David itujáma
1 David itujáma ha itujágui iro'y ojejaho'ive ramo jepe. 2 Upérõ hembiguái kuéra he'i chupe: “Ore ruvicha guasu, tekotevẽ jaheka ndéve peteĩ kuñataĩ oñangareko haguã nde rehe ha oke haguã nde pohéi, jahecha péichapa nombyakumíri nde rete.”
3 Oheka hikuái peteĩ kuñataĩ porã Israélpe. Ha ojuhu hikuái peteĩ hérava Abisag, táva Sunem pegua, ha ogueraha David rendápe. 4 Abisag iporã iterei ha oñangareko mburuvicha guasúre, David katu ndoikói hendive.
Adonías oikose mburuvicha guasúrõ
5 Upe aja Adonías, David ra'y, Haguit memby, opu'ã árma ipópe, he'ívo ha'étaha mburuvicha. Oguereko kárro ñorãirõrã, kavaju kuéra ha 50 kuimba'e oñangarekóva hese. 6 Itúva nde'íri vaekue chupe mba'eve, ha noporandúi chupe araka'eve mba'érepa ojapo umi mba'e ojapóva. Adonías oikove ypy vaekue Absalón rire, ha iporã ha ijuky. 7 Oñemoĩ vaekue peteĩ ñe'ẽme Joab, Seruiá memby, ha pa'i Abiatar ndive. Umíva oĩ hendive. 8 Noĩri Adonías ndive pa'i Sadoc, Benaías Joiadá ra'y, maranduhára*f** Natán, Simí kuimba'e David ojeroviaha, ha umi David ñorãirõ irũ ipy'a guasuvéva.
9 Umiha árape Adonías ombosako'i peteĩ karu guasu, ita guasu Zohélet pegua ykére, oĩva ykua Roguel ypýpe. Ojuka ovecha, tóro ha umi novíllo ikyravéva ha omboja'o opa ityvýra David ra'y kuérape, ha opa kuimba'e Judá pegua omba'apóvape mburuvicha guasúpe guarã, 10 maranduhára Natán, Benaías, David ñorãirõ irũ nguéra ha ityvýra Salomónpe katu ndojeruréi oho haguã. 11 Upérõ Natán oñe'ẽ Betsabé, Salomón sy ndive, ha he'i chupe:
—Ndereikuaái piko Adonías, Haguit memby, ojererekoha David ramo oikuaa'ỹre mba'eve ñande ruvicha guasu David? 12 Ejapo ko ha'étava ndéve resalva haguã nde ha ne memby Salomón rekove. 13 Tereho David rendápe ha ere chupe: ‘Nde, che ruvicha guasu reme'ẽ vaekue ne ñe'ẽ che memby Salomón oisãmbyhytaha nde rire. Ha mba'érepa Adonías oisãmbyhy ko'ágã? 14 Ha nde reñe'ẽ aja David ndive, aikéta che ha ambojo'avéta upévaregua.’
15 Upérõ Betsabé oho David rendápe ikotýpe. David ituja itereíma ha sunamíta Abisag oñangareko hese. 16 Betsabé oñesũ David renondépe ha ojayvy omboja peve isyva yvýre, ha David oporandu chupe:
—Mba'e piko ojehu ndéve?
17 Ha'e he'i chupe:
—Nde che ruvicha guasu reme'ẽ vaekue chéve ne ñe'ẽ Tupã nde Jára rérape, che memby Salomón oisãmbyhytaha nde rire. 18 Adonías katu ojupíma David ramo ha nde, che ruvicha guasu, ndereikuaái upéva. 19 Ojuka tóro, novíllo ha heta ovecha ha omboja'o nde ra'y kuérape; avei pa'i Abiatar ha mburuvicha Joábpe. Nde ra'y Salomónpe katu ndojeruréi oho haguã. 20 Ko'ágã opa Israelgua oha'arõ nde erévo mávapa oisãmbyhýta nde rire. 21 Upeicha'ỹ ramo, nde remano rire che memby Salomón ha che rojejukáta.
22 Ha'e oñe'ẽ aja David ndive, oike maranduhára Natán, 23 ha oñemombe'u mburuvicha guasúpe. Oikévo Natán David rendápe oñesũ henondépe omboja peve isyva yvýre, 24 ha oporandu chupe:
—Nde piko ere ra'e, che ruvicha guasu, Adonías oisãmbyhytaha nde rire? 25 Ko árape niko ha'e ojuka tóro, novíllo ha ovecha kuéra ha omboja'o nde ra'y kuéra, mburuvicha kuéra ha pa'i Abiatárpe. Ha'e kuéra ko'ágã okaru ha ho'u hína kaguy ha osapukái joa: ‘Víva mburuvicha guasu Adonías!’ 26 Opáichavo chéve, pa'i Sadoc, Benaías Joiadá ra'y ha nde ra'y Salomónpe na ore konvidái hikuái. 27 Nde piko, che ruvicha guasu, ere ra'e ojejapo haguã upéicha remombe'u'ỹ rehe chéve mávapa pe oisãmbyhýtava nde rire?
David he'i Salomón oisãmbyhytaha ha'e rire.
28 David ohenoika upérõ Betsabépe. Oguahẽvo Betsabé David rendápe, opyta oñembo'y henondépe. 29 David ome'ẽ chupe péicha iñe'ẽ:
—Tupã che Jára rérape, che pe'a vaekue opa jejopy vaígui, ame'ẽ ndéve che ñe'ẽ, 30 upe ha'e vaekue ndéve Tupã Israel Jára rérape, ajapóta ko árape voi: Ne memby Salomón ojupíta che guapyhápe ha oguapýta che rendaguépe; ha'e oisãmbyhýta che rire.
31 Betsabé ojayvy David renondépe omboja peve isyva yvýre, ha he'i hatã:
—Toikove opa árape guarã che jára David!
32 Upéi David ohenoika pa'i Sadoc, maranduhára Natán ha Benaías, Joiadá ra'ýpe. Oúvo hendápe, 33 he'i chupe kuéra:
—Ta pene moirũ mburuvicha kuéra, pehupi che ra'y Salomónpe che mburika ári ha peraha Guihónpe; 34 pa'i Sadoc ha maranduhára Natán omoingo vove chupe Israel ruvicha guasúrõ, pembopuka turu ha pesapukái: ‘Víva mburuvicha guasu Salomón!’ 35 Upéi pemoirũ chupe ou haguã oguapy che guapyhápe ha toisãmbyhy che rendaguépe; amoingóma chupe Israel ha Judá ruvicha guasúrõ.
36 Benaías, Joiadá ra'y, he'i mburuvicha guasúpe.
—Ta upéicha ha upéicha te'i Tupã che ruvicha guasu Jára! 37 Ha Ñandejára oĩ haguéicha ne ndive, che ruvicha guasu, toĩ avei Salomón ndive, ha ha'e tombotuichave Salomón retã ituichamahágui ne retã, che ruvicha guasu David.
38 Upéi pa'i Sadoc, maranduhára Natán, Benaías, Joiadá ra'y, ha umi ceretéo ha peletéo kuéra, ohupi Salomónpe David mburika ári ha ogueraha hikuái Guihónpe. 39 Upépe pa'i Sadoc oguenohẽ tupaógui ñandyry ryru ha omoingo Salomónpe mburuvicha guasúrõ. Upérõ oñembopu turu ha opavave osapukái “Víva mburuvicha guasu Salomón!” 40 Upéi maymáva omoirũ chupe mimby púpe. Tuicha iterei upe vy'a, ha ha'ete ku yvy oñemboja'óva mokõi hendápe ojesapukái hatãitégui.
41 Adonías ha iñirũ nguéra okarupa ramo ha ohendu pe sapukái. Joab ohendúva pe turu pu he'i:
—Mba'ére piko hína pe ayvu tuichaite oikóva táva guasúpe.
42 Ha'e oñe'ẽ aja oguahẽ Jonatán, Abiatar ra'y. Adonías he'i chupe:
—Eike katu, nde hína kuimba'e ne tenondéva ha oime vaerã reru ñe'ẽ iporãva.
43 Jonatán he'i Adoníaspe:
—Ndapéichai ete katu ko hína. Ñande ruvicha guasu David omoĩ Salomónpe mburuvicha guasúrõ, 44 ha he'i pa'i Sadoc, maranduhára Natán, Benaías, Joiadá ra'y, ceretéo ha peletéo kuéra omoirũ haguã Salomónpe; ha ha'e kuéra ohupi chupe David mburika ári. 45 Avei pa'i Sadoc ha maranduhára Natán omoingo chupe mburuvicha guasúrõ Guihónpe, ha ou jey hikuái upégui tuicha vy'a reheve. Upévare oiko távape upe ayvu guasu peẽ pehendu vaekue. 46 Ha Salomón oguapýma hína David guapyhápe, 47 mburuvicha kuéra ohóma Davídpe oguerohorývo ha he'ívo chupe: Tupã tomyakã rapu'ã nde ra'y Salomónpe ha tuichamahágui ne retã, tombotuichave hetã itúva. Mburuvicha guasu David voi ojayvy hupápe omomba'e guasu haguã Tupãme, 48 ha he'i: “Tojererohory Tupã, Israel Jára, oheja haguére ko árape peteĩ che ñemoñaréva ojupi che guapyhápe ha che ahecha chupe.”
49 Adonías irũ nguéra oñepyrũ oryryipa, upéi opavave opu'ã ha isarambipa ojuehegui. 50 Adonías okyhyje Salomóngui ha oho okañy tupaópe ipojáivo umi altar ratĩre. 51 Oĩ ohóva he'i Salomónpe:
—Adonías okyhyje nde hegui ha oho okañy altárpe. Ojerure ndéve reme'ẽ haguã ne ñe'ẽ nderejuka mo'ãiha chupe.
52 Salomón he'i:
—Oiko ramo hekópe kuimba'éicha, peteĩ iñakã raguénte jepe ndo'a mo'ãi yvýre. Ojekuaa ramo ohekaha ivaíva katu omanóta. 53 Upéi Salomón he'i oñerenohẽ haguã pe altárgui. Adonías oho ha ojayvy mburuvicha guasu Salomón renondépe, ha Salomón he'i chupe oho haguã hógape.
Apvisqui David apvanyam
1 Apvanacmec nic nat apvisqui David, aptomjayclho apvanyam apanco. Mepqui ilhnic nat actamila apyimpejic, eyquey nic nat mataa, apcalacpo inlhojo manto pac. 2 Apquiltomjac nic nat apquilancam apquilanya apvisqui: Lhip visqui ingac, ingyane sat lhip colhic actingyasquisa lhama quilvana mepqui atava, yoyam cotamilsic mataa acnim anco. Alhtaa eyca coyitnamoc sat lhama lhip, yoyam comascoc sat acpilhyinamam apyimpejic — nic nat apquiltomjac.
3 Apcapajasquic nic nat colhic actingyasquisa quilvana actamila anco israelita. Apquilvitac nic nat quilvana mepqui atava tingma Sunem, acvisay nic nat Abisag. Innec nic nat acyantamaclho apnaclha apvisqui. 4 Actamila anco ilhnic nat as quilvana, actomja alancam apnaclha apvisqui. Am nic nat epatjetamcoc alhtaa apvisqui David.
David apquitca Adonías
5 Apnec nic nat Adonías, apyap nic nat apvisqui David, inquin nic nat acvisay Haguit. Aptingyac nic nat apquilmaycam Adonías, aptimesacpo apanco apvisqui. Aptingyac nic nat carros najan nolhing apcapaoc, najan maa guardia apquiltamilquiscama acvaycmo cincuenta enlhit. 6 Apcasicjavoc nic nat mataa apyap aptemaclha apquitca, am nic nat emyavac mataa apyap, apquilmalhna inlhojo asoc apquitca. Aptamila apanco ilhnic nat Adonías, apipma ilhnic nat apvisay Absalón. 7 Apquilpamejitsacpec nic nat Joab, Sarvia apquitca najan sacerdote Abiatar. Apquiltamjoc nic nat eltimjic apquilpasmeyquiclha Adonías. 8 Am nic nat elpasmac sacerdote Sadoc, paj najan Benaia, apyap nic nat Joiada, paj najan profeta Natán, paj najan Simei aplhalhma mataa apvisqui, paj najan apquilyimtalhnamo apquillhalhmaa apvisqui David.
9 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquillanac nic nat fiesta acvanyam Adonía payjoc mataymong acvinatem Zohelet, ningatoc actiyapmaclha yingmin acvisay Rogel. Apticyovquic nic nat nipquesic najan vayqui inquilinava acnamilay. Apquilanyacpec nic nat eltasomoc apquilmolhama, apvisqui apquitquic najan apyovoclhojo enlhitaoc apquilmolhama Judá, apquiltimesaycam apvisqui rey. 10 Am nic nat elanyacpoc profeta Natán, paj najan Benaia, paj najan singilpilhtetemo apquillhalhmaa David, paj najan apyalhing (apipma) Salomón.
11 Aptomjac nic nat Natán apcanya Betsabé, Salomón inquin: —¿Inlinga ya lhca amyaa aptomjaclha Adonías, Haguit ayitca? Aptimesacpec apanco apvisqui Adonías. Am alhta eyasamcoc apyap David apvisqui rey. 12 Seltimnascama lhiya, yavamlha cotnejic. Comyovalhcac sat lhiya, emyovacpoc sat najan ayitca Salomón. 13 Coyoclhojo lhiya apnaclha apvisqui David, cotne sat canic lhiya: Lhip visqui ingac, lhip alhta aplhanma mepqui apyeycajascaoc, etnejic sat apquitca Salomón apvisqui apjalhnancoc, apya'monquiscama lhip, elhic sat apvisqui aptajanem. ¿So actomja yi amyaa Adonías? Aplhenamap apvisqui apjalhnancoc — sat cotne canic lhiya. 14 Naysicsa acpamejitquiscama lhiya, oyoclhojoc sat coo lha apvisqui David, olhnasojoc sat sicpayvam — nic nat aptomjac profeta Natán.
15 Inmiyaclhec nic nat Betsabé apvisqui tingma pac. Invitac nic nat apvisqui apvanyam apanco. Intamilcasquic nic nat quilvana Abisag co Sunem.
16 Injalhec nic nat Betsabé napato apvisqui, acticlhicvocmo nalhpop payjaclha naat. Aptomjac nic nat apvisqui apcanya: —¿Soc amyaa yi? — nic nat aptomjac.
17 Incatingmavoc nic nat Betsabé: —Lhip visqui ingac, nanoc alhta seltimnascama lhip mepqui apyeycajascaoc, napato Dios Apyimtalhnamo. Coo sictamongvoyam Salomón etnejic sat apvisqui apya'monquiscama lhip, elhic sat apvisqui aptajanem. 18 Inlingalhquic amyaa apvisqui apjalhnancoc apvisay Adonías, paj elngac mocjam lhip. 19 Inticyovquic maa vayqui, najan vayqui ayitcoc, najan nipquesic aplhamoclhojo. Apquilanyacpec eltasomoc maa apquilmolhama visqui ingac najan sacerdote Abiatar najan Joab apvisqui singilpilhtetemo. Am lhac elanyacpoc Salomón lhip apquilancam. 20 Apquiljalhnec apyovoclhojo enlhitaoc Israel yavamlha etnejic lhip, ingyanic sat etnejic apya'monquiscama lhip. 21 Nasoc sat cotnejic niptamin lhip, ematong sat lhip apquitca Salomón, omatong sat coo lha — nic nat intomjac.
22 Naysicsa acpamejitquiscama ilhnic nat Betsabé apnaclha apvisqui, aptalhningvocta profeta Natán. 23 Innec nic nat altimnasa apvisqui. Aptalhnec nic nat apjalhec nic nat acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat.
24 Aptomjac nic nat Natán apcanya apvisqui: —Lhip visqui ingac, ¿naso ya Adonías aptomja apvisqui apya'monquiscama lhip? 25 Apcaneclhec lhac maa. Apticyovquic maa vayqui, najan vayqui ayitcoc, najan nipquesic aplhamoclhojo. Apquilanyacpec eltasomoc lhip visqui apquitquic, najan apquilviscaa singilpilhtetemo, najan sacerdote Abiatar. Apquiltovcamquic maa, apquilyinamquic maa, apquilpalhamam maa: ¡Innec ayaco apvisqui Adonías! — apquiltomjac maa. 26 Am ongvanyalhcac coo, paj ingyanyacpoc sacerdote Sadoc, paj najan Benaia, Joiada apquitca, paj najan Salomón, lhip apquitca. 27 Lhip visqui ingac. ¿Naso ya lhquip ayinyema apcanama? ¿Am ya eltimnasac lhip apquillhalhmaa elyasamcojo yavamlha cotnejic? ¿Soc sat etnejic apya'monquiscama lhip? — nic nat aptomjac Natán.
Apvisqui apjalhnancoc Salomón
28 Apcapajasquic nic nat apvisqui David colhic altimnasa Betsabé. Invoctac nic nat Betsabé apnaclha apvisqui.
29 Aptomjac nic nat apvisqui aplhanma napato Dios: —Nasoc sicpayvam napato Dios Apyimtalhnamo siclhanma mepqui sicyeycajascaoc. Dios aptomja semasma mataa naysicsa siclingaycamco acyimtalhnama. 30 Inlingac alhta lhiya siclhanma coo: Lhiya ayitca Salomón etnejic sat apvisqui seya'monquiscama coo — alhta actomjac coo. Eycaso ayinyema Dios Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac apvisqui David.
31 Injalhec nic nat Betsabé napato apvisqui, acticlhicvocmo nalhpop payjaclha naat, actomja ayanya: ¡Innec ayaco lhip visqui ajac David! — nic nat intomjac.
32 Apcapajasquic nic nat apvisqui David, colhic altimnasa sacerdote Sadoc, najan profeta Natán, najan Benaia, Joiada apquitca. Apquilvoctac nic nat apnaclha apvisqui.
33 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya: —Elansiclha sat apquilyimtalhnamo apquilviscaa. Elane sat ingyinamtic sictamongvoyam Salomón sictoscama yeyjaycoc. Elpeyvojo sat payjoc Gihón. 34 Colhic sat ayitsisquisa apyitsicsic ayinyema sacerdote Sadoc naan profeta Natán. Eltimesquisic sat Salomón etnejic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Elpayvas sat apquilpayvascama, elpalhamam sat maa: Innec ayaco visqui ingac Salomón — sat eltime. 35 Eltime sat apquillhalhmaa guardia apquiltamilquiscama. Elyantementa sat yoyam elhic apvisqui aptajanem seya'monquiscama coo. Coo sictimesquiscama apvisqui rey nipyesicsa enlhitaoc Israel najan nipyesicsa Judá — nic nat aptomjac apvisqui David.
36 Apcatingmavoc nic nat Benaia, Joiada apquitca: —Nasoc anco. Eycaso apmayjayoclha Dios napato lhip visqui ingac. 37 Epasmoc sat Dios apvisqui apjalhnancoc Salomón. Coyangvomoc sat apcanamaclha, am colhno alhta apcanamaclha visqui ingac David — nic nat aptomjac.
38 Apquilpasmec nic nat sacerdote Sadoc, najan profeta Natán, najan Benaia, Joiada apquitca najan guardia apquiltamilquiscama. Apquiltajancasquic nic nat apvisqui aptoscama yeyjaycoc. Apquinamtec nic nat Salomón, apquilpeyvoc nic nat payjoc Gihón. 39 Apliquic nic nat sacerdote Sadoc alhancoc asoc acmasis. Apcatsiscasquic nic nat apyitsicsic Salomón, etnejic apvisqui apjalhnancoc. Apquilpayvasquic nic nat apquilpayvascama, apquilpalhamamcaa: Innec ayaco apvisqui Salomón — nic nat apquiltomjac. 40 Apquilyiplaclhec nic nat apyovoclhojo enlhitaoc. Apquilpayvasquic nic nat yammamoc. Cayjec nic nat apquilpalhamaycam apquilitsovascama, malha acyovjeycam as nalhpop nic nat intomjac.
41 Apquilvatsamquic nic nat aptoycaoc Adonías najan apquilanyomap, apquillinga apquilnayveycam. Inlingalhquic nic nat apquilpayvascama trompeta nipquesic apquipetic.
Aptomjac nic nat Joab apquilanya: —¿Co laa ayinyema acnayvomalhca tingma apvanyam? — nic nat aptomjac.
42 Pilapcasquic nic nat apvitacpo Jonatán, sacerdote Abiatar apquitca. Aptomjac nic nat Adonías apcanya: —Itilh congne, enlhit mayayo nac lhip, jingiltimnacsic amyaa actamila — nic nat aptomjac.
43 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya Adonías: —Lhaja. Aptimesacpec lhac apvisqui rey Salomón, ayinyema David, aptomja visqui ingac. 44 Apquilanyacpec sacerdote Sadoc, najan profeta Natán, najan Benaia, Joiada apquitca, najan guardia apquiltamilquiscama, eltimjic apquillhalhmaa Salomón. Apquinamtec lhac apvisqui aptoscama yeyjaycoc. 45 Ayinyema alhta sacerdote Sadoc najan profeta Natán apquiltimesquiscama apvisqui rey, payjoc Gihón. Apquiltajavoc alhta naysicsa acpayjayclha apquilvalhoc, apquillinga quellhip apquilitsovascama. 46 Apnaclhec Salomón netin apvisqui aptajanem. 47 Apquilmiyaclhec maa David apquilasinancama, eltimjic apquilayo Salomón, elmalhnesquisic sat Dios, yoyam etnesquisic apyimtalhnamo apvisqui apjalhnancoc, am alhta elhno apyap David. Apjalhec alhta apyap David netin aptajanma, aptomja apcayo Dios Visqui ingac. 48 Aptomjac alhta David: Innec ayaco Dios Apvisqui apancaoc Israel, setasquisa apvisqui seya'monquiscama coo sicmolhama coo — alhta aptomjac David — nic nat aptomjac Jonatán.
49 Apquilpilhyinimquic nic nat apquillinga enlhit apquilanyomap. Apquiltamjaclhec nic nat apyovoclhojo. 50 Apcacac nic nat Adonías. Apmiyaclhec nic nat tingma apponquinomap epatjetic maa inquipetaoc altar acvatnamaclha.
51 Innec nic nat altimnasa amyaa Salomón: —Apnec Adonías payjoc acyitnamaclha altar ayinyema apcay lhip. Apquiltamjoc emyovacpoc napato lhip, yoyam mematneje — nic nat intomjac amyaa.
52 Apcatingmavoc nic nat Salomón: —Emyovacpoc sat, sicvita inlhojo aptemaclha aptamila. Ematong sat, acyitna inlhojo aptomjaclha acmasom — nic nat aptomjac.
53 Apcapajasquic nic nat Salomón, colhic altimnasa Adonías. Apmiyaclhec nic nat Adonías apnaclha Salomón, apjalhec nic nat napato apvisqui Salomón. Apcapajasquic nic nat Salomón, etajiclhac sat Adonías.