Jefté
1 Jefté era un valiente guerrero de la región de Galaad, hijo de una prostituta y de un hombre llamado Galaad. 2 La esposa de Galaad le había dado otros hijos, y cuando ellos crecieron, echaron de la casa a Jefté y le dijeron que no heredaría nada de su padre, por ser hijo de otra mujer. 3 Por esa razón Jefté huyó de sus hermanos y se fue a vivir a la región de Tob, donde reunió una banda de malhechores que junto con él salían a robar.
4 Pasado algún tiempo los amonitas atacaron Israel, 5 y los consejeros de Galaad mandaron traer a Jefté de la región de Tob, 6 y le dijeron:
—Ven, queremos que seas nuestro jefe en la guerra contra los amonitas.
7 Jefté les contestó:
—¿Acaso ustedes no me odiaban, y hasta me obligaron a irme de la casa de mi padre? ¿Por qué vienen a buscarme ahora que están en aprietos?
8 —Precisamente porque estamos en aprietos venimos a buscarte —dijeron ellos—. Queremos que vengas con nosotros y pelees contra los amonitas, y que seas el jefe de todos los que vivimos en Galaad.
9 —Si ustedes quieren que yo regrese para pelear contra los amonitas, y si el Señor me da la victoria, seré el jefe de ustedes —respondió Jefté.
10 Y los consejeros le aseguraron:
—El Señor es nuestro testigo de que haremos todo lo que has dicho.
11 Entonces Jefté fue con ellos, y el pueblo lo nombró su jefe y caudillo. En Mispá, Jefté repitió ante el Señor lo que antes había dicho. 12 Después mandó a unos mensajeros al rey de los amonitas, para que le preguntaran: «¿Qué tienes tú contra mí, para que vengas ahora a atacar mi país?» 13 Y el rey de los amonitas les contestó a los mensajeros de Jefté: «Cuando ustedes los israelitas salieron de Egipto, nos quitaron nuestras tierras, desde el río Arnón hasta los ríos Jaboc y Jordán. Ahora, pues, devuélvemelas por las buenas.»
14 Jefté envió entonces a otros mensajeros al rey de los amonitas, 15 con este mensaje: «Esta es la respuesta de Jefté: Nosotros los israelitas no les hemos quitado tierras ni a los moabitas ni a los amonitas. 16 Cuando salimos de Egipto, cruzamos el desierto hasta el mar Rojo, y llegamos hasta Cadés. 17 Entonces mandamos a unos mensajeros al rey de Edom pidiéndole que nos dejara pasar por sus territorios, pero él no nos dejó pasar. Se lo pedimos también al rey de Moab, pero él tampoco nos dejó pasar. Por eso nos quedamos en Cadés. 18 Después, andando por el desierto, fuimos rodeando los territorios de Edom y de Moab, hasta llegar al este de Moab, y acampamos allí, al otro lado del río Arnón. Pero no lo cruzamos porque allí empezaba el territorio de Moab. 19 Entonces mandamos a unos mensajeros a Sijón, el rey amorreo de Jesbón, pidiéndole que nos dejara pasar por sus territorios para dirigirnos a nuestra tierra. 20 Pero Sijón desconfió y no nos permitió pasar por su territorio; por el contrario, reunió a todo su ejército y acampó en Yahás, y nos atacó. 21 Pero el Señor, el Dios de Israel, nos dio la victoria, y derrotamos a Sijón y a su ejército, y nos adueñamos de todo el territorio de los amorreos de esa región: 22 tomamos toda la tierra de los amorreos, desde el río Arnón hasta el Jaboc, y desde el desierto hasta el Jordán. 23 ¿Y ahora tú quieres despojarnos de lo que el Señor les quitó a los amorreos y nos dio a nosotros? 24 Si Quemos, tu dios, te da algo en posesión, tú lo consideras propiedad tuya, ¿no es cierto? Pues también nosotros consideramos nuestro lo que el Señor nos ha dado en propiedad. 25 ¿Acaso te crees mejor que Balac hijo de Sipor, el rey de Moab? Pues bien, él no vino a pelear contra nosotros. 26 Ya hace trescientos años que vivimos en Jesbón, Aroer y las aldeas vecinas, y en todas las ciudades a orillas del Arnón; ¿por qué no han reclamado ustedes esas tierras en todo este tiempo? 27 Yo no te he hecho ningún mal. Eres tú quien está actuando mal al venir a atacarnos. Pero el Señor es el juez, y él será quien juzgue a israelitas y amonitas.»
28 A pesar de todo, el rey de los amonitas no hizo caso del mensaje de Jefté.
La promesa de Jefté
29 Entonces el espíritu del Señor vino sobre Jefté, y este recorrió Galaad y Manasés, pasando por Mispá de Galaad, para invadir el territorio de los amonitas. 30 Y Jefté le hizo esta promesa al Señor: «Si me das la victoria sobre los amonitas, 31 yo te ofreceré en sacrificio a quien primero salga de mi casa a recibirme cuando yo regrese de la batalla.»
32 Jefté invadió el territorio de los amonitas, y los atacó, y el Señor le dio la victoria. 33 Mató Jefté a muchos enemigos, y conquistó veinte ciudades entre Aroer, Minit y Abel Queramín. De este modo los israelitas dominaron a los amonitas.
34 Cuando Jefté volvió a su casa en Mispá, la única hija que tenía salió a recibirlo bailando y tocando panderetas. Aparte de ella, no tenía otros hijos, 35 así que, al verla, se rasgó la ropa en señal de desesperación y le dijo:
—¡Ay, hija mía, qué gran dolor me causas! ¡Y eres tú misma la causa de mi desgracia, pues le he hecho una promesa al Señor, y ahora tengo que cumplírsela!
36 Y ella le respondió:
—Padre mío, haz conmigo lo que le prometiste al Señor, ya que él ha cumplido su parte al darte la victoria sobre tus enemigos los amonitas. 37 Te ruego, sin embargo, que me concedas dos meses para andar por los montes, con mis amigas, llorando por tener que morir sin haberme casado.
38 Jefté le concedió los dos meses, y en ese tiempo ella anduvo por los montes, con sus amigas, llorando porque iba a morir sin haberse casado. 39 Después de ese tiempo volvió a donde estaba su padre, y él cumplió la promesa que le había hecho al Señor. La hija de Jefté murió sin haber tenido relaciones sexuales con ningún hombre. 40 Por eso es costumbre entre los israelitas que todos los años las jóvenes vayan a llorar a la hija de Jefté durante cuatro días.
Jefté
1 Jefté peteĩ kuimba'e py'a guasu Galaad guáva. Túva héra vaekue Galaad, isy katu peteĩ kuña reko vai vaekue. 2 Galaad rembireko tee niko imemby vaekue avei chugui, ha ko'ãva okakuaapa rire, omosẽ Jefté hóga kuéragui he'ívo chupe: “Ndéve na nde rupyty mo'ãi mba'eve umi ore ru mba'évagui. Nde niko ambue kuña memby”. 3 Ha osẽ oho Jefté. Oheja ipehẽngue kuérape ha oho oiko táva hérava Tóbpe. Ha ombyaty ijerére kuimba'e reko vai atýra, ha ko'ãva ndive osẽva jepi upe rupi.
4 Ha ára ohasa rire ou Amongua oñorãirõ haguã Israel ñemoñare ndive. 5 Upémarõ karai kuéra Galaadgua oho Tóbpe Jefté rendápe, chupe ogueru jeývo. 6 He'i Jeftépe hikuái:
—Reju ramo ore ndive, nde ore myakãta ñorãirõme Amongua ndive.
7 Ha he'i chupe kuéra Jefté:
—Peẽ piko na che mosẽi vaekue che ru rógagui ndapeikuaaséigui che hegui mba'eve? Ko'ágã katu pejejopy vai ha peju che rendápe.
8 Umi karai kuéra Galaadgua he'i chupe:
—Upévare voi katu niko roju ne rendápe reho jey haguãicha ore ndive. Roipota reho ore ndive ñañorãirõ haguã Amongua ndive. Nde upe ore myakãtava.
9 Jefté upémarõ he'i chupe kuéra:
—Peẽ che reraha ramo ñañorãirõ haguã Amongua ndive, ha Tupã omoĩ ramo chupe kuéra ñande pópe: Chétapa pende ruvicha upe rire?
10 Ha umi karai kuéra he'i Jeftépe:
—Tupã rérare ro'e ndéve upeichataha.
11 Ha oho Jefté karai kuéra Galaadgua ndive, ha omoĩ chupe hikuái huvicha ramo. Ha Mispápe Tupã renondépe Jefté ohenduka jey chupe kuéra umi mba'e karai kuérape he'i vaekue.
12 Jefté omondo oporanduka Amón ruvichápe kóicha:
—Mba'e piko che areko ne ndive ajeve reju reñorãirõ ore ndive?
13 Amón ruvicha he'ika Jeftépe:
—Peẽ Israel ñemoñare pesẽ ramo guare Egíptogui niko peipe'a vaekue ore hegui upe ore yvy oĩva Arnón ha Jaboc ysyry mbytépe. Peme'ẽ porã jeýnte chéve upe yvy.
14 Ha Jefté he'ika jey Amón ruvichápe kóicha:
15 “Kóicha he'i Jefté: ‘Ore ndoroipe'ái vaekue Amón térã Moábgui yvy. 16 Ore Israel ñemoñare rosẽ ramo guare Egíptogui niko yvy ojeiko'ỹha rupi roiko vaekue. Rohasa rire Mar Rojo roguahẽ peteĩ hendápe hérava Cadés. 17 Upégui Israel ñemoñare oporanduka vaekue Edom ruvichápe oheja haguã chupe kuéra ohasa ijyvy rupi. Edom ruvicha katu ndoikuaaséi vaekue mba'eve. Upémarõ oñeporanduka vaekue avei Moab ruvichápe. Ha'e avei ndoikuaaséi vaekue mba'eve. Upévare Israel ñemoñare opyta vaekue Cadéspe. 18 Upégui rojapi vaekue roho yvy ojeiko'ỹha rupi rojere haguãicha Edom ha Moab yvýre. Ha rojerévo Moab yvýre roju kuarahy resẽ guio ropyta Arnón ysyry rembe'ýre ha ndoroikéi vaekue Moab yvýpe. Upéva opyta hína Arnón ysyry mboypýri. 19 Oporanduka vaekue avei Israel ñemoñare amorréo kuéra ruvicha Sehónpe oheja haguã chupe kuéra ohasa ijyvy rupi ikatu haguãicha Israel ñemoñare oguahẽ hendarãme. 20 Sihón katu ndojeroviapáigui ore rehe, nda ore rejái vaekue rohasa ijyvy rupi. Ha ombyaty igénte kuéra ha oho oñemohenda Gaházape. Upégui ou oréve hikuái. 21 Tupã, Israel Jára katu oity Sihón ha opa igénte kuérape ore pópe. Israel ñemoñare ohundi chupe kuéra ha oñemomba'e umi amorréo upépe oikóva yvýre. 22 Upéicha roñemomba'e vaekue amorréo yvy oĩva Arnón ha Jaboc ysyry mbytépe, ha upe yvy ojeiko'ỹha guive Jordán ysyry peve. 23 Upéicha Tupã oipe'a vaekue amorréo kuéragui ijyvy ha ome'ẽ hetã Israélpe. Ha piko nde reju reñemomba'ese hese ko'ágã? 24 Umi mba'e ne tupã Quemós ome'ẽva ndéve, umíva niko ne mba'e tee hína. Upéicha avei opa mba'e Tupã oipe'áva ambuégui ha ome'ẽ oréve, umíva ore mba'e tee. 25 Nde piko reimo'ã ne mbareteve Sipor ra'y, Balac Moab ruvicha guasúgui? Ha'e niko nosẽi Israel ñemoñare ndive oñorãirõ haguã yvýre. 26 Ojapóma 300 áño ore Israel ñemoñare roiko hague Hesbón ha Aroérpe ha táva kuéra oĩva Arnón ysyry pukukue. Mba'ére piko ymáma napeñeha'ãi peñemomba'e jey upe yvýre? 27 Che ndajapói nde rehe mba'eve ivaíva. Nde katu ne rembiapo vai resẽgui reñorãirõ haguã che ndive. Tupã omoĩva hendápe opa mba'e, tomohenda ko ñe'ẽ joavy jaikuaa haguã Israel ñemoñare térã Amonguápa upe ojavýva.’”
28 Amón ruvicha guasu katu ndoikuaaséi mba'eve umi mba'e Jefté he'ívagui.
29 Tupã pu'aka katu omyenyhẽ Jeftépe. Ojapi oho Galaad ha Manasés yvy rupi. Upégui oho Mispá gotyo oĩva Galaad yvýpe oike haguã Amón retãme. 30 Jefté he'i Tupãme:
—Amongua reity ramo che pópe, 31 ndéve aikuave'ẽ ha ahapýta upe osẽva che rógagui che ruguãtĩ ñorãirõhágui aguahẽvo.
32 Jefté oho oñorãirõ umi Amongua ndive ha Tupã oity chupe kuéra Jefté pópe. 33 Sarambi ojapo chugui kuéra Jefté ha 20 táva ho'a ipo guýpe oĩva táva Aroer guive táva Minit ha Abel-Queramim peve. Upe guive Amongua opyta Israel ñemoñare po guýpe.
34 Jefté ojevy hógape Mispápe. Ha oguahẽvo ohóvo tajýra peteĩ ete osẽ ha'eño túva ruguãtĩvo opurahéi ha jerokyhápe. 35 Ohechávo tajýrape, Jefté omondoro ijao ohechaukávo ipy'a rasy ha he'i chupe:
—Há, che rajy. Peichaite peve piko che mbopy'a rasy. Ndéta piko upe che reja vaietétava? Tupãme niko ame'ẽ che ñe'ẽ ha ajapo mante vaerã niko upe chupe ha'e haguéicha.
36 He'i chupe tajýra:
—Che ru, oime rire reme'ẽ ra'e ne ñe'ẽ Tupãme ha ere ra'e chupe péicha rejapotaha che rehe, ejapo upéicha. Tupã niko ojapo upe ha'e he'i vaekue ohejávo ndéve rehundi Amongua, umi nde rayhu'ỹvape. 37 Peteĩ mba'énte aipota reheja chéve ajapo. Ndaikatu mo'ãigui che memby che irũ kuña kuéra ndive ahase umi yvytýre añembyasy mokõi mése rupi.
38 Jefté oheja tajýrape oho. Ha upe kuñataĩ hasẽ oikóvo umi yvytýre omanóta haguére omenda mboyve. 39 Umi mokõi mése ohasa rire upe kuñataĩ ojevy hógape ha Jefté ojapo upe Tupãme he'i haguéicha. Ko kuñataĩ noñeno jepéi kuimba'e ndive. 40 Upe guive, kuñataĩ nguéra Israel ñemoñare osẽva jepi áño ha áño ha irundy ára pukukue hasẽ ha oguerombyasy Jefté rajy.