Jonatán ayuda a David
1 David huyó de Nayot de Ramá, y fue adonde estaba Jonatán para decirle:
—¿Qué he hecho yo? ¿Cuál es mi culpa? ¿Qué pecado he cometido contra tu padre, para que él busque matarme?
2 Y Jonatán le contestó:
—¡Dios no lo quiera! ¡No te matará! Ten en cuenta que mi padre no hace nada, sea o no importante, sin comunicármelo. ¿Por qué razón iba mi padre a ocultarme este asunto? ¡No puede ser!
3 Pero David insistió:
—Tu padre sabe muy bien que tú me ves con buenos ojos, y seguramente no quiere que lo sepas para evitarte un disgusto. ¡Pero te juro por el Señor y por ti mismo que estoy a un paso de la muerte!
4 Entonces Jonatán le preguntó:
—¿Qué quieres que haga yo por ti?
5 David respondió:
—Mira, mañana es la fiesta de Luna nueva, y debo sentarme a comer con el rey. Pero déjame que me esconda en el campo hasta pasado mañana por la tarde, 6 y si tu padre pregunta por mí, dile que yo te pedí con urgencia permiso para ir a mi pueblo, a Belén, porque toda mi familia celebra allí el sacrificio anual. 7 Si contesta que está bien, quiere decir que puedo estar tranquilo; pero si se enoja, sabrás que ha decidido hacerme daño. 8 Así que hazme este favor, ya que soy tu servidor y nos hemos jurado amistad ante el Señor. Ahora bien, si la culpa es mía, mátame tú mismo. No es necesario que me lleves ante tu padre.
9 Pero Jonatán respondió:
—¡No pienses tal cosa! Si llego a saber que mi padre está resuelto a hacerte mal, te lo comunicaré.
10 Entonces David le preguntó:
—¿Quién me avisará en caso de que tu padre te responda de mal modo?
11 Jonatán respondió:
—Ven conmigo. Salgamos al campo.
Los dos salieron al campo, 12 y allí Jonatán le dijo a David:
—Te juro por el Señor y Dios de Israel que entre mañana y pasado mañana, a esta misma hora, trataré de conocer las intenciones de mi padre. Si su actitud hacia ti es buena, te mandaré aviso; 13 pero si mi padre intenta hacerte mal, que el Señor me castigue duramente si no te aviso y te ayudo a escapar sano y salvo. ¡Y que el Señor te ayude como ayudó a mi padre! 14 Ahora bien, si para entonces vivo todavía, trátame con la misma bondad con que el Señor te ha tratado. Y si muero, 15-16 no dejes de ser bondadoso con mi familia. ¡Que el Señor les pida cuentas a tus enemigos, y los destruya por completo!
De esta manera, Jonatán hizo un pacto con David, 17 y por el amor que Jonatán le tenía, volvió a hacerle el juramento, pues lo amaba como a sí mismo. 18 Luego le dijo:
—Mañana es la fiesta de luna nueva, y como tu asiento va a estar desocupado, te echarán de menos. 19 Pero al tercer día se notará aún más tu ausencia. Por tanto, vete al sitio donde te escondiste la vez pasada, y colócate junto a aquel montón de piedras. 20 Yo lanzaré tres flechas hacia aquel lado, como si estuviera tirando al blanco, 21 y le diré a mi criado: “Ve a buscar las flechas.” Si le digo: “Las flechas están más acá de ti; anda, tómalas”, podrás salir tranquilo, porque nada te va a pasar. Te lo juro por el Señor. 22 Pero si le digo: “Las flechas están más allá”, vete, porque el Señor quiere que te vayas. 23 En cuanto a la promesa que nos hemos hecho, el Señor es nuestro testigo para siempre.
24 David se escondió en el campo, y cuando llegó la fiesta de luna nueva, el rey se sentó a la mesa dispuesto a comer. 25 Se sentó en el lugar de costumbre, junto a la pared. Jonatán se colocó enfrente, y Abner se sentó al lado de Saúl. El asiento de David quedó vacío. 26 Aquel día Saúl no dijo nada, porque se imaginó que algo impuro le habría ocurrido y no estaría purificado. 27 Pero al día siguiente, que era el segundo día de la fiesta, el asiento de David quedó también vacío. Entonces le preguntó Saúl a su hijo Jonatán:
—¿Por qué no vino ayer el hijo de Yesé a la comida, ni tampoco hoy?
28 Y Jonatán le respondió:
—David me pidió con urgencia permiso para ir a Belén. 29 Me rogó que le diera permiso, pues su familia celebraba un sacrificio en su pueblo y su hermano le ordenaba ir. También me dijo que si yo le hacía ese favor, se daría una escapada para visitar a sus parientes. Por eso no se ha sentado a comer con Su Majestad.
30 Entonces Saúl se enfureció con Jonatán, y le dijo:
—¡Hijo de mala madre! ¿Acaso no sé que tú eres el amigo íntimo del hijo de Yesé, para vergüenza tuya y de tu madre? 31 Mientras él esté vivo en esta tierra, ni tú ni tu reino estarán seguros. ¡Así que manda a buscarlo, y tráemelo, porque merece la muerte!
32 Pero Jonatán le contestó:
—¿Y por qué habría de morir? ¿Qué es lo que ha hecho?
33 Saúl levantó su lanza para herir a Jonatán, con lo que este comprendió que su padre estaba decidido a matar a David. 34 Entonces Jonatán, lleno de furia, se levantó de la mesa y no participó en la comida del segundo día de la fiesta, pues sentía un gran pesar por David, ya que su padre lo había insultado. 35 A la mañana siguiente, a la hora de la cita con David, Jonatán salió al campo acompañado de un criado joven, 36 al cual le ordenó:
—Corre a buscar en seguida las flechas que yo dispare.
El criado echó a correr, mientras Jonatán disparaba una flecha de modo que cayera lejos de él. 37 Y cuando el criado llegó al lugar donde había caído la flecha, Jonatán le gritó al criado con todas sus fuerzas:
—¡La flecha está más allá de ti!
38 Y una vez más Jonatán le gritó al criado:
—¡Date prisa, corre, no te detengas!
El criado de Jonatán recogió las flechas y se las trajo a su amo, 39 pero no se dio cuenta de nada, porque solo Jonatán y David conocían la contraseña. 40 Después, Jonatán entregó sus armas a su criado y le ordenó llevarlas de vuelta a la ciudad.
41 En cuanto el criado se fue, David salió de detrás del montón de piedras, y ya ante Jonatán se inclinó tres veces hasta tocar el suelo con la frente. Luego se besaron y lloraron juntos hasta que David se desahogó. 42a Por último, Jonatán le dijo a David:
—Vete tranquilo, pues el juramento que hemos hecho los dos ha sido en el nombre del Señor, y hemos pedido que para siempre esté él entre nosotros dos y en las relaciones entre tus descendientes y los míos.
42b (21.1) Después David se puso en camino, y Jonatán regresó a la ciudad.
Jonatán oipytyvõ Davídpe
1 David okañy Naiot Ramá guágui, oho Jonatán rendápe ha he'i chupe:
—Mba'e piko che ajapo? Mba'eichagua piko upe che rembiapo ivai etéva ajapo vaekue nde rúre, ajeve che reka opa rupi che juka haguã?
2 Jonatán he'i chupe:
—Neremano mo'ãi mba'eveichave ramo! Che ru ndojapói mba'eve omombe'u'ỹre chéve, ha mba'érepa oñomíta che hegui ko mba'e? Ndaikatúi péichavo!
3 David katu he'i jey chupe:
—Nde ru oikuaa porã nde che rayhuha, upévare he'íne ra'e: “Toikuaa'ỹnte Jonatán, ani oñembyasy.” Tupã rekovére ha nde rekovére ha'e ndéve: umi che jukaséva opa rupi che mongora.
4 Upérõ Jonatán oporandu chupe:
—Mba'épa reipota ajapo nde rehe?
5 David he'i chupe:
—Ko'ẽrõ hína jasy pyahu arete, ha aguapy vaerã akaru mburuvicha guasu ndive. Takañýnte ñúme, ko'ẽ ambuérõ ka'aru peve, 6 ha nde ru oporandu ramo che rehe, ere chupe ajerure hague ndéve aha haguã Belénpe, upépe niko che rogagua omymbajuka*f** jepi oguahẽvo ko arete. 7 He'i ramo iporãha, he'ise ikatuha che py'a guapy. Ipochy ramo katu reikuaátama ojaposeha che rehe ivaíva. 8 Ejapóna ko ha'éva. Che niko ne rembiguái ha ñame'ẽ vaekue ojupe oñoñe'ẽ Ñandejára rérape. Oime ramo che rembiapo vai ra'e, che juka nde voi. Natekotevẽi che reraha nde ru rendápe.
9 Jonatán katu he'i chupe:
—Eipe'a upéva ne akãgui! Aikuaa ramo che ru ojaposeha nde rehe ivaíva, aikuaaukáta ndéve katuete.
10 Upérõ David oporandu chupe:
—Máva piko che momarandúta nde ru oñe'ẽ pochy ramo ndéve?
11 Jonatán he'i chupe:
—Jaha ñúme jaguata.
Oho hikuái ñúme oñondive. 12 Ha upépe Jonatán he'i Davídpe:
—Tupã Israel Jára rérape ame'ẽ ndéve che ñe'ẽ, ko'ẽrõ térã ko'ẽ ambue ramo, ko oraitépe, aha'ãtaha aikuaa pe che ru ojaposéva. Opa mba'éi porã ramo ndéve guarã ha noromomarandúi ramo, 13 Tupã ta che nupã jey-jey. Ha che ru ojapose ramo nde rehe ivaíva, romomarandúta avei ha roipytyvõta rekañy haguã kyhyje'ỹre. Ha Ñandejára ta ne pytyvõ, oipytyvõ haguéicha che rúpe! 14 Ha aikove ramo gueteri upérõ guarã, nde py'a porã kena che ndive, Tupã ipy'a porã haguéicha ne ndive. Ha oimérõ amanóma ra'e, 15 nde py'a porãke che rogagua ndive opa árape guarã, Ñandejára ohapo'o rire jepe ko yvy árigui peteĩ-teĩ umi David rehe ija'e'ỹvape. 16 Ha Jonatán omohu'ã iñe'ẽ ñome'ẽ David ndive he'ívo: “Ñandejára toñeñanduka opa ko'ã mba'ére umi David rehe ija'e'ỹvape.” 17 Jonatán ome'ẽka jey iñe'ẽ Davídpe ohayhu etereígui chupe, ohayhu niko chupe ijupetéicha. 18 Upéi he'i chupe:
—Ko'ẽ ramo, jasy pyahu arete hína ha nandíta upe nde reguapyhápe. Upévare ojehecha ramóta ne pore'ỹ. 19 Ko'ytevéta ko'ẽ ambuérõ. Upévare tereho upe rekañy haguépe akokuehe ha epyta upe itaty kupépe. 20 Che apoíta mbohapy hu'y upe gotyo ku aha'arõ guáicha peteĩ mba'e, 21 ha ha'éta che rembiguáipe: “Tereho eheka che hu'y”. Ha'e ramo chupe: “Che hu'y oĩ agotyove, eru chéve”, ikatúta resẽ kyhyje'ỹme. Ndojehu mo'ãi ndéve mba'eve. 22 Ha ha'e ramo chupe: “Umi hu'y oĩ amo gotyove”, tereho, Ñandejára oipotágui reho. 23 Ha Ñandejára hína pe ñe'ẽ ñame'ẽ vaekue ojupe renduhare, opa árape guarã.
24 David okañy upe ñúme ha oguahẽvo pe jasy pyahu arete, mburuvicha guasu oguapy mesápe okaru haguã. 25 Oguapy, jepi guáicha, iguapyha tápia ypýpe guápe, Jonatán oguapy hovái ha Abner oguapy Saúl ykére. David guapyha opyta nandi. 26 Upe árape Saúl nde'íri mba'eve, oimo'ãgui oiméne haguã oja hese potĩ'ỹ*f** ha noñemopotĩri. 27 Pe ára ambuépe katu David guapyha opyta avei nandi. Upérõ Saúl oporandu ita'ýra Jonatánpe:
—Mba'ére piko ndoúi kuehe okarúvo Jesé ra'y ha ko'ágã ndoúi jey?
28 Jonatán he'i chupe:
—David ojerure chéve oho haguã Belénpe. 29 Upépe hogagua omymbajuka, ha ityke'ýra oipota oho. He'i avei chéve ikatúpa oho avei upekuévo ohechami hesegua kuérape. Upévare ndoguapýi hína okaru ne ndive che ruvicha guasu.
30 Upérõ Saúl ipochy eterei Jonatán ndive ha he'i chupe:
—Nde aña membyre! Che piko ndaikuaái nga'u reimeha Jesé ra'y ykére, renẽmotĩ haguã nde ha remotĩ haguã nde sýpe? 31 Ha'e oikove aja ko yvy ári, ndapeiko mo'ãi kyhyje'ỹ rehe nde ha ne retã. Pya'éke tereho eheka chupe ha eru chéve ko'ápe tajuka!
32 Jonatán katu he'i chupe:
—Ha mba'ére piko rejukáta? Mba'e piko ha'e ojapo?
33 Saúl ohupi ikyse yvuku oikutu haguã Jonatánpe. Upépe ha'e ohecha kuaa itúva ojukataha Davídpe. 34 Upérõ Jonatán ipochy eterei ha opu'ã meságui. Ndopytái okaru upe ára mokõiháme, ombyasy etereígui Davídpe itúva ojahéi haguére hese. 35 Pe ára ambuépe Jonatán osẽ ñu gotyo, upe óra he'i haguépe Davídpe. Omoirũ chupe peteĩ hembiguái mitã rusu. 36 Upévape ha'e he'i:
—Pya'e tereho eheka umi hu'y che apoíva.
Pe mitã rusu osẽ oñani, Jonatán opoi aja peteĩ hu'y ho'a haguã mombyry chugui. 37 Ha pe mitã rusu oguahẽvo ho'a haguépe upe hu'y, Jonatán osapukái hatã chupe:
Pe hu'y oĩ amo gotyove!
38 Ha upéi Jonatán osapukái jey hembiguáipe:
—Nde pya'e edipara, ani repyta!
Jonatán rembiguái ohupi umi hu'y ha ogueru chupe. 39 Ha ndohecha kuaái mba'eve, Jonatán ha David añónte oikuaágui mba'épa he'ise umi mba'e. 40 Upéi Jonatán ome'ẽ hi'árma hembiguáipe ha he'i chupe ogueraha jey haguã hógape.
41 Oho rire pe tembiguái, David osẽ pe itaty kupégui ha oñesũ Jonatán renondépe mbohapy jey omboja peve isyva yvýre. Upéi oñoañua hikuái ha hasẽ oñondive. 42 Ipahápe Jonatán he'i Davídpe:
—Tereho katu kyhyje'ỹre. Pe ñe'ẽ ñame'ẽ vaekue ojupe niko Ñandejára rérape ñame'ẽ ha jajerure chupe oĩ haguã opa ára ñande apytépe ha ne ñemoñare ha che ñemoñare apytépe.