1 Upérõ mburuvicha guasu ohenoika opa myakãhára*f** Judá ha Jerusalén guápe, oñembyaty haguã hendive. 2 Upéi mburuvicha guasu, kuimba'e kuéra Judagua, opavave Jerusalénpe oikóva, pa'i kuéra, maranduhára kuéra ha tetãgua oĩ haguéicha, oho tupaópe. Upépe mburuvicha guasu omoñe'ẽ hatã chupe kuéra opa mba'e oje'éva pe ñe'ẽ ñome'ẽ rehegua kuatiápe, ojejuhu vaekue tupaópe. 3 Upéi mburuvicha guasu oñembo'y pe horkon ykére, ha ome'ẽ iñe'ẽ Ñandejára renondépe iñe'ẽ rendúvo chupe, ojapóvo hekoitépe ha ipy'aite guive opa umi hembiapoukapy, ha ombyajévo opa mba'e ojehaíva pe kuatiápe. Ha opavave ome'ẽ iñe'ẽ ojapóvo pe oje'éva.
Josías omoĩ jey hekópe opa mba'e
(2 Cr 34.3-7)4 Upérõ mburuvicha guasu he'i pa'i guasu Hilquías, pe pa'i iñirũme ha okẽ rerekua kuérape, oguenohẽ haguã tupaógui opa mba'e oĩva oñemomba'e guasu haguã Baal,*f** Astarté*f** ha mbyja kuéra yvága pegua, ha ohapypa Jerusalén rokápe, Cedrón ñúme, ha ogueraha itanimbukue Betélpe. 5 Upéi omongúi pa'i kuérape, Judá ruvicha guasu kuéra omoĩ vaekue ohapy haguã insiénso tupã gua'u kuéra rekohápe, oĩva táva kuéra Judagua rupi ha Jerusalén jerére, avei umi pa'i kuérape ohapýva insiénso Baal, kuarahy, jasy, mbyja ko'ẽ ha opaichagua mbyja yvága peguápe. 6 Oguenohẽ Jerusaléngui Astarté ra'ãnga oĩva tupaópe, ohapy ysyry Cedrónpe oiko peve chugui tanimbu ha omombo yty atýpe. 7 Avei oity yvýre koty kuéra ojoguerekohápe kuimba'e ha kuña omomorã haguã tupã gua'u kuérape upe tupaópe voi; ha pe tupaópe avei kuña kuéra oipyaha ahoja tupã gua'u kuñáva Astarté peguarã.
8 Upéi ohenoika opa pa'i kuéra Judá pegua, ha omomarã opa tupã gua'u kuéra rekoha, Gueba guive Beerseba peve, umi pa'i kuéra ohapy haguépe insiénso ha oity yvýre umi altar kuéra aña nguérape oñemopu'ãva, oĩva táva sãmbyhyhára Josué rokẽme; upéva oĩ táva rokẽme ijasu gotyo. 9 Pa'i kuéra tupã gua'u rekoha pegua katu noñembojáiva Ñandejára altar rehe Jerusalénpe, ho'únte uvei mbujape oñembovu'ỹva, hapicha pa'i kuéra apytépe.
10 Josías omomarã avei upe tenda oñemba'e hapyhápe Ben-Hinómpe, ani haguã avave ohapy ita'ýra térã itajýra mymbajuka*f** ramo Molócpe. 11 Oipe'a avei kavaju kuéra ra'ãnga, Judá ruvicha guasu kuéra ojapouka vaekue kuarahy rérape; umíva oĩ tupao rokẽme, upe koty ypýpe oikohápe mba'e ñongatupy rerekua Natán-Mélec, ha ohapy avei pe kuarahy kárro. 12 Oity avei yvýre umi altar*f** Judá ruvicha guasu kuéra omopu'ãuka vaekue Ahaz koty guasu ijyvatehápe, ha umi altar Manasés omopu'ãuka vaekue tupao korapy kuérape. Omyangu'i paite ha iku'ikue oityka ysyry Cedrónpe.
13 Mburuvicha guasu ohundi avei tupã gua'u kuéra rekoha oĩva Jerusaléngui kuarahy resẽ gotyo, yvyty olívo sur gotyo. Umíva omopu'ã vaekue Israel ruvicha guasu Salomón ko'ã mbohapy tupã gua'u peguarã: Astarté, sidónio kuéra tupã gua'u ahẽ kuñáva, Quemós, moabíta kuéra tupã gua'u ahẽ ha Milcom, amoníta kuéra tupã gua'u ahẽ. 14 Omyangu'ipa avei umi ita ha yvyra poguasu kuéra oñemboykéva tupã gua'u kuérape ha omyenyhẽ yvypóra kãngue kuégui umi tenda oĩ haguépe. 15 Pe altar ha tupã gua'u tupao Betel pegua, omopu'ã vaekue Jeroboam Nabat ra'y, ojapouka vaekue ivaíva Israel guápe, Josías omyangu'i tumi ojapo peve chugui yvy tĩmbo ha ohapy; ohapy avei Astarté ra'ãnga.
16 Josías ou rire ha ohecha umi tyvy oĩva yvytýpe voi, oguenohẽka kãnguekue oĩva umívape ha ohapy altar ári omomarãvo. Péicha oiko Ñandejára ñe'ẽ he'i vaekue pe maranduhára rupi omomarandu vaekue ko'ã mba'e. 17 Upéi oporandu:
—Mba'e apoha piko pe tyvy oĩva amoite?
Umi kuimba'e táva pegua he'i chupe:
—Upéva hína pe maranduhára tyvy ou vaekue Judágui omomarandu haguã upe nde, ore ruvicha guasu, ko'ágã rejapo vaekue Betel pegua altáre.
18 Upérõ Josías he'i:
—Pehejánte péicha. Aníke avave opoko ikãnguekuére.
Upéicha ndojepokói ikãnguekue ha pe maranduhára Samáriagui ou vaekue kãnguekuére.
19 Opa umi tupã gua'u rekoha oĩva Samáriape ha Israel ruvicha guasu kuéra omopu'ã vaekue, ombopochývo Ñandejárape, Josías ohundi ha ojapo hese kuéra ojapo haguéicha Betel rehe. 20 Upéi ojuka umi altar ári opa umi tupã gua'u rekoha pegua pa'i kuéra upépe oĩvape, ha umi altar ári ohapy yvypóra kãnguekue. Upéi ou jey Jerusalénpe.
Josías ombyarete Páskua
(2 Cr 35.1-19)21 Mburuvicha guasu he'i opa tetãguárape ombyarete haguã Páskua, Tupã Ijára rérape, oĩháicha ñe'ẽ ñome'ẽ kuatia ñe'ẽme. 22 Araka'eve noñembyaretéi vaekue Israélpe peteĩ Páskua peichagua, umi ára tendota kuéra oisãmbyhy ypy guive Israélpe. Ndaipórinte vaekue avei Israel ha Judápe mburuvicha guasu ombyaretéva Páskua péicha hi'árape. 23 Áño 18 oisãmbyhy haguépe Josías, oñembyarete pe Páskua Jerusalénpe Ñandejára rérape.
Josías Ñandejárape ohayhu
24 Josías ohundi avei paje apoha ha mba'e ñemi kuaaha kuéra, umi tupã gua'u ogapy ha opaichagua tupã gua'u, ha opa umi mba'e ahẽ ojeporúva tupã gua'u ñemomorarã, oĩva Judá ha Jerusalénpe. Ojapo ombyaje haguã umi mba'e oje'éva upe Ñandejára rembiapoukapy kuatiápe, pa'i Hilquías ojuhu vaekue tupaópe. 25 Ndaipóri vaekue avaveichagua mburuvicha guasu, imboyve térã ha'e riregua, ha'éicha ohayhúva Ñandejárape ipy'aite guive, hi'ánga tuichakue ha opa imbaretekue reheve, he'iháicha Moisés kuatiañe'ẽ.
26 Upéicha ramo jepe, Ñandejára akóinte ipochy, hendy gueteri ipochy Judá ndive, opa umi mba'e ahẽ rehe ojapo vaekue Manasés ombopochývo chupe. 27 Upévare he'i vaekue Ñandejára ojeitaha Judágui, ojei haguéicha Israélgui, ha omosẽtaha henondégui táva Jerusalén ha pe tupao ha'e he'i haguépe oikotaha héra.
Josías omano
(2 Cr 35.20-27)28 Josías rekovekue ha opa mba'e ojapo vaekue, ojehai Judá ruvicha guasu kuéra kuatiápe. 29 Hi'árape faraón Necao, Egipto ruvicha guasu, oho ysyry Éufrates gotyo oipytyvõ haguã Asiria ruvicha guasúpe. Mburuvicha guasu Josías osẽ huguãitĩvo, ha Meguídope ohecha vove Necao, ojuka chupe. 30 Hembiguái kuéra omoĩ hetekue kárrope ha ogueraha Meguídogui Jerusalénpe. Upépe oñotỹ chupe ityvýpe. Upérõ tetãguára omoingo Josías ra'y Joacaz mburuvicha guasúrõ itúva rendaguépe.
Joacaz oisãmbyhy Judápe
(2 Cr 36.1-4)31 Joacaz oguereko 23 áño oñepyrũrõ oisãmbyhy, ha oisãmbyhy Jerusalénpe mbohapy mes. Isy héra Hamutal, Jeremías rajy, Libágua. 32 Hembiapo katu ivai Ñandejára renondépe, itúva kuéra ypykue rembiapo kuéicha avei. 33 Faraón Necao oguereko chupe ipokuapy Hamat yvýpe ani haguã oisãmbyhy Jerusalénpe, ha hetã ohepy me'ẽ vaerã chupe 3.300 kílo pláta ha 33 kílo óro. 34 Upéva ári faraón Necao omoĩ mburuvicha guasúrõ Josías ra'y Eliaquímpe itúva rendaguépe ha ombohéra chupe Eliaquim, héra tee rangue; Joacázpe katu ogueraha Egíptope ha upépe omano.
35 Joaquim ome'ẽ Necáope upe pláta ha óro ha'e ojeruréva, ha upevarã omoĩ impuésto tetã guárape. Peteĩ-teĩ ome'ẽ pe pláta ha óro ojejeruréva chupe, oñeme'ẽ haguã faraón Necáope.
Joaquim oisãmbyhy Judápe
(2 Cr 36.5-8)36 Joaquim oguereko 25 áño oñepyrũrõ oisãmbyhy, ha oisãmbyhy Jerusalénpe 11 áño. Isy héra Zebudá, Pedaías rajy, Rumagua. 37 Hembiapo katu ivai Ñandejára renondépe, itúva kuéra ypykue rembiapo kuéicha avei.
1 Apcapajasquic nic nat apvisqui, colhic ayansaclho apyovoclhojo apquilvanyam co Judá najan tingma Jerusalén, yoyam elpamejitsacpojo. 2 Apcaneclhec nic nat tingma apponquinomap apvisqui najan apyovoclhojo enlhitaoc co Judá, najan co Jerusalén, najan sacerdotes, najan profetas, najan apquitcavoc najan apquilvanyam. Apquilyipsatquic nic nat apvisqui napatavo apnaymacoc as vaycajac apcanamaclha Dios apquilvitayclha congne tingma apponquinomap. 3 Apquinmaclhec nic nat netin apvisqui napatavo enlhitaoc. Aplhenquic nic nat actomja nasoc anco napato Dios, yoyam eyiplovcasojo apcanamaclha najan apcascamaclha ayinyema actamilaycam apvalhoc. Esavojoc sat apyiplovquiscama apmayjayoclha Dios actemaclha ningmiyovmalhca, aclhanma as vaycajac. Inquilmec nic nat apquilvalhoc apyovoclhojo enlhitaoc.
Apvisqui Josías congne tingma apponquinomap
(2~Cr 34.3-7)4 Yitnec nic nat apcanama apvisqui Josías. Apcanyacpec nic nat apquimja apmamyi Hilcías najan poc sacerdote najan apquiltamilquiscama atong. Apquilanyacpec nic nat eljalhyovacsic asoc apquilmaycam, eltimjic apquilayo quilaycmasquiscama Baal najan acvisay Asera, najan apquilayo apyov'a netin. Apquilicjesquic nic nat tap tingma Jerusalén, apquilvatnec nic nat talha amyip Cedrón. Apquilsaclhec nic nat tajap tingma Betel. 5 Apquilvatescasquic nic nat apquiltimem sacerdotes apquiltimesaycam acyitnamaclha quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Ayinyema ilhnic nat apquilviscaa co Judá, apquiltomjacpo sacerdotes. Yitnec nic nat acyitnamaclha quilaycmasquiscama moclhama tingma apquilvanyam najan tingma Jerusalén. Inmasquec nic nat apquiltimem sacerdotes acyitnamaclha quilaycmasquiscama Baal, najan apquiltomja apquilayo acnim netin, najan apquilayo piltin, najan apquilayo apyovoclhojo apyová netin, malha actomja singmasma. 6 Intipsalhquic nic nat tingma apponquinomap Jerusalén quilaycmasquiscama Asera. Innec nic nat alvatna talha payjoc alvata Cedrón. Apquilpalesquic nic nat tajap tacjaplhit tacjalhpopayc. 7 Apnatovasquic nic nat tingma apquilanatamaclha, apquilpatjeteycaoc nipyesicsa apquiltamjaycamó lhama congne tingma apponquinomap, napato Dios. Inquilvoctac nic nat maa quilvanaa, collana ayalomalhca quilaycmasquiscama Asera.
8 Apcansaclhec nic nat apyovoclhojo sacerdotes co Judá apnaycam tingma apquilvanyam. Innec nic nat acnatovasa acyitnamaclha quilaycmasquiscama, ayenmo tingma Geba acvaycmo Beerseba. Payjoc maa apquiltimesam nic nat sacerdotes. Innec nic nat actovasa quilaycmasquiscama somquic quilyicjamo, payjoc tingma apatong nicja sancalve. Acvisay nic nat atong tingma apvisqui pac Josué. 9 Am nic nat colapvancaac eltimesam congne tingma apponquinomap sacerdotes apquiltimesaycam siclho quilaycmasquiscama. Apquilpasmeclhec nic nat aptoycaoc pan mepqui apquimpascaoc apquiltamjaycamó lhama sacerdotes.
10 Apcanama ilhnic nat Josías, colhic actovasa apquilvatnamaclha sicaa, payjoc alvata Ben-hinom. Comascoc sat macmescama quilaycmasquiscama Moloc, colmetic sicaa apquilinava najan sicaa quilvana ayitcoc. , 11 Apcanama ilhnic nat colhic actovasa quilaycmasquiscama nolhing, apquillanesquiscama ilhnic nat siclho apquilviscaa co Judá, yoyam colhic ayaco acnim acyitsomalhca dios. Tingma apatong nic nat ayimja quilaycmasquiscama, payjoc tingma pac Natán-melec. Innec nic nat alvatna talha carros alyitsomalhca dios, colhic ayaco acnim netin. 12 Apcanama ilhnic nat colhic acnatovasa quilaycmasquiscama, apquillanesquiscama apquilviscaa co Judá, payjoc netin tingma pac Acaz. Najan asoc apquilanesquiscama ilhnic nat Manasés, napocja tingma apponquinomap. Intipilcalhquic nic nat maa, acyinyovalhco alvata Cedrón.
13 Apcanama ilhnic nat colhic acnatovasa quilaycmasquiscama tap tingma Jerusalén, payjoc actiyapmaclha acnim. Payjoc nicja inquilhe Olivos nipiyam, apquilanesquiscama ilhnic nat apvisqui Salomón. Acvisay nic nat quilaycmasquiscama mayayo Astarte, apquilayo ilhnic nat mataa co Sidonia. Moc acvisay nic nat quilaycmasquiscama Quemos, apquilayo ilhnic nat mataa co Moab. Moc acvisay nic nat quilaycmasquiscama Milcom, apquilayo ilhnic nat mataa co Amón. 14 Innec nic nat acnatovasa mataymong najan yamit alimja quilaycmasquiscama mayayo. Innec nic nat alicjesa maa apilhquipcoc enlhit apquilitsepma nano. 15 Innec nic nat actovasa quilaycmasquiscama tingma Bet-el, apquillanesquiscama ilhnic nat apvisqui Jeroboam, Nabat apquitca. Ayinyemayaclha ilhnic nat apquilsilhnanomap enlhitaoc Israel. Apcanama ilhnic nat Josías, colhic alvatna talha quilaycmasquiscama, najan maa quilaycmasquiscama acvisay Asera.
16 Aptajavoc nic nat Josías. Apvitac nic nat tacjalhpopayc netin inquilhe. Apcanama ilhnic nat colhic alicjesa apilhquipcoc apquilitsepma nano, yoyam colvatnalhca talha acyitnaclha quilaycmasquiscama. Acno ilhnic nat aplhanma profeta Dios aplingascama yoyam covac.
17 Aptomjac nic nat apquilanya: —¿Soc aplhenamap as mataymong ayimja? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat enlhitaoc: —Tacjalhop apanco profeta apquinyema alhta Judá. Aplhanma alhta, yoyam covac aptomjaclha alhta lhip, aptovascama quilaycmasquiscama payjoc Betel — nic nat apquiltomjac.
18 Aptomjac nic nat Josías apquilanya: —Coytic ac lha apilhquipcoc. ¡Noelpacningvomjo nasa! — nic nat aptomjac.
Apquilyiplovcasquic nic nat enlhitaoc. Am nic nat eljalhyovasac apilhquipcoc maa najan apilhquipcoc profeta apquitsepma, apquinyema ilhnic nat Samaria.
19 Apsovjoc nic nat apvisqui Josías apnatovascama quilaycmasquiscama yoclhilhma Samaria. Apquillanescasquic nic nat siclho apquilviscaa coo Israel, acyiplomo aplom Dios. Innec nic nat acnatovasa maa, acno ilhnic nat macnatovascama tingma Betel. 20 Apcanama ilhnic nat apvisqui, yoyam eticyoc apyovoclhojo apquiltimesaycam quilaycmasquiscama. Apticyovquic nic nat maa. Innec nic nat alvatna talha apilhquipcoc apquilitsepma nano. Aptajaclhec nic nat apvisqui tingma Jerusalén.
Fiesta Pascua
(2~Cr 35.1-19)21 Apcanama ilhnic nat apvisqui, colhic allana fiesta Pascua, yoyam colhic ayaco Dios Apyimtalhnamo, acno aclhanma vaycajac apcanamaclha Dios. 22 Am nic nat elvitayac fiesta actema nac jay, ayenmo siclhoc nic nat apquilviscaa apquilyicpilquemo, acvaycmo apquilviscaa reyes nipyesicsa apquilmolhama Israel najan Judá. 23 Aptimec nic nat apvisqui Josías tingma Jerusalén acvaycmo dieciocho años, apquillanay fiesta Pascua mayayo Dios.
Apquilhamap apquilmolhama Judá.
24 Apyiplovcasquic nic nat apvisqui Josías apcanamaclha Dios acnatalhesamalhca as vaycajac. Apvitac nic nat sacerdote Hilcías as vaycajac congne tingma apponquinomap. Apnatovasacpec nic nat apyovoclhojo apquilyojolhma, najan apquilyascamco apquiljangaoc. Innec nic nat acnatovasa quilaycmasquiscama enlhit aplhancoc najan acyovoclhojo quilaycmasquiscama lhalhma anco, apquiltomja apquilayo co Judá najan co Jerusalén. 25 Am nic nat elhenacpoc apvisqui apyeyjamcaa, paj najan apvisqui niptamin Josías, aptomja apyiplovquiscama apcanamaclha Dios Apyimtalhnamo, acyiplomo apvalhoc apanco, najan apyimnatem apanco, najan aptemaclha appeyvomo.
26 Am nic nat comascac mocjam aplom pac Dios, eyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc apquilmolhama Judá. Ayinyema ilhnic nat Manasés apvenneycam Dios Visqui apyimtalhnamo. 27 Aptomjac nic nat Dios apquilanya: Oyinyovsic sat apquilaoclha apquilmolhama Judá, acno alhta sicyinyovquiscama apquilmolhama Israel. Colhic sat actovasa tingma Jerusalén, siclhanma alhta siclho, yoyam olhic sat maa, colhic sat ayaco sicvisay tingma apponquinomap — nic nat aptomjac Dios.
Apmatnam apvisqui Josías
(2~Cr 35.20-27)28 Yitnec mocjam actalhesamalhca aptemaclha apvisqui Josías vaycajac acvisay crónicas apquilviscaa nipyesicsa co Judá. 29 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apnalantac nic nat singilpilhtetemo apvisqui faraón co Egipto, apvisay Necao. Apquilpeyvoc nic nat vatsam Eufrates, yoyam elpasingvoclha apvisqui co Asiria najan apquillhalhmaa. Apquilamyilhamquic nic nat apvisqui Josías najan apquillhalhmaa. Tingma Meguido ilhnic nat aptajanyaa apvisqui Necao, aptomja apcajem. Apmatnec nic nat apvisqui Josías. 30 Apquilpasmeclhec nic nat apquilviscaa singilpilhtetemo, apquilpiquena apmatnam netin carro. Apquilpatmaoclhec nic nat tingma Jerusalén, apcatoynacpec nic nat maa. Apvisqui apjalhnancoc aptimesacpo ilhnic nat Joacaz, Josías apquitca. Aptimec nic nat apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
Apvisqui Joacaz nipyesicsa co Judá
(2~Cr 36.1-4)31 Vocmec nic nat veintitrés años aptiyascam Joacaz aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo tres meses. Inquin nic nat acvisay Hamutal, Jeremías apquitca tingma Libna. 32 Somcoc nic nat aptemaclha apanco Joacaz napato Dios Visqui ingac, apquilno ilhnic nat apquilyeyjamcaa. 33 Apcapajasquic nic nat apvisqui faraón Necao emacpoc Joacaz tingma Ribla, yoclhilhma Hamat. Inmasquec nic nat aptimem apvisqui tingma Jerusalén. Apcanyacpec nic nat eyinyoc acyanmongam tributo tres mil trescientos kilo de plata najan treinta y tres kilo oro alyinmom. 34 Apcapajasquic nic nat faraón Necao, etnesacpoc apvisqui Eliaquim, Josías apquitca, apya'monquiscama apyap. Apcanyacpec nic nat moc apvisay Joacim. Innec nic nat acyantama yoclhilhma Egipto Joacaz apmomap. Apquitsepquic nic nat maa.
35 Aplhocac nic nat Necao asoc apmescama apvisqui Joacim. Apquilanyacpec nic nat enlhitaoc elansiclha plata najan oro, malha impuesto intomjac.
Apvisqui Joacim nipyesicsa co Judá
(2~Cr 36.5-8)36 Vocmec nic nat veinticinco años aptiyascam Joacim aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo once años. Inquin nic nat acvisay Zebuda, Pedaías apquitca tingma Ruma. 37 Somcoc nic nat aptemaclha apvisqui Joacim napato Dios Visqui ingac, acno ilhnic nat apquiltemaclha apquilyeyjamcaa.
