Faraón képe guare
1 Ohasa rire mokõi áño, Faraón ohecha iképe ha'e oñembo'yha hína ysyry guasu Nilo rembe'ýpe, 2 ha 7 vaka ne porã ha nde kyráva osẽ pe ysyry guasúgui, ha okaru kapi'ipetýpe. 3 Hapykuéri kuéra osẽ avei 7 vaka piru ñembyahýi oñemoĩva Nilo rembe'ýpe ijykére kuéra. 4 Umi vaka piru omokõ umi ikyrávape. Upépe Faraón opáy.
5 Upéi oke jey ha ohecha iképe kóicha: peteĩ trígo 7 hakãva, hi'a renyhẽ ha hi'ajúva. 6 Upéi hoky 7 hakã pirúva yvytu aku omoñyñyimbáva. 7 Umi 7 ipirúva ho'u umi 7 hi'a renyhẽvape. Faraón opáy, ha nipo iképe guarénte ra'e umi mba'e ohecháva.
8 Ára oguahẽvo, Faraón ojepy'apy ha ohenoika umi mba'e ñemimby kuaaha ha karai arandu kuéra Egipto guápe, ha omombe'u chupe kuéra iképe guare. Ndaipóri ijapytépe kuéra ojora kuaáva chupe upéva. 9 Upérõ karai kaguy tykuaha ou Faraón rendápe ha he'i chupe:
—Amombe'úta mante tuicha ajavy hague. 10 Nde pochy ramo guare mbuja apoha ruvicha ndive ha che ndive, ore moingeka vaekue koty ypytũme, nde róga rerekua ruvicha rógape. 11 Mokõive roguereko ore képe guare peteĩ pyharépe ha ndoroikuaái mba'épa he'ise. 12 Upépe oĩ vaekue ore ndive peteĩ karia'y hebréo, nde róga rerekua rembiguái. Romombe'u chupe ore képe guare ha he'i oréve mba'épa he'iséva. 13 Opa mba'e ojehu mokõivépe ha'e he'i haguéicha. Nde che moĩ jey vaekue aitykua haguã ndéve kaguy, ha mbuja apoha ruvichápe katu rejuvyka.
José omombe'u he'iséva Faraón képe guare
14 Faraón ohenoika Josépe ha pya'e porã oñerenohẽ koty ypytũgui. Oñehendyva'o ha omonde rire ao pyahu oike Faraón rendápe. 15 Faraón he'i Josépe:
—Oĩ ahecha vaekue che képe ha avave ndaikatúi he'i chéve mba'épa he'ise. Ahendu nde ikatuha reikuaa mba'épa he'ise umi mba'e képe ojehecháva.
16 José he'i Faraónpe:
—Che jehegui ndaikatu mo'ãi. Che rupi katu, oikuaaukáta ndéve Tupã umi mba'e nde képe rehecha vaekue.
17 Faraón he'i Josépe:
—Ahecha añembo'yha ysyry guasu Nilo rembe'ýpe, 18 ha upe Nílogui osẽ 7 vaka ne porã ha nde kyráva ha okaru piritýpe. 19 Hapykuéri kuéra osẽ 7 vaka piru ñembyahýi, kãngue rei meméva. Umívagui ipiruvéva ndahechái gueteri Egíptope ko'agãite peve. 20 Ko'ãva omokõ umi 7 vaka kyrápe. 21 Umi ipirúva omokõ rire ikyrávape, ha'ete ku ndo'úiva mba'eve. Akóinte ipiru ho'u mboyve guaréicha. Upépe apáy. 22 Upéi ake jey, ha ahecha che képe peteĩ trígo 7 hakãva hi'a renyhẽ ha hi'ajupáva. 23 Hapykuéri hoky ambue 7 hakã pirúva yvytu aku omoñyñyimbáva. 24 Ko'ãva omokõ umi 7 trígo porãme. Amombe'u umi mba'e ñemimby kuaaha ko'ápe guápe, ha ndaipóri ikatúva he'i chéve mba'épa he'ise umi che képe guare.
25 José he'i Faraónpe:
—Mokõive nde képe guare, peteĩ mba'énte he'ise. Tupã ne momarandu mba'épa tekotevẽ rejapo. 26 Umi 7 vaka kyra, 7 áño ojeiko porã haguã hína, ha umi 7 trígo porã upéichante avei. Peteĩ mba'énte he'ise mokõive nde képe guare. 27 Umi 7 vaka piru ñembyahýi osẽva umi 7 vaka kyra rapykuéri, 7 áño hína. Ha umi 7 trígo piru, 7 áño avei. Umíva he'ise ojehasataha 7 áño ñembyahýi. 28 Tupã ohechauka ndéve, mba'épa ha'e ojapóta. 29 Oúta 7 áño henyhẽ chovíva hi'upyrãgui Egipto tuichakue. 30 Hapykuéri oúta 7 áño ñembyahýi. Avave naimandu'a mo'ãi pe tyguãtã ou tenonde vaekuére. Upe ñembyahýi ohundi etéta voi Egíptope. 31 Tyguãtãngue opytáta tesarái etépe ipohýi etereítagui ñembyahýi upe tetã tuichakue. 32 Nde képe rehecha hague mokõi jey, he'ise Tupã ñe'ẽ oikotaha añetehápe, ha pya'e ave. 33 Upévare tekotevẽ reheka peteĩ karai iñarandu ha imba'e recha kuaáva oisãmbyhy vaerã Egipto. 34 Oikóvo kóga ñemono'õ, opa mba'e oñeñotỹ vaekuégui toñeñongatu 5gui peteĩ. Emoĩ avei opa rupi ne retãpýre karai kuéra oñongatukáva upéva, ha tojejapo upéicha umi 7 áño porã pukukue. 35 Toñembyatypaite trígo áño porã megua ha toñeñongatu nde erehápe. Tojejapo upéva opaite táva guasúpe. 36 Toñeñongatu hi'upyrã ojekaru haguã umi 7 áño ñembyahýi upe riregua pukukue. Upéicharõ noñemano mo'ãi ñembyahýigui Egíptope.
José Egipto sãmbyhyhára
37 Faraón ha hembijokuái guasu kuéra ojuhu porã José ñe'ẽ. 38 Ha Faraón he'i chupe kuéra:
—Mamópa jajuhúta kuimba'e oĩ porãva Tupã ndive ha'éicha?
39 Ha he'i Josépe:
—Tupã voi niko ne mbo'e opa ko'ã mba'e ha ndaipóri mo'ãi avave ndéicha iñarandu ha imba'e recha kuaáva. 40 Nde reisãmbyhýta che róga guápe ha opa che retãgua ojapóta nde eréva. Che añoite nde ruvicháta, che ha'égui tetã ruvicha guasu.
41 Upéi he'i:
—Aipo ramo ajapo nde hegui Egipto sãmbyhyhára!
42 Faraón oipe'a ikuãirũ ha omoĩ José kuãre. Omonde hese ao linoguigua*f** ha omoĩ ijajúrare jeguaka oroguigua. 43 Ombojupi chupe kárro jeguápe, ohóva jepi hapykuéri, ha omondo henonderã peteĩ kuimba'e osapukáiva José ohasakuévo ikárrope: “Peñesũmbáke!” Ha upéicha omoingo chupe Egipto sãmbyhyhárõ. 44 Faraón he'i Josépe:
—Che hína Faraón! Ndaipóri avave ojapo vaerã mba'eve térã oho vaerã mamove ko Egipto pýre, nde reikuaa'ỹre!
45 Ombohéra Josépe, Safenat-Panéah, ha ome'ẽ chupe hembirekorã kuñataĩ hérava Asenát, Potifera rajy. Potifera hína táva On pegua pa'i. 46 José oguereko 30 áño oñepyrũrõ guare oisãmbyhy Egipto. Oheja mburuvicha guasu róga ha oho ohecha opa rupi upe tetãpy. 47 Ñemitỹ opu'ã porã ha hi'a heta umi 7 áño pukukue. 48 Upe aja oñeñongatu hi'upyrã opa távape. Peteĩ-teĩme oñeñongatu kokue remitỹngue ijerekuévo rupigua. 49 Yvyku'i ra'ỹi y rembe'ýpe guáicha heta upe hi'upy oñeñongatúva, ndaikatuvéi peve ojepapa. 50 Peteĩ áño ñembyahýi ou mboyve, José rembireko Asenát imemby chugui mokõi mitã kuimba'e. 51 Ijypykuépe José ombohéra Manasés he'ívo: “Tupã che mbyesarái opa che rembiasa asy ha che ru rogaguágui.” 52 Hapykuéri guápe ombohéra Efraín, he'ívo: “Tupã ohejáta che ra'y tetã ahasa asy haguépe.”
53 Ohasa umi 7 áño hi'a heta haguépe opa mba'e Egíptope. 54 Ha oñepyrũ pe 7 áño ñembyahyitaha, José he'i haguéicha. Ou ñembyahýi guasu opa tetã nguérape, Egíptope katu nahániri, oĩgui hi'upyrã. 55 Egiptogua oñepyrũvo iñembyahýi, oho Faraón rendápe tembi'u rekávo. Faraón he'i chupe kuéra:
—Tapeho José rendápe ha pejapo ha'e he'íva.
56 Ñembyahýi ojaho'ipaitéma ramo upe tetã, José oipe'a trígo ñongatuha rokẽ ha ome'ẽ hi'upyrã Egipto guápe. Ñembyahýi niko ipohyive ohóvo arako'ẽre. 57 Opa tetãgui ojeju Egíptope ojejoguávo trígo Joségui, mamove ndaipórigui hi'upyrã.
José apxeyenma ektémakxa faraón apwanmagko
1 Apqánet apyeyam axta temék ekyeykhe. Wanméssek axta apkenmeyncha'a faraón neyáwa wátsam Nilo, 2 kelántekkek axta han siete weyke eknaqmele tén han éltaqmalma m'a wátsam nak, tókagkek axta pa'at ma'a neyseksa nak ekho'. 3 Kelántekkek axta han siete weyke élmaso, élyamhagko m'a wátsam nak, kelyagqak axta aqsa m'a neyáwa nak, nekha nak ma'a mók nak. 4 Tén axta xa weyke élmaso nak tén han élyamhagko, ektawa m'a weyke éltaqmalma eknaqmele nak.
Keñe axta apxatakha'a m'a faraón. 5 Tén axta apténeykxo makham, wanméssek axta makham mók aqsok: apwet'ak axta siete hótáhap apyexna élláneykegkoho, tén han apkeltaqmalma, xama apexchapok axta eyke élánteyapma m'a apyexna. 6 Keñe axta makham neptámen élántépeykxo siete hótáhap apyexna apkelyamaye, éxchahayam ekmexanma élwatno, 7 Tén axta xa siete hótáhap apyexna élyamaye nak, aptawa m'a siete hótáhap apkeltaqmalma élláneykegkoho nak apyexna.
Apxatakha'ak axta faraón, keñe apwet'a ektáha apwanmagko aqsa m'a. 8 Keñe axta axto'o, yetnakha'awók agko' axta apwáxok, apkeltamhók axta elchexyók apyókxoho apkelyohóxma apagkok, tén han ekha nak apkelmopwancha'a, apheykha nak Egipto. Apkeltennáseyha axta ektáhakxa apwanmagko m'a faraón, méko axta eyke xama enxoho apkeltennáseykekxoho ektémakxa. 9 Keñe axta m'a apkemha apmonye' nak apyátegkesso apyá wesse' apwányam, aptáha apcháneya faraón se'e:
—Ekya'ásegwákxók ko'o eyesagko sektáhakxa. 10 Ẽlaphássek axta exchep wesse' senxátawokmo negmomaxchexa' apagkok nak ma'a apkemha apmonye' apagkok nak ma'a sẽlpextétamo apagkok, cham'a aptaqnawaya axta exchep ma'a apkemha apmonye' nak apkelánesso kelpasmaga, tén han ko'o. 11 Xama axta'a axta han apwet'ak apwanmagko m'a apkemha apmonye' nak apkelánesso kelpasmaga, tén axta han ko'óxa sekwet'a mók sekwanmagko, yetneyk axta han chá'a ektémakxa xama m'a nélwanmagko. 12 Aphegkek axta han xama wokma'ák hebreo m'a negheykegkaxa axta, axta apchásenneykha m'a apkemha apmonye' nak sẽlpextétamo apagkok. Néltennáseyha axta ektáhakxa nélwanmagko, keñe sẽltennasa ektémakxa'. 13 ¡Temék axta han ekyókxoho m'a aptáhakxa axta sẽltennasa! Egkeyásekxeyk axta ko'o makham xép ektémakxa nak sektamheykha, keñe m'a émók nak apkeltamho kólmakhésha néten.
14 Apkeltamhók axta kólyentawakxak José m'a faraón, kéltekkessek axta han ekmanyehe m'a kañe' negmomaxchexa'. Kélyésessek axta m'a José, kélyaqmagkassessek axta han pók apkelnaqta, keñe kélyentamákxo m'a aphakxa nak faraón. 15 Aptáhak axta apcháneya faraón se'e:
—Yetneyk xeyk ko'o xama sekwanmagko, méko eyke yaqwayam enxoho héltennaksek ektémakxa, ekleg'ak xeyke ko'o exchep apmopwána hẽltennaksek ektémakxa negwanmagko.
16 —Mowanchek eyke ko'o ay'asagkohok ahagko' —axta aptáhak José; Dios sa' eyke ey'ássesagkohok xép wesse', yaqwayam kapasmok.
17 Aptáhak axta faraón apcháneya José s'e:
—Ewanméssek xeyk ko'o sénmeyncha'a m'a neyáwa wátsam Nilo, 18 kelántekkek xeyk siete weyke eknaqmele tén han éltaqmalma m'a wátsam nak, tókagkek han pa'at ma'a neyseksa nak ekho'. 19 Keñe natámen élántepa han siete weyke élmaso, tén han élyamhagko. ¡Mateyk ko'o makham xama enxoho weyke ekmaso ekyókxoho m'a kañe' nak Egipto! 20 Cháxa weyke élmaso nak, tén han élyamhagko, tókagkek xeyk ma'a siete weyke eknaqmele nak; 21 tókagkek eykhe m'a, makke agyekpelchak, kelyamhókkok aqsa makham, megkalaqxegáha m'a ekweykenxa nak élyamhagko.
“Keñe sekxatakha'a, 22 keñe sekwetákxo makham mók sekwanmagko, siete hótáhap apyexna élláneykegkoho apaktek apkeltaqmalma, xama apexchapok axta han apteyapma apyexna. 23 Keñe axta neptámen apkelántepa han siete apyexna élyamaye, éxchahayam ekmexanma élwatno. 24 Aptókek xeyk han apkelyamaye nak ma'a siete apyexna éltaqmalma nak. Éltennáseyha axta eykhe ko'o m'a apkelyohóxma ahagkok, méko axta eyke xama enxoho apmopwána héltennásekxohok ektémakxa.”
25 Keñe axta José aptáha apchátegmowágko faraón se'e:
—Xama aqsok ekteme m'a ánet apwanmagko nak xép wesse'. Dios apkeltennásak xép yaqwánxa etnehek. 26 Siete apyeyam ekteme m'a siete weyke éltaqmalma nak, ekhawo han ma'a siete hótáhap apyexna apkeltaqmalma nak. Hawók mók xa apwanmagko nak. 27 Siete apyeyam han ekteme m'a siete weyke élyamhagko tén han ma'a élmaso nak; ekhawo han ma'a siete hótáhap apyexna élyamaye nak, élwatno nak éxchahayam ekmexanma, cháxa ekteme yaqwayam katnehek siete apyeyam meyk segaqhe xa. 28 Cháxa sektáhakxa exchek seyáneya exchep xa: Dios apkeltennásak xép yaqwánxa etnehek, wesse'. 29 Siete apyeyam sa' kawak ekxámokma nento s'e ekyókxoho Egipto nak, 30 keñe sa' kawak han siete apyeyam meyk, méko sa' kaxénwakxohok awáxok ma'a ektémakxa axta ekxámokma nento Egipto, hakte katsagkasek sa' negókxa m'a meyk segaqhe. 31 Kalwagqamaxchek sa' ma'a ektémakxa ekxámokma nento, hakte awanhek sa' katnehek ma'a meyk segaqhe. 32 Ánet ekwanmésso axta exchep wesse', hakte Dios axta apmakók elának xa, kaxwók sa' han elána'.
33 Tásek etegyaha wesse', xama énxet ekha nak apya'áseykegkoho aqsok, tén han ekha nak apmopwána, yaqwayam sa' etnehek apkeláneykha negókxa'. 34 Etne sa' se'e wesse': elyésha sa' apkeltaqmelchesso negókxa, yaqwayam sa' elweynchamha ekyókxoho kañe' negókxa, yaqwayam elmok chá'a xama m'a ekwayam nak chá'a cinco aqsok ekyexna eknakxamáxche' m'a Egipto, ekweykmoho siete apyeyam ekyetnakxa nak makham ekxámokma aqsok. 35 Yánchásekxak sa' apyókxoho hótáhap apaktek keso ektaqmelakxa nak apyeyam, kólxátem sa' kañe' aptaqmelchessamakxa nak xép wesse', kólxátem sa' ma'a tegma apkelyawe nak, yaqwayam sa' etawagkok énxet'ák. 36 Keñe sa' kóltaqmelchesek ma'a hótáhap apaktek nak, yaqwayam sa' etawakpok se'e negókxa nak, yaqwayam sa' meletsepek énxet'ák meyk élnapma, neyseksa s'e siete apyeyam meyk segaqhe peya nak katyapok se'e Egipto nak.
José apteme apkeláneykha apchókxa Egipto
37 Leyawók axta apwáxok faraón, tén han apkeláneykha m'a aptáhakxa axta appeywa m'a José, 38 aptáhak axta apkeláneya faraón se'e:
—¿Egwancheya agwetak pók énxet aphawo nak xa, ekha nak Dios espíritu apagkok?
39 Aptáhak axta apcháneya José s'e:
—Méko pók aphawo exchep, ekha apya'áseykegkoho, tén han apmopwána aqsok, hakte Dios apya'assáseykegkoho ekyókxoho exchep xa. 40 Xép sa' etnehek apkemha apmonye' exagkok apyawe nak, apyókxoho énxet'ák ahagkok sa' han elyahakxohok chá'a apkeltamhókxa etnahagkok. Ko'o sa' aqsa meheyeykhágwomók chá'a, hakte ko'o sekteme wesse' apwányam. 41 Elano, ekteméssessek ko'o exchep apkeláneykha ekyókxoho negókxa Egipto. 42 Aplekkek axta apketchesso apophék faraón apmeykha axta chá'a apkelqahasso, apketchessessek axta apophék ma'a José. Keñe axta apkeltamho kólántaxneyásekxak apáwa apkelexyawe apkeltaqmalma, tén han kólnatmeyásekxak ma'a apnatanma sawo ekyátekto ekmomnáwa. 43 Keñe axta kélchenátchesa yátnáxeg apyenyawasso ekxegamo axta chá'a neptámen faraón, apkeltamhók axta chá'a etnehek elyennaqtéshok apkelpeywa énxet'ák apmonye' s'e: “¡Kólmeykesses apmonye'!” Cháxa aptáha axta apkemha apmonye' José m'a ekyókxoho apchókxa nak Egipto.
44 Keñe axta aptáha apcháneya faraón se'e:
—Ko'o faraón, méko sa' xama kalának aqsok ekyókxoho nak Egipto, metnaha enxoho exchep appeywa.
45 Safenat-panéah axta han aptemessásak apwesey faraón ma'a José, apméssek axta han yaqwayam etnehek aptáwa' m'a Asenat, Potifera axta apketche, apteme axta apkelmaxnéssesso énxet'ák ma'a tegma apwányam nak On. Apkemha apmonye' axta aptáhak José m'a Egipto. 46 Treinta apyeyam apagkok axta weykmok José, kélyentamoma axta m'a aphakxa nak faraón, wesse' apwányam nak Egipto.
Aptekkek axta José m'a aphakxa nak faraón, keñe apcheynawo apweynchámeykha m'a ekyókxoho yókxexma nak Egipto. 47 Tásek axta ekteyapma aqsok kélcheneykekxa, neyseksa siete apyeyam, xámok axta han ekyexna, 48 apchánchesákxeyk axta José apyókxoho hótáhap apaktek, apnakxamap axta apchókxa siete apyeyam; apxátawákxeyk axta m'a tegma apkelyawe nak, apxátawákxeyk axta chá'a xama tegma apwányam apnakxamap nak hótáhap apaktek ma'a keto' nak apyetnamakxa'. 49 Apxámok axta apcháncheseykekxa José m'a hótáhap apaktek, máxa axta m'a ektémól'a yagkamex neyáwa nak wátsam ekwányam, apxámok apagko' axta hótáhap apaktek, massék axta apkelyetsátegko, hakte mogwanchek axta ólyetsátekxak apwánxa'.
50 Amonye' axta yaqwayam kawak meyk segaqhe, apwet'ak axta apqánet apketchek ma'a José, ekwetasso axta m'a aptáwa' Asenat. 51 Manasés axta han aptemessásak apwesey m'a aptéyam apmonye' nak, hakte axta aptáhak se'e: “Dios élwánaqtéseykmok ekyókxoho seklegeykegkoho, tén han ma'a apyókxoho énámakkok.” 52 Keñe axta m'a axayók aptéyam apteméssesa apwesey Efraín, hakte axta aptáhak se'e: “Dios egkéssók ko'o yaqwayam ótak étchek ma'a apchókxa ekyentaxnamakxa nak sekha.”
53 Yeyk'ak axta siete apyeyam ekxámokmakxa axta aqsok ekyexna m'a Egipto, 54 keñe axta eyeynawo siete apyeyam meyk segaqhe, aptáhakxa axta apxeyenma m'a José. Tekkek axta meyk segaqhe m'a ekyókxoho apkelókxa, axta katnahak ma'a Egipto, hakte yetneyk axta nento; 55 xama axta élnapa meyk ma'a apheykha nak Egipto, apkelmaxnegwákxeyk axta hótáhap apaktek ma'a faraón. Tén axta faraón aptáha apkeláneya apyókxoho énxet'ák Egipto s'e: “Kólyo'ókxa José, kóllána sa' han ma'a apkeltamhókxa enxoho kóltéhek.”
56 Xama axta eksawheykxoho meyk segaqhe m'a ekyókxoho apchókxa nak Egipto, apkelmeykásekxeyk axta José atña'ák ma'a ekyókxoho kélxátamakxa axta chá'a hótáhap apaktek, yaqwayam elmésagkok chá'a ekha ekyánmaga m'a egipcios; hakte yentaxnegwokmók agko' axta m'a meyk segaqhe. 57 Apkelwa'ak axta chá'a apyókxoho énxet'ák ma'a Egipto, apkeleñama mók apkelókxa', aptegyágwa'a hótáhap apaktek apkexeykekxa m'a José, hakte méko axta nento xama enxoho m'a apchókxa.