Mba'e rechapyrã ñandyry rehegua
1 Peteĩ kuña, maranduhára*f** rembirekore, oho Eliseo rendápe ha he'i chupe:
—Che ména omano ha nde reikuaa ha'e omomba'e hague Ñandejárape. Ko'ágã pe mba'e porukahare ou ha oguerahase hembiguairã mokõi che memby.
2 Eliseo oporandu chupe
—Mba'e piko ikatu ajapo nde rehe? Ere chéve mba'épa rereko nde rógape.
Ha'e he'i chupe:
—Ndarekói mba'eve, peteĩ ñandyry ryru mínte.
3 Upérõ Eliseo he'i chupe:
—Tereho eiporu nde róga jereregua kuéragui mba'e ryru heta porã. 4 Upéi eike nde rógape ne memby kuéra ndive, emboty pe okẽ, emyenyhẽ rehóvo ñandyrýpe opa umi mba'e ryru ha emboyke umi henyhẽva.
5 Pe kuña oho hógape ha oñemboty imemby kuéra ndive. Upérõ oñepyrũ omyenyhẽ ñandyrýpe umi mba'e ryru ha'e kuéra ombohasáva chupe. 6 Henyhẽmbáma ramo umi mba'e ryru, he'i peteĩva imembýpe:
—Embohasave chéve.
Imemby katu he'i chupe:
—Ndaipóri véima.
Upe vove pe ñandyry ndosyryvéi. 7 Upéi ha'e oho omombe'u pe maranduhárape, ha ha'e he'i chupe:
—Tereho eñemu pe ñandyry rehe ha hepykuépe emyengovia pe mba'e poruka harépe, ha pe hembývagui ikatúta reiko nde ha ne memby kuéra.
Eliseo ha pe kuña Sunem pegua
8 Peteĩ jey Eliseo ohasa Sunem rupi ha peteĩ kuña upepegua, ojeapóva mba'e ramo, he'i jey-jey chupe oho haguã okaru hendive. Ha ohasávo upérupi, Eliseo oho jepi hógape okaru. 9 Upérõ ha'e he'i iménape:
—Aikuaa ko kuimba'e oúva ñande rógape okaru haguã, peteĩ Tupã maranduhára*f** marangatuha. 10 Jajapóna ñande róga ári peteĩ koty chupe guarã. Ñamoĩta chupe hupa, imesa, apyka ha hesapeharã. Upéicha oguahẽ ramo ñande rógape ikatúta opyta upépe.
11 Peteĩ jey, oguahẽ ramo ikotýpe opyta haguã oke, 12 he'i hembiguáipe hérava Guehazí:
Ehenói pe kuñakarai Sunem guápe.
Pe tembiguái ohenói chupe, ha ha'e ou rire, Eliseo he'i hembiguáipe:
13 —Ere pe kuñakaraípe ipy'a porãite vaekue ñane ndive, mba'épa ikatu jajapo hese, oipotápa ñañe'ẽ hese karai mburuvicha guasúpe térã ñorãirõhára kuéra ruvichápe.
Ha'e he'i:
—Che aĩ porã ko'ápe che rehegua kuéra apytépe.
14 Eliseo he'i:
—Ha mba'éiko ikatu jajapo hese?
—Ndaikuaái, —he'i Guehazí—. Naimembýi, ha iména itujáma.
15 —Ehenói chupe, —he'i Eliseo.
Pe tembiguái ohenói ha ha'e opyta oñembo'y ikoty rokẽme. 16 Upérõ Eliseo he'i chupe:
—Pe áño oúvape guarã, ko'ã ára rupi rerekóta ne memby nde jyva ári.
Ha'e he'i chupe:
—Nde niko peteĩ karai marangatu, ani kena che mbotavy.
17 Ha Eliseo he'i haguéicha ha'e hye guasu ha pe áño ambuépe imemby. 18 Pe mitã okakuaa ha peteĩ jey osẽ ohechávo itúvape oĩva kóga mono'õhára ndive, 19 ha oñemoĩ osapukái chupe:
—Áina che akã! Che akã rasy eterei!
Upérõ itúva he'i peteĩ hembiguáipe:
—Eraha isy rendápe.
20 Pe tembiguái ogueraha chupe isy rendápe, ha ha'e omboguapy chupe hapy pa'ũme asaje pyte peve. Upérõ pe mitã omano. 21 Isy katu ohupi chupe maranduhára kotýpe, omoĩ hupa ári ha osẽ ombotývo pe okẽ. 22 Upéi ohenói iménape ha he'i chupe:
—Embou che rendápe peteĩ tembiguái che rymba vúrro reheve, taha maranduhára rendápe. Upéi aju jeýta.
Iména oporandu chupe:
23 —Mba'ére piko rehóta ko árape? Ndaha'éi niko jasy pyahu térã pytu'uha ára.
—Ani rejepy'apy, —he'i ha'e.
24 Ombyapeka hymba vúrro ha he'i hembiguáipe:
—Jaha katu! Aníke rehejátei opyta che rymba vúrro che ha'e peve ndéve.
25 Upéicha oho ha oguahẽ yvyty Carmélope, oĩháme maranduhára. Eliseo ohecha chupe mombyrýgui ha he'i hembiguái Guehazípe:
—Kuña karai Sunemgua hína. 26 Tereho huguãitĩvo ha eporandu mba'éichapa oiko ha'e, iména ha imemby.
Ha'e he'i pe tembiguáipe oiko porãnteha. 27 Upéi oguahẽ pe yvyty oĩháme Eliseo, ha oñañuã ipy. Guehazí oñemboja oipe'a haguã ha Eliseo he'i chupe:
—Eheja, ojepy'apy eterei hína, ha ko'ágã peve Ñandejára nde'íri chéve mba'épa ojehu chupe.
28 Upérõ ha'e he'i chupe:
—Karai, che piko ajerure ra'e ndéve che membyrã? Nda'éi piko ndéve ra'e ani haguã che mbotavy?
29 Upérõ Eliseo he'i Guehazípe:
—Eraha che yvyra jekoha ha tereko amoite. Rejotopáva ndive ani reñe'ẽ chupe, ha oĩrõ oñe'ẽva ndéve, ani ere chupe mba'eve. Upéi emoĩ pe yvyra jekoha mitã rova ári.
30 Pe mitã sy katu he'i Eliséope:
—Ñandejára rehe ha nde rehe voi ha'e ndéve nasẽ mo'ãiha ko'águi nde rehe'ỹ.
Upérõ Eliseo oho hendive.
31 Upe aja Guehazí oñemotenonde chugui kuéra ha omoĩ pe yvyra jekoha mitã rova ári, ha'e katu ndohechaukái oñeñanduha, upévare Guehazí ou jey Eliseo ruguãitĩvo ha he'i chupe:
—Pe mitã noñeñandúi.
32 Oikévo Eliseo pe ógape, pe mitã oĩ tupápe omano pyréma. 33 Upérõ oike, omboty okẽ ha oñembo'e Ñandejárape. Ha'e ha pe mitã año oĩ koty pýpe. 34 Upéi ojupi hupápe ha oñeno pe mitã ári, ombojávo ijuru, hesa ha ipo mokõive pe mitã mba'éva rehe ha ojejopývo hese. Pe mitã rete oñepyrũ oñembyaku. 35 Upérõ Eliseo opu'ã ha oguata águio pégotyo upe kotýre. Upéi ojupi jey hupápe ha ojejopy pe mitã retére. Upéicha háguinte pe mitã iñatĩa 7 jey ha ojesape'a. 36 Eliseo ohenói Guehazípe ha he'i chupe:
—Ehenói pe kuñakarai Sunem guápe.
Guehazí ohenói ha oguahẽvo Eliseo rendápe, ha'e he'i chupe:
—Kóina ápe ne memby.
37 Pe kuña oñemboja ha ojeity Eliseo pýre; upéi ohupi imemby ha osẽ pe kotýgui.
Mba'e rechapyrã tembi'u rehegua
38 Upe rire Eliseo oho jey Guilgálpe. Upérõ oiko ñembyahýi guasu upépe ha peteĩ jey maranduhára kuéra oguapy jave hína Eliseo jerére, ha'e he'i hembiguáipe: “Emoĩ nde ólla guasu tatápe, ha ejapo mbaipy maranduhára kuéra peguarã.”
39 Peteĩ ha'e kuérava osẽ ñúme ka'avo rekávo, ojuhu peteĩ máta ka'aguy, oipo'o hi'a ojoguáva andai ka'aguy ha omoĩ henyhẽ ijahojápe. Ou rire ombovo ha omoĩ ivore óllape, oikuaa'ỹre mba'épa. 40 Upéi oñerenohẽ maranduhára kuérape, ha oñepyrũ vove ho'u pe mbaipy osapukái joa:
—Maranduhára! Ko mbaipy oñepohano!
Ha ndo'uvéi hikuái. 41 Eliseo katu he'i:
—Peru chéve trígo ku'i.
Ha oitývo pe trígo ku'i óllape, he'i:
—Ko'ágã penohẽ chupe kuéra to'u.
Opavave ho'u ha ndaiporivéi pe óllape mba'eve ivaíva.
42 Upéi oguahẽ peteĩ kuimba'e Baal-Salisá pegua oguerúva Eliséope 20 mbujape seváda oñembojy ramóva tatakuápe, ha trígo ku'i pyahu ivosápe. Upérõ Eliseo he'i hembiguáipe:
—Eme'ẽ opavavépe to'u.
43 Hembiguái katu he'i chupe:
—Mba'éicha piko ame'ẽta kóva 100 tapichápe?
Ha Eliseo he'i:
—Eme'ẽ chupe kuéra to'u, Ñandejára he'ígui ho'úta ha hembypataha.
44 Pe tembiguái ome'ẽ chupe kuéra; ho'u hikuái ha hembypa, he'i haguéicha Ñandejára.
Aplhamasayclha aceite profeta
1 Innec nic nat lhama quilvana tampeyi, profeta ninga aptava ilhnic nat.
Intomjac nic nat ayanya profeta Eliseo: —Apquitsepquic alhta etava. Apyasamcoc lhip aptemaclha etava ninga apcayo mataa Dios Visqui ingac. Yitnec alhta nincoo ningmaycaoc nasa enlhit acma apquilnatam. Apquiltamjoc alhta as enlhit enaliclha apcanit eyitquic, eltimesam sat malha apquilmomap acyanmongam ningmaycaoc nasa siclhoc alhta — nic nat intomjac.
2 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —¿Evanqui ya otingyasquisic lhama asoc? ¿Soc lha asoc acyitna lhiya tingma ac? — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Paj coo lhama asoc congne tingma ajac, acvamlha aceite ayitcoc — nic nat intomjac.
3 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Cotingya siclho naysicsa anaymacoc alhanaoc mepqui avalhoc. ¡Cosavojo sat colyamong siclho alhanaoc mepqui avalhoc! 4 Cotilh sat congne tingma ac lhiya najan ayitquic. Colanojo sat aceite moclhama alhanaoc, colninquin sat nicja, actomja inlhojo mataa aclaneyo — nic nat aptomjac.
5 Impayvasquic nic nat tampeyi apnaclha profeta. Intalhnec nic nat tingma ac najan apcanit ayitquic, incapeclhec nic nat atong. Inyatmec nic nat aceite acvaycmo acsovjomo.
6 Inlanoc nic nat acyovoclhojo alhanaoc, actomja ayanya ayitca: —Moc alhancoc mocjam — nic nat intomjac.
Apcatingmavoc nic nat ayitca: —Paj mocjam — nic nat aptomjac.
Am nic nat colhamiclhac mocjam aceite. 7 Inquiltimnasquiclhec nic nat tampeyi profeta.
Apcatingmavoc nic nat profeta: —Colhing maa, coyinyov sat aceite acyanmongam solyayem, yoyam cajic sat acmaycaoc nasa lhiya. Mepqui acsovjomo sat cotnejic, colhojoc sat allanay actom lhiya najan aptoycaoc ayitquic — nic nat aptomjac profeta.
Profeta Eliseo natingma Sunem
8 Apvoclhec nic nat profeta Eliseo tingma Sunem. Innec nic nat maa quilvana acma alnatam. Inquilinlhanacmec nic nat etasomoc profeta tingma ac. Moclhama apvactama ilhnic nat Eliseo, apcanyacpo mataa etasomoc maa.
9 Intomjac nic nat quilvana ayanya atava: —Quip ilanojo. Apvoctac mataa as maycaa. Ayinayc coo apvisay profeta mayayo Dios aplingascama. 10 Pac ongillana aplhancoc netin tingma ingac. Ompiquinic sat apyitnamaclha netin, lhama mesa najan nintajanma najan calevascama congne maa. Elhic sat mataa aplhancoc, apvactamo inlhojo maycaa.
11 Nalhit acnim nic nat apvactamo mocjam yoyam etyinic.
12 Aptomjac nic nat profeta apcanya apquilancam Giezi: —Ingyane sat comyantac quilvana sunamita — nic nat aptomjac. Apquiltimnasquiclhec nic nat. Invoctac nic nat quilvana apnaclha profeta.
Aptomjac nic nat profeta apcanya apquilancam: 13 —Itne sat lhip ingyanic quilvana: Intasi nac lhiya, ayinyema singimlayquiclho mataa. Ingvanquic lhaja ontingyasquisic asoc, ongilmalhnesquisic napato apvisqui rey, tasic najan napato apvisqui singilpilhtetemo — nic nat aptomjac Eliseo.
—Intasic mataa sicma nipyesicsa enaymacoc — nic nat intomjac ayatingmavo.
14 —¿Soc asoc lha yoyam ontingyasquisic? — nic nat aptomjac Eliseo.
—Lhaja. Paj ayitquic as quilvana, apvanacmec atava — nic nat aptomjac Giezi.
15 —Ingyane sat comyantac quilvana — nic nat aptomjac Eliseo.
Innec nic nat altimnasquiclho. Incanvocmec nic nat tingma apatong.
16 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Cotac sat ayitca moc año — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Lhip visqui ajac, copvanquejec lhip jeyinimsic coo. Dios apquilancam nac lhip — nic nat intomjac quilvana.
17 Pilapcasquic nic nat quilvana actomjayclho inlovso. Intimcasquic nic nat ayitca moc año. 18 Apvanamyic nic nat apquitcoc. Nalhit acnim nic nat appecjam etyaningvomjo apyap, apyatemenma acyilhna amyip, najan apquiltamjaycamó lhama.
19 Pilapcasquic nic nat apquilpalhamamcaaa apquitcoc: —¡Aya! ¡Asqueje! Asquejec epatic coo — ilhnic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat apyap apcanya apquilancam: —Ingyayin sat acnaclha inquin — nic nat aptomjac.
20 Apcaynec nic nat acnaclha inquin. Innesquic nic nat ayinlhaclha actamilquisa acvaycmo ingyitsicso acnim. Apquitsepquic nic nat ayitca. 21 Incaynec nic nat apquitsepma, actalhningvocmo profeta aplhancoc. Inyinyovquic nic nat apyitnamaclha netin, actepa mocjam. Incapeclhec nic nat atong quilvana.
22 Intomjac nic nat quilvana ayanya atava: —Jetingyasquis lhama apquilancam, yoyam eyantementa sinamtem yamelyeyjaycoc. Omyaclhac sat apnaclha profeta. Ovotac sat mocjam — nic nat intomjac quilvana.
23 ¿So actomja yi acpecjescama acnim nac jay? Jave piltin apjalhnancoc, jave acnim ninnayclha — ilhnic nat aptomjac atava.
—Itne pac lha — nic nat intomjac ayatingmavo. (Tasi, nomyov nasa — nic nat intomjac.)
24 Inquiltajancasquic nic nat anamtem, actomja ayanya apquilancam: —¡Noc, ipecjicsojo sinamtem! Ilinlhanmojo appecjescama ningilvoycamlha sat — nic nat intomjac.
25 Invocmec nic nat quilvana profeta tingma pac, payjoc inquilhe Carmelo. Pilapcasquic nic nat Eliseo, apvita ayilhyacmo quilvana.
Aptomjac nic nat Giezi: —Quip ilanojo, inquilhyacme quilvana sunamita (co Sunem). 26 ¡Ingyimpojo emoc tacja! Iyasamcojo acyitna inlhojo amyaa, aplhenacpo atava, aplhenacpo ayitca — nic nat aptomjac Eliseo.
Aplhinquic nic nat apquilancam, aplinga inyicje: —Mepqui amyaa — nic nat intomjac. 27 Inyocmec nic nat apnaclha Eliseo, acpatjeta apmancoc. Apmiyovquic nic nat Giezi eyinyovsic quilvana.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Nomyov nasa lhip, avanjec aclingaycamco avalhoc as quilvana. Am jeltimnasac mocjam Dios ayinyemayaclha amyaa — nic nat aptomjac Eliseo.
28 Intomjac nic nat quilvana ayanya: —Visqui ingac. Jave coo siyanama alhta jetingyasquisic sictamongvoyam. Siclhanma alhta: Nojeyinimquis nasa — alhta actomjac coo.
29 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya Giezi: —¡Ipenacsojo! ¡Ilic sat yamit ajanco, iyas maa! Aptajanyac sat ancoc enlhit, nopayvas nasa. Appayvasquic sat ancoc poc, nongyatingmojo nasa. Ipquin sat yamit ajanco napaat apquitcoc apquitsepma — nic nat aptomjac Eliseo.
30 Intomjac nic nat quilvana ayanya Eliseo: —Copvanquejec jeyapajacsic lhip, siclhanma napato Dios najan napato lhip — nic nat intomjac quilvana.
Aplhalhma ilhnic nat Eliseo. 31 Apvoyam apmamyi ilhnic nat Giezi. Appiquinquic nic nat yamit napaat apquitcoc apquitsepma. Am nic nat elhaticjac.
Apquilamyilhamquic nic nat Giezi, aptomjac apcanya profeta: —Paj elhaticjac apquitcoc — nic nat aptomjac Giezi.
32 Aptalhningvocmec nic nat aplhancoc Eliseo, apvita apyitnama apquitcoc apquitsepma. 33 Aptalhnec nic nat congne, apcapayclho atong, apquilmalhna Dios. Mepqui apquillhalhma ilhnic nat congne. 34 Aptajanquic nic nat apyitnaclha apquitcoc profeta. Apyipitcasquic nic nat profeta apatong payjoc apquitcoc apatong, profeta apataoc payjoc apquitcoc apataoc, profeta apmeoc payjoc apquitcoc apmeoc, profeta apyovoclhojo appatjetamco apquitcoc apyovoclhojo. Yamacmalhquem nic nat actomjayclho apyimpejic apquitcoc. 35 Aptiyasam nic nat siclho Eliseo congne aplhancoc. Aptajanquic nic nat mocjam profeta, appatjetamco apquitcoc apyovoclhojo. Apcatjac nic nat apquitcoc acvaycmo siete. Inquilmayjac nic nat apataoc. 36 Apcanyacpec nic nat Giezi.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Ingyane sat covota quilvana sunamita — nic nat aptomjac Eliseo. Apquevam nic nat Giezi.
Invoctac nic nat quilvana sunamita apnaclha Eliseo, aptomja apcanya: —¡Cayin sat ayitca! — nic nat aptomjac.
37 Injalhec nic nat quilvana napato Eliseo. Incaynec nic nat ayitca actepa aplhancoc.
Nintom mocjetic
38 Aptajavoc nic nat profeta Eliseo tingma Gilgal. Mayic ataoc nic nat nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Apnam nic nat profetas apnaclha profeta Eliseo. Aptomjac nic nat Eliseo apcanya apquilancam: —Ipquin sat talha vaynca apyivey, ingyajan sat nintom, eltasomoc sat enaymacoc profetas — nic nat aptomjac.
39 Apmiyaclhec nic nat amyip lhama aplhalhma. Apvitac nic nat ayimjaclha panatem. Apvitac nic nat netin pejin apyilhna caya apquitcoc. Appilhquitquic nic nat apcalomap apsaclho apyitnaclha vaynca apyivey. Appalhacasquic nic nat maa, cotnejic sat nintom alpalhquemalhca. 40 Apyacvesquic nic nat nintom mocjetic, eltovamcoc profetas.
Pilapcasquic nic nat apquilpalhamamcaa: —¡Asqueje! ¡Malha veneno intomjac singajem! Quip ilanojo — nic nat apquiltomjac. Am nic nat eltavac mocjam nintom.
41 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Jelsantimquis sat harina motajap — nic nat aptomjac.
Appalhacasquic nic nat harina apquitcoc apvalhoc vaynca, aptomja apcanya: — ¡Ilyacves sat nintom actamila, yoyam eltovamcoc enaymacoc! — nic nat aptomjac.
Aptovcamquic nic nat apnaymacoc, nintom acmasom actomjayclho ilhnic nat acmasis.
42 Apvaac nic nat lhama enlhit apnaclha Eliseo apquinyema tingma Baal-salisa. Apsantac nic nat veinte nilpayescama najan trigo apactic.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya apquilancam: —Imlasic sat nintom nipyesicsa enaymacoc, yoyam eltovamcoc — nic nat aptomjac.
43 Apcatingmavoc nic nat apquilancam: —¡Am colhno! ¡Apnam cien apnaymacoc! — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Eliseo: —Imlasic siclho yoyam eltovamcoc. Nic lhac Visqui ingac, monsovejec sat nintom — lhac aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
44 Apmilasquic nic nat apquilancam, apquiltovcamquic nic nat apyovoclhojo. Am nic nat elsovjac aptoycaoc, acno aplhanma siclho Visqui ingac.
