1 Mitã iñarandúva
iñe'ẽ rendu itúvape,
ojejapóva katu
nohendúi ñemoñe'ẽ.

2 Ñe'ẽ porãgui
jahupyty mba'e porã,
umi heko jerovia'ỹva
mbarete ombojepota.

3 Iñe'ẽ rakate'ỹva
hekove ombopuku,
oñe'ẽmba reíva katu
oñehundi.

4 Iñate'ỹva imba'e pota
ha mba'eve ndohupytýi,
ikyre'ỹva katu
oñakã rapu'ã.

5 Heko jojáva ojahéi japúre,
iñañáva katu oporomotĩ
ha oporomoherakuã vai.

6 Teko joja omo'ã
heko potĩvape,
teko aña katu ohundi
iñangaipávape.*f**

7 Oime umi oguereko'ỹva
ha oñembotuicháva,
ha oime umi oñemomirĩva
ha imba'e retáva.

8 Umi imba'e retáva
virúre ojogua hekove,
imboriahúva katu
ndojepy'apýi mba'evére.

9 Heko jojáva tataindýicha
ohesape,
heko añáva katu ogue rei.

10 Tekove jejapo
oheka ñorãirõ,
ojeheko mbo'évape
omoirũ arandu.
11 Pya'e pya'épe guaréva
opa rei,
mbegue mbeguepegua katu
oiko are.

12 Mba'e oñeha'arõ aréva
ogueru ñembyasy,
mba'e jahupytýva katu
ñande py'a ombohory.

13 Iñe'ẽ renduse'ỹva
ombyasýne upe rire,
iñe'ẽ rendúvape katu
ho'a porãne.

14 Iñarandúva ñe'ẽngue
ombopyahu tekove,
ha oporope'a manógui.

15 Iñakã guapýva
ojererohory,
oporombotavýva katu
oñehundi.

16 Iñakã oiporúva
oikuaa ojapóva,
itavýva katu
ohechauka itavyha.

17 Ñe'ẽ rerahaha iñañáva
oporomoingo vai,
ojejeroviaha katu
oporomoingo porã.

18 Iñe'ẽ renduse'ỹva peguarã
mboriahu ha jejahéi,
iñe'ẽ rendúvape katu
jehecha kuaa.

19 Tembipota ojehupytýva
oporombovy'a,
ha tembiapo vaíre
itavýva ojepykua.

20 Ne aranduse ramo
eiko iñarandúva ndive,
reñehundise ramo
ejoaju itavývare.

21 Iñangaipávape
omuña mba'e vai,
heko jojávape katu
ohupyty mba'e porã.

22 Heko porãva
heta mba'e oheja hóga guápe,
iñangaipáva mba'e katu
opyta heko jojávape.

23 Yvy nandi ojeporu'ỹva
omongaru kuaa mboriahúpe,
heko añáva katu ndohejái
avavépe ipype oñemitỹ.

24 Ta'ýrape oinupã'ỹva
chupe ndohayhúi,
ohayhúrõ añetehápe
oinupã mante vaerã.

25 Heko jojáva okaru
hyguãtã meve,
heko añáva katu
opyta iñembyahýi.
Recompensa de los buenos, castigo de los malos
1 El hijo sabio acepta
que su padre lo castigue;
el hijo malcriado no permite
que le llamen la atención.

2 Los que hablan de hacer el bien
reciben su justo premio,
pero los traidores reciben
el castigo que se merecen.

3 El que cuida lo que dice
protege su vida;
el que solo dice tonterías
provoca su propia desgracia.

4 El que desea tener sin trabajar,
al final no consigue nada;
¡trabaja, y todo lo tendrás!

5 La gente honrada odia la mentira;
el malvado siempre causa
vergüenza y deshonra.

6 Al bueno lo protege su honradez;
al pecador lo arruina su maldad.

7 Algunos dicen ser ricos
y no tienen nada;
otros dicen ser pobres
y nada les falta.

8 El rico, por su dinero,
corre el peligro de ser secuestrado;
el pobre no tiene ese problema,
pues nadie lo amenaza.

9 La vida de los buenos
es luz que llena de alegría;
la vida de los malvados
es una lámpara apagada.

10 La gente orgullosa
provoca peleas;
la gente humilde
escucha consejos.

11 Lo que fácilmente se gana,
fácilmente se acaba;
ahorra poco a poco,
y un día serás rico.

12 ¡Qué tristeza da
que los deseos no se cumplan!
¡Y cómo nos llena de alegría
ver cumplidos nuestros deseos!

13 Si te burlas de una orden,
tendrás tu merecido;
si la obedeces,
tendrás tu recompensa.

14 Las enseñanzas del sabio
son una fuente de vida
y pueden salvarte de la muerte.

15 El que da buenos consejos
se gana el aprecio de todos,
pero el que da malos consejos
acabará en la ruina.

16 El sabio piensa bien lo que hace;
el tonto deja ver su estupidez.

17 El mensajero malvado
te mete en problemas;
el buen mensajero
te saca de ellos.

18 Si no aprecias la disciplina,
te esperan la pobreza y la deshonra;
si aceptas que se te corrija,
recibirás grandes honores.

19 ¡Cómo nos alegramos
cuando se cumplen nuestros deseos!
¡Y cómo le cuesta trabajo al necio
apartarse del mal!

20 Quien con sabios anda
a pensar aprende;
quien con tontos se junta
acaba en la ruina.

21 El bien te trae bendiciones;
el mal solo te trae problemas.

22 Las riquezas del hombre bueno
serán para sus nietos;
las riquezas del pecador
serán la herencia de la gente honrada.

23 En los campos de los pobres
hay comida de sobra;
donde hay maldad, todo se pierde.

24 Si amas a tu hijo, corrígelo;
si no lo amas, no lo castigues.

25 Los buenos comen hasta llenarse,
pero los malvados se quedan con hambre.