Ezequías ojerure pytyvõ Isaíaspe
(2 R 19.1-372 Cr 32.20-23)1 Ohendúvo ko mba'e, mburuvicha guasu Ezequías omondoro ijao. Oñemonde ao vosakuépe ñembyasýgui ha oho tupaópe. 2 Ha omondo mburuvicha guasu róga rerekua Eliaquímpe, mba'e haihára Sebná ha umi pa'i itujavévape, ñembyasýgui oñemondéva avei ao vosakuépe, he'i haguã maranduhára*f** Isaías Amós ra'ýpe: 3 Kóicha he'i Ezequías: “Kóva ko ára hína jepy'apy, ñembyepoti ha ñemotĩ ára. Roime kuña imemby pota vaicha, ha kangýgui ikatu'ỹva imemby. 4 Hánga'u Tupã nde Jára ohendu ra'e umi mba'e he'i vaekue mburuvicha oúva Asíriagui, ijára Asiria ruvicha guasu rembijokuái, oñe'ẽ reitýva Tupã oikovévape! Hánga'u ombyepoti chupe opa umi mba'ére. Oime vaerã niko Tupã nde Jára voi ohendu ra'e! Eñembo'e kena umi opytáva rehe gueteri.”
5 Mburuvicha guasu Ezequías rembijokuái kuéra oho Isaías rendápe, 6 ha ha'e he'i chupe kuéra: “Peje pende ruvichápe: ‘Péicha he'i Ñandejára: Ani rekyhyje che apo'i haguére Asiria ruvicha guasu rembiguái kuéra. 7 Che voi amoguahẽta ijapysápe ñe'ẽ ngururu ha upéva ohendúvo oho jeýta hetãme. Ha che voi ahatapyñáta ojejuka haguã upépe.’” 8 Pe asírio ruvicha oikuaa mburuvicha guasu Asiria pegua oho hague táva Láquisgui. Upémarõ osẽ oho Jerusaléngui, ha ojuhu Asiria ruvicha guasúpe ondyry jave Libná rehe, 9 Upépe Asiria ruvicha guasu ohendu Tirhaca, Etiopía ruvicha guasu, ouha hína chupe ñorãirõhára aty guasu reheve. Asiria ruvicha guasu omondo jey hembijokuái Judá ruvicha guasu Ezequías rendápe he'ikávo chupe:
10 “Ne Tupã, nde rejeroviaha, he'i ndéve Jerusalén ndo'a mo'ãiha che pópe; aníke rerovia cháke ne mbotavy hína. 11 Rehendúmane ra'e mba'épa ojapo Asiria ruvicha guasu kuéra opa umi tetã ohundise vaekuére. Ha piko nde rehe nda che pu'aka mo'ãi? 12 Umi che ypykue ohundi vaekue hetã Gozán, Harán, Résef, ha upéi ave umi Bet-Edén guápe, oiko vaekue Telasárpe. Umíva umi tetã tupã nga'u piko ikatu ra'e ojoko ani haguã umi hetã oñehundi? 13 Mamo piko oime umi Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hená ha Ivá ruvicha guasu kuéra?”
14 Ezequías oipyhy upe kuatiañe'ẽ umi tembijokuái oguerúva, ha ohecha mba'épa he'i. Upéi oho tupaópe, oipyso upe kuatiañe'ẽ Ñandejára renondépe, 15 ha oñembo'e kóicha:
16 “Tupã Israel Jára ipu'akapáva, keruvim*f** ári reguapýva, ndénte hína opa tetã yvy arigua Tupã. Nde rejapo vaekue yvága ha yvy. 17 Ejapysaka ore Jára. Ema'ẽ ha ehendu mba'épa he'ika chéve Senaquerib. Opa umi mba'e he'ívape niko nde rehénte ojahéi, Tupã reikovéva. 18 Añetéko hína, ore Jára, umi Asiria ruvicha guasu ohundi hague opa umi tetã, ha ijyvy. 19 Ha'e kuéra omombo tatápe itupã nguéra, ndaha'éiva voi tupã, yvypóra rembiapokue uvei, ojapo vaekue yvyra ha ita pehẽnguéguinte. Upévare oñehundi. 20 Ha ko'ágã, Tupã ore Jára, ore pe'a ipógui nde pu'aka rupi, toikuaa tetã nguéra yvy arigua, ne ñoiteha, ore Jára, pe Tupã añetegua!”
21 Upérõ, Isaías, Amós ra'y, he'ika Ezequíaspe: “Kóicha he'i Tupã Israel Jára: ‘Reñembo'e niko chéve Asiria ruvicha guasu Senaquerib rehe.’” 22 Ko'ãva hína umi mba'e Ñandejára he'i vaekue Asiria ruvicha guasúre:
“Nde apo'i
ha oñembohory nde rehe
kuñataĩ Sión.
Nde atukupépe, Jerusalén
oñakã mbovava nde rehe.
23 Mávape piko reapo'i
ha reñe'ẽ reity ra'e?
Mávape piko resapukái
ha rema'ẽ hatã hese ra'e?
Imarangatúva Israelguáre!
24 Ne rembijokuái kuéra rupi
reñe'ẽ reity Ñandejárape,
ha ere vaekue:
‘Che kárro ñorãirõrã
hetaite reheve
ajupi umi yvyty ru'ãme,
pe Líbano ijyvatevehápe.
Aikytĩ umi kuri'y ijyvatevéva
ha umi iporãvéva.
Ahupyty umi hu'ã ijyvatevéva
ha umi ka'aguy
yvotytýpe ojoguáva.
25 Tetã mombyry rupi
ajo'o ykua ha hay'u chugui,
ha che pýpe ambohypa
ysyry kuéra Egipto pegua.
26 Ha ndereikuaái piko ra'e
che, opa mba'e Jaraha?
Che upe ha'e vaekue
opa ko'ã mba'e oiko haguã?
Ymaite guive
arekóva che akãme,
ha ko'ágã péina ajapo.
Upéicha rupi nde rejapo yty apy
umi táva mbaretévagui.’
27 Umi upepegua ikangypáva,
kyhyjégui oryrýi ha itĩndýva,
ojogua umi ñumegua kapi'ipe,
kapi'ipe ha ka'avo
óga pepo ári okakuaáva,
kuarahy resẽ guiogua
yvytu aku ombopirúva.
28 Aikuaa nde rapykuere
ha opa mba'e rejapóva;
aikuaa nde pochy hague
che rehe.
29 Ha aikuaágui
nde pochy rendyha
ha ne tĩ atãgui,
ne tĩ rehe amoĩta che ty'ãi,
nde juru rehe amoĩta juruka
ha romondo jeýta pe tape
reju hague rupi.”
30 Upérõ Isaías he'i Ezequíaspe:
“Kóvata mba'e rechaukaha peẽme:
Ko áño kóvape pe'úta
mba'e ra'ĩy ho'a vaekue
ha heñói jeývagui,
pe áño oúvape,
umi ijehegui rei heñóivagui,
pe áño mbohapyhápe katu
peñemitỹ ha pemono'õ.
Peñotỹ parral ha pe'u hi'a.
31 Umi Judagua opytáva
hapo ha hi'a jeýta.
32 Peteĩ hembyremi
opytátagui Jerusalénpe
ha yvyty Siónpe.
Ñandejára ipu'akapáva
upéva ojapóta,
ohayhu rendýgui chupe kuéra.”
33 Upévare
kóicha he'i Ñandejára
Asiria ruvicha guasúre:
“Ha'e ndoike mo'ãi ko távape,
peteĩ hu'ýnte jepe
ndopoi mo'ãi hese.
Nondyry mo'ãi hese
tete mo'ãha ipópe
ha nomboja mo'ãi
ikorarapy jerére yvy pu'ã.
34 Oho jeýta upe tape
ou hague rupi,
oike'ỹre ko távape.
Che, opa mba'e Jára,
ame'ẽ che ñe'ẽ.
35 Che amo'ãta ko távape
ivaívagui,
che rembiguái David
ha che rehehápe voi.”
36 Ha Ñandejára remimbou*f** oho asírio kuéra rekohápe ha upépe ojuka 185.000 kuimba'épe; upe ára ambuépe iko'ẽ joa he'õngue. 37 Upémarõ, Asiria ruvicha guasu Senaquerib, omopu'ã hekoha ha ojevy Nínivepe. 38 Ha peteĩ jey, omomba'e guasu jave hína itupã gua'u Nisrócpe, itupaópe, ita'ýra kuéra Adramélec ha Sarézer, oguahẽ ha ojuka chupe. Upéi oho okañy hikuái yvyty Ararat rupi. Ha hendaguépe opyta oisãmbyhy ita'ýra Esarhadón.
Wesse' egegkok apwagkasso teyp Judá
(2 Re 19.1-372 Cr 32.20-23)1 Xama axta apleg'a wesse' apwányam Ezequías xa amya'a nak, apkelyepteyk axta apkelnaqta, apkelántaxnékxeyk axta m'a apáwa sẽlwáxaqxamól'a magkenatchesso élapwokmo, apmeyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 2 Tén axta apkeláphasa, cham'a Eliaquim apkemha apmonye' axta m'a tegma apyawe aptaqmalma yetlo Sebná apnaqtáxéseyak axta chá'a weykcha'áhak tén han ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok apkelwányamo nak, yetlo apkelántaxneykekxa m'a apáwa sẽlwáxaqxamo magkenatchesso éllapwámeygko elyo'ókxak ma'a Dios appeywa aplegasso Isaías, Amós axta apketche, 3 apkeltamho eltennaksek aptáhakxa appeywa m'a wesse' apwányam, aptáhak axta s'e: “Sakhem néllegeykegkaxa ekyentaxno egwáxok, sẽllegassáseykegkoho tén han sẽltemessáseykekxa mékoho; máxa m'a kelán'a, ketók ektegkessamakxal'a étche kasawhaxchek ma'a ekwasqapma. 4 Eñoho annal'a Dios Wesse' apagkok appeywa m'a sẽlpextétamo apwesse' apcháphasso nak wesse' apagkok, cham'a wesse' apwányam nak Asiria, yaqwayam enxoho ewanyaha m'a Dios megyetsapma nak, eñássesagkoho annal'a aplege apagko' enxoho aqsok apxeyenma m'a Dios Wesse' apagkok nak. Elmaxnésses sa' ma'a apkeleymomap nak meletsapma.”
5 Apkelya'awekxeyk axta Isaías ma'a wesse' apwányam Ezequías apkelásenneykha, 6 tén axta Isaías apkeltamho etnehek elátegmowagkokxak wesse' apagkok se'e: “Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Nágye aqsa xa amya'a apleg'a nak, cham'a aptáhakxa nak ko'o seyáneya sénmexeyncha'a m'a wesse' apwányam Asiria apkeláneykha nak. 7 Wának sa' ko'o ellegmakha amya'a m'a, yaqwayam sa' kataqheksohok makham ma'a apchókxa nak, sa' wának emátegwakxak ma'a.’”
8 Apleg'ak axta amya'a sẽlpextétamo apwesse' asirios aptepa wesse' apwányam Asiria m'a tegma apwányam Laquis. Tén axta aptaqháwo apkeñama m'a Jerusalén, apwetágweykxeyk axta nahan wesse' apwányam Asiria apketámegkaxa m'a tegma apwányam Libná. 9 Axta apleghok nahan amya'a kéltennasa wesse' apwányam Asiria apya'awa m'a wesse' apwányam Tirhaca, apkeñama axta m'a Etiopía yetlo sẽlpextétamo apagkok apmako yempakha'. Tén axta apkeláphásekxoho makham énxet'ák apagkok apkelapháseykha axta chá'a wesse' apwányam Asiria m'a Judá apkeltamho etnehek yának wesse' apwányam Ezequías se'e: 10 “Naqsók ko'o apteméssásak peya mamhehek Jerusalén ma'a, Dios apagkok nak xép, apcháyo nak chá'a; eyke nágyoho aqsa elyexanchesha m'a. 11 Aplegayak eyke exchep aqsok apkelánéyák ma'a kelwesse'e apkelwányam nak Asiria apmopmenyého emasséssók ma'a ekyókxoho apkelókxa nak. ¿Elwagkasakpoya sa' teyp xép? 12 ¿Kelwagkassegkeya axta chá'a teyp aqsok kéláyókxa m'a mók apheykegkaxa nak chá'a énxet apmassésseykmo axta m'a elyapmék nano nak ko'o: cham'a Gozán, Harán, Résef tén han ma'a énxet'ák Bet-edén apheykencha'a axta m'a Telasar? 13 ¿Háxko apkelmaheykegkaxa m'a kelwesse'e apkelwányam nak tegma apwányam Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hená tén han ma'a Ivá?”
14 Apmeyk axta weykcha'áhak Ezequías apsókasso axta m'a énxet'ák kélapháseykha, apkelyetsetchessek axta. Tén axta apmeyákxo m'a tegma appagkanamap, appeykessek axta weykcha'áhak apmonye' m'a Wesse' egegkok, 15 axta aptáhak apkelmaxneya s'e: 16 “Wesse' ekha apyennaqte, Israel Dios apagkok, apteme nak Wesse' étseksa'ák ma'a apkelásenneykha ekha nak apxempenák apheykha néten, xép apwánxa apagkok apteme Dios ekyókxoho apkelókxa keso náxop; xép axta apkelane m'a néten tén han keso náxop. 17 Wesse', etaqmelchesho sa' apháxenmo. Wesse' etaqmelchesho sa' apkelányo. Yeyxho sa' amya'a apkeltémo exchek ko'o héllegásseták ma'a Senaquerib, amya'a ekyókxoho énmexma nak xép, Dios memassegwayam. 18 Wesse', naqsók apmassésseykmo apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák ma'a kelwesse'e apkelwányam nak Asiria, yetlo m'a xapop apagkok nak, 19 tén han apkexakkassama nátex ma'a aqsok apcháyókxa nak, hakte naqsók háwe dios ma'a, énxet apkelane, eñama nak ma'a yámet tén han meteymog. Cháxa keñamak apmassésseykmo nak. 20 Dios Wesse' egegkok, hẽlmallahanches negko'o neyseksa apmáheyo hẽlnápok ma'a asirios, yaqwayam sa' elya'asagkohok apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák apheykha keso náxop, apteme exchep Wesse', wánxa xama Dios.”
21 Tén axta Isaías apkeltamho kóltéhek kóltennássekxak Ezequías se'e: “Keso aptáhakxa exchek appeywa Wesse' egegkok se'e, Israel Dios apagkok nak: ‘Ekleg'ak xeyk ko'o m'a apkelmaxnagko sélmaxneya exchek apxéna m'a Senaquerib, wesse' apwányam nak Asiria.’”
22 Keso aptáhakxa exchek appeywa Wesse' egegkok apxéna m'a wesse' apwányam Asiria:
“Senaquerib,
máxa kelán'a étkok
entáhak ésmésa
exchep ma'a Sión.
Yeykáseyha akqátek
neptámen ekwanyawo
aptaqháwo m'a Jerusalén.
23 ¿Yaqsa axta énxet
apkenmexeyncha'a cha'a
tén han apwanyeyncha'a chá'a?
¿Yaqsa axta énxet
apkelpáxegkáseyncha'a chá'a
tén han megyésa chá'a apkelano
yetlo eyeymáxkoho apwáxok?
¡Apkenmexáha axta exchep ma'a
Dios Appagkanamap nak Israel!
24 Apkeláneykha axta
exchep apkeláphásak
apwanyeykencha'a m'a
Wesse' egegkok.
Axta aptáhak se'e:
‘Yetlo ekxámokma
yátnáxeg apkelyenyawasso ahagkok
eyántak ma'a egkexe étseksek nak,
cham'a ektáhakxa nak
netnók agko' ma'a Líbano.
Élyaqténchessek ma'a
yámet cedros agkok
élwenaqte agko' nak,
tén han ma'a yámet pinos
éltaqmalma agko' nak.
Ekwokmók ma'a naw'ék
netnók agko' nak,
tén han ma'a naxma agkok
ekyentaxno ekhémo nak
kélcheneykekxexa aqsok.
25 Élmétaweykmek máxek ma'a
megkatnahakxa nak xapop ahagkok
ekyamchek nahan
yegmen eñama m'a,
emagkok nahan ektemék
sélyamassama yegmen ma'a
ekyókxoho wátsam Egipto.’
26 ¿Ya ey'ásegkok xép,
ektáha ko'o séltémo katnehek
ekyókxoho xa aqsok nak,
ko'o sektáha nak Wesse'?
Nanók agko' axta ko'o
ekxeyenma ewáxok alának xa,
élanak kaxwo';
Ékeso éñamakxa
apmasséssekmo nak xép ma'a
tegma apkelyennaqte nak
tén han aptemessásekxo nak
apxámokma m'a tegma aphopák.
27 Méko aqsok elanagkok ma'a
apheykha nak kañe',
elmeneygkohok apagko' nahan,
elmegqáwhok nahan,
máxa aptamheykegkok ma'a pa'at
élámha nak yókxexma,
ektémól'a m'a pa'at
ektaqmalmal'a áwa',
máxa m'a pa'at
ekteyapwayam la'a néten tegma
élyamágwayam la'a áwa'
amonye' yaqwayam kawana'.
28 Ekya'ásegkók ko'o ekyókxoho m'a
ektémakxa nak chá'a
apweynchámeykha
tén han ma'a aptémakxa nak chá'a;
Ekya'ásegkók ko'o
setaqnagkama exchep.
29 Watchessesek sa' ko'o exchep
apwéhek sawo ekhaxe
tén han xama
ekmassáseyak chá'a apátog
ektémól'a kélatchessesso
apwáxok ma'a yátnáxeg,
eñama sekwete ektémakxa aplo
tén han megyésso yeykpoho',
wáphaksek sa' makham
etaqhohok epéwhok ma'a ámay
appéwomókxa axta apxegeykmo.”
30 Tén axta Isaías
aptáha apcháneya Ezequías se'e:
“Keso yaqwánxa sa' katnehek
aqsok magkenatchesso
yaqwánxa katnehek se'e:
kóltawagkok sa' kéxegke hótáhap
apteyapma apagko' nak se'e
apyeyam nak
tén han ma'a pók apyeyam sa',
keñe sa' ma'a aptáha enxoho
apqántánxo apyeyam
kólchenekxak sa' aqsok aktek
kólnakxek sa' nahan ma'a ekyexna,
kólchenekxak sa' ma'a anmen yámet,
kóltawagkok sa' nahan
ma'a ekyexna nak.
31 Máxa aqsok kélcheneykekxa sa'
etnahagkok ma'a Judá énxet'ák
apkeleymomap nak meletsapma:
elántépekxak sa' makham,
exámekxak sa' nahan,
32 hakte yetneyk sa' apkelheykekxa
apqántawók ma'a Jerusalén;
yetneyk sa' meletsapma m'a
egkexe Sión.
Elának sa' eñama ekyawe
apkelásekhayo Wesse'
ekha nak apyennaqte xa.
33 “Axta aptáhak Wesse' egegkok
apxéna wesse' apwányam Asiria s'e:
‘Metxehek sa' Jerusalén,
memakték sa' xama enxoho yágke,
mektamagkehek sa' nahan
yetlo apcháhakkásamap,
melanyek sa' nahan ámay néten
nenchántamakxa m'a nepyáwa' nak.
34 Sa' epéwhok makham
etaqhohok ma'a ámay
appéwókxa axta apxegakmo;
metxehek sa' se'e
tegma apwányam nak.
Ekxénchek ko'o xa,
sektáha nak Wesse'.
35 Amyók sa' ko'o s'e
tegma apwányam nak,
awagkasek sa' nahan teyp,
eñama seyásekhayo m'a
séláneykha David
tén han seyásekhamaxchekxoho
ahagko' ko'óxa.’”
36 Apxegkek axta m'a Wesse' egegkok apchásenneykha, apkelnáhapwokmek axta nahan ciento ochenta y cinco mil énxet ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta m'a asirios; keñe axta mók ekhem, kelsakak axta, hágkek axta aphopák apyókxoho m'a. 37 Tén axta Senaquerib, wesse' apwányam nak Asiria apleya appakxanma; aptaqháwók axta makham ma'a Nínive. 38 Keñe axta xama ekhem, neyseksa apkelpeykessamo aqsok apcháyókxa Nisroc ma'a apkelpeykessamókxa axta chá'a, apkelmeyákxeyk axta han apketchek ma'a, cham'a Adramélec tén han Sarézer, apchaqhegwákxeyk axta han ma'a, tén axta apkelmeyákxo apkelyexánegwákxo m'a yókxexma Ararat. Apyaqmagkassek axta han apteme wesse' apwányam ma'a apketche apwesey axta Esarhadón.