Viviendo en el Espíritu
1 Por tanto, no hay ninguna condenación para los que están unidos a Cristo Jesús, los que no andan conforme a la carne, sino conforme al Espíritu,
2 porque la ley del Espíritu de vida en Cristo Jesús me ha librado de la ley del pecado y de la muerte.
3 Porque Dios ha hecho lo que para la ley era imposible hacer, debido a que era débil por su naturaleza pecaminosa: por causa del pecado envió a su Hijo en una condición semejante a la del hombre pecador, y de esa manera condenó al pecado en la carne,
4 para que la justicia de la ley se cumpliera en nosotros, que no seguimos los pasos de nuestra carne, sino los del Espíritu.
5 Porque los que siguen los pasos de la carne fijan su atención en lo que es de la carne, pero los que son del Espíritu, la fijan en lo que es del Espíritu.
6 Porque el ocuparse de la carne es muerte, pero el ocuparse del Espíritu es vida y paz.
7 Las intenciones de la carne llevan a la enemistad contra Dios; porque no se sujetan a la ley de Dios, ni tampoco pueden;
8 además, los que viven según la carne no pueden agradar a Dios.
9 Pero ustedes no viven según las intenciones de la carne, sino según el Espíritu, si es que el Espíritu de Dios habita en ustedes. Y si alguno no tiene el Espíritu de Cristo, no es de él.
10 Pero si Cristo está en ustedes, el cuerpo está en verdad muerto a causa del pecado, pero el espíritu vive a causa de la justicia.
11 Y si el Espíritu de aquel que levantó de los muertos a Jesús vive en ustedes, el que levantó de los muertos a Cristo Jesús también dará vida a sus cuerpos mortales por medio de su Espíritu que vive en ustedes.
12 Así que, hermanos, tenemos una deuda pendiente, pero no es la de vivir en conformidad con la carne,
13 porque si ustedes viven en conformidad con la carne, morirán; pero si dan muerte a las obras de la carne por medio del Espíritu, entonces vivirán.
14 Porque los hijos de Dios son todos aquellos que son guiados por el Espíritu de Dios.
15 Pues ustedes no han recibido un espíritu que los esclavice nuevamente al miedo, sino que han recibido el espíritu de adopción, por el cual clamamos: ¡Abba, Padre!
16 El Espíritu mismo da testimonio a nuestro espíritu, de que somos hijos de Dios.
17 Y si somos hijos, somos también herederos; herederos de Dios y coherederos con Cristo, si es que padecemos juntamente con él, para que juntamente con él seamos glorificados.
18 Pues no tengo dudas de que las aflicciones del tiempo presente en nada se comparan con la gloria venidera que habrá de revelarse en nosotros.
19 Porque la creación aguarda con gran impaciencia la manifestación de los hijos de Dios.
20 Porque la creación fue sujetada a vanidad, no por su propia voluntad, sino porque así lo dispuso Dios, pero todavía tiene esperanza,
21 pues también la creación misma será liberada de la esclavitud de corrupción, para así alcanzar la libertad gloriosa de los hijos de Dios.
22 Porque sabemos que toda la creación hasta ahora gime a una, y sufre como si tuviera dolores de parto.
23 Y no solo ella, sino también nosotros, que tenemos las primicias del Espíritu, gemimos dentro de nosotros mismos mientras esperamos la adopción, la redención de nuestro cuerpo.
24 Porque con esa esperanza fuimos salvados. Pero la esperanza que se ve, ya no es esperanza, porque ¿quién espera lo que ya está viendo?
25 Pero si lo que esperamos es algo que todavía no vemos, tenemos que esperarlo con paciencia.
26 De igual manera, el Espíritu nos ayuda en nuestra debilidad, pues no sabemos qué nos conviene pedir, pero el Espíritu mismo intercede por nosotros con gemidos indecibles.
27 Pero el que examina los corazones sabe cuál es la intención del Espíritu, porque intercede por los santos conforme a la voluntad de Dios.
Más que vencedores
28 Ahora bien, sabemos que Dios dispone todas las cosas para el bien de los que lo aman, es decir, de los que él ha llamado de acuerdo a su propósito.
29 Porque a los que antes conoció, también los predestinó para que sean hechos conforme a la imagen de su Hijo, para que él sea el primogénito entre muchos hermanos.
30 Y a los que predestinó, también los llamó; y a los que llamó, también los justificó; y a los que justificó, también los glorificó.
31 ¿Qué más podemos decir? Que si Dios está a nuestro favor, nadie podrá estar en contra de nosotros.
32 El que no escatimó ni a su propio Hijo, sino que lo entregó por todos nosotros, ¿cómo no nos dará también con él todas las cosas?
33 ¿Quién acusará a los escogidos de Dios? Dios es el que justifica.
34 ¿Quién es el que condenará? Cristo es el que murió; más aún, el que también resucitó, el que además está a la derecha de Dios e intercede por nosotros.
35 ¿Qué podrá separarnos del amor de Cristo? ¿Tribulación, angustia, persecución, hambre, desnudez, peligro, espada?
36 Como está escrito:
«Por causa de ti siempre nos llevan a la muerte,
somos contados como ovejas de matadero.»
37 Sin embargo, en todo esto somos más que vencedores por medio de aquel que nos amó.
38 Por lo cual estoy seguro de que ni la muerte, ni la vida, ni los ángeles, ni los principados, ni las potestades, ni lo presente, ni lo por venir,
39 ni lo alto, ni lo profundo, ni ninguna otra cosa creada nos podrá separar del amor que Dios nos ha mostrado en Cristo Jesús nuestro Señor.
Nélyaheykekxoho Espíritu apkeñama nak Dios
1 Cháxa keñamak, méko kaxwók kallegássessagkohok ma'a énxet'ák apyepetcheykekxa nak Cristo Jesús, 2 hakte cham'a segánamakxa eñama nak Espíritu, segméssamól'a chá'a ekyennaqte egnények eñama negyepetcheykekxa Cristo Jesús, yenyókassegkek ma'a éltémókxa nak antéhek mólya'assáxma, tén han segya'assamól'a nétsapmakxa. 3 Hakte apkeláneyak axta Dios ma'a megkamowagko axta kalának ma'a Moisés segánamakxa apagkok, hakte yawanchek axta kalána', eñama m'a ektémakxa nak apkelyelqamákpoho énxet'ák. Apcháphassegkek axta Apketche apagko' Dios apheyásamákpoho m'a aptémakxal'a énxet apyelqamákpoho, cham'a énxet mey'assáxmal'a tén han yaqwayam etnehek apmatñà eñama mólya'assáxma, yaqwayam enxoho emasséssók ma'a ektémakxa nak mólya'assáxma, ekyetno negko'o nenteme nak énxet. 4 Apkeláneyak axta xa, yaqwayam enxoho agkegwának negko'o anlának ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa, ekteme nak ekpéwomo, hakte massegkek kaxwók negko'o nentamhéyak ma'a éltémókxa nak chá'a antéhek ma'a nentémakxa egagko', wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu.
5 Énxet'ák apkelyetleykekxa nak chá'a m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apancha'awo' nak, wánxa aqsa chá'a kalxénmakha apkelwáxok elanagkok ma'a; keñe m'a apkelyetleykekxa nak chá'a m'a apkeltémókxa nak antéhek Espíritu, kalxénmakha chá'a apkelwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu. 6 Ekxéneykha nak egwáxok wánxa agyetlakxak ma'a éltémókxa nak antéhek ma'a nentémakxa egagko', hegya'aksek chá'a m'a nétsapmakxa; keñe m'a ekxéneykha nak egwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu, hegya'aksek chá'a m'a ekyennaqtamakxa nak egnények, tén han hegmések meyke ektáhakxa egwáxok. 7 Énxet ektáhakxa enxoho chá'a élxéneykha apkelwáxok elyetlakxak ma'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko', apkelenmexma etnehek ma'a Dios, hakte mopmenyeyk elyahakxohok ma'a segánamakxa apagkok, mopwanchek nahan elanagkok. 8 Cháxa keñamak megkalmopwagko nak epeykessásekxak apwáxok Dios ma'a, aptamhéyak nak chá'a apkelyetleykekxa m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko'.
9 Massegkek eyke kéxegke kélyetleykekxa xa kéltémakxa kélagko' nak, wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu, hakte aphegkek kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apkeñama nak Dios. Enxama meykexa enxoho m'a Espíritu apkeñama nak Cristo, háwe Cristo énxet'ák apagkok. 10 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Cristo, katsapok eykhe kélyókxa eñama mólya'assáxma, akke apmésso kélyennaqte kéxegke m'a Dios Espíritu apagkok eñama apkelxeyenma kélteme ekpéwomo kéltémakxa kéxegke m'a Dios. 11 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apxátekhásseykmo axta m'a Jesús, sa' egkések nahan axnagkok ekyennaqte kélyókxa étsapmo nak ma'a Dios apxátekhásseykmo axta m'a Cristo, eñama m'a Espíritu apagkok apha nak kélwáxok kéxegke.
12 Cháxa keñamak, élyáxeg'a, ekyetnama nak negko'o aqsok negánémaxche anlána', háwe eyke m'a nentémakxa nak chá'a negyetleykekxa m'a nentémakxa egagko'. 13 Hakte, kéltemék agkok chá'a kéxegke kélyetleykekxa m'a kéltémakxa kélagko' nak, kóletsapok sa'; kélmasséssekmek agkok chá'a kéxegke xa kéltémakxa kélagko' nak eñama kélásenneykekxa m'a Espíritu, megkóletsepek sa'.
14 Apyókxoho ektáha nak chá'a appékessáseyak ma'a Dios Espíritu apagkok, Dios apketchek ma'a. 15 Axta kólxaweykegkok kéxegke espíritu aptemessáseykekxa nak makham kélásenneykha naqsa yaqwayam enxoho egkeyásekxak makham kélmeneykha, wánxa m'a Espíritu apteméssesso nak Dios apketchek. Cháxa Espíritu nentéma axta nahan negko'o negenagkama Dios se'e: “¡Táta!” 16 Cháxa Espíritu apyepetcheykekxo nak han eghagák xa, yaqwayam enxoho hempasmok nenxeyenma nenteme negko'o Dios apketchek. 17 Negko'o agkok nahan Dios apketchek, hegwakxohok sa' nahan negko'óxa nenxawe m'a aqsok sempagkanchessama nak Dios yaqwayam hegmeyásekxa', sẽltennassama axta, cham'a peya nak anxawhok xamo' Cristo, hakte néllegagkók agkok negko'o xamo' ma'a Cristo, hẽlteméssesek sa' nahan xamók negko'o néleymáxkoho.
Negeymáxkoho peya nak kawa'
18 Xeyenmeyk ko'o ewáxok nenlegeykegkoho nak se'e kaxwo' nak ekteme mékoho, negyetchásawo enxoho m'a negeymáxkoho peya nak kawak ma'a natámen. 19 Kelpekhéssek kalwetak kólxekmóssek nenteme negko'o Dios apketchek ma'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios. 20 Hakte mékoho axta kélteméssesseykmok ma'a aqsok apkelane axta Dios, háwe axta eyke éltémo agko' katnahagkok, Dios axta eyke keñamak apteméssesso xa ektáha nak; akke kamassegweykmok élhaxneykha, 21 hakte xama ekhem sa' kólmasséssesek ekmowána m'a aqsok eknaqtawáseykencha'a nak ma'a aqsok apkelane axta Dios, ekteméssessama nak kélásenneykha naqsa, yaqwayam enxoho kawakxohok nahan ektémakxa nak ektaqmalma meyke kélya'aseykhaxma apagkok ma'a Dios apketchek. 22 Negya'ásegkók negko'o éllegeykegkoho makham ekmáske m'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios, máxa tamheykegkok ma'a ektémól'a kelán'a kañegkohok ekmáske kamáwhok katnehek naqláwa. 23 Háwe eyke ekwánxa agkok éllegeykegkoho m'a, néllegeykegkók negko'óxa, nélxaweykegko axta apmonye' m'a Espíritu magkenatchesso peya anxawak ma'a aqsok ekmáheyo nak anxawa'. Néllegeykegkók egagko' nélhaxanma kawók ma'a ekhem yaqwánxa nak hẽlteméssesek negko'o Dios apketchek, yaqwánxa sa' hẽlyenyókashok agko' ma'a ektémakxa nak ekyetno sẽlya'áseykhaxma. 24 Nélwagkásamáxcheyk negko'o teyp eñama xa nélhaxneykha nak. Hakte nélhaxanma nak ma'a aqsok negwetayo nak, háwe nélhaxanma. ¿Yaqsa élhaxanma chá'a m'a aqsok ekweteya nak? 25 Nélhaxneyha agkok negko'o m'a aqsok magweteya nak makham, kéméxcheyk anleyxmakha aqsa yetlo nélenmáxamáxkoho.
26 Ekhawo ektémakxa nak han chá'a sempasmoma Espíritu neyseksa nélyelqamáxkoho. Hakte magya'ásegkok negko'o antéhek nélmaxnagko m'a eyeyméxchexa nak chá'a antéhek, Espíritu apagko' eyke chá'a apteme sempaqhetchessesso negko'o m'a Dios, yetlo ekxegeykha apnények, magmowána nak negko'o antéhek nempeywa. 27 Keñe m'a Dios, apkelányo nak ektémakxa egwáxok, ey'asagkohok chá'a aqsok apmáheyo exének ma'a Espíritu, hakte elmaxnéssesek chá'a Espíritu m'a Dios énxet'ák apagkok ekhawo ektémakxa nak chá'a apmopmenyého m'a Dios.
Nélmallanma eñama segásekhayo Cristo
28 Negya'ásegkók negko'o Dios apmáheyo chá'a elanaksek ekyókxoho aqsok yaqwayam kapasmok ma'a énxet'ák ektáha nak chá'a apchásekhayo, cham'a apkelwóneykha nak chá'a, apmopmenyého nak chá'a etnéssesek. 29 Hakte cham'a énxet'ák apmonye'e apkelyekpelchémo axta m'a Dios, apkelpagkanmeyk axta yaqwayam exnágwakxohok ma'a Apketche, yaqwayam enxoho etnehek Apketche átnaha apketkok nepyeseksa m'a apkelyáxeg'a apxámokma nak. 30 Apkelwóneykha axta anhan Dios ma'a énxet'ák ektáha axta apkelpagkanma m'a sekxók agko' axta; apteméssessegkek axta anhan ekpéwomo apkeltémakxa m'a apkelwóneykha axta; keñe m'a apteméssesso axta ekpéwomo apkeltémakxa, apkelméyáseykegko m'a ektémakxa nak apcheymákpoho.
31 ¿Yaqsa sa' mók egwanchek negko'o anxének natámen xa? Empasmeyk agkok negko'o Dios, méko kawának hẽnmexek negko'o. 32 Weykmók axta memyágweykekxa Apketche Dios segméssama negko'o, apchahayók axta aqsa apmatñama yaqwayam hempasmok negyókxoho, ¿háxko katnehek negko'óxa mehegmések ekyókxoho aqsok xamo' ma'a Apketche? 33 ¿Yaqsa awanchek kaxének ekmaso m'a ektáha nak Dios apkelyéseykha? Dios apkelxeyenma aptamhéyak ekpéwomo apkeltémakxa xa. 34 ¿Yaqsa awanchek kának kóllegássesagkoho'? Cristo Jesús axta m'a apketsapma axta; háwe eyke ekwánxa agkok ma'a, apxátekhágweykmek axta anhan, apheykekxeyk nahan ma'a ekpayhókxa nak apkelya'assamakxa Dios, sempaqhetchessessama chá'a negko'o m'a. 35 ¿Yaqsa awanchek negko'o hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak segásekhayo Cristo? ¿Nenlegeykegkohoya, ekyentaxno negha enxeykel'a, sẽlnaqtawáseykegkoho enxeykel'a, meyk segaqhe enxeykel'a, essenhan senteme nak meyke apáwa, enxeykel'a m'a negaye nak hentemégwomhok exma, enxeykel'a m'a nétsapma ekmaso nak? 36 Ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche s'e:
“Xép keñamak ekmáheyo chá'a
negko'o antekyók
yókxoho ekhem;
máxa ẽltemessessók negko'o
nepkések
kélnaqleykekxal'a m'a
aptekyómakxa.”
37 Nélmallanmeyk eyke chá'a negko'o neyseksa ekyókxoho xa aqsok nak, eñama senteméssesso m'a apteme nak sẽlásekhayo. 38 Naqsók ko'o ekteméssessók méko kawának hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak Dios segásekhayo: yawanchek ma'a nétsapma nak, tén han ma'a negyennaqte nak, tén han ma'a Dios apkelásenneykha nak, yawanchek nahan ma'a aqsok ekha nak élmowancha'a, tén han ektémakxa nak se'e kaxwo nak, tén han ma'a yaqwánxa sa' katnehek ma'a egmonye', 39 yawanchek nahan ma'a aqsok ekhéyak nak ma'a netnók agko' nak, tén han ma'a aqsok ekhéyak nak kañók agko', yawanchek xama enxoho m'a aqsok ektáha axta apkelane Dios. ¡Méko kawának hegyenyókasek ektémakxa nak senxekmósso segásekhayo Dios, eñama m'a Cristo Jesús Wesse' egegkok!