Jesús oñemoñe'ẽ peteĩ yvyty ári guive
1 Ohechávo Jesús hetaha umi ijatýva, ojupi peteĩ yvytymíme ha upépe oguapy. Hemimbo'e kuéra oñembyaty ijerekuévo, 2 ha Jesús oñepyrũ ombo'e chupe kuéra he'ívo:
3 “Ovy'a vaerã umi ohecha kuaáva imboriahuha ipy'apýpe, chupe kuéra guarã hína ñesãmbyhy yvágagui oúva.
4 Ovy'a vaerã umi ohasa asýva, Tupã voi omyangapyhýta chupe kuéra.
5 Ovy'a vaerã umi ojejapo'ỹva, Tupã ome'ẽta chupe kuéra yvy imba'e teerã.
6 Ovy'a vaerã umi Tupã rembipotánte oipotáva ojehu, ha'e ome'ẽta chupe kuéra opa oikotevẽva.
7 Ovy'a vaerã umi oiporiahurerekóva hapichápe, Tupã oiporiahurerekóta chupe kuéra.
8 Ovy'a vaerã umi ipy'a potĩva, ha'e kuéra ohecháta Tupãme.
9 Ovy'a vaerã umi oporomoingo porãva, Tupã oguerekóta chupe kuéra ita'ýra ha itajýra ramo.
10 Ovy'a vaerã umi ohasa asýva Tupã rembipota ojapógui, chupe kuéra guarã hína ñesãmbyhy yvágagui oúva.
11 Pevy'a vaerã pejeja'o ha pehasa asy ramo, ha oje'e ramo pende rehe opa mba'e vai, che ndive peikógui. 12 Pevy'a ha pende py'a rorýke, tuicha jopói oñeme'ẽtagui peẽme yvágape. Peẽicha avei, maranduhára*f** kuéra ohasa asy vaekue peẽ mboyve.”
Juky ha mba'e rendy
(Mc 9.50Lc 14.34-35)13 Peẽ niko jukýicha hína ko yvy ári. Juky nahe'ẽvéi ramo niko ndaikatu véima oñemohe'ẽ jey, naiporã véima mba'everã. Upévare, okápe oñemombo ha oñepyrũmba hese.
14 Peẽ niko mba'e rendýicha hína ko yvy ári. Peteĩ táva oĩva yvyty ru'ãme niko ndaikatúi ndojehecháivo. 15 Avave niko nomyendýi mba'e rendy ha upéi omoĩ mbayru guýpe térã tupa guýpe. Yvate katu oñemoĩ, ohesape haguã óga ryepýpe oĩvape. 16 Péicha aveíke, peñeha'ã peẽ pehesape opavave renondépe. Ha ha'e kuéra ohechávo pene rembiapo porãngue, omomba'e guasúta pende Ru, yvágape oĩvape.
Jesús oporombo'e Moisés rembiapoukapy rehe
17 Ani peimo'ã che aju hague amboyke haguã Moisés rembiapoukapy térã umi mba'e maranduhára kuéra oporombo'e vaekue. Che ndajúi amboykévo umíva, aju umíva ojehupa haguã hekoitépe. 18 Añete ha'e peẽme, yvága ha yvy oĩ aja, mba'evete asy ndojepe'a mo'ãi Moisés rembiapoukapýgui, ojehupa peve umi mba'e ipype oĩva. 19 Upévare, upe omboykéva Tupã rembiapoukapy ha ojapo'ỹva pe michĩvéva jepe, ha oporombo'éva péicha ojejapo haguã, upévata pe michĩvéva Tupã oporosãmbyhyhápe yvágape. Upe Tupã rembiapoukapy ojapo ha oporombo'éva katu, tuicháta Tupã oporosãmbyhývo yvágape. 20 Che ha'e peẽme ikatutaha peguahẽ yvágape Tupã oporosãmbyhyhápe, peẽ peñeha'ãve ramo pejapo Tupã rembipota, umi Moisés rembiapoukapýre oporombo'évagui ha fariséo kuéragui.
Jesús oñe'ẽ jejukáre
(Lc 12.57-59)21 Peẽ peikuaa yma oje'e hague pende ypy kuérape: “Aníke reporojuka. Pe oporojukáva oñembojovake vaerã.” 22 Che katu ha'e peẽme: Opavave oñembojovake vaerã ipochy haguére hapicha ndive. Ha oimérõ he'íva hapichápe ‘Nde výro’ upéva ojereraha vaerã karai kuéra renondépe. Ha pe he'íva hapicháre ‘Nde aña ra'y’ upéva ohóta ochyryry aña retãme.
23 Upévare, rerahakuévo hína ne mba'e kuave'ẽ altárpe ha nemandu'a sapy'a nde rapicha ipy'a vaiha ne ndive, 24 eheja ne mba'e kuave'ẽ pe altar renondépe ha tereho nde rapicha rendápe. Eñemoĩ porã raẽ hendive ha upéi katu eju altárpe ha eme'ẽ ne mba'e kuave'ẽ.
25 Oimérõ nde rerahaséva ñembojovakehápe, tapére ikatu aja gueteri, eñeha'ã eñemoĩ porã hendive. Upeicha'ỹrõ, pe mbojovakehára ne me'ẽta mburuvichápe, ha mburuvicha ne moingéta yvyrakuápe. 26 Añetehápe ha'e ndéve, upégui neresẽ mo'ãi neremyengoviapái peve viru pehẽngueminte jepe ndéve hembýva.
Jesús oñe'ẽ ñemyakã ratĩre
27 Peẽ peikuaa oje'e hague yma: “Ani reporomyakã ratĩ.” 28 Che katu ha'e peẽme: Oimeraẽ oma'ẽva peteĩ kuñáre ha oguerekose chupe, upéva ku oikómarõ guáicha hendive ipy'apýpe.
29 Upévare, nde resa nde reitýtarõ angaipápe, enohẽ ha mombyry emombo. Iporãve niko oñehundi nde rete michĩ ra'ymi, aña retãme rejeity rangue nde rekovete. 30 Ha nde po nde reitýtarõ angaipápe katu eikytĩ, ha mombyry emombo. Iporãve niko oñehundi nde rete michĩ ra'ymi, aña retãme rejeity rangue nde rekovete.
Jesús oñe'ẽ ména ha tembireko juejáre
(Mt 19.9Mc 10.11-12Lc 16.18)31 Oje'e vaekue avei: “Oimeraẽ opoíva hembirekógui, ome'ẽ vaerã chupe kuatia he'íva opoiha chugui.” 32 Che katu ha'e peẽme: “Peteĩ kuimba'e opoírõ hembirekógui, ha ndaha'éi ramo omenda'ỹ vaerã haguére ojuehe hikuái, hese opẽta ágã hembirekore oporomyakã ratĩrõ omenda jeývo. Pe kuimba'e hese omendáva, oporomyakã ratĩta avei hína.”
Jesús oñe'ẽ ñe'ẽ ñame'ẽvare
33 Peikuaa avei oje'e hague pende ypy kuérape yma: “Ani repyrũ ne ñe'ẽ Ñandejára renondépe reme'ẽ vaekuére.” 34 Che katu ha'e peẽme: Ani peme'ẽ pene ñe'ẽ mba'eveichavérõ. Ani yvágare, cháke upéva Ñandejára guapyha, 35 térã yvýre, cháke upéva ipyenda. Ani Jerusalén rehe, upévako mburuvicha guasu Tupã táva. 36 Pene akãre jepe ani peme'ẽ pene ñe'ẽ. Peẽ niko ndaikatúi, peteĩ pene akãraguénte jepe pemyapatĩ térã pemohũ. 37 Peje uvei ‘Hẽe’, térã ‘Nahániri’. Pejeve ramo, upéva ou Pe Ivaívagui.
Mba'éichapa ñamyengovia vaerã ñande rehe ojejapóva
(Lc 6.29-30)38 Peikuaa oje'e hague: “Oimeraẽ ohesa mombúva ramo hapichápe, chupe ojehesa mombu vaerã. Ohãi'o ramo hapichápe, chupe oñehãi'o vaerã.” 39 Che katu ha'e peẽme: “Ani pemyengovia pe ivaíva ojapóvape pende rehe. Oĩ ramo nde rova petéva, eheja ta nde rova pete jovái. 40 Oĩ ramo nde rerahaséva mbojovakehápe oipe'aségui ndehegui nde ao, eheja togueraha nde ahoja avei. 41 Oĩ ramo oguerojaukaséva ndéve imba'e pohýi 1 legua, eraha chupe 2 legua. 42 Oimérõ omba'e jeruréva ndéve, eme'ẽ chupe upe ojeruréva. Oĩ ramo omba'e poruséva, eiporuka chupe.”
Mba'éichapa jahayhu vaerã ñande rehe ija'e'ỹva
(Lc 6.27-28Lc 32-36)43 Peikuaa avei oje'e hague: “Ehayhu nde rayhúvape, ha na nde a'éi vaerã nde rayhu'ỹvare.” 44 Che katu ha'e peẽme: “Pehayhu umi pende rayhu'ỹvape, ha peñembo'e umi pene mbohasa asývare. 45 Péicharõ peẽ pehechaukáta pejoguaha pende Ru yvágape guápe. Ha'e niko oheja kuarahy ojope peteĩcha iñaña ha imarangatúvape guarã, ha ogueru ama hembiapo porã ha hembiapo vaívape guarã. 46 Mba'éicha piko Tupã omyengoviáta peẽme, peẽ pehayhúrõ umi pende rayhúvapente? Umi viru ombyatýva táva Roma peguarã jepe niko péicha oiko. 47 Ha peẽ peñe'ẽrõ umi peikuaávapente, piko mba'e iporãva oĩ upévape? Umi Tupãre ojerovia'ỹva jepe niko péicha ojapo. 48 Pene marangatúke peẽ, pende Ru yvágape oĩva imarangatuháicha.”
Apquillhicmoscama Jesús netin inquilhe acvinatem
1 Lhama alhta apvita Jesús aplhamoclhojo enlhit. Apquinatvoclhec alhta netin inquilhe acvinatem. Apnaclhec alhta maa. Yejemoc alhta apquilyoclho apquiltamsoycaoc apnaclha. 2 Yejemoc alhta aptomja apquillhicmosa:
Enlhit apquilinyejemo
(Lc 6.20-23)3 —Apquilinyejemoc anco enlhit apquilyicpilcangviyam actemaclha ayaymomalhca apquilvalhoc Espíritu. Apancaoc actomja Visqui netin apquilnancascama.
4 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit apquilmapyovsica. Dios Ingyapam sat eltamilquiscomoc apquilvalhoc.
5 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit apquiltamilcasomacpo apanco. Ellhovac sat asoc, Dios Ingyapam yoyam elmesic.
6 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit apquilmayjayo actemaclha acpeyvomo, malha mayc alnapma najan acnim alnapma. Dios Ingyapam sat epasmoc yoyam ellhovangvomoc.
7 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit apquilimlaycmo. Dios Ingyapam sat ingyimlimojo.
8 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit ayalhnayo apquilvalhoc. Elvitangvomoc sat Dios Ingyapam.
9 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit apcasicjascaseyquiclho poc. Eltamjacpoc sat apquilvisay Dios apquitquic.
10 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit macminlhinaycam ayinyema actemaclha acpeyvomo. Apancaoc actomja Visqui netin apquilnancascama.
11 ‘Apquilinyejemoc anco enlhit malyamneycam najan mayasquiscama apyimpeoc najan ayajemo malantipquiscama apquilvisay quellhip, coo selyiploycam eyca ayinyemaclha. 12 Elitsovacsojo quellhip, colpayjiclha sat apquilvalhoc. Coyangvomoc sat quellhip acyanmongam netin. Innoc actema ilhnic nat malminlhinaycam profetas Dios apquillingascama apquilictingam apmamyi —alhta aptomjac Jesús.
Yasic najan ayitsayolhma as nalhpop
(Mr 9.50Lc 14.34-35)13 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
‘Quellhip apquiltomja malha yasic nipyesicsa enlhitaoc as nalhpop. Am sat ancoc copanacmoc yasic, mongvanquejec yoyam copanmojo mocjam. Comalhquejec sat copanaycmo yasic. Cotlhalhcac sat amay. Colhic sat altacmo.
14 ‘Quellhip apquiltomja malha ayitsayolhma nipyesicsa enlhitaoc as nalhpop. Mongvanquejec ongajapsic tingma apyitna netin inquilhe acvinatem. 15 Ningalevasquic sat ancoc calevascama, mongajapsic sat coning yingmin alhancoc. Onquilhnic sat netin, yoyam cotsacsic sat olhma enlhit apnaycam congne tingma. 16 Ellhojo sat quellhip lha. Elapongmit sat nipyesicsa enlhitaoc. Colvitalhcac sat quellhip apquiltamjaycam altamila. Colhic sat ayaco Ingyapam netin —alhta aptomjac.
Apquillhicmoscama Jesús singanamaclha Dios
17 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
‘Nocollhen nasa apquilvalhoc sicvoy coo, yoyam olvatesquisamcoc singanamaclha Moisés najan profetas apnatalhescama. Acvaac coo, yoyam osavojo sicyiplovquiscama actemaclha singanamaclha. Motvacsejec sat coo. 18 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, am sat ancoc comascac netin najan nalhpop, comasquejec sat najan lhama actalhamavo actalhesomalhca singanamaclha. Cotnejic sat aclhamoclhojo asoc acvocmo acsovjomalhca. 19 Am sat ancoc eyiplovcasac enlhit lhama singanamaclha ayitcoc. Apquillhicmosquic sat ancoc enlhit apnaymacoc actemaclha meyiplovquiscama moclhama singanamaclha ayitcoc, colhic sat acvino as enlhit Visqui netin apquilnancascama. Apyiplovcasquic sat ancoc enlhit aclhamoclhojo singanamaclha, coyiplovjoc sat apquillhicmoscama apnaymacoc, colhic sat actimesa apyimtalhnamo Visqui netin apquilnancascama. 20 Apquililtamjoc sat ancoc elvitangvomoc quellhip Visqui netin apquilnancascama. Incaymalhquic yoyam elyiplovcasojo quellhip actemaclha acpeyvomo, am colhno apquiltemaclha apquilyiplovquiscama fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús actemaclha ninlom (nintanoncama)
(Lc 12.57-59)21 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
‘Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Nongyaa nasa poc. Apcajac sat ancoc poc, esilhnanacpoc sat as enlhit” —nic nat intomjac amyaa. 22 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Aptanovquic sat ancoc poc, ingyavojo esilhnanacpoc. Aptomjac sat ancoc enlhit apcanya poc: “Mongmo apanco lhip” (paj apanco lhip), ingyavojo sat esilhnanacpoc napatavo apquilviscaa apquilpamejitsomap. Aptomjac sat ancoc enlhit apcanya poc: “Apjapac nac lhip,” ingyavojo esilhnanacpoc cosponeyaclha talha —alhta aptomjac.
23 ‘Apsaclhec sat ancoc lhip apcaycaoc actemaclha ningmescama Dios Ingyapam, iyasingvoclhojo lhip actemaclha aptanovmap. 24 Cotnejic ac siclhoc maa apcaycaoc nicja ningmescamaclha ningaycaoc. Iyoclhojo sat siclho aptomja aptanoncama. Ingyane sat ingyasicjiclhojoc mocjam lhip. Ivota sat mocjam. Ilmes sat apcaycaoc actemaclha ningmescama Dios Ingyapam —alhta aptomjac.
25 ‘Apyantimquic sat ancoc lhip aptomja apquinmelhaycam elyacsic singyicpilquemo tingma pac. Naysicsa apquillhingam ilinlhanmojo etamilcasiclha apvalhoc. Yoyam meyantamoc lhip apnaclha singyicpilquemo. Ingyanic sat singyicpilquemo apquilancam emoc lhip. Elhnescomoc sat lhip singilpilhtetomaclha. 26 Actomjac coo siyanya lhip: Naso, metyepejec sat mataa lhip singilpilhtetomaclha mesovjomo apquilhayclha solyayem (apmaycaoc nasa) —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús actemaclha nintovascama singilyimjapma
27 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Notvas nasa actemaclha singilyimjapma” —ilhnic nat intomjac amyaa. 28 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Inquitsepquic sat ancoc apnenyic enlhit naysicsa apquilaneyo moc quilvana, eyca as aptomja aptovascama actemaclha singilyimjapma ayinyema apvalhoc apanco.
29 ‘Insilhnanaquic sat ancoc lhip apatic, ilic, iyinyov. Intasi inyicje lhip etnejic apyavec, am colhno eyinyovacpoc lhip apyovoclhojo acyitnaclha cosponeyaclha talha. 30 Insilhnanaquic sat ancoc lhip apmic (actamilaclha), ilic, iyinyov. Intasi inyicje lhip etnejic appinsem, am colhno eyinyovacpoc apyovoclhojo acyitnaclha cosponeyaclha talha —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús actemaclha ningyamasma intava
(Mt 19.9Mr 10.11-12Lc 16.18)31 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
‘Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Apyinyovquic sat ancoc lhip aptava, imques sat quilvana vaycajac actemaclha ningyamasma intava” —ilhnic nat intomjac amyaa. 32 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Am sat ancoc copatjetamcoc poc lhip aptava, noyinyov nasa aptava. Apyinyovquic sat ancoc lhip aptava, cotvacsic sat actemaclha singilyimjapma aptava. Inquilyimjapeclhec sat ancoc enlhit quilvana actamopeycaoc, eyca as aptomja aptovascama singilyimjapma —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús nintimesquiscama nasoc anco ninlhanma
33 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
‘Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Noyinimquis nasa aplhanma, yoyam colhejec acyascacmo. Itnesquis sat nasoc anco aplhanma napato Visqui ingac” —nic nat intomjac amyaa. 34 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Noellhamasap nasa, yoyam colhejec acyascacmo. Noellhen nasa acvisay netin, yoyam colhejec acyascacmo. Equimá Dios Ingyapam aptajanem apanco. 35 Noellhen nasa acvisay nalhpop, yoyam colhejec acyascacmo. Equimá actomja apquiltoyam Dios Ingyapam. Noellhen nasa apvisay tingma Jerusalén, yoyam colhejec acyascacmo. Equimá tingma pac Apvisqui apyimtalhnamo. 36 Nolhamasap nasa elhenic lhip apcatic, yoyam colhejec acyascacmo. Copvanquejec lhip ingyanic comopiclha apva najan copaysimiclha apva. 37 Eltime sat mataa acvamlha: “jey” (eje), najan moc: “paj”. Eyca ninlhamasomalhca ayinyema somquic quilyicjamo —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús actemaclha ningyanmoncasquiclha
(Lc 6.29-30)Aptomjac alhta mocjam Jesús:
38 ‘Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Inpatic acyanmongayclha inpatic. Ingmaoc acyanmongayclha ingmaoc.” Ningiltimem nincoo: “Inticpongalhquic sat ancoc lhip apvajic, iyanmongsiclha. Iticpong sat lhip lha apvajic” —nic nat intomjac amyaa. 39 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Noelyanmoncasiclha nasa enlhit aptomja apmapsom. Inticpongalhquic sat ancoc lhip apmalhimpenic, ingyane sat coticpongalhca moc nicja apmalhimpenic. 40 Apquiltamjoc sat ancoc enlhit elnatamoc lhip aptalhnama, nomyov nasa. Imques sat najan apcalomap. 41 Apcanayquic sat ancoc enlhit, yoyam esovsic lhip apquilnatam acyavataclhojo, iyiplaclhojo sat lhip. 42 Apquilmalhnacpec sat ancoc lhip, imques asoc. Apquiltamjoc sat ancoc enlhit emam siclho asoc, nomyov nasa lhip —alhta aptomjac.
Actemaclha ningasicjayo cotnaja ingmoc
(Lc 6.27-28Lc 32-36)Aptomjac alhta mocjam Jesús:
43 ‘Apquillinga inyicje quellhip amyaa nano: “Ingyasicjojo sat lhip ingmoc. Itanova sat lhip cotnaja ingmoc” —nic nat intomjac amyaa. 44 Coo eyca actomjac silanya quellhip: Elasicjojo cotnaja ingmoc. Elmalhnesquis asoc altamila enlhit apquiltomja apquilminlhinaycam. (Eltamilsojo sat enlhit apquiltomja apquiltanoncama. Elmalhnesquis sat enlhit apquiltomja apquilyamneycam quellhip najan apquilminlhinaycam). 45 Eltimjic sat quellhip apquitquic Ingyapam apna netin. Aptipcasquic mataa acnim Dios Ingyapam, yoyam colsavojo olhma apnamcaclha enlhit apquiltamila najan enlhit apquilmapsomcaa. Apcapajasquic mataa acmamay apnamcaclha enlhit apquilpeyvomo najan enlhit melpeyvomo. 46 Apquilasicjacpec quellhip nipyesicsa apnaymacoc. Apquilasicjavoc sat ancoc quellhip apquilvamlha apnaymacoc apanco, ¿soc asoc actamila yi? Acno najan lha apquiltemaclha enlhit apquilvinamap apquilmam tacja solyayem, apquilasicjavoc mataa apnaymacoc. 47 Apquilpayvasquic sat ancoc quellhip apquilvamlha apquilmolhama, ¿soc asoc actamila yi? Acno najan lha apquiltemaclha enlhit lhalhma anco. 48 Appeyvomo apanco Ingyapam netin. Ellhojo sat quellhip lha, eltime sat apquilpeyvomo —alhta aptomjac.
