1 Dije yo en mi corazón: Ven ahora, te probaré con alegría, y gozarás de bienes. Mas he aquí esto también era vanidad. 2 A la risa dije: Enloqueces; y al placer: ¿De qué sirve esto? 3 Propuse en mi corazón agasajar mi carne con vino, y que anduviese mi corazón en sabiduría, con retención de la necedad, hasta ver cuál fuese el bien de los hijos de los hombres, en el cual se ocuparan debajo del cielo todos los días de su vida. 4 Engrandecí mis obras, edifiqué para mí casas, planté para mí viñas; 5 me hice huertos y jardines, y planté en ellos árboles de todo fruto. 6 Me hice estanques de aguas, para regar de ellos el bosque donde crecían los árboles. 7 Compré siervos y siervas, y tuve siervos nacidos en casa; también tuve posesión grande de vacas y de ovejas, más que todos los que fueron antes de mí en Jerusalén. 8 Me amontoné también plata y oro, y tesoros preciados de reyes y de provincias; me hice de cantores y cantoras, de los deleites de los hijos de los hombres, y de toda clase de instrumentos de música.
9 Y fui engrandecido y aumentado más que todos los que fueron antes de mí en Jerusalén; a más de esto, conservé conmigo mi sabiduría. 10 No negué a mis ojos ninguna cosa que desearan, ni aparté mi corazón de placer alguno, porque mi corazón gozó de todo mi trabajo; y esta fue mi parte de toda mi faena. 11 Miré yo luego todas las obras que habían hecho mis manos, y el trabajo que tomé para hacerlas; y he aquí, todo era vanidad y aflicción de espíritu, y sin provecho debajo del sol. 12 Después volví yo a mirar para ver la sabiduría y los desvaríos y la necedad; porque ¿qué podrá hacer el hombre que venga después del rey? Nada, sino lo que ya ha sido hecho. 13 Y he visto que la sabiduría sobrepasa a la necedad, como la luz a las tinieblas. 14 El sabio tiene sus ojos en su cabeza, mas el necio anda en tinieblas; pero también entendí yo que un mismo suceso acontecerá al uno como al otro. 15 Entonces dije yo en mi corazón: Como sucederá al necio, me sucederá también a mí. ¿Para qué, pues, he trabajado hasta ahora por hacerme más sabio? Y dije en mi corazón, que también esto era vanidad. 16 Porque ni del sabio ni del necio habrá memoria para siempre; pues en los días venideros ya todo será olvidado, y también morirá el sabio como el necio. 17 Aborrecí, por tanto, la vida, porque la obra que se hace debajo del sol me era fastidiosa; por cuanto todo es vanidad y aflicción de espíritu.
18 Asimismo aborrecí todo mi trabajo que había hecho debajo del sol, el cual tendré que dejar a otro que vendrá después de mí. 19 Y ¿quién sabe si será sabio o necio el que se enseñoreará de todo mi trabajo en que yo me afané y en que ocupé debajo del sol mi sabiduría? Esto también es vanidad. 20 Volvió, por tanto, a desesperanzarse mi corazón acerca de todo el trabajo en que me afané, y en que había ocupado debajo del sol mi sabiduría. 21 ¡Que el hombre trabaje con sabiduría, y con ciencia y con rectitud, y que haya de dar su hacienda a hombre que nunca trabajó en ello! También es esto vanidad y mal grande. 22 Porque ¿qué tiene el hombre de todo su trabajo, y de la fatiga de su corazón, con que se afana debajo del sol? 23 Porque todos sus días no son sino dolores, y sus trabajos molestias; aun de noche su corazón no reposa. Esto también es vanidad.
24 No hay cosa mejor para el hombre sino que coma y beba, y que su alma se alegre en su trabajo. También he visto que esto es de la mano de Dios. 25 Porque ¿quién comerá, y quién se cuidará, mejor que yo? 26 Porque al hombre que le agrada, Dios le da sabiduría, ciencia y gozo; mas al pecador da el trabajo de recoger y amontonar, para darlo al que agrada a Dios. También esto es vanidad y aflicción de espíritu.
1 Ha'e avei che jupe: “Ko'ágã ahecháta mba'épa oiko avy'a ramo, teko porã ame'ẽta che jupe”. Upéva nipo tavy reko porúnte avei ra'e! 2 Ha ajuhu, japukáva ra'e tarováguinte ha vy'a katu ndaha'éi mba'eve. 3 Che apytu'ũ arandu meme, aha'ãse mo'ã kaguýpa che mopu'ã, ha ajeity ipype aikuaa potávo, upévapa pe mba'e iporãvéva yvypórape guarã, oikove mbykymi aja ko arapýpe. 4 Heta mba'e tuicháva ajapo. Chéve guarã ajapouka óga guasu-guasu, areko parralty che mba'e teéva. 5 Ajapo che kokuerã ha añotỹ ipype opaichagua yvyra rakã hi'áva. 6 Ajoko ysyry ambo'y porã haguã umi yvyra añotỹva; 7 ajogua tembiguái kuñáva ha kuimba'éva ha areko ave imongakuaapy che rógape voi oikove ypy vaekue; areko avei vaka ha ovecha, hetaiteve oimeraẽva che mboyve oĩ vaekue Jerusalénpegui. 8 Ambyaty heta óro ha pláta, mba'e reta oguereko vaekue ambue kuéra mburuvicha ha ambue henda rupi guare ave. Areko opurahéiva, kuñáva ha kuimba'éva, areko opaichagua vy'a ha heta che kuña. , 9 Yvypóra imomba'e guasuha vaekue che, ha umi che arekóva, hetaiteve umi che mboyve guare oguereko vaekuégui Jerusalénpe. Upéi ave, arandu nda che rejái. 10 Ajaposéva ajapómi, nambotovéiva araka'eve oimehaichagua vy'a. Avy'a che py'aite guive opa che rembiapóre ha upe vy'a upéva che repyme'ẽ. 11 Añemoĩ upéi añamindu'u umi ajapo vaekuére, hasy vaekue chéve ijapo ha ahecha kuaa tavy reko poru reinteha opa mba'e, jajekoséva ramo guáicha yvytu, ha ndaiporiha mba'eve iporãva ko arapýpe. 12 Upéi añemoĩ ahesa'ỹijo mba'épa pe arandu, pe tovatavy ha pe výro. Mba'e nipo ojapovéne pe mburuvicha ramo oikóva che rire, che ajapo'ỹ vaekue? 13 Ha ajuhu arandu iporãveha výrogui, iporãveháicha ára sakã pytũgui. 14 Iñarandúva oiporu porã hesa, yvypóra katu oiko pytũguýpe. Ha upépe ahecha maymávape oha'arõha peteĩ mba'énte, 15 ha ha'e che jupe: “Ivýrovape oha'arõva, che ra'arõ avei chéve, aipórõ, mba'épe iporã chéve pe arandu. Upéva jepeve jatavy poru rei! 16 Ha avave naimandu'a mo'ãi araka'eve iñarandúvare ha ivýrovare ave; ára ohasa ha ohasávo opa mba'égui oiko tesarái, ha iñarandúva ha ivýrova omano peteĩcha.”
17 Ipahávo aguero'yrõ tekove, opa mba'e oikóva ko arapýpe opẽ jeýnte che rehe. Añetehápe, opa mba'énte tavy reko poru rei, ojejokose ramo guáicha yvytu! 18 Ipahávo aro'yrõ, ndacha'evéi avei mba'etaite ajapo vaekue ko árape ahejapaite vaerã jeýnte ajapo vaekue ko arapýpe, ahejapaite vaerã jeýnte che rekoviarépe. 19 Ha peteĩ mba'e oiko vaerã katuete: upe che rekoviare, taiñarandu térã taivýro, oñembojára vaerã opaite arandu ha ñeha'ãme ahupyty vaekuére ko arapýpe. Opa mba'énte voi tavy reko poru rei! 20 Ahechávo umi ajapo vaekue ko arapýpe, ambyasy amba'apo hetaite hague, 21 oime niko omoĩ vaekue arandu, mba'e kuaa ha heta mba'e ohasa vaekue hembiapópe, oheja haguã jeýnte opa mba'e pe nomba'apói vaekue ohupyty haguãme. Ha upéva ha'e tavy reko poru rei ha ñeporomboheko joja'ỹ nde tuicháva! 22 Ipahápe, mba'e piko yvypóra oguenohẽ pe hetaite omba'apógui ha hetaite ojepy'apýgui ko arapýpe? 23 Oikove aja pukukue oiko asy, ipohýi chupe tekove; pyhare jepe ndopytu'úi iñapytu'ũ. Ha upéva avei tavy reko poru rei! 24 Mba'e porãve ojapo vaerã yvypóra, okaru ha omboy'u, ha ovy'a porã hembiapokuére, ajuhu niko upéva avei ouha Tupãgui. 25 Máva piko ikatu okaru ha ovy'a ndaha'éi ramo ha'e rupi? 26 Jahecha Tupã ome'ẽha arandu, mba'e kuaa ha vy'a umi ha'e ohecha porãvape; umi heko ky'ávape katu, oheja oñakã rapu'ã ha ombyaty heta mba'e, ome'ẽ haguã upéi umi ha'e ohecha porãvape. Kóva avei tavy reko poru ha yvytu jokose!