David ñe'ẽ paha Salomónpe
1 Hi'aguĩma ramo hi'ára paha, David oheko mbo'e ita'ýra Salomónpe kóicha: 2 “Che aháma upe tape ohoha rupi opavave. Ta nde py'a guasu ha eikóke kuimba'éicha. 3 Ejapóke opaichagua Ñandejára nde Jára rembiapoukapy oĩháicha Moisés kuatia ñe'ẽme, oho porã haguã ndéve opa mba'e rejapóvape ha mamo rehohápe. 4 Avei Ñandejára omoporã jey haguã upe iñe'ẽ ome'ẽ vaekue chéve he'ívo: ‘Nde ra'y kuéra oikórõ hekópe ha oguata ramo che rapére añetehápe ha ipy'aite guive, katuete oĩ vaerã peteĩ ne ñemoñaréva oisãmbyhýtava Israel guápe.’
5 Ha nde reikuaáma avei hína pe ojapo vaekue che rehe Joab, Seruiá memby. Pe ojapo vaekue mokõi Israelgua mburuvicháre: Abner, Ner ra'y, ha Amasá, Jéter ra'ýre; ojuka rei ete chupe kuéra ñorãirõ'ỹ jave oñemyengoviaségui umi mba'ére ojehu vaekue ñorãirõháme. Péicha che mongy'a oitývo che ári umi jejukakue. 6 Upévare eiporu nde katupyry ha ani reheja chupe omano py'a guapýpe. 7 Umi Barzilai Galaad pegua ra'ýre katu eñangareko porã ha tokaru ne ndive ne mesápe; ha'e kuéra niko che mo'ã vaekue akañy ramo guare nde ryke'y Absalóngui. 8 Oĩ avei hína ne ndive Simí, Guerá ra'y, Benjamín guáva, táva Bahurim pegua. Ha'e pe ojahéi vai ete vaekue che rehe aha ramo guare Mahanaim gotyo. Opáichavo, upe rire oho vaekue che ruguãitĩvo ysyry Jordánpe ha ame'ẽ mante vaerã kuri chupe che ñe'ẽ ndajuka mo'ãiha. 9 Aníke reheja rei chupe. Nde ne akã porã hína ha reikuaáta mba'épa rejapo hese. Eha'ãke toñemboguejy yvy kuápe iñakã rague morotĩ oñemopytã pyre huguýpe.”
David omano
(1 Cr 29.26-30)10 David omano ha oñeñotỹ itúva kuéra ypykue ndive David távape. 11 Oiko Israel ruvicha guasúrõ 40 áño pukukue, umívagui 7 Hebrónpe ha 33 Jerusalénpe. 12 Upéi oisãmbyhy Salomón itúva David rendaguépe, ha ndaipóri omongúiva chupe iguapyhágui.
Adonías ha iñirũ nguérape oguahẽ hi'ára paha
13 Adonías, Haguit memby, oho Betsabé, Salomón sy, rendápe. Ha'e oporandu chupe:
—Iporãva piko hína upe nde rerúva che rendápe?
—Hẽe, —he'i ha'e. 14 Ha he'ive:
—Areko ha'e vaerã ndéve.
—Ere katu, —he'i ha'e.
15 Nde reikuaa, —he'i Adonías—, ko tetã che mba'e rangueha, ha opa Israelgua oha'arõ hague chetaha mburuvicha guasu. Pe mburuvicha guasu reko katu ojei che pógui ha oñeme'ẽ che ryvýpe, Ñandejára ome'ẽ haguére chupe. 16 Ko'ágã aju ajerure ndéve peteĩ mba'énte, ha aipota reme'ẽ chéve.
—Eñe'ẽ, —he'i ha'e.
17 Adonías he'i:
—Aipota rejerure mburuvicha guasu Salomónpe tome'ẽ chéve Abisag sunamíta che rembirekorã. Nde rejerure ramo, ha'e ome'ẽta katuete.
18 —Iporã. Añe'ẽta Salomónpe nde rehe, —he'i Betsabé.
19 Upérõ Betsabé oho oñe'ẽ mburuvicha guasu Salomón ndive, Adonías rehe. Mburuvicha guasu opu'ã ohuguãitĩvo isýpe ha ojayvy henondépe. Upéi oguapy jey iguapyhápe ha ogueruka peteĩ guapyha isýpe guarã. Ha oguapy Betsabé imemby akatúa gotyo, 20 ha he'i chupe:
—Ajerurese ndéve peteĩ mba'e, ha aipota reme'ẽ chéve.
He'i chupe Salomón:
—Ejerure reipotáva, che sy, ha ame'ẽta ndéve katuete.
21 He'i chupe isy:
—Eme'ẽna Abisag, ku sunamíta, nde ryke'y Adoníaspe hembirekorã.
22 He'i Salomón isýpe:
—Mba'ére piko rejerure sunamíta Abisag Adoníaspe guarã? —Mba'ére piko nderejeruréi mandi voi ame'ẽ haguã chupe che retã, ha'égui che ryke'y ha oĩgui hendive pa'i Abiatar ha Joab, Seruiá memby?
23 Upe rire mburuvicha guasu Salomón ome'ẽ iñe'ẽ Ñandejára rérape he'ívo: “Tupã ta che nupã nomanói ramo Adonías ko he'i vaekuére! 24 Ñandejára che moĩ vaekue che ru David guapyhápe, ha omohendáta avei upépe che ñemoñarépe ome'ẽ haguéicha iñe'ẽ. Hérape ame'ẽ che ñe'ẽ, Adonías omanotaha ko árape voi!”
25 Upepete voi he'i Benaías, Joiadá ra'ýpe, ojuka haguã Adoníaspe, ha ha'e oho ha ojuka chupe. 26 Pa'i Abiatárpe katu Salomón he'i: “Tereho ko'águi ne retã Anatótpe! Iporã vaerã mo'ã rejejuka. Che katu ndorojuka mo'ãi, reroja haguére Tupã che Jára karameguã che ru David renondépe ha rehasa asy haguére ijykére”. 27 Upéicha Salomón omosẽ Abiatárpe ipa'i rekógui ha oiko pe Ñandejára he'i vaekue Sílope Elí róga guáre.
28 Joab oñemoĩ ra'e Adonías ndive, Absalón ndive katu nahániri. Upévare Joab oikuaa vove ko'ã mba'e, okañy tupaópe ha oñemo'ã altar ykére. 29 Oñemombe'u mburuvicha guasu Salomónpe Joab okañy hague tupaópe ha oñemo'ã altar ykére. Upérõ Salomón omondo Benaías, Joiadá ra'ýpe, ojuka haguã chupe, 30 ha Benaías oho tupaópe ha he'i Joábpe:
—Mburuvicha guasu oipota resẽ upégui.
Joab katu he'i:
—Nahániri! Ko'ápe amanóta!
Benaías oho mburuvicha guasu rendápe ha omombe'u pe Joab he'ikáva. 31 Mburuvicha guasu he'i:
—Jajapo oipotaháicha. Ejuka ha eñotỹ chupe. Upéicharõ ojejohéita che ru rógagui ha che avei che potĩta pe ky'águi Joab omona vaekue ore rehe oporojuka reiete ramo guare. 32 Ñandejára oitýta hi'ári iñemano, ojuka haguére, oikuaa'ỹre che ru, mokõi kuimba'épe ijohéi pyréva ha heko porãvéva chugui: Abner, Ner ra'y, Israel ñorãirõhára ruvicha, ha Amasá, Jéter ra'ýpe, Judá ñorãirõhára ruvicha. 33 Joab ha iñemoñare ári ho'áta ijejukakue opa árape guarã. Ñandejára py'a guapy katu oĩta David ha iñemoñare ndive opa árape guarã.
34 Upérõ Benaías oho ha ojuka Joábpe. Ha Joab oñeñotỹ hógape, yvy ojeiko'ỹháme. 35 Upéi Salomón omoĩ Benaíape ñorãirõhára ruvichárõ Joab rendaguépe, ha pa'i Sadócpe Abiatar rendaguépe. 36 Upe rire ohenoika Siméipe ha he'i chupe:
—Emopu'ã nde rogarã Jerusalénpe reiko haguã upépe, ha aníke resẽ mamove gotyo, 37 cháke resẽha ára ha rehasa ysyry Cedrón mboypýri, tereikuaa porãke remanotaha katuete, ha nde ári ho'áta ne mano.
38 Simí he'i mburuvicha guasúpe:
—Iporã. Ajapóta ere haguéicha che ruvicha guasu.
Simí oiko are Jerusalénpe. 39 Mbohapy áño rire katu, mokõi hembiguái okañy ha oho oiko Gat pegua mburuvicha guasu Aquís, Maacá ra'y ndive. Oñemombe'u Siméipe mokõi hembiguái oĩha Gátpe, 40 upérõ opu'ã, ombyape hymba vúrro ha oho Gátpe, oĩháme Aquís, hembiguái kuéra rekávo. 41 Salomón oikuaa Simí osẽ hague Jerusaléngui Gátpe ha ou jeymaha. 42 Upérõ Salomón ohenoika Siméipe ha he'i chupe:
—Ame'ẽka vaekue ndéve ne ñe'ẽ Ñandejára rérape, ha romomarandu vaekue resẽha ára Jerusaléngui remanotaha katuete. Ha ere vaekue chéve iporãha ha rejapotaha che ha'éva, ajépa? 43 Mba'érepa nderejapói ne ñe'ẽ reme'ẽ vaekue Ñandejárape ha nderejapói ha'e vaekue ndéve? 44 Reikuaa porã iterei mba'eichaite pevépa ne aña ra'e che ru David ndive. Upévare ivaíva rejapo vaekue, Ñandejára ombou ne akã ári. 45 Mburuvicha guasu Salomón katu ojehovasáta ha David guapyha opyta hatãta opa árape guarã Ñandejára renondépe.
46 Upéi Salomón oñe'ẽ Benaías, Joiadá ra'ýpe, ha ha'e osẽ ha ojuka Siméipe. Upéicha opyta hatã upe tetã Salomón poguýpe.
Ektemegwánxa néxa appeywa David appaqhetchesso m'a Salomón
1 Chágketwokmek axta yaqweykenxa yetsapok ma'a David. Axta keñamak aptáha apcháneya m'a apketche Salomón: 2 “Peyk ko'o aweygképok kaxwo', ektéma nak chá'a m'a apyókxoho énxet'ák. Ewasqápekxoho sa', etne sa' aptémakxal'a énxet. 3 Elyahakxoho sa' ma'a apkeltémókxa nak etnehek Dios Wesse' apagkok, elának ma'a apmopmenyého nak chá'a, tén han segánamakxa apagkok, apkeltémókxa nak antéhek, tén han ma'a apchánamakxa nak antéhek, ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche m'a Moisés segánamakxa apagkok, yaqwayam sa' kataqmelek chá'a ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho chá'a, tén han ma'a apmahágkaxa enxoho chá'a. 4 Yaqwayam enxoho han elának Wesse' egegkok ma'a séltennassama axta ko'o elána', apxeyenma megkameykehek chá'a énámakkok apteme wesse' apwányam ma'a Israel, cham'a apkelánegkoho enxoho chá'a ektémakxa aqsok apkelánéyak ma'a étchek, ektaqmela enxoho chá'a aptamhágkaxa nápaqtók ma'a, ekweykmoho kañók agko' apkelwáxok tén han élchetámeykegkaxa nak apkelwáxok.
5 “Apya'ásegkok xeyep setnéssessamakxa axta m'a Joab, Seruiá axta étche, cham'a apteméssessamakxa axta m'a apqánet sẽlpextétamo apkelwesse'e israelitas: apkelnapma axta m'a Abner, Ner axta apketche, tén han Amasá, Jéter axta apketche, cham'a ekmassegweykmo axta kempakhakma, aphéssessamo mók ma'a apkelnapma nak énxet'ák neyseksa kempakhakma, sesexnenagkama ko'o sephewaya ekyetno sekyógkexma. 6 Elána sa' aqsok yetlo apya'áseykegkoho, nágyoho kataqmelek apketsapma. 7 Keñe sa' ma'a Barzilai apketchek, apkeñama nak Galaad, kataqmalmakha sa' apwáxok elano', epásem sa' chá'a apto, hakte etaqmelchessegkek axta ko'o sényahama axta seyáya m'a apepma' Absalón. 8 Apheyk makham xamo' xép ma'a Simí, Guerá apketche, apteme nak benjaminita, apkeñama nak Bahurim. Cha'a apkeltémo axta ko'o hetnégwomhok exma ekmaso sekmaheykegko axta m'a Mahanaim. Keñe axta natámen sélanyexeykegko semoma takha' m'a wátsam nak Jordán, tén axta ko'o sekteméssesa naqsók agko' yetlo sekxeyenma Wesse' egegkok apwesey magwaqhehe'. 9 Nágkapyósho aqsa elano'. Apwanchek xép aqsok, ey'asagkoho sa' yaqwánxa etnéssesek. Yának sa' emátog ekmaso agko'.”
David apketsapma
(1 Cr 29.26-30)10 Apketsekkek axta David, keñe kélátawanyegwákxo kélpáxaqtessákxo m'a apyapmeyk nanók axta, ekpayho nak David Tegma Apwányam apagkok. 11 Cuarenta apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Israel, siete apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Hebrón, keñe treinta y tres apyeyam ma'a Jerusalén. 12 Keñe axta aptéma wesse' apwányam Salomón, apyaqmagkasa m'a David, apyáp axta, méko axta han ektemegweykmoho exma m'a aptémakxa nak wesse' apwányam.
Adonías apmassegwayam yetlo apkelxegexma'a
13 Apya'aweykxeyk axta Betsabé m'a Adonías, Haguit axta étche, cham'a Salomón egken. Kelmaxneyáha axta m'a:
—¿Ya eláwak apmeyánto s'e?
—Éhay —axta aptáhak apchátegmowágko. 14 Keñe axta aptáha makham se'e—: Yetneyk ko'o xama aqsok yaqwayam altennaksek xeye'.
—Héltennés —axta entáhak eyátegmowágko m'a kelán'a.
15 Ya'ásegkók xeye', ko'o axta eykhe payhawók atnehek wesse' apwányam, kelhaxnamáxchek han ekyókxoho Israel atnehek ko'o wesse' apwányam, axta aptáhak Adonías. Keñe apxaka yaqwayam etnehek wesse' apwányam ma'a eyáxeg, hakte nanók axta apxeyenma Wesse' egegkok etnehek ma'a. 16 Yetneyk eyke xama aqsok yaqwayam almaxneyha. Hegkés sa'.
—Exén —axta entáhak eyátegmowágko m'a kelán'a.
17 Aptáhak axta s'e:
—Éltamhók eykhe kalmaxneyha wesse' apwányam Salomón hegkések ko'o m'a Abisag, ekteme nak kelán'a sunamita yaqwayam atnehek etáwa'. Memyewek xeye' kalmaxnak ma'a.
18 —Táse', almaxnéssesek sa' xeyep wesse' apwányam ma'a —axta entáhak eyátegmowágko Betsabé.
19 Keñe axta ekxega Betsabé ekpaqhetchessákxo m'a wesse' apwányam Salomón, éltennássesa m'a Adonías. Apchampákxeyk axta néten wesse' apwányam apma takha' m'a egken, apháxahánteyk axta amonye'. Tén axta aphákxo makham ma'a néten aptaháno, apkeltamhók axta han kólsantagkasek taháno m'a egken; heyk axta m'a ekpayhókxa apkelya'assamakxa', 20 keñe axta ektáha eyáneya:
—Peykhe almaxnak xama aqsok. Hélyahakxoho sa'.
—Méme, hélmaxneyha sa' ekmakókxa enxoho hélmaxna', agkések sa', —axta aptáhak apchátegmowágko wesse' apwányam.
21 —Yoho sa' exkak apepma' Adonías yaqwayam etnehek aptáwa' m'a Abisag, ekteme nak sunamita —axta entáhak eyáneya.
22 —¿Yaqsa ektáha sélmaxneya nak Abisag, ekteme nak sunamita, yaqwayam etnehek aptáwa' m'a Adonías? —axta aptáhak apchátegmowágko egken ma'a wesse' apwányam—. ¡Yaqsa ektáha mehélmaxneya nak kának agkeyásekxak ma'a sektémakxa nak wesse' apwányam, hakte eyapma' átnaha apketkok ko'o m'a, apxegexma han aptemék ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Abiatar tén han Joab, Seruiá étche nak!
23 Tén axta apteméssesa naqsók agko' appeywa wesse' apwányam Salomón yetlo apxeyenma apwesey Wesse' egegkok: “¡Heñássesagkohok sa' ko'o Dios ekyentaxno agko' megyetsapa enxoho Adonías, eñama xa aptémakxa nak appeywa. 24 Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma Wesse' egegkok apwesey, setnéssesso axta ko'o wesse' apwányam sekyaqmagkasso m'a táta David, segkéssama axta megkatnégwayam néxa' yaqwayam etnahagkok kelwesse'e m'a étawán'ák nak, yetsapok sa' sakhem ma'a Adonías!”
25 Yetlókok axta han apmésso appeywa m'a Benaías, Joiadá apketche, yaqwayam yaqhek ma'a Adonías, apxegkek axta keñe apchaqha. 26 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apcháneya m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Abiatar: “¡Emyekxa Anatot apkeñémekxa axta! Payhawók eykhe exchep yetsapok, magwaqhek sa' eyke, hakte apseykha axta chá'a m'a Wesse' egegkok yántéseksek apagkok apmonye' m'a David, táta axta, hémók axta han aplegeykegkoho ektémakxa axta aplegeykegkoho m'a.” 27 Cháxa apkelwátéssessamakxa axta Salomón apteme apkelmaxnéssesso Wesse' egegkok énxet'ák apagkok ma'a Abiatar, temék axta m'a aptémakxa axta apkenagkama Wesse' egegkok ma'a yókxexma Siló, apxeyenma axta m'a Elí apketchek.
28 Appasmeykekxeyk axta Joab ma'a Adonías, keñe axta mepasmoma m'a Absalón; xama axta apleg'a amya'a Joab ma'a ektáhakxa axta, yetlókok axta apkenye apmahágko m'a Wesse' egegkok kélpakxanma appagkanamap apagkok, apyexánegwokmek axta m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. 29 Kéltennássekxeyk axta eyke wesse' apwányam Salomón apkenyaha Joab apmahágko m'a Wesse' egegkok kélpakxanma appagkanamap apagkok, apyexánegwokmo m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. Tén axta Salomón apcháphasa m'a Benaías, Joiadá axta apketche, apkeltamho ey'ammok yaqhegwók, 30 apmahágkek axta Benaías ma'a kélpakxanma appagkanamap, aptáhak axta apcháneya m'a Joab:
—Apkeltamhók xép etyapok ma'a wesse' apwányam.
Apchátegmowágkek axta Joab:
—¡Matyepe'! ¡Sa' watsapok se'e!
Aptaqháwok axta Benaías apmeyákxo aphakxa wesse' apwányam, apkeltennássekxo aptáhakxa appeywa m'a Joab. 31 Tén axta aptáha apchátegmowágko wesse' apwányam:
—Anteméssesek sa' ma'a apkeltamhókxa nak anteméssesek. Yaqha, keñe sa' yátawanyek, tén sa' kamassésaxchek táta aptawán'ák neptámen apxagkok, tén han ko'óxa m'a nélsexnánémaxche', sẽlsexnenagko ekyetno apyógkexma m'a Joab. 32 Wesse' egegkok sa' yának kaphewakxak apsexnánémap apagko' emátog ma'a Joab, hakte apkelnapmeyk axta Joab apqánet énxet meyke apkeltémakxa, tén han megkaxnémo axta aptémakxa, meyke apya'áseyak ma'a táta: cham'a Abner, Ner axta apketche, apteme axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo israelitas, tén han Amasá, Jéter axta apketche, apteme axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo m'a Judá. 33 Kápekxak sa' Joab apsexnánémap eñama apketsapma, ekweykekxoho m'a aptawán'ák neptámen meyke néxa. Tén sa' David keytek chá'a meyke ektáhakxa apha, eñama nak Wesse' egegkok, ekweykekxoho aptawán'ák neptámen, tén han yaqwayam nak etnahagkok chá'a kelwesse'e.
34 Keñe axta apxega Benaías apchaqhegwokmo m'a Joab. Kélátawanyegwákxeyk axta han Joab ma'a apxagkok, meykexa nak énxet. 35 Keñe axta wesse' apwányam apteméssesa Benaías sẽlpextétamo apkemha apmonye' apyaqmagkasso m'a Joab, keñe axta m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Sadoc, apyaqmagkasso m'a Abiatar. 36 Tén axta apkeltamho kólyentawakxak ma'a Simí, axta aptáhak apcháneya s'e:
—Elána sa' apxagkok se'e Jerusalén, yaqwayam sa' exek. Ná etyapho aqsa emhagkok mók nekha, 37 hakte aptekkek sa' agkok apyeykhákxo enxoho m'a alwáta' nak Cedrón, ey'asagkoho sa' peya yetsapok, apsexnánémap apagko' sa' etnehek.
38 Apchátegmowágkek axta Simí m'a wesse' apwányam:
—Táse'. Atnehek sa' xa apkeltamhókxa nak atnehek wesse'.
Ahóxek axta apha Simí m'a Jerusalén. 39 Keñe axta aptéma apqántánxo apyeyam, apkelxegánegkessama apqánet apkelásenneykha naqsa, apkelheykmek axta xamo' ma'a Aquís, apketche nak Maacá, wesse' apwányam axta m'a Gat. Xama axta kéltennássekxo Simí apkelweykmo apqánet apkelásenneykha naqsa m'a Gat, 40 yetlókok axta apkempeykekxa néten apkeltahanchesa yámelyeheykok apchánte, apxegkek axta apmahágko m'a Gat, aphakxa axta Aquís, apkelchetama m'a apkelásenneykha naqsa. Xama axta apwákxo makham Simí apkeñama m'a Gat yetlo apkelásenneykha naqsa, 41 keñe apleg'a Salomón aptepa Simí m'a Jerusalén apmahágko Gat, keñe apwa'akto makham. 42 Tén axta wesse' apwányam apkeltamho kólyentawakxak ma'a Simí, aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Ya axta ko'o altamhok etnéssesek naqso' appeywa yetlo apxeyenma Wesse' egegkok apwesey, aptepa enxoho exchep emhagkok mók nekha yetsapok? ¿Ya axta etnahak heyának se'e: Táse'? ¿Ya axta exénak hélyahakxoho'? 43 ¿Yaqsa ektáha melana m'a apteméssesa axta naqso' yetlo apxeyenma Wesse' egegkok apwesey? ¿Yaqsa ektáha melyahákxo nak séltamhókxa axta etnehek? 44 Apya'ásegkok xeyep ma'a apteméssessamakxa axta ekmaso m'a David, táta axta ko'o. Cháxa keñamak apkeltamho nak Wesse' egegkok kápekxak xeyep ma'a aqsok ekmaso apkelane. 45 Kataqmalmakha sa' eyke chá'a ko'o apwáxok hélanok ma'a Wesse' egegkok, ko'o Salomón, sektáha nak wesse', etnahágkok sa' chá'a apkelwesse'e nápaqtók Wesse' egegkok ma'a David aptawán'ák neptámen.
46 Yetlókok axta appaqhetchesso wesse' apwányam ma'a Benaías, Joiadá apketche, apxegkek axta keñe apchaqha m'a Simí. Cháxa ektémakxa axta aptéma wesse' apwányam Salomón meyke élya'assóxma.