1 Dije yo en mi corazón: Ven ahora, te probaré con alegría, y gozarás de bienes. Mas he aquí esto también era vanidad. 2 A la risa dije: Enloqueces; y al placer: ¿De qué sirve esto? 3 Propuse en mi corazón agasajar mi carne con vino, y que anduviese mi corazón en sabiduría, con retención de la necedad, hasta ver cuál fuese el bien de los hijos de los hombres, en el cual se ocuparan debajo del cielo todos los días de su vida. 4 Engrandecí mis obras, edifiqué para mí casas, planté para mí viñas; 5 me hice huertos y jardines, y planté en ellos árboles de todo fruto. 6 Me hice estanques de aguas, para regar de ellos el bosque donde crecían los árboles. 7 Compré siervos y siervas, y tuve siervos nacidos en casa; también tuve posesión grande de vacas y de ovejas, más que todos los que fueron antes de mí en Jerusalén. 8 Me amontoné también plata y oro, y tesoros preciados de reyes y de provincias; me hice de cantores y cantoras, de los deleites de los hijos de los hombres, y de toda clase de instrumentos de música.
9 Y fui engrandecido y aumentado más que todos los que fueron antes de mí en Jerusalén; a más de esto, conservé conmigo mi sabiduría. 10 No negué a mis ojos ninguna cosa que desearan, ni aparté mi corazón de placer alguno, porque mi corazón gozó de todo mi trabajo; y esta fue mi parte de toda mi faena. 11 Miré yo luego todas las obras que habían hecho mis manos, y el trabajo que tomé para hacerlas; y he aquí, todo era vanidad y aflicción de espíritu, y sin provecho debajo del sol. 12 Después volví yo a mirar para ver la sabiduría y los desvaríos y la necedad; porque ¿qué podrá hacer el hombre que venga después del rey? Nada, sino lo que ya ha sido hecho. 13 Y he visto que la sabiduría sobrepasa a la necedad, como la luz a las tinieblas. 14 El sabio tiene sus ojos en su cabeza, mas el necio anda en tinieblas; pero también entendí yo que un mismo suceso acontecerá al uno como al otro. 15 Entonces dije yo en mi corazón: Como sucederá al necio, me sucederá también a mí. ¿Para qué, pues, he trabajado hasta ahora por hacerme más sabio? Y dije en mi corazón, que también esto era vanidad. 16 Porque ni del sabio ni del necio habrá memoria para siempre; pues en los días venideros ya todo será olvidado, y también morirá el sabio como el necio. 17 Aborrecí, por tanto, la vida, porque la obra que se hace debajo del sol me era fastidiosa; por cuanto todo es vanidad y aflicción de espíritu.
18 Asimismo aborrecí todo mi trabajo que había hecho debajo del sol, el cual tendré que dejar a otro que vendrá después de mí. 19 Y ¿quién sabe si será sabio o necio el que se enseñoreará de todo mi trabajo en que yo me afané y en que ocupé debajo del sol mi sabiduría? Esto también es vanidad. 20 Volvió, por tanto, a desesperanzarse mi corazón acerca de todo el trabajo en que me afané, y en que había ocupado debajo del sol mi sabiduría. 21 ¡Que el hombre trabaje con sabiduría, y con ciencia y con rectitud, y que haya de dar su hacienda a hombre que nunca trabajó en ello! También es esto vanidad y mal grande. 22 Porque ¿qué tiene el hombre de todo su trabajo, y de la fatiga de su corazón, con que se afana debajo del sol? 23 Porque todos sus días no son sino dolores, y sus trabajos molestias; aun de noche su corazón no reposa. Esto también es vanidad.
24 No hay cosa mejor para el hombre sino que coma y beba, y que su alma se alegre en su trabajo. También he visto que esto es de la mano de Dios. 25 Porque ¿quién comerá, y quién se cuidará, mejor que yo? 26 Porque al hombre que le agrada, Dios le da sabiduría, ciencia y gozo; mas al pecador da el trabajo de recoger y amontonar, para darlo al que agrada a Dios. También esto es vanidad y aflicción de espíritu.
1 Axta entáhak han ekpaqméteyncha'a ewáxok se'e: “Eykkónek sa' kaxwók ma'a aqsok sempeykessáseykekxoho nak egwáxok, agkésaxkohok sa' ekmátsa negha.” ¡Weykmok axta eyke han ekteme aqsok eyaqhémo agweta' xa! 2 Ekya'ásegweykmek axta néktegmeykha ekteme ekyeyháxma, keñe m'a ekmátsa nak negha ekteme aqsok eyaqhémo agweta'. 3 Ektaqmelchessamók axta sekmeykha negya'áseyak aqsok sekyama vino, yaqwayam hegkések ekpayheykekxa ewáxok, keñe axta sekmeyásexkoho m'a yaqwayam enxoho ay'asagkoho', kexa ektaqmela etnehek énxet xa, neyseksa apha ekyaqwate keso náxop.
4 Éláneyak axta ekyawe agko' sektamheykha, eknaqxétekháseykegkek axta tegma apkelyawe ahagkok ahagko', yetneyk axta han séneykekxa anmen yámet ahagkok ahagko'. 5 Yetneyk axta han namyep ahagkok ahagko', tén han séneykekxexa yenta'a ekha nak ekyexna, éneykekxeyk axta m'a mók ektémakxa nak yenta'a ekha nak ekyexna. 6 Ekmetamchek axta han yámmáxek yaqwayam chá'a kólexpaqhagkok ma'a yenta'a séneykekxa nak; 7 élmomchek axta énxet sélásenneykha naqsa, tén han ma'a kelwán'ák nak, yetneyk axta han sélásenneykha naqsa appalleyam nak exagkok; xámok axta han weyke seknaqtósso, tén han nepkések, ekyeykhásseykmók axta m'a apmonye'e apheykha axta m'a Jerusalén, matyapmakxa axta ko'o. 8 Ekxámassegkek axta sawo ekyátekto élmomnáwa, tén han ma'a sawo ekmope élmomnáwa nak, tén han ma'a aqsok élmomnáwa nak, cham'a apkelmeykencha'a axta m'a pók apkelwesse'e nak, tén han ma'a éleñama axta mók yókxexma. Yetneyk axta apkelmeneykmasso ahagkok, tén han élmeneykmasso, tén han ma'a aqsok apyespagko nak chá'a énxet; xámok axta han kelán'a sélmeykha naqsa.
9 Ektemegkek axta énxet ekha kélyaheykekxoho, ekyeykhásseykmók axta m'a apyókxoho apkelwesse'e apheykha apmonye'e axta m'a Jerusalén, cham'a matyapmakxa axta ko'o. Axta han hégketeykekxak ma'a sekya'áseyak nak aqsok. 10 Éláneyak axta chá'a m'a sekmámenyého nak chá'a; éláneyak axta han chá'a m'a ekyókxoho segméssamo nak chá'a ekpayheykekxa egwáxok. Peykáseykekxeyk axta chá'a ewáxok ma'a ekyókxoho sektamheykha nak, cháxa ekteme chá'a segkeyáseykekxa ekmátsa ewáxok xa.
11 Kelchetagkassegkek axta ewáxok xa aqsok sélane ahagko' nak, cham'a sektamheykha sekwasqápeykekxoho axta sélane, keñe nak sekyekpelchágweykmo ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, máxa m'a negmáheyól'a agmagkok éxchahayam, méko aqsok hentekkessesek keso náxop.
12 Keñe axta natámen élchetagkáseyncha'a ewáxok ma'a negya'áseyak nak aqsok, tén han ma'a aqsok ekyeyháxma nak, tén han ma'a segyeykessamo nak exma: ¿Háxko sa' etnehek ma'a peya sa' etnehek wesse' netámen ko'o, wánxa sa' aqsa elának ma'a élánamáxko axta chá'a? 13 Ekweteyak axta negya'áseyak aqsok ektáha ektaqmela, megkaxnawok ma'a segyeyháxma nak, ekhawo nak han ektémakxa élseyéxma ektaqmalma, megkaxnawok ma'a ekyaqtéssóxma nak.
14 Énxet ekha nak apya'áseyak aqsok ey'asagkohok chá'a aqsok apkelane, keñe eyke m'a énxet ekyeyháxma nak, neyseksa ekyáqtéssóxma chá'a eweynchamha. Ekyekpelchágweykmek axta eyke ekhémo mók yaqweykenxa hentéhek negyókxoho nak, 15 keñe axta ektáha ekpaqméteyncha'a ewáxok se'e: “Énxet ekyeyháxma ekmáheyókxa nak katnehek, hawók ko'o xa ekmáheyókxa hetnehek, méko aqsok segkésso sektéma ekha sekya'áseyak aqsok. ¡Weykmok eyke han ekteme aqsok eyaqhémo agwetak xa! 16 Hakte méko chá'a kaxénwakxohok awáxok ma'a énxet ekha nak apya'áseyak aqsok, tén han ma'a énxet ekyeyháxma nak; méko sa' kaxénwakxohok awáxok ma'a egmonye' sa', eletsaphok chá'a m'a énxet ekha nak apkelya'áseyak aqsok, tén han ma'a élyeyháxma nak.”
17 Ektaqnawágweykmek axta ko'o ektémakxa nak sekha, hakte ekyókxoho aqsok élánamáxkoho nak chá'a keso náxop, hegkések axta chá'a ekmaso sekha. Naqso' ektáha aqsok eyaqhémo agwetak xa ekyókxoho nak, ¡hawók ma'a kélmáheyól'a kólmagkok éxchahayam! 18 Ektaqnawágweykmek axta han ma'a ekyókxoho sektamheykha ektáha axta sélane keso náxop, hakte megkatnehek melmeykekxa ekyókxoho m'a aptáha nak ko'o seyaqmagkasso, 19 megkeyxek ma'a aptáha enxoho apya'áseykegkoho aqsok, essenhan ma'a ekyeyháxma nak, apagkok sa' eyke etnehek ma'a ekyókxoho aqsok eñama axta sektamheykha sélántekkesso, tén han eñama m'a sekya'áseyak aqsok sekweteya axta ko'o keso náxop. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa!
20 Xama axta ko'o sekwet'a aqsok sélane nak keso náxop, chaqhak axta ewáxok seyaqhamaxko sektamheykha, 21 hakte apyetneyk énxet aptamheykha apchásenneykekxoho nak apya'áseyak aqsok, tén han ma'a apmopwána nak aqsok, tén han ma'a apya'ásegweykekxoho nak ektémakxa aptamheykha, keñe elmekxak ekyókxoho m'a énxet metnaheykha nak, yaqwayam etnehek apagkok. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, tén han ektáha megkapéwomo agko'!
22 ¿Yaqsa aqsok kagkések yaqhakpok aptamheykha énxet, tén han kaxámak aqsok ekyetnakhassamo apwáxok keso náxop? 23 Eñegkohok chá'a neyseksa apha keso náxop, kalya'aksek chá'a exma; weykmok han axta'a megkamassegwayam élchetamso apwáxok. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa!
24 Eyke ektaqmela etnehek énxet se'e: etwok apto, tén han ének apyá, kapeykessásekxak apwáxok ma'a aptekkesso nak chá'a aptamheykha, hakte ekweteyak ko'o ektáha eñama Dios xa. 25 Dios apwánxa apagkok segmésso m'a nento nak, tén han ma'a ekpayheykekxa nak egwáxok. 26 Naqsók Dios aptáha apmésso apya'áseyak aqsok énxet, tén han ma'a apyekpelchémo nak aqsok, tén han ekpayheykekxa nak egwáxok, cham'a apchásekhókxa enxoho chá'a, keñe eyke m'a énxet apkelane nak mey'assáxma, yohok sekxók chá'a etnehek wesse', eñama m'a apwasqápeykekxoho nak aptamheykha, tén han yánchásekxak aqsok éltaqmalma élmomnáwa nak, keñe natámen elmések chá'a pók énxet, cham'a apchásekhókxa enxoho chá'a. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, máxa negmáheyól'a agmagkok éxchahayam!