Umi yma guare jerovia
1 Jajerovia ramo, jaikuaa porã jahupytyha katuete pe ñaha'arõva, he'ise, jarovia añete ramo umi mba'e jahecha'ỹva. 2 Ñande ru ypy kuerakuépe Tupã ombojerovia vaekue ojerovia haguére.
3 Jajerovia rupi jaikuaa Tupã ojapo hague iñe'ẽme opa oĩva, ha upéicha umi mba'e jahecháva, Tupã ojapo vaekue ojehecha'ỹva.
4 Ojerovia rupi, Abel oikuave'ẽ Tupãme iporãvéva pe Caín oikuave'ẽ vaekuégui. Ha upévare Tupã oguereko chupe heko jojáva ramo ha oguerohory ikuave'ẽmby. Aipórõ, omanómarõ jepe, Abel akói oñe'ẽ ijerovia rupi.
5 Ojerovia rupi, Henoc ojereraha vaekue yvágape omano'ỹre. Avave ndojuhuvéi vaekue, oguerahágui Tupã. Ha Ñandejára Ñe'ẽ he'i, ojereraha mboyve, Henoc ombohory hague Tupãme. 6 Ndaikatúi ñambohorývo Tupãme jajerovia'ỹ ramo. Ñañemboja haguã Tupãre niko jarovia vaerã ha'e oikoveha ha omyengoviaha umi hendápe oguahẽsévape.
7 Ojerovia rupi, Noé, Tupã omomarandu ramo chupe oiko vaerãha gueteri heta mba'e ojehecha'ỹva, iñe'ẽ rendu ha ojapo pe mbayru y pegua omano'ỹ haguã hogagua kuéra. Ha upe ijerovia rupi voi, Noé oinupã yvypórape ha Tupã ome'ẽ chupe teko joja ojehupytýva ojejerovia ramo. 8 Ojerovia rupi, Abraham, ohenóivo chupe Tupã, iñe'ẽ rendu ha osẽ oho haguã pe yvy chupe ome'ẽtavape. Ha osẽ vaekue pe oikohágui oikuaa'ỹre mamópa oho. 9 Ha ojerovia rupi, oiko mombyrygua ramo pe yvy Tupã oikuave'ẽ vaekuépe chupe. Oiko umi óga vakapípe, Isaac ha Jacob oiko haguéicha, ohupyty vaekue avei upe Tupã he'i vaekue ome'ẽtaha. 10 Ojerovia rupi, Abraham oha'arõ vaekue pe táva guasu opa ára guarãva, Tupã omopu'ã vaekue.
11 Ojerovia rupi avei, ndaikatúi ramo jepe Sara imemby ha Abraham ituja etereíma, oñeme'ẽ chupe mbarete ita'ýra haguã, oguerovia rupi Tupã ojapotaha katuete he'i haguéicha. 12 Aipórõ Abraham, hi'ára guahẽ aguĩma ramo jepe, ou hetaiterei ita'ýra, mbyja oĩháicha yvate ha yguasu rembe'ýpe yvyku'i, ikatu'ỹvaicha ojepapa.
13 Opa ko'ã yvypóra omano ohupyty'ỹre umi mba'e Tupã he'i vaekue ome'ẽtaha. Ha ojerovia rupi, ohecha hikuái mombyry guive ha omomaitei, ojehecha kuaávo ha'e kuéra mombyryguaha ohasáva ko yvy ári. 14 Ha umi péicha he'íva, oikuaauka porã oikoha gueteri oheka hikóni hetãrã. 15 Imandu'a rire hikuái pe yvy oheja vaekue, ikatúnte vaerã mo'ã oho jey hikuái upépe. 16 Ha ha'e kuéra katu oipota vaekue peteĩ tetã iporãvéva, he'ise, tetã yvága pegua. Upévare Tupã notĩri oiko haguã Itupã nguéra ramo. Oguereko niko chupe kuéra guarã peteĩ táva guasu ombosako'íva.
17 Ojerovia rupi, Abraham, Tupã oipy'a ra'ãvo chupe, ohupi Isaácpe oikuave'ẽ haguã pe ta'ýra peteĩmi. Tupã ome'ẽ rire ramo jepe chupe iñe'ẽ, 18 he'i ramo “Isaac rupi ne ñemoñaréta.” 19 Abraham niko ohechakuaa Tupã ipu'akaha omoingove jey haguã omano vaekuépe. Ha upévare Abraham oguereko jey ita'ýrape, ha upéva opyta mba'e rechaukaha ramo.
20 Ojerovia rupi, Isaac ome'ẽ iñe'ẽ ohovasataha Jacob ha Esaúpe upe rire guarãre.
21 Ojerovia rupi, Jacob, omanótama ramo hína ome'ẽ iñe'ẽ ohovasataha José ra'y kuéra peteĩ-teĩme, ha omomba'e guasu Tupãme, ojejokóvo ipokokáre.*f**,
22 Ojerovia rupi, José, omanóvo, he'i vaekue umi Israelgua osẽtaha kurive Egíptogui, ha oheja he'i mba'épa ojejapo vaerã hetekuégui.
23 Ojerovia rupi, oiko ypývo ko yvy ári Moisés, itúva ha isy omokañy chupe mbohapy mes pukukue. Ohecha hikuái upe mitã iporãha, ha ndokyhyjéi pe mburuvicha guasúgui omoĩ vaekue ojejukapa haguã mitã michĩ kuérape.
24 Ha ojerovia rupi, Moisés, okakuaapa riréma, ndoipotái ojeguereko chupe faraón rajy memby ramo. 25 Oipotave uvei tojerereko asy Tupã retãgua ndive ohasa porã rangue vy'a sapy'ami oguerúva angaipa reheve. 26 Tuichave mba'e chupe guarã ohasa asy pe Mesías rehe ñembohory, ohasa porã rangue Egipto mba'eta reheve. Oguereko iñakãme Tupã omyengoviataha chupe.
27 Ojerovia rupi, Moisés osẽ Egíptogui, okyhyje'ỹre mburuvicha guasu pochýgui. Ha oñemohatã pe ojaposévape ohecha ramo guáicha Tupã ojehecha'ỹvape. 28 Ojerovia rupi, Moisés ombyarete vaekue Páskua ha ohypyika okẽ nguéra tuguýpe, Tupã remimbou mano reruha opoko'ỹ haguã Israelgua kuéra ra'y ypykuére.
29 Ojerovia rupi, Israelgua kuéra ohasa vaekue pe Mar Rojo, yvy ikãva ramo guáicha. Ha upéi umi Egiptogua ojaposévo avei upéicha, omanomba yguýpe.
30 Ojejerovia rupi, ho'a korapy yvate ombojeréva Jericó, umi Israelgua oguata rire ijerére 7 ára pukukue. 31 Ha ojerovia rupi, Rahab, pe kuña reko vai, nomanói umi Tupãme iñe'ẽ rendu'ỹva ndive. Ha'e niko pe omoguahẽ vaekue torypápe umi Israelgua pyraguépe.
32 Mba'épa ha'evéta? Mbyky chéve ára añe'ẽ haguã Gedeón rehe, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel ha umi maranduhárare. 33 Ojerovia rupi omoĩ ipoguýpe heta tetã, oporomboheko joja, ohupyty hikuái pe Tupã ome'ẽ hague iñe'ẽ, omboty umi jaguarete juru, 34 ombogue vaekue tata rendy ñarõ, ojehekýi kyse puku rãimbégui. Ikangy ramo jepe imbarete jey, ha ikatupyry ñorãirõháme, ha omoĩmba ipoguýpe umi hese kuéra ija'e'ỹvape. 35 Oĩ vaekue kuña omoguahẽ jeýva hogagua omanóva, oikove jey vaekue.
Oime vaekue oheja'ỹva ojepoi chugui kuéra, ha oñeñemboharái hese kuéra omano meve, ha opu'ã jey haguã peteĩ jeikove iporãvévape. 36 Heta oime vaekue ohasáva ñembohory ha teju ruguái, ha ñeñapytĩ ha yvyrakua avei. 37 Heta ambue katu ojejuka itápe, oñembovo mbyte rupi térã ojejuka kyse pukúpe. Oime ápe ha pépe oiko vaekue, oñemonde ovecha ha kavara pirekuépente: imboriahu, ojejopy ha ojeguereko asy. 38 Ko'ã kuimba'e, ko yvy ári jepe ndaijái vaekue chupe kuéra oiko. Oiko katu vaekue hikuái ápe ha pépe, oikuaa'ỹre mamópa ohóta, umi yvy ojeiko'ỹháre, umi yvytýre ha umi itakua rupi.
39 Ha upéicharõ jepe, mavavéva ndohupytýi vaekue umi mba'e Tupã he'i vaekue ome'ẽtaha, tuicha ramo jepe pe ijerovia kuéra. 40 Tupã niko oguereko ipy'ápe ñandéve guarã peteĩ mba'e iporãvéva, ani haguã ñande rehe oñemomarangatu avei kuéra.
Magya'ásseyam
1 Ekha magya'ásseyam ma'a negya'áseykegkoho nak ekmáheyo anxawak ma'a aqsok nélháxanma nak; tén han nenteméssesso nak naqsók ma'a aqsok magwetayo nak. 2 Apkelmomchek axta takha' Dios ma'a ẽlyapmeyk nanók axta, hakte aptamheykegkek axta melya'ásseyam.
3 Magya'ásseyam negko'o keñamak negya'ásegkoho apkeláneya Dios ekyókxoho aqsok ekheykegko nak eñama m'a appeywa. Kelánamáxcheyk axta aqsok magmowána nak agweta', keso negwet'awo nak kaxwo'.
4 Mey'ásseyam axta keñamak Abel apméssama Dios ektaqmela aqsok apwatno, axta kaxnawok aqsok apwatno m'a Caín, axta keñamak apxeyenma Dios apteme appéwomo m'a Abel, tén han apmoma takha' m'a aqsok apmésso naqsa. Apketsepmeyk eykhe m'a Abel, makke kamassegweykmok sẽlpaqhetchesso eñama m'a mey'ásseyam.
5 Mey'ásseyam axta keñamak Henoc kélya'áseykekxo apyókxoho apagko' néten neyseksa megyetsapma, yaqwayam enxoho megyetsepe', axta nahan éteyamakpekxa', hakte Dios axta apyentameykekxa'. Xeyenmeyk nahan eknaqtáxésamaxche, cham'a amonye' axta kélyentameykekxa Henoc, appeykessáseykekxo chá'a apwáxok Dios. 6 Mogwanchek negko'o ampeykessásekxak apwáxok Dios méko enxoho magya'ásseyam, hakte negmakók agkok negko'o agyepetchegwakxohok ma'a Dios kéméxcheyk magya'assók sekxo' apha, tén han apméssamo chá'a aqsok ekyaqmageykekxa apmésso naqsa m'a ektáha nak chá'a apkelchetamso.
7 Mey'ásseyam axta keñamak Noé apkelyaheykekxoho m'a aptémakxa axta appeywa apmésso Dios, apkeltennassama axta ekmáheyo katnehek ma'a aqsok megkóteyamaxko axta makham, apkeláneyak axta yántakpayhe yaqwayam elwagkasek teyp ma'a ekheykha apxagkok. Axta keñamak nahan Noé apxekmóssama ekmaso apkeltémakxa énxet'ák xa mey'ásseyam nak, apxeyenmeyk axta nahan Dios apteme ekpéwomo aptémakxa eñama m'a ektémakxa nak mey'ásseyam.
8 Mey'ásseyam axta keñamak Abraham apkelyaheykekxoho m'a apwóneykencha'a axta Dios, apteyepmeyk axta apmáheyo emhagkok ma'a yókxexma apkeltennassamakxa axta Dios egkések. Apteyepmeyk axta apchókxa neyseksa mey'áseyak apmaheykegkaxa, 9 mey'ásseyam axta keñamak aptéma máxa apkeñama mók nekha apheykmo m'a yókxexma apkeltennassamakxa axta m'a Dios. Appakxenweykmek axta nahan ma'a, yetlo Isaac tén han ma'a Jacob, appekkencháseykekxo axta nahan appeywa m'a Dios. 10 Hakte axta apkelhaxanmak Abraham ma'a tegma apwányam memassegwayam nak, apkelane axta yaqweykenxa etnehek apkelánamap ma'a Dios, tén han apkelane.
11 Mey'ásseyam axta nahan keñamak Abraham, neyseksa eykhe megkamowána kótak étchek ma'a Sara, apwányamók apagko' axta nahan ma'a Abraham, apxawáyak axta eyke yaqwayam étak apketche, hakte axta ey'ásseykmok Dios megkatnehek melane m'a ektémakxa axta appekkencháseykekxa appeywa. 12 Axta keñamak, ketók axta eykhe yaqweykenxa kamassegwók apweynchámeykha m'a Abraham, apweteya apxámokma apagko' aptawán'ák neptámen, cham'a apweykenxal'a yaw'a apxámokma m'a néten, tén han xóp ánek ma'a neyáwa wátsam ekwányam magmowánal'a ólyetsetek.
13 Apsawhomakpók axta apkeletsapma neyseksa melxawéyak aqsok apkeltennassama axta egkések Dios xa énxet'ák nak; makhawók axta eyke aqsa apkelweteyk, hakte melya'ásseyam axta eghak, kelpayheykekxeyk axta nahan apkelwáxok apkelxeyenma aptamheykegko máxa apkelwe yaqwatakxoho keso náxop. 14 Énxet apteme nak chá'a apkelpeywa xa ektáha nak, henxekmósek chá'a aptegyeykegko makham ma'a apchókxa apagkok apagko' nak. 15 Kaxtemeyk axta élxénwayam apkelwáxok ma'a xapop apkeleñémekxa axta apkelánteyapma, apwanchek axta elmeyekxak makham ma'a; 16 akke apmenyeyk elwetak ma'a apkelókxa ektaqmela agko' nak, cham'a negókxa ekyetnama nak néten. Cháxa keñamak memegqaktama nak Dios apxénamakpo apteme Dios apagkok xa énxet'ák nak, hakte yetneyk apkelánésso xama tegma apwányam ma'a.
17 Mey'ásseyam axta keñamak Abraham apmoma axta Isaac apmáheyo yaqhek, cham'a apyepkónma axta Dios. Appenchessegkek axta nahan yaqwayam egkések Dios ma'a apketche xama apagko', neyseksa axta eykhe apteme appekkencháseykekxa appeywa Dios se'e: 18 “Isaac sa' kañék apwete exchep aptawán'ák neptámen.” 19 Hakte apya'áseykegkók axta Abraham ekyetnama apmopwána Dios enaqxétekhássók ma'a apkeletsapma axta; axta keñamak ektéma máxa apxátekhágwayam apketche m'a Abraham apxaweykekxo makham.
20 Mey'ásseyam axta keñamak Isaac, apkeltennassama apketchek, cham'a Jacob tén han Esaú apmáheyo epasmok Dios ma'a egmonye' sa'.
21 Mey'ásseyam axta keñamak Jacob, apkelmaxnéssessama axta chá'a xama xama m'a José apketchek apkeltémo kataqmelek apheykha, cham'a amonye' axta apketsapma, apmeykegkek axta apkenmeykencha'a naw'a aptasqapeykha apkelpeykessamo Dios.
22 Mey'ásseyam axta keñamak José apxeyenma axta elántépok israelitas yókxexma Egipto, appekkencháseykekxo axta nahan appeywa apkeltémókxa kólteméssesek ma'a apexchakkok.
23 Megkalya'ásseyam axta keñamak Moisés chána ekpóssama m'a sekxók axta apteyékmo ekweykmoho apqántánxo pelten; hakte wetayak axta apteme sakcha'a aptaqmalma, axta nahan kalayeyk ma'a apkeltémo axta chá'a wesse' apwányam kólnápok ma'a sakcha'a apkelennay'a.
24 Mey'ásseyam axta keñamak Moisés meltémo kóltéhek faraón apketche étche, cham'a aptéma axta apwányam; 25 apmenyeyk axta aqsa eñegkohok xamók ma'a Dios énxet'ák apagkok, mopmenyeyk axta nahan kamok apwáxok ma'a ektémakxa nak negyespagko mólya'assáxma, ekmanyehe nak chá'a kamassegwók. 26 Apmenyeyk axta aqsa kawakxohok ma'a ektémakxa nak kélwanyémo Mesías, mopmenyeyk axta kapeykessásekxak apwáxok ma'a aqsok éltaqmela ekhéyak axta m'a Egipto; hakte wánxa axta apkenmexmo m'a aqsok apxeyenma axta egkések Dios ekyaqmageykekxa.
27 Mey'ásseyam axta keñamak Moisés apteyapma yókxexma Egipto meyke apkeye m'a wesse' apwányam aplo; axta eyenseykmok ma'a ektémakxa axta ekxeyenma apwáxok yaqweykenxa etnehek, máxa axta entemék apwetaya enxoho m'a Dios méteymap nak. 28 Mey'ásseyam axta keñamak Moisés apcheynamo apkelane ekhem melwagqayam Pascua, tén apkeltémo kóltexnágkok chá'a éma m'a ekyókxoho tegma apatña'ák, yaqwayam enxoho megyaqhek chá'a Dios apchásenneykha tekyawa yáp xama enxoho m'a apketchek átnaha apketkók nak ma'a israelitas.
29 Melya'ásseyam axta keñamak israelitas apkelyeykheykekxo m'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase, ektémól'a ekyamáyóxma xapop; keñe axta apmáheyo eykhe nahan etnahagkok ma'a egipcios, apkelwéweykegkek axta.
30 Melya'ásseyam axta nahan keñamak élyaqneneykegko aqsa meteymog kélhaxtegkesso axta nepyáwa m'a tegma apwányam Jericó, cham'a ekweykmo axta siete ekhem aphaxnencheyam israelitas ma'a nepyáwa'. 31 Megkay'ásseyam axta keñamak Rahab, megkatsapmo xamo' ma'a énxet'ák meyke axta apkelyaheykekxoho Dios, cham'a Rahab ekteme axta ekyaqmagkáseyak pók énxet ekpathetéyak ekma chá'a ekyánmaga, hakte kelmomchek axta takha' élápeykencha'a m'a énxet'ák Israel apteyánegweykmoho axta yókxexma.
32 ¿Yaqsa eyéméxko ko'o axének? Méko ko'o ekhem ahagkok yaqwayam axének ma'a Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel tén han ma'a apkellegasso nak Dios appeywa. 33 Melya'ásseyam axta keñamak apkelmoma apkelókxa, apkelánegkek axta apkeltémakxa ekpéwomo, apkelxaweykegkek axta m'a apkeltennassama axta elmésagkok ma'a Dios, apkeláhakkáseykekxeyk axta atña'ák ma'a yámakméwa, 34 apsapanchessegkek axta m'a táxa eyáléwe ekyawe axta, apkelegketamakpek axta ketók kélyetxeykegkaxa sókwenaqte, apkelyenneykekxók axta, massegkek axta apkelyelqamap, apkelyennaqte kempakhakma axta aptamheykegkok, apmenxanmeyk axta m'a sẽlpextétamo apkelenmexma axta. 35 Yetneyk axta anhan kelán'ák élxaweykekxa chá'a ekhawóxama kélnaqxétekhásseyam axta chá'a apkeletsapma.
Nápakha axta nahan chá'a apkeletsapmak kélnaqtawáseykegkoho, megkalmopmenyého axta kólchexeykxa', yaqwayam enxoho elwetak ektaqmelwayam apheykha natámen apnaqxétekhágwayam. 36 Nápakha axta nahan chá'a apkelesmésamakpok, tén han kélnápeykha, weykmók axta anhan chá'a kélpextete cadenas tén han kélxatméyak kañe' sẽlpextétamakxa. 37 Nápakha axta anhan chá'a apkeletsapmak kélyetne meteymog, tén han kélpáxqatma chá'a nepyeseksa m'a yaqtónma sawo', keñe anhan nápakha apkeletsapma eñama kélyetxéyak sókwenaqte; apkelweynchámeykha axta aqsa wánxa apkelántaxno m'a nepkések apyempehek tén han ma'a yát'ay apyempehek; apyósekak axta, kellegeykegkok axta apkelwáxok, kélnaqtawáseykegkók axta anhan. 38 Axta kapayhémok epaxqaha énxet'ák apheykha nak náxop xa énxet'ák ektaqmalma nak apkeltémakxa, apkelweynchámeykha axta aqsa m'a yókxexma meykexa énxet nak, tén han ma'a neyseksa xóp élekhahéyak élyawe nak, tén han ma'a neyseksa meteymog áxwa'a nak, tén han ma'a máxek élmattawóneg nak.
39 Axta eyke exkeyk xama enxoho m'a aqsok apkeltennassama axta elmésagkok ma'a Dios, leklamók axta eyke apwáxok Dios eñama m'a ektémakxa axta melya'ásseyam; 40 entaqmelchessessegkek axta eyke negko'o aqsok ektaqmalma agko' ma'a Dios, eñama ekxeyenma apwáxok negko'o, yaqwayam enxoho wánxa m'a segyepetchákxo enxoho negko'o kólteméssesek ma'a ekpayhawo nak etnahagkok.