Jesús ha ñembo'e
(Mt 6.9-15Mt 7.7-11)
1 Peteĩ jey Jesús oñembo'e hína peteĩ hendápe. Oñembo'epávo, hemimbo'e peteĩ he'i chupe:
--Ore Jára, ore mbo'ena roñembo'e haguã, Juan ombo'e haguéicha hemimbo'e kuérape.
2 Jesús he'i chupe kuéra:
--Peñembo'évo, peje:

Che Ru
toñemomba'e nde réra marangatu.
Eju ore sãmbyhy,
3 Ko'ẽ ko'ẽrekena
eme'ẽ oréve ore rembi'urã.
4 Eheja rei oréve
ore angaipa,
ore roheja reiháicha
opavave ore rehe
ojapo vai vaekuépe.
Aníkena rehejátei
rojepy'a ra'ã!

5 Jesús avei he'i:
--Peteĩva peẽ gua'u ra'e oguereko peteĩ iñirũ, pyhare pyte ohóva hógape ha he'i chupe: ‘Che irũ: eiporuka chéve mbohapy mbujape, 6 peteĩ che irũ niko péina oguahẽ mombyrýgui che rógape, ha ndarekói mba'eve ame'ẽ vaerã chupe. 7 Añetehápe niko ha'e pe kotypy guive nde'i mo'ãi chupe: ‘Ani che myangekói, che rokẽ oñemboty, ha che ra'y kuéra ha che roñeno hína. Ndaikatúi apu'ã ame'ẽvo ndéve mba'eve.’ 8 Ha'e peẽme, nopu'ãi ramo jepe omba'e me'ẽvo chupe, iñirũ haguére, ome'ẽne chupe opa mba'e oikotevẽva anive haguã omyangekói chupe. 9 Upévare che ha'e peẽme: “Pejerure, ha Tupã ome'ẽta peẽme. Peheka ha ha'e ojuhukáta peẽme. Pembota Tupã rokẽ ha ha'e oipe'áta peẽme.” 10 Ojerurévape niko oñeme'ẽ, ohekáva katu ojuhu, ha pe okẽ ombotávape ojepe'a.
11 Máva peẽva piko, pende ra'y ojerure ramo peẽme pira, peme'ẽta chupe mbói? 12 Térã ñandu kavaju ojerure ramo chupe ryguasu rupi'a? 13 Peẽ, pene rembiapo vaíva Tupã renondépe, peme'ẽ kuaa ramo iporãva pende ra'y kuérape, ko'yteve pende Ru yvágape oĩva ome'ẽta Espíritu Santo umi chupe ojerurévape.
Mba'e vai Jesús rehe oje'éva
(Mt 12.22-30Mc 3.20-27)
14 Jesús omosẽ hína peteĩ karia'ýgui pe mba'epochy omoñe'ẽngu vaekue chupe. Ha pe mba'epochy osẽvo, upe iñe'ẽngúva oñepyrũ oñe'ẽ. Opavave ohecha ramo joa upéva. 15 Oime jepe he'íva: “Beelzebú, Aña nguéra ruvicha voi niko hína pe ohejáva chupe omosẽ umi mba'epochy kuérape.”
16 Ha oime avei umi, omoñuhãvo chupe, ojeruréva Jesúspe ojapo haguã mba'e hechapyrãva ohechauka haguã Tupã oĩha hendive. 17 Ha'e katu, oikuaáva hína mba'épa oguereko hikuái iñakãme, he'i chupe kuéra:
--Peteĩ tetã oñemboja'opa ramo ha opu'ãmba ramo oñoakãre, oñehundi. Ha opa hóga kuéra ho'apa ojo'ári. 18 Péicha avei Sataná voi opu'ã ramo ijehe, mba'éicha piko imbarete tapiáta? Kóicha ha'e, peẽ pejégui che amosẽha mba'epochy kuérape, Beelzebú pokatu rupi. 19 Péicharõ añete, máva piko ome'ẽ pene remimbo'e kuérape pokatu omosẽ haguã chupe kuéra? Pene remimbo'e kuéra ojapóva rupi voi, ojehecha peẽ pejavyha. 20 Che amosẽ ramo mba'epochy kuérape Tupã po rupi, upéva he'ise Tupã sãmbyhy oguahẽmaha peẽme.
21 “Peteĩ kuimba'e mbarete ikyse porã ramo ha oñangareko hógare, umi mba'e oñongatúva ipype oĩ porã. 22 Ha ou ramo ambue imbaretevéva chugui ha ipu'aka hese katu, oipe'a chugui pe kyse ojerovia hague, ha opa oguerekóva, ha ojapo umívagui ojaposéva.
23 Upe che ndive oĩ'ỹva, oñemoĩ che rehe. Ha upe che ndive omono'õ'ỹva, omosarambi.”
Mba'epochy ou jeýva
(Mt 12.43-45)
24 “Peteĩ mba'epochy osẽ ramo oimeraẽvagui, oho oiko umi oky'ỹha rupi ohekávo pytu'u. Ha ndojuhúi ramo he'i: ‘Aha jeýta che rógape, mamo asẽ haguégui.” 25 Ha ou jeývo, ojuhu pe osẽ hague ojetypei ha ipotĩ porãha. 26 Upéi, oho ha ogueru ambue 7 mba'epochy, heko añavéva chugui, oike hikuái ipype, ha oiko upépe. Ha péicha, pe yvypóra rekove opyta vaive iñepyrũmbýgui.
Pe añetehápe iporãva
27 Jesús oñe'ẽ aja hína ko'ã mba'ére, umi oĩva apytégui peteĩ kuña osapukái:
--Ovy'aiténepa pe kuña nde reru vaekue ko yvy ári ha ne mokambu vaekue!
28 Ha'e katu he'i:
--Ovy'aiténe uvei umi ohendúva Ñandejára Ñe'ẽ ha ojapo pe ha'e he'íva!
Oime ojeruréva mba'e hechapyrãva
(Mt 12.38-42Mc 8.12)
29 Heta hetave ohóvo Jesús rehe oñembojáva, ha ha'e oñepyrũ he'i chupe kuéra: “Tekove ahẽ ko'agãguánte ojerure ohecha haguã mba'e hechapyrãva. Ndojehechauka mo'ãi peẽme mba'eveichagua mba'e hechapyrãva. Tupã ohechaukáta peẽme maranduhára Jonás rehe ojapo haguéicha. 30 Pe Jonáspe ojehechauka vaekue niko Nínivepe guarã mba'e hechapyrãva vaekue. Upéicha avei che, yvypóraicha aju vaekue, mba'e hechapyrãva hína opavavépe guarã. 31 Ñembojovakeha árape, oĩmarõ Tupã renondépe yvypóra ko'agãgua, pe mburuvicha guasu kuñáva tetã Sebá pegua, opu'ã vaerã avei mbojovakeha árape, ha pene moĩ vaíta Tupã renondépe pene rembiapo vai haguére. Ha'e niko mombyry mombyryvégui oho vaekue ohendu haguã Salomón ñe'ẽ arandu. Ha che ha'e peẽme, peteĩ mba'e guasuvéva Salomóngui oĩ hína ko'ápe ko'ágã. 32 Umi Ninivegua avei opu'ã vaerã pe ñembojovakeha árape, ojepyguarávo yvypóra rekovekue ko'ágã guápe, pene moĩ vai haguã. Ninivegua niko ojere vaekue Tupã gotyo ohendúvo Jonás marandu, ha pe ko'ápe oĩva hína mba'e guasuve Jonásgui.”
Ñande resa niko ñande rete resapeha
(Mt 5.15Mt 6.22-23)
33 “Avave nomyendýi peteĩ mba'e rendy ha omoĩ ojehecha'ỹ haguãme térã peteĩ mbayru guýpe. Yvate uvei oñemoĩ ojehesape haguã umi oikéva. 34 Nde resa niko hína pe nde rekove omyesakãva. Nde resa hesãi ramo, omyesakãta nde rekove. Nahesãi ramo katu, nde rekove oĩta pytũmbýpe. 35 Eñangarekóke ani pe tesapeha oĩva nde pypégui oiko pytũ. 36 Nde rete ojehesapepárõ ha ndaipórirõ pype pytũ, opa mba'e rehecha sakã porãne, tesapeha nde resapérõ guáicha.”
Jesús ohova api fariséo ha Moisés rembiapoukapy mbo'ehápe
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 20.45-47)
37 Jesús oñe'ẽmbávo, peteĩ fariséo he'i chupe oho haguã okaru hógape. Jesús oho ha oike oguapy mesápe. 38 Upe fariséo ohecha ramo Jesús ndojepohéiriha okaru mboyve. 39 Jesús katu he'i chupe:
--Peẽ fariséo pemopotĩ ijape guio rei pe jay'uha ha pe ña'ẽmbe, ha pende ryepýpe pene renyhẽ opa pe monda vaekuégui ha pene ñaña porégui. 40 Pende výro. Ndapeikuaái piko pe ojapo vaekue ijapere, ojapo hague avei hyepyre? 41 Peme'ẽ pene tupãmba'e pende py'aite guive, ha upéicharõ opa mba'e ipotĩta.
42 “Pejererekóke peẽ fariséo, pemboykéva 10gui peteĩ pene pohã ñana ha opa mba'e peñotỹ vaekégui, ha ndapehecha kuaái teko jojáva ha mborayhu Tupãme guarã. Kóva hína pejapo vaerãva, pembotapykue'ỹre umi ambue.
43 Pejererekóke peẽ fariséo, peguapyséva umi iporãvehápe judío kuéra tupaópe, ha peipotáva opavave pene momaitei pene mbojeroviávo, mamo peikoha rupi.
44 Pejererekóke peẽ, pejoguáva umi tyvy ojekuaa'ỹvape, opavave opyrũva oikuaa'ỹre.”
45 He'i chupe upépe peteĩva umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha apytégui:
--Mbo'ehára, erévo upéva, ore mbopochy oréve avei.
46 Ha Jesús he'i chupe:
--Pejererekóke peẽ ave, Moisés rembiapoukapy mbo'eha, pehupíva ambue ati'y ári mba'e pohýi avave ikatu'ỹva ogueropu'aka, ha peẽ peteĩ pene kuãme jepe ndapepokoséi hese.
47 “Pejererekóke peẽ, pemopu'ãva ityvyrã umi maranduhárape, pende ru kuéra ypykue ojuka vaekuépe. 48 Péichape peẽ peikuaauka hína peimeha umi pende ru ypy kuerakue ojapo vaekue ndive. Ha'e kuéra ojuka vaekue umi maranduhárape, ha peẽ pejapo ityvyrã.”
49 Upévare, arandu guasuetépe he'i vaekue Tupã: ‘Amondóta peẽme maranduhára ha apóstol, ha oiméta pejukáva ha ambue peikóva pemuña.’ 50 Umi yvypóra ko'ágã guápe, Tupã ojeruréta hepykue umi maranduhára ruguýre, oñeñohẽ vaekue oúvo ojejapo ñepyrũ guive ko yvy. 51 Abel ruguy guive, Zacarías ruguy peve, ojejuka vaekue pe altar ha Tupã koty pa'ũme. Aipórõ ha'e peẽme, Tupã ojeruretaha hekove kuéra repykuére opavave ko'ágã oikóvagui.
52 “Pejererekóke peẽ, Moisés rembiapoukapy mbo'eha, perekóva pende pópe peikuaa haguã Tupã, ha peẽ voi ndapeikuaái ha ndapehejái avavépe oikuaa chupe.”
53 Jesús osẽvo upégui, umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha ha umi fariséo ipochyeterei ha oñepyrũ oñatõi chupe porandúpe. 54 Omoñuhãse chupe oity haguã chupe iñe'ẽngue rupi voi.
Jesús enseña a orar
(Mt 6.9-15Mt 7.7-11)
1 Un día, Jesús fue a cierto lugar para orar. Cuando terminó, uno de sus discípulos se acercó y le pidió:

—Señor, enséñanos a orar, así como Juan el Bautista enseñó a sus seguidores.

2 Jesús les dijo:

—Cuando ustedes oren, digan:

“Padre, que todos reconozcan
que tú eres el verdadero Dios.

”Ven y sé nuestro único rey.

3 ”Danos la comida
que hoy necesitamos.

4 ”Perdona nuestros pecados,
como también nosotros perdonamos
a todos los que nos hacen mal.

”Y cuando vengan las pruebas,
no permitas que ellas
nos aparten de ti.”

5 También les dijo:

«Supongamos que, a medianoche, uno de ustedes va a la casa de un amigo y le dice: “Vecino, préstame por favor tres panes. 6 Un amigo mío, que está de viaje, ha llegado y va a quedarse en mi casa; ¡no tengo nada para darle de comer!” 7 Supongamos también que el vecino le responda así: “¡No me molestes! La puerta ya está cerrada con llave, y mi familia y yo estamos acostados. No puedo levantarme a darte los panes.” 8 Si el otro siguiera insistiendo, de seguro el vecino le daría lo que necesitara, no tanto porque aquel fuera su amigo, sino para no ser avergonzado ante el pueblo.
9 »Por eso les digo esto: pidan a Dios y él les dará, hablen con Dios y encontrarán lo que buscan, llámenlo y él los atenderá. 10 Porque el que confía en Dios recibe lo que pide, encuentra lo que busca y, si llama, es atendido.
11 »¿Alguno de ustedes le daría a su hijo una serpiente si él le pidiera un pescado? 12 ¿O le daría un escorpión si le pidiera un huevo? 13 Si ustedes, que son malos, saben dar cosas buenas a sus hijos, con mayor razón Dios, su Padre que está en el cielo, dará el Espíritu Santo a quienes se lo pidan.»
Jesús y el jefe de los demonios
(Mt 12.22-30Mc 3.20-27)
14 Jesús expulsó a un demonio que había dejado mudo a un hombre. Cuando el demonio salió, el hombre empezó a hablar.
La gente estaba asombrada por lo que hizo Jesús, 15 pero algunas personas dijeron: «Jesús libera de los demonios a la gente porque Beelzebú, el jefe de los demonios, le da poder para hacerlo.»
16 Otros querían ponerle una trampa a Jesús. Por eso le pidieron un milagro que demostrara que había sido enviado por Dios. 17 Jesús se dio cuenta de lo que pensaban y les dijo:

«Si los habitantes de un país se pelean entre ellos, el país se destruirá. Si los miembros de una familia se pelean entre sí, la familia también se destruirá. 18 Y si Satanás lucha contra sí mismo, destruirá su propio reino. Ustedes dicen que yo expulso a los demonios por el poder de Satanás. 19 Si eso fuera verdad, entonces ¿quién les da poder a los discípulos de ustedes para echar fuera demonios? Si ustedes me responden que Dios les da ese poder, eso demuestra que están equivocados. 20 Y si yo echo fuera a los demonios con el poder de Dios, eso demuestra que el reino de Dios ya está aquí.
21 »Es muy difícil robar en la casa de un hombre fuerte y bien armado. 22 Pero si un hombre más fuerte que él lo vence, le quitará las armas, le robará todo y lo repartirá entre sus amigos.
23 »Si ustedes no están de acuerdo con lo que hago, entonces están contra mí. Si no me ayudan a traer a otros para que me sigan, es como si los estuvieran ahuyentando.
El espíritu malo que regresa
(Mt 12.43-45)
24 »Cuando un espíritu malo sale de una persona, viaja por el desierto buscando dónde descansar. Al no encontrar ningún lugar, dice: “Mejor regresaré a mi antigua casa, y me meteré de nuevo en ella.” 25 Cuando regresa, la encuentra limpia y ordenada. 26 Entonces va y busca a otros siete espíritus peores que él, y todos se meten dentro de aquella persona y se quedan a vivir allí. ¡Y esa pobre persona termina peor que cuando solo tenía un espíritu malo!»
¿Para quién es la bendición?
27 Mientras Jesús hablaba, llegó una mujer y le gritó:

—¡Dichosa la mujer que te dio a luz y te amamantó!

28 Pero Jesús le respondió:

—¡Dichosa más bien la gente que escucha el mensaje de Dios, y lo obedece!
Una señal milagrosa
(Mt 12.38-42Mc 8.12)
29 Mucha gente se acercó para escuchar a Jesús. Entonces él les dijo:

«Ustedes me piden como prueba una señal, pero son malos y no confían en Dios. La única prueba que les daré será lo que le pasó a Jonás. 30 Así como él fue señal para los habitantes de la ciudad de Nínive, así yo, el Hijo del hombre, seré una señal para la gente de este tiempo.
31 »La reina del Sur se levantará en el día del juicio, y hablará contra ustedes para que Dios los castigue. Ella vino desde muy lejos para escuchar las sabias enseñanzas del rey Salomón, ¡y ustedes no quieren escuchar mis enseñanzas, aunque soy más importante que Salomón!
32 »En el juicio final, la gente de la ciudad de Nínive también se levantará, y hablará contra ustedes. Porque esa gente sí cambió de vida cuando oyó el mensaje que le anunció Jonás. ¡Pero ustedes oyen mi mensaje y no cambian, a pesar de que soy más importante que él!»
La luz del cuerpo
(Mt 5.15Mt 6.22-23)
Jesús también les dijo:

33 «Nadie enciende una lámpara para esconderla, o para ponerla debajo de un cajón. Todo lo contrario: se pone en un lugar alto, para que alumbre a todos los que entran en la casa. 34 Los ojos de una persona son como una lámpara que alumbra su cuerpo. Por eso, si miran con ojos sinceros y amables, la luz entrará en su vida. Pero si sus ojos son envidiosos y orgullosos, vivirán en completa oscuridad. 35 Así que, tengan cuidado, no dejen que se apague la luz de su vida. 36 Si todo su cuerpo está iluminado, y no hay en él ninguna parte oscura, entonces la vida de ustedes alumbrará en todos lados, como cuando una lámpara los ilumina con su luz.»
¡Qué mal les va a ir!
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 20.45-47)
37 Cuando Jesús terminó de hablar, un fariseo lo invitó a comer en su casa. Jesús fue y se sentó a la mesa. 38 El fariseo se sorprendió mucho al ver que Jesús no se había lavado las manos antes de comer. 39 Pero Jesús le dijo:

—Ustedes los fariseos se lavan por fuera, pero por dentro son malos, no ayudan a nadie y roban a la gente. 40 ¡Tontos! Dios hizo las cosas de afuera y también las de adentro. 41 La mejor forma de estar completamente limpios es compartir lo que uno tiene con los pobres.
42 »¡Qué mal les va a ir! Ustedes se preocupan por dar a Dios, como ofrenda, la décima parte de las legumbres, de la menta y de la ruda que cosechan en sus terrenos. Pero no lo aman ni son justos con los demás. Deben dar a Dios la décima parte de todo, pero sin dejar de amarlo y sin dejar de ser justos.
43 »¡Qué mal les va a ir a ustedes, los fariseos! Cuando van a la sinagoga, les encanta que los traten como si fueran las personas más importantes. Les gusta que en el mercado la gente los salude con gran respeto.
44 »¡Qué mal les va a ir! Porque ustedes son como tumbas ocultas, que la gente pisa sin saberlo.

45 Entonces, un maestro de la Ley le dijo a Jesús:

—Maestro, todo esto que dices contra los fariseos, nos ofende también a nosotros.

46 Jesús le dijo:

—¡Qué mal les va a ir a ustedes también! Porque imponen mandamientos muy difíciles de cumplir, pero no hacen ni el más mínimo esfuerzo por cumplirlos.
47 »¡Qué mal les va a ir a ustedes, que construyen monumentos para recordar a los profetas que sus mismos antepasados mataron! 48 Así ustedes están aprobando lo que hicieron sus antepasados: ellos mataron a los profetas, y ustedes construyen sus monumentos.
49 »Por eso Dios ha dicho sabiamente acerca de ustedes: “Yo les enviaré profetas y apóstoles, pero ustedes matarán a algunos de ellos, y a otros los perseguirán por todas las ciudades.” 50 Así que ustedes se han hecho culpables de la muerte de todos los profetas del mundo, 51 comenzando por la muerte de Abel y terminando por la muerte del profeta Zacarías, a quien mataron entre el templo y el altar de los sacrificios. Les aseguro que todos ustedes serán castigados por esto.
52 »¡Qué mal les va a ir a ustedes, los maestros de la Ley! Porque saben muy bien lo que significa conocer a Dios, pero no hacen nada por conocerlo, ni dejan que otros lo conozcan.»

53 Cuando Jesús salió de esa casa, los maestros de la Ley y los fariseos comenzaron a seguirlo, y a hacerle muchas preguntas, 54 aunque en realidad le estaban poniendo una trampa, para ver si decía algo malo y así poder atraparlo.