Viaje de Pablo a Macedonia y Grecia
1 En cuanto pasó el alboroto, Pablo llamó a los discípulos para darles algunos consejos. Luego se despidió de ellos y se fue a Macedonia. 2 Visitó todos aquellos lugares y animó con sus palabras a los hermanos, y después llegó a Grecia; 3 allí se quedó tres meses. Estaba ya a punto de tomar el barco para ir a Siria, cuando supo que los judíos se habían confabulado contra él, así que decidió regresar por tierra y pasar otra vez por Macedonia. 4 Lo acompañaron Sópater de Berea, hijo de Pirro; Aristarco y Segundo, de Tesalónica; Gayo, de Derbe; Timoteo; y también Tíquico y Trófimo, de la provincia de Asia. 5 Estos hermanos se adelantaron y nos esperaron en Troas. 6 Nosotros, pasados los días en que se come el pan sin levadura, salimos de Filipos en barco, y a los cinco días los alcanzamos en Troas, donde nos quedamos siete días.
Visita de Pablo a Troas
7 El primer día de la semana nos reunimos para partir el pan y Pablo se puso a enseñar a los creyentes; pero, como tenía que salir al día siguiente, prolongó su discurso hasta la medianoche. 8 Nos hallábamos reunidos en un cuarto del piso de arriba, donde había muchas lámparas encendidas; 9 y un joven llamado Eutico estaba sentado en la ventana. Como Pablo habló durante un largo tiempo, al muchacho le entró sueño y, profundamente dormido, se cayó desde el tercer piso, y lo levantaron muerto. 10 Entonces Pablo bajó, se tendió sobre el muchacho y lo abrazó. Y dijo a los hermanos:
—No se asusten; está vivo.
11 Luego Pablo volvió a subir, partió el pan, comió y siguió hablando hasta el amanecer, y entonces se fue. 12 En cuanto al muchacho, se lo llevaron vivo, y eso los animó mucho.
Viaje desde Troas a Mileto
13 Pablo había decidido ir por tierra, así que nosotros nos embarcamos antes para recogerlo en Asón, según lo acordado. 14 Cuando nos encontramos con Pablo en Asón, se embarcó con nosotros y fuimos a Mitilene. 15 Salimos de allí, y al día siguiente pasamos frente a Quío, y llegamos al puerto de Samos un día después. Al cabo de otro día de viaje, llegamos a Mileto. 16 Pablo no quiso parar en Éfeso para no retrasarse mucho en Asia, pues quería llegar pronto a Jerusalén y, de ser posible, estar allí para el día de Pentecostés.
Discurso de Pablo a los ancianos de Éfeso
17 Estando en Mileto, Pablo mandó llamar a los ancianos de la iglesia de Éfeso. 18 Cuando llegaron, les dijo: «Ustedes saben bien cómo me he comportado con ustedes desde el primer día que vine a la provincia de Asia. 19 He servido al Señor con humildad, con lágrimas y en medio de muchas pruebas que padecí por las confabulaciones de los judíos. 20 Nunca dejé de anunciarles todo lo que era útil para ustedes, y siempre les enseñé en público y en sus casas. 21 A judíos y a no judíos los insté solemnemente: “Vuélvanse a Dios y crean en nuestro Señor Jesús”. 22 Ahora, en obediencia al Espíritu, voy a Jerusalén, y no sé lo que allí me espera. 23 Lo único que sé es que, en todas las ciudades a donde voy, el Espíritu Santo me advierte que me esperan cárcel y sufrimientos. 24 Para mí, sin embargo, mi propia vida no cuenta, con tal de que yo pueda terminar con gozo mi carrera y cumplir el ministerio que el Señor Jesús me encomendó, de anunciar la buena noticia de la gracia de Dios.
25 »Ahora estoy seguro de que ninguno de ustedes, entre quienes he anunciado el reino de Dios, volverá a verme. 26 Por esto les digo hoy que mi conciencia está tranquila en cuanto a lo que pueda pasarles, 27 porque les he anunciado los designios de Dios, sin ocultarles nada. 28 Por lo tanto, estén atentos y cuiden de toda la congregación, en la cual el Espíritu Santo los ha puesto como encargados, para que guíen a la iglesia de Dios, que él compró con su propia sangre. 29 Sé que cuando yo me vaya vendrán otros que, como lobos feroces, querrán acabar con el rebaño. 30 Aun entre ustedes mismos se levantarán algunos que enseñarán mentiras para que los discípulos los sigan. 31 Estén alerta; no olviden que día y noche, y con lágrimas en los ojos, durante tres años yo he aconsejado a cada uno de ustedes.
32 »Ahora, hermanos, los encomiendo a Dios y al mensaje de su amor infinito, el cual tiene poder para fortalecerlos y darles lo que ha prometido a todo su pueblo. 33 Nunca he codiciado el dinero ni la ropa de nadie; 34 al contrario, bien saben ustedes que trabajé con mis propias manos para conseguir lo necesario para mí y para quienes me acompañan. 35 Siempre les he enseñado que así se debe trabajar, para ayudar a quienes están en necesidad, sin olvidar las palabras del Señor Jesús, que dijo: “Hay más dicha en dar que en recibir.”»
36 Después de decir esto, Pablo se puso de rodillas y oró con ellos. 37 Todos lloraron, y lo abrazaron y besaron. 38 Estaban muy tristes porque Pablo les dijo que no volverían a verlo. Luego lo acompañaron hasta el barco.
Pablo oho Macedonia ha Gréciape
1 Opa rire pe sarambi guasu, Pablo ohenói umi Jesús reroviahápe oheko mbo'e haguã chupe kuéra. Upéi he'i imaitei ha oho Macedóniape. 2 Oguahẽ oporohechávo opa umi henda rupi ha omokyre'ỹ porã iñe'ẽme umi pehẽngue Jesús reroviahápe. Upéi oguahẽ Gréciape. 3 Upépe opyta mbohapy mése. Ojupítama várkope oho haguã Siria gotyo, ha oikuaa Israelgua kuérava oñemoĩ hague peteĩ ñe'ẽme ojeity haguã hi'ári. Upévare oñembopy'a peteĩ ojevy haguã yvy rupi, ohasa jeývo Macedonia rupi. 4 Omoirũ chupe Sópatro Bereagua, Pirro ra'y, ha Aristarco ha Segundo Tesalonicagua, Gayo Derbegua, Timoteo, ha avei Tíquico ha Trófimo, umíva Asiagua. 5 Ko'ã ore pehẽngue kuéra oñemotenonde ha ore ra'arõ Tróadepe. 6 Ore, ohasa rire umi ára oje'uha mbuja oñembovu'ỹva, rosẽ Filíposgui várkope, ha 5 ára haguépe rohupyty chupe kuéra Tróadepe. Upépe ropyta 7 ára.
Pablo Tróadepe
7 Semána pegua ára peteĩháme roñembyaty roipehe'ã haguã mbuja, ha Pablo oñe'ẽ umi Jesús reroviahápe. Osẽ vaerãgui upe ára ambuépe, ombopukuve iñe'ẽ pyhare pyte peve. 8 Roñembyaty peteĩ koty yvate guápe oĩháme heta mba'e rendy, 9 ha peteĩ mitã rusu hérava Eutico oguapy hína ovetãme. Pablo oñe'ẽ pukúgui pe mitã rusu hopehýi eterei ha ipahápe ikeraite ho'a pe koty jo'a mbohapyhágui, ha omopu'ã hikuái he'õnguéma. 10 Upérõ Pablo oguejy, ojepyso pe mitã rusu retekue ári ha oñañuã chupe. Ha he'i Jesús reroviaha ipehẽngue kuérape:
—Ani peñemondýi, oikovéko!
11 Upéi Pablo ojupi jey, oipehe'ã pe mbuja, ho'u ha oñe'ẽve ko'ẽmba peve. Upéi oho. 12 Pe mitãme katu ogueraha jey hikuái hekove, ha upéva omokyre'ỹ eterei chupe kuéra.
Tróadegui Milétope
13 Roñemotenonde ha roho Aso peve rohupi haguã Páblope, ha'e ohose haguére yvy rupi. 14 Rojojuhúvo hendive Ásope, ojupi ore ndive ha roho Mitilénepe. 15 Rosẽ upégui ha upe ára ambuépe rohasa Quío renondépe ha roguahẽ peteĩ ára rire Sámospe, várko oñembojahápe. Ohasa rire ára ambue roguahẽ Milétope, 16 Ojejapo péicha, Pablo ndohasaséi haguére Éfeso rupi ani haguã hi'are eterei Ásiape, oguahẽse pya'e niko Jerusalénpe, ikatukue jave oĩ haguã upépe Pentekostés*f** árape guarã.
Pablo oñemoñe'ẽ myakãhára*f** Éfeso guápe
17 Oĩ aja Milétope Pablo ohenoika myakãhárava Jesucristo iglésia Éfeso peguápe. 18 Oguahẽvo hikuái, he'i chupe kuéra: “Peẽ peikuaa mba'éichapa aiko, aju ypy guive Ásiape. 19 Opa ára aiko pende apytépe Ñandejára rembiguáirõ ajejapo'ỹre, heta tesay ha heta jehasa asy pa'ũme, oúva che ári umi Israelguáva guio. 20 Opáichavo, ndahejái vaekue amyerakuã'ỹre peẽme opa mba'e iporãtava peẽme guarã, pombo'évo opavave renondépe ha pende róga kuéra rupi. 21 Israelguáva ha Israelgua'ỹvape ha'e vaekue ojevy haguã Tupã gotyo ha oguerovia Ñandejára Jesúspe. 22 Ha ágã aha Jerusalénpe, Espíritu he'ígui chéve, aikuaa'ỹre che ra'arõva upépe. 23 Peteĩ mba'énte aikuaa, opa táva ahaha rupi, Espíritu Santo he'i chéve che ra'arõha koty ypytũ ha heta jehasa asy. 24 Che katu nambyasýi che rekove, ikatúma guive añani py'a rory reheve ipahaite peve. Ha ajapo upe tembiapo ome'ẽ vaekue chéve Ñandejára Jesús amyerakuãvo Tupã rayhu marandu porã.
25 Ha ágã aikuaa porã, mavave peẽ amyerakuã vaekuépe Tupã remisãmbyhy,*f** nda che recha mo'ã veimaha. 26 Upévare ha'ese peẽme ko árape, ndo'aiha che ári mba'eve ikatúva ojehu peẽme, 27 ndahejái haguére amyerakuã'ỹre peẽme opaite Tupã rembipota, añomi'ỹre pende hegui mba'eve. 28 Upévare peñangareko pende jehe, ha peñangareko opa ovecha atýre Espíritu Santo pene moĩ haguépe herekuárõ Jesucristo iglésiape, ha'e ojogua vaekue huguy teépe. 29 Aikuaa, che aha rire outaha ambue, aguara guasu ñarõicha ohundisétava Jesús iglésia. 30 Pende apytépe voi opu'ã vaerã oporombo'éva japúre, ogueraha haguã hapykuéri umi Jesús reroviahápe. 31 Peñeñangarekóke: Pene mandu'a mbohapy áño pukukue, ára ha pyharépe, ndahejái hague poheko mbo'e'ỹme che resay che rováre peteĩ-teĩme.
32 Ko'ágã, che pehẽngue kuéra, poheja Tupã ha imborayhu ha ñe'ẽ pópe. Ha'e ipokatu pene mongakuaa haguã pende espíritupe ha ome'ẽ haguã peẽme opa he'i vaekue ome'ẽtaha Tupã mba'évape. 33 Ndaipotái vaekue che mba'erã avaveichaguáva viru térã ao. 34 Upéva rangue, peikuaa porã amba'apo hague che po teépe, ahupyty haguã che ha umi che ndive oĩva rekotevẽ. 35 Opa ára pombo'e vaekue ñamba'apo ha ñaipytyvõ vaerãha oikotevẽvape, ñane mandu'ávo pe Ñandejára Jesús he'i vaekuére: “Javy'ave ñame'ẽvo, ñandéve oñeme'ẽrõ guágui.”
36 He'ipa rire ko'ã mba'e, Pablo oñesũ ha oñembo'e hendive kuéra. 37 Opavave hasẽ ha ohetũ ha oñañuã Páblope. 38 Ha ipy'a ñembyasy eterei he'i haguére chupe kuéra ndohecha mo'ã veimaha chupe. Upéi omoirũ hikuái chupe várko peve.