1 Amar la disciplina es amar el saber;
odiar la reprensión es amar la ignorancia.
2 Al hombre bueno el Señor lo aprueba,
pero al pícaro lo condena.
3 El mal no es base firme para nadie;
pero los justos tienen raíz permanente.
4 La mujer ejemplar hace de su marido un rey,
pero la mala esposa lo destruye por completo.
5 La gente justa piensa en la justicia;
los malvados, solo en el engaño.
6 Las palabras del malvado son una trampa mortal;
las del hombre justo, salvación.
7 Los malvados caen y no vuelven a levantarse,
pero los justos y los suyos permanecen.
8 Al que es inteligente se le alaba,
pero el tonto merece solo desprecio.
9 Más vale menospreciado pero servido,
que reverenciado pero mal comido.
10 El justo sabe que sus animales sienten,
pero el malvado nada entiende de compasión.
11 El que trabaja su tierra tiene abundancia de pan;
el imprudente pierde el tiempo sin provecho.
12 Los malos deseos son la red de los malvados;
la raíz de los justos da firmeza.
13 El malvado se enreda en sus propias mentiras,
pero la gente justa sale bien del apuro.
14 Cada uno recoge el fruto de lo que dice
y recibe el pago de lo que hace.
15 El necio cree que todo lo que hace está bien,
pero el sabio atiende los consejos.
16 El necio muestra en seguida su enojo;
el prudente pasa por alto la ofensa.
17 El testigo verdadero declara la verdad;
el testigo falso afirma mentiras.
18 Hay quienes hieren con sus palabras,
pero hablan los sabios y dan el alivio.
19 El que dice la verdad permanece para siempre,
pero el mentiroso vive muy poco.
20 En los planes de los malvados hay mentira;
en los consejos del hombre de paz, alegría.
21 El hombre justo jamás sufrirá ningún mal,
pero el malvado recibirá todos los males juntos.
22 El Señor aborrece a los mentirosos,
pero mira con agrado a los que actúan con verdad.
23 El inteligente no hace alarde de su saber,
pero el necio hace gala de su estupidez.
24 El que trabaja dominará;
el perezoso será dominado.
25 La angustia deprime al hombre;
la palabra amable lo alegra.
26 El justo sirve de guía a su prójimo,
pero los malvados pierden el camino.
27 El cazador perezoso no alcanza presa,
pero el diligente alcanza grandes riquezas.
28 El camino de la justicia lleva a la vida;
el de la imprudencia lleva a la muerte.
1 Teko mbo'e ohayhúva
ohayhu mba'e kuaa,
ojeheko mbo'ese'ỹva katu
itavy.
2 Ñandejára oipytyvõ
imba'e porãvape,
heko añávape katu
ha'e ohundi.
3 Heko añáva
ipyta ryrýi,
heko jojáva katu hatã oĩ.
4 Kuña heko porãva
ombovy'a iménape,
omotĩva chupe katu
tãi rasy.
5 Heko jojáva rembipota
iporãva katuete,
hembiapo vaíva akãgui katu
japu meme osẽ.
6 Iñañáva ñe'ẽ oporojuka
heko jojáva ñe'ẽ katu
jejopýgui oporope'a.
7 Iñañáva ho'a ramo
nopu'ã véima,
imba'e porãva katu
hatã opyrũ.
8 Maymáva ñande rerohory
ñane akã guapy ramo,
ivaíva jahaitypórõ katu
ojejahéine ñande rehe.
9 Iporãve tapicha reko mirĩ hyguãtãva,
tekove jejapo iñembyahýivagui.
10 Heko jojáva
oñangareko hymba kuérare,
iñañáva katu
ndoikuaái aichejáranga.
11 Ikokuépe omba'apóva
hembi'u hetáne,
itavýva katu
výro reípe oiko.
12 Mba'e pota rei
heko añáva ñuhã,
heko jojáva katu oĩ hatã.
13 Iñañáva ho'a ijuru rupi,
heko jojáva katu
osẽ jejopýgui.
14 Opa mba'e ja'éva
ñande rupyty jey,
ha opa mba'e jajapóva
hekovia ñandéve.
15 Itavývape guarã
ojapóvante iporã,
iñarandúva katu
oporohendu kuaa.
16 Itavýva ipochy rei,
iñakã porãva katu
okirirĩ.
17 Añetegua he'íva
oporomboheko jojaha,
hekope'ỹ oñe'ẽva katu
oporombotavypa.
18 Oñe'ẽmba reíva
oporokutu kyse peguáicha,
ha iñarandúva oporomonguera
pohãme guáicha.
19 Añetegua he'íva
opa ára oikovéne,
oñe'ẽ reíva katu ani chéne.
20 Iñañáva rembiapópe
oĩ japu,
ipy'a guapýva ñe'ẽme katu
joayhu.
21 Heko jojávape
ndojehúi mba'eve ivaíva
heko añávape katu
ho'a vaipa.
22 Ñandejára ndohayhúi
ijapúvape,
añetegua he'ívape katu
oguerohory.
23 Iñarandúva
ndohechaukái iñaranduha,
itavývare katu
itavyha mante ojekuaa.
24 Ikatupyrýva oporosãmbyhy,
heko reíva katu ojejopy.
25 Jepy'apy na ñane mbovy'ái,
ñe'ẽ porã katu
ñane mokyre'ỹ.
26 Heko jojáva
ohechauka tape hapichápe,
heko vaíva katu ombohape avy.
27 Iñate'ỹva
ndohupytýi ho'u vaerã,
ikatupyrýva katu
ohupyty heta mba'e.
28 Teko joja rape
ñane moingove,
teko aña rape katu
ñane rundiete.