñe han apchahayo apkelmoma m'a filisteos, tén han wesse' apwányam Moab, apkelnápomákpo axta m'a kélyapmeyk nano'. 10 Tén axta apkelya'ásegweykmo apkeláneykegko melya'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, apkelyamasma apkelpeykessamo m'a mók ektémakxa nak chá'a kéleykmássesso Baal, tén han Astarté, keñe axta apkelwóneykencha'a apkeltémo elwagkasek teyp neyseksa apkelma apkelenmexma, apkelxeyenma elpeykeshok wánxa m'a Wesse' egegkok.
11 “Keñe axta Wesse' egegkok apcháphássessama m'a Jerubaal, Barac, Jefté, tén han Samuel, yaqwayam elwagkasek teyp kéxegke, neyseksa apmáheyo elmok ma'a kélenmexma, tén axta ektaqmalma kéxegke kélheykha. 12 Xama axta kélweteya kéxegke apmáheyo ektámegmak ma'a Nahas, wesse' apwányam apagkok axta amonitas, keñe axta kéltémo alyéssesha ko'o xama wesse' apwányam yaqwayam etnehek apkemha apmonye' apkeltaqmelchesso, aptáhakxoho eykhe wesse' apwányam kélagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok. 13 Keso wesse' apwányam kélagkok se'e ektáha axta kélyéseykha. Apméssegkek Wesse' egegkok ma'a wesse' apwányam kélmaxnagkama axta. 14 Kéméxcheyk kaxwók kéxegke kóláwhok Wesse' egegkok, tén han kólpeykeshok chá'a, kóleyxhok nahan chá'a m'a appeywa, kólyahakxohok nahan chá'a apkeltémókxa nak chá'a kóltéhek, tén han kélweynchámeykha, kéxegke tén han ma'a wesse' apwányam kélagkok, ektáha nak apkeltaqmelchesso, ekhawo apmopmenyého nak chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok. Keñe sa' tásek chá'a katnehek kélheykha kéltáha enxoho xa. 15 Sa' agkok kólyahákxoho, kélyenyawa enxoho m'a apkeltémókxa nak kóltéhek, ellegássesagkohok sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.
16 “Nágkóltaqheykha aqsa sekxók xa kélchaqnágkaxa nak, kólwetak sa' ekyawe aqsok, peya nak elának Wesse' egegkok kélnápaqta'awók kéxegke. 17 Negwokmek apnakxamákpexa hótáhap apyexna, tén han megkamámeyeykxa', ¿naqsóya? Almaxnak sa' ko'o Wesse' egegkok, keñe sa' yáphaksek takha' tén han ekmámeye, yaqwayam sa' kólya'asagkohok kéxegke, tén han kólyekpelkohok eyesagko agko' kéltáhakxa kéxegke kélmaxneya xama wesse' apwányam kélagkok, nápaqtók Wesse' egegkok.”
18 Yetlókok axta han apkelmaxnagko Wesse' egegkok ma'a Samuel, apcháphássek axta han ekmanyehe m'a takha' tén han ekmámeye; apkelakawók apagko' axta han apyókxoho énxet'ák ma'a Wesse' egegkok, tén han ma'a Samuel. 19 Keñe axta apyókxoho énxet'ák aptáha apcháneya m'a Samuel:
—Hẽlmaxnésses sa' negko'o Dios Wesse' apagkok, negko'o nentáha nak apkeláneykha, yaqwayam enxoho móletsepe'; hakte negyanchásegkok negko'o ektémakxa mólya'assáxma, nélmaxneya hempekkenchesek xama wesse' apwányam egagkok.
20 Aptáhak axta Samuel apchátegmowágko:
—Nágkóle aqsa. Naqsók kéxegke kélláneykegko aqsok ekmaso agko'; eyke nágkólyenyaw kaxwók Wesse' egegkok, kólpeykesho sa' chá'a yetlo kélméssamo agko' kélwáxok. 21 Nágkólyetlakxa m'a aqsok kéláyókxa mékoho nak, megkamowána nak kapasmok, tén han kalwagkasek teyp, hakte élmowancha'a amya'a m'a. 22 Mekxáyhek sa' chá'a m'a Wesse' egegkok, eñama apkelmeyeykha apwesey; hakte apmenyeyk kéxegke etnehek énxet'ák apagkok. 23 Ko'o han, malanyek sa' chá'a may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, sélwátéssekmo sa' sélmaxnéssesso kéxegke. Awasqápekxohok sa' sélxekmósso yaqwayam enxoho kóllának chá'a kéxegke aqsok ektaqmela, tén han ma'a ekpayhawo nak chá'a kóltéhek. 24 Kóláwhok sa' chá'a kéxegke m'a Wesse' egegkok, kólpeykeshok sa' han chá'a ekmámnaqsoho, yetlo kélméssamo agko' kélwáxok, kaxén sa' chá'a kélwáxok ekxámokma agko' aqsok apkelane, yaqwayam epasmok kéxegke. 25 Kéllenxanmégkók sa' agkok kéllane aqsok ekmaso, kólmasséssók sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.
Samuel entrega el gobierno a Saúl
1 Samuel dijo ante todos los israelitas:
—Ustedes han visto que yo los he atendido en todo lo que me han pedido, y que les he puesto un rey. 2 Aquí tienen al rey que habrá de dirigirlos. Yo, por mi parte, ya estoy viejo y lleno de canas, y mis hijos están entre ustedes. Yo los he dirigido desde mi juventud hasta el presente, 3 y aquí me tienen: Si me he apropiado del buey o del burro de alguien, o si he oprimido o maltratado a alguno, o si me he dejado sobornar, pueden acusarme ante el Señor y ante el rey que él ha escogido, y yo pagaré lo que deba.
4 —Nunca nos has oprimido ni maltratado, ni te has dejado sobornar —dijeron ellos.
5 —El Señor y el rey que él ha escogido son testigos de que ustedes no me han encontrado culpable de nada —recalcó Samuel.
—Así es —afirmaron.
6 Además, Samuel dijo al pueblo:
—El Señor es quien actuó por medio de Moisés y de Aarón, y quien sacó de Egipto a los antepasados de ustedes. 7 Así que prepárense, porque en presencia del Señor voy a exponer ante ustedes todos los beneficios que él les ha hecho, a ustedes y a sus antepasados. 8 Cuando Jacob y sus descendientes se fueron a Egipto y los egipcios los oprimieron, los antepasados de ustedes se quejaron ante el Señor, y él envió a Moisés y a Aarón, quienes sacaron de Egipto a sus antepasados y los establecieron en este lugar. 9 Pero ellos se olvidaron del Señor su Dios, y él los entregó al poder de Sísara, general del ejército de Jabín, rey de Jazor, y al poder de los filisteos y del rey de Moab, los cuales pelearon contra ellos. 10 Pero luego ellos reconocieron ante el Señor que habían pecado al abandonarlo para adorar a las diferentes representaciones de Baal y de Astarté, y le suplicaron que los librara del dominio de sus enemigos, comprometiéndose a rendirle culto solo a él.
11 »Por consiguiente, el Señor envió a Gedeón, Barac, Jefté, y Samuel para librarlos a ustedes del dominio de sus enemigos, y así ustedes pudieron vivir tranquilos. 12 Pero ustedes, cuando vieron que Najás, rey de los amonitas, iba a atacarlos, me pidieron un rey que los gobernara, cuando en realidad el rey de ustedes es el Señor su Dios. 13 Pero aquí tienen ustedes al rey que han escogido. El Señor les ha dado el rey que le pidieron. 14 Ahora les toca a ustedes honrar al Señor y rendirle culto, atender su voz y no desobedecer sus mandatos, y vivir, tanto ustedes como el rey que los gobierne, conforme a la voluntad del Señor su Dios. Así les irá bien. 15 Porque si no lo obedecen, sino que rechazan sus mandatos, él los castigará a ustedes y a su rey.
16 »Así que no se muevan de donde están, y verán la grandiosa señal que el Señor va a realizar ante los ojos de ustedes. 17 Ahora que es el tiempo de la cosecha de trigo, no llueve, ¿verdad? Pues yo clamaré al Señor y él mandará truenos y lluvia para que ustedes reconozcan y comprendan que, tal como lo ve el Señor, ustedes han hecho muy mal en pedir un rey.»
18 En seguida Samuel clamó al Señor, y al instante él mandó truenos y lluvia; entonces todo el pueblo tuvo mucho miedo del Señor y de Samuel. 19 Por eso, todos dijeron a Samuel:
—Ruega al Señor tu Dios por nosotros, humildes siervos tuyos, para que no muramos; porque a todos nuestros pecados hemos añadido el de pedir un rey.
20 Samuel les contestó:
—No tengan miedo. Es cierto que ustedes han hecho muy mal; pero ahora no se aparten del Señor, sino ríndanle culto de todo corazón. 21 No sigan a dioses falsos, que no pueden ayudar ni salvar, porque no sirven para nada. 22 Pero el Señor, haciendo honor a su nombre, no los abandonará; porque él quiere que ustedes sean su pueblo. 23 En cuanto a mí, que el Señor me libre de pecar contra él dejando de rogar por ustedes. Antes bien, les enseñaré a comportarse de manera buena y recta. 24 Ustedes solo tienen que obedecer al Señor y rendirle culto con verdad y de todo corazón, teniendo en cuenta lo mucho que él ha hecho por ustedes. 25 Pero si se empeñan en hacer lo malo, tanto ustedes como su rey serán destruidos.