1 Mondaha ojejuhúva omonda aja, ojekutu ramo ha omano, ikutuha rehe ndojái jeporojuka. 2 Upéva oiko ramo arakue katu, imano tojerereko jeporojuka ramo.
Upe omondáva tohepy me'ẽ upe omonda vaekuére. Ndoguerekói ramo mba'eve, toñeme'ẽ ha'e voi tembiguái ramo ha hepykuépe tojehepy me'ẽ imondakuére.
3 Upe mymba oñemonda vaekue ojejuhu ramo ipópe hekove, taha'e guéi, vúrro térã ovecha, mondaha tohepy me'ẽ jo'a umívare.
Mba'e oñemyengovia vaerã
4 Upe opoíva hymbágui okaru haguã hapicha kogaty térã iparraltýpe tomyengovia kokue járape ome'ẽvo chupe iporãnguete ikokue térã iparraltýpe guare.
5 Ohapýva ikokue ha upe tata ovávo ohapy hapicha trígo ñemono'õ pyre, térã upe oĩmava oñemono'õ haguãicha, térã opa upe kogaty, tomyengovia kokue járape opa mba'e tata ohundi vaekuére.
6 Oñongatúva hapichápe ipláta térã imba'e repy ha oñemonda ramo chugui, mondaha ojejuhu ramo tomyengovia jo'a imondakuére. 7 Ndojejuhúi ramo mondaha, tojeho Tupã rendápe ojekuaa haguã upe mba'e ñongatuha nomondái hague hapicha pláta térã imba'e repy.
8 Oguerekóva guéi, vúrro, ovecha, ao térã oimeraẽ mba'e okañy vaekue ha oĩ he'íva: “upéva che mba'e”, tojeho Tupã rendápe ha ha'e he'íva rehe omonda hague, upéva tomyengovia jo'a hapichápe imondakuére.
9 Ome'ẽva hapichápe hymba vúrro, hymba guéi, ijovecha térã oimeraẽ hymba oñangareko haguã hese ha ko'ãva omano térã ojehachea hese térã oñemonda, avave ohecha'ỹre, 10 herekohare tome'ẽ iñe'ẽ Tupã rérape mymba járape, ha'e ndopokói hague hymbáre. Mymba jára toguerovia iñe'ẽ ha herekohare natekotevẽi ohepyme'ẽ mba'eve. 11 Mymba oñemonda ramo chugui hesa renondépe katu tohepyme'ẽ hese ijárape. 12 Oime ramo tymba ñarõ ojuka ra'e chugui hapicha rymba oiporu vaekue, togueru hembyre ohechauka haguã ha ani ohepyme'ẽ hese.
13 Oiporúva hapichágui hymba ha upéva oñembyai térã omano chugui ijára pore'ỹme, tomyengovia upéva. 14 Oiko ramo upéva ijára rovake, ani ohepyme'ẽ mba'eve.Oime ramo oiporu ra'e mba'e repýre, tome'ẽ ijárape upe jeporu repykue.
Kuñataĩ pyahu rãirõ
15 Ombotavýva kuñataĩ pyahu omenda'ỹvape ha oñeno hendive, tome'ẽ chupe imenda repy ha tomenda hese. 16 Upe kuñataĩ ru ndoipotái ramo chupe itajýra menarã, opaichavévo upe kuñataĩ rãirõhare tome'ẽ chupe menda repy oñeme'ẽva kuñataĩ pyahúre.
Tembiapoukapy teko porã ha Tupã rayhu rehegua
17 Kuña paje apohápe ani peheja oikove.
18 Ojapóva angaipa tymba ndive tomano.
19 Omymbajukáva*f** tupã gua'u kuérape, upéva tojejuka ha toñehundi opa mba'e oguerekóva.
20 Ani pejahéi mombyrygua pene ndive oikóvare, térã pejopy hendive. Mombyrygua vaekue avei niko peẽ Egíptope.
21 Ani pereko asy kuña mena'ỹre opytávape, térã mitã tyre'ỹme. 22 Pereko asy ramo ha osapukái chéve, nambohasa rei mo'ãi isapukái, 23 hendýta che pochy ha pojukáta kyse pukúpe. Pene rembireko opytáta mena'ỹre ha pene mitã nguéra tyre'ỹ.
24 Peiporuka ramo pláta peteĩ che retãgua mboriahu pene ndive oikóvape, ani pejopy hendive térã pejerure tomyengovia hetave peẽme. 25 Ome'ẽ ramo peẽme ijahoja, jeporuka jeroviaha ramo, peme'ẽ jeýke chupe oikévo kuarahy. 26 Upéva ñoite niko oguereko oñeñuã haguã ro'ýgui. Ỹrõ piko mba'épe oñeñuãta oke haguã? Chéve ojerure ramo pytyvõ, aipytyvõta. Chéko mboriahúpe aiporiahurereko hína.
27 Aníke peñe'ẽ pochy Tupã rehe térã pejahéi tetã sãmbyhyhárare.
Ñemono'õ tenondegua ha ta'ýra ypykue
28 Aníke pembohasa puku peru haguã pene mba'e kuave'ẽ opa mba'e pemono'õva ha pene kaguy kuéragui.
Peme'ẽke chéve pende ra'y ypykue 29 upéicha avei pende vaka ha ovecha ra'y ypykue. Topyta 7 ára isy kuéra ndive, 8 haguépe katu peme'ẽ.
30 Peẽ pejeporavo vaekue che mba'erã.
Aníke pe'u so'o tymba ñarõ oipehe'ãmba vaekue. Upéva peme'ẽ jaguápe.
Leyes acerca del robo
1 1 (21.37) »Si alguien roba un buey o una oveja, y mata o vende el animal, deberá devolver al dueño cinco bueyes por el buey robado, y cuatro ovejas por la oveja robada. 2-4 2-4 (1-3) Si el animal robado todavía está vivo y en poder del ladrón, este deberá devolver al dueño dos animales. Todo ladrón deberá pagar el precio de lo que haya robado. Si no puede pagar, será vendido como esclavo para pagar lo robado.
»Si el dueño de una propiedad sorprende a un ladrón robando de noche, y lo mata, no será culpable de su muerte. Si lo sorprende robando de día, y lo mata, entonces sí será culpable.
Leyes contra daños en propiedad privada
5 5 (4) »Si alguien suelta sus animales en su propiedad, y estos van y comen en el terreno de otra persona, tendrá que pagar con lo mejor de sus cosechas los daños que causen sus animales.
6 6 (5) »Si alguien enciende un fuego en propiedad ajena, y el fuego destruye todo el trigo y el campo, el que prendió el fuego deberá pagarle al dueño todos los daños causados.
7 7 (6) »Si alguien le da a otra persona dinero o cosas de valor para que se las guarde, y algún ladrón se roba todo eso, el ladrón tendrá que pagar el doble de lo robado, si es que lo atrapan. 8 8 (7) Si el ladrón huye, la persona que guardaba lo que fue robado, deberá presentarse en el templo y jurar ante Dios que es inocente.
9 9 (8) »Si dos personas afirman ser dueños del mismo buey, burro, oveja o algún otro objeto, deberán ir al templo para que su caso se resuelva ante Dios. Quien haya mentido deberá pagar el doble al verdadero dueño.
10 10 (9) »Si alguien sale de viaje y deja un animal al cuidado de otra persona, esa persona no será responsable si el animal muere, o sufre algún daño, o alguien se lo roba sin ser visto. 11 11 (10) Pero tendrá que jurar ante Dios que es inocente. El dueño deberá creerle, y esa persona no tendrá que pagar nada. 12 12 (11) Sin embargo, si esa persona vio cuando el animal fue robado, tendrá que pagarle al dueño. 13 13 (12) Si el animal fue despedazado por una fiera salvaje, y el que lo cuidaba puede presentar como prueba los restos del animal muerto, no tendrá que pagarle nada al dueño.
14 14 (13) »Si alguien pide prestado un animal, y el animal resulta lastimado, o llega a morir, sin que el dueño esté presente, el que pidió prestado el animal deberá pagarlo. 15 15 (14) Si el dueño del animal estaba presente, el que lo pidió prestado no deberá pagar nada. Si el animal era alquilado, solo tendrá que pagar el alquiler.
Otras leyes
16 16 (15) »Si un hombre engaña a una mujer soltera y sin compromiso, y tiene relaciones sexuales con ella, tendrá que casarse con ella y pagarle a su familia la cantidad que los novios acostumbran dar al casarse. 17 17 (16) Pero si el padre de esa joven no quiere que ella se case, ese hombre deberá pagar de todos modos la cantidad que se acostumbra dar por la novia al casarse.
18 18 (17) »Todo el que practique la brujería será condenado a muerte.
19 19 (18) »Toda persona que tenga relaciones sexuales con algún animal será condenada a muerte.
20 20 (19) »Quien haga sacrificios en honor a otros dioses, será condenado a muerte.
21 21 (20) »No maltraten a los refugiados en el país, ni los hagan esclavos. Recuerden que también ustedes fueron extranjeros en Egipto.
22 22 (21) »No maltraten a las viudas ni a los huérfanos. 23 23 (22) Si lo hacen, y ellos me piden ayuda, yo los escucharé 24 24 (23) y con furia les quitaré la vida a ustedes. Y entonces sus esposas serán las viudas y sus hijos, los huérfanos.
25 25 (24) »Si alguien le presta dinero a un israelita pobre, no debe cobrarle intereses ni portarse con él como los prestamistas. 26 26 (25) Y si ese israelita da su abrigo en garantía de que pagará el préstamo, se le deberá devolver al atardecer, 27 27 (26) pues es lo único que tiene para protegerse del frío de la noche. Yo les digo que si ese hombre me pide ayuda, lo ayudaré, porque sé tener compasión.
28 28 (27) »No hablen mal de los jueces, ni maldigan a sus gobernantes.
29 29 (28) »No dejen de traerme sus ofrendas de trigo y de vino.
»No se olviden de entregarme a su primer hijo 30 30 (29) y las primeras crías de sus ganados. Podrán dejarlos con su madre los primeros siete días, pero al octavo día me los entregarán.
31 31 (30) »Ustedes deben obedecerme siempre.
»No coman la carne de animales que hayan sido despedazados por las fieras salvajes. Esa carne se la echarán a los perros.