El justo juicio de Dios
1 Por tanto tú, que juzgas a otros, no tienes excusa, no importa quién seas, pues al juzgar a otros te condenas a ti mismo, porque haces las mismas cosas que hacen ellos.
2 Todos sabemos que el juicio de Dios contra los que practican tales cosas se ciñe a la verdad.
3 Y tú, que juzgas a los demás pero practicas las mismas cosas que ellos, ¿piensas que escaparás del juicio de Dios?
4 ¿No te das cuenta de que menosprecias la benignidad, la tolerancia y la paciencia de Dios, y que ignoras que su benignidad busca llevarte al arrepentimiento?
5 Pero por la obstinación y dureza de tu corazón, vas acumulando ira contra ti mismo para el día de la ira, cuando Dios revelará su justo juicio,
6 en el cual pagará a cada uno conforme a sus obras.
7 Dios dará vida eterna a los que, perseverando en hacer el bien, buscan gloria, honra e inmortalidad;
8 pero castigará con ira a los que por egoísmo se rebelan y no obedecen a la verdad, sino a la injusticia.
9 Habrá sufrimiento y angustia para todos los que hacen lo malo, en primer lugar para los judíos, pero también para los que no lo son.
10 En cambio, habrá gloria, honra y paz para todos los que hacen lo bueno, en primer lugar para los judíos, pero también para los que no lo son;
11 porque ante Dios todas las personas son iguales.
12 Así que todos los que han pecado sin haber tenido la ley, perecerán sin la ley, y todos los que han pecado bajo la ley, serán juzgados por la ley.
13 Porque Dios no considera justos a los que simplemente oyen la ley sino a los que la obedecen.
14 Porque cuando los paganos, que no tienen ley, hacen por naturaleza lo que la ley demanda, son ley para sí mismos, aunque no tengan la ley;
15 y de esa manera demuestran que llevan la ley escrita en su corazón, pues su propia conciencia da testimonio, y sus propios razonamientos los acusarán o defenderán
16 en el día en que Dios juzgará por medio de Jesucristo los secretos de los hombres, conforme a mi evangelio.
Los judíos y la ley
17 Ahora bien, tú te llamas judío, confías en la ley, y te enorgulleces de tu Dios.
18 Conoces la voluntad de Dios y juzgas lo que es mejor porque la ley así te lo ha enseñado.
19 Estás convencido de que eres guía de los ciegos y luz de los que están en tinieblas,
20 instructor de los ignorantes y maestro de niños, y que tienes en la ley la clave del conocimiento y de la verdad.
21 Pues bien, tú que enseñas a otros, ¿no te enseñas a ti mismo? Tú que predicas que no se debe robar, ¿robas?
22 Tú que dices que no se debe cometer adulterio, ¿adulteras? Tú que detestas a los ídolos, ¿robas en los templos?
23 Tú que te sientes orgulloso de la ley, ¿deshonras a Dios quebrantando la ley?
24 Porque, como está escrito: «Por causa de ustedes el nombre de Dios es blasfemado entre los paganos.»
25 Es verdad que, si obedeces a la ley, la circuncisión es provechosa, pero si la desobedeces, será como si no estuvieras circuncidado.
26 Por lo tanto, si el que no está circuncidado obedece lo que la ley ordena, ¿no se lo considerará como si estuviera circuncidado?
27 Y el que no está físicamente circuncidado, pero obedece la ley, te condenará a ti, que desobedeces la ley a pesar de que tienes la ley y estás circuncidado.
28 Porque lo exterior no hace judío a nadie, y estar circuncidado no es una señal externa solamente.
29 El verdadero judío lo es en su interior, y la circuncisión no es la literal sino la espiritual, la del corazón. El que es judío de esta manera es aprobado, no por los hombres, sino por Dios.
Dios apkelyekpelchémo énxet'ák
1 Cháxa keñamak megkeytna exchep yaqwánxa chá'a etnehek appeywa yátegmowagkok apxénamap, xép apteme nak chá'a apyekpelchémo pók, megkeyxek ma'a aptémakxa enxoho chá'a énxet. Aptemék agkok chá'a exchep apyekpelchémo pók, apsexnánémap apagko' chá'a etnehek xép, hakte kaxhok chá'a exchep apkelane aqsok ma'a ektémakxa nak chá'a apkeláneyak aqsok ma'a énxet'ák nak. 2 Negya'ásegkók eyke negko'o Dios ekteme ekpéwomo m'a ektémakxa nak chá'a apkelyekpelchémo énxet'ák, apkellegassásegkoho enxoho chá'a énxet'ák aptamhéyak nak chá'a xa ektáha nak. 3 Keñe exchep, apteme nak chá'a apyekpelchémo pók, apkelane nak chá'a ekhawo nak chá'a apkeláneyak aqsok xa énxet'ák nak, nágkaxén aqsa apwáxok yegketakpok xép neyseksa m'a Dios senlegassáseykegkoho nak. 4 Aptaqnagkamchek xép ma'a Dios segásekhayo megkamassegwayam nak, tén han ma'a mepekhésso nak elwok, tén han apkelenmáxamákpoho nak apkeltémakxa énxet'ák, enxeykel'a ey'áseykegkok ektémakxa nak ektaqmeleykha apwáxok apkelányo Dios apmáheyo eyaqmagkassesek aptémakxa. 5 Keñe exchep, ekyennaqte apwáxok tén han memáheyo ey'ókxak Dios keñamak aptéma exchep apyáncháseykegkoho apagko' yaqwayam kóllegássessagkohok ma'a ekhem ekwa'a sa' Dios aplo, cham'a apxekmowásekpoho sa' Dios, yaqwayam exének ekpayhawo yaqwánxa kólteméssesek, 6 tén han elmésagkok chá'a xama xama m'a ekpayhawo nak chá'a ektémakxa aqsok apkeláneyak. 7 Elmésagkok sa' ekyennaqte apnénya'ák megkatnégwayam néxa m'a aptegyéyak nak chá'a yaqwayam kataqmelek apkelxeyenma m'a Dios, tén han apkelchetamso nak yaqwayam etnéssesek Dios ekha kéláyo, tén han ma'a mótsapma nak; 8 ellegássesagkohok sa' eyke Dios yetlo aplómo apagko' ma'a apkelenmexeykekxa nak chá'a, apkelenmexma nak chá'a m'a amya'a ekmámnaqsoho, apkelmopmenyého nak chá'a m'a nentémakxa ekmaso. 9 Ellegagkohok sa' apyókxoho m'a apkeláneyak nak chá'a aqsok ekmaso, keytek sa' ekyentaxnamo agko' apkelwáxok, judíos sa' eyke sekxók apmonye'e, keñe sa' axayók ma'a metnaha nak judíos. 10 Egkések sa' eyke Dios apkeleymákpoho, ekha kéláyo tén han meyke ektáhakxa apkelwáxok apyókxoho m'a apkeláneyak nak chá'a aqsok ektaqmela, judíos sa' eyke sekxók apmonye'e, keñe sa' axayók ma'a metnaha nak judíos. 11 Hakte metnéssesek chá'a apyeykhamap pók elyekpelkohok Dios ma'a énxet'ák. 12 Apyókxoho apkeláneyak nak chá'a melya'assáxma meykexho m'a segánamakxa eñama nak Moisés, elmassegwók sa' meykexho xa segánamakxa nak; keñe sa' apkeláneyak nak melya'assáxma neyseksa eykhe ekha m'a segánamakxa eñama nak Moisés, sa' nahan kólmaha kóltéhek kélyekpelchémo xa segánamakxa nak. 13 Hakte háwe apkelxénamap ekpéwomo apkeltémakxa nápaqtók Dios ma'a apkelháxenmo nak aqsa ektémakxa m'a segánamakxa, akke m'a apkelyaheykekxoho nak. 14 Apkelyaheykekxók nahan éltémókxa nak antéhek Dios segánamakxa apagkok ma'a metnaha nak judíos, melya'ásegkok eykhe, apkelya'ásegkók eyke m'a aqsok ekmaso nak tén han ma'a ektaqmela nak, 15 hakte apxekmóssegkek ekyetnama eknaqtáxésamaxche segánamakxa m'a apkelwáxok. Élchetámeykha apkelwáxok apagko' chá'a keñamak ekya'assáseykegkoho, élchetamso apkelwáxok apagko' sa' nahan kañék élxéncháseykekxoho apkeltémakxa, essenhan kapasmok 16 ma'a ekhem yaqwánxa sa' elyekpelkohok Dios aqsok ekpowásamáxkoho eñama apchásenneykekxa m'a Cristo Jesús, ekhawo ektémakxa nak chá'a ko'o séltenneykha amya'a ektaqmela.
Judíos tén han segánamakxa
17 Xép apxeyenma nak chá'a apteme judío, apcháyo nak chá'a m'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa eñama nak Moisés, eyeymáxkoho nak chá'a appeywa exénmakxa apyetleykha m'a Dios apagkok. 18 Apya'ásegkok xép ma'a apmopmenyého nak Dios, kelxekmóssegkek nahan segánamakxa yaqwayam elyésha m'a aqsok ektaqmela nak. 19 Apxeyenmeyk chá'a exchep apmopwána epékessesagkok apkelxega m'a meyke apaqta'ák nak, tén han apmopwána elsássesexma m'a énxet'ák apheykencha'a nak ekyáqtésakxaxma; 20 apxeyenmeyk nahan chá'a apmopwána elxekmósek ma'a melya'áseyak nak aqsok, tén han epékessesagkok ma'a megkaltámeyéyak nak makham, hakte sawhomáxkók ekyetnama segánamakxa m'a negya'ásegwayam nak, tén han ma'a ekmámnaqsoho nak. 21 Apkelxekmóssek agkok chá'a exchep apnámakkok, ¿yaqsa ektáha melxekmowáseykpekxoho nak apagko' xép? Apkeltennáha agkok chá'a exchep megkeyméxko agmenyexek, ¿yaqsa eyke ektéma apmenyexma chá'a exchep? 22 Apxénchek agkok chá'a exchep megkapayhawo anlanaksek egmók aptáwa', ¿yaqsa eyke ektéma apkelánéssama chá'a exchep pók aptáwa'? Aptaqnókkek agkok chá'a exchep ma'a aqsok kéleykmássesso, ¿yaqsa eyke ektéma apkelmenyexma chá'a exchep ma'a aqsok élmomnáwa ekhéyak nak kañe' tegma kélpeykessamókxa kéleykmássesso? 23 Taqmeleykha chá'a exchep appeywa apxéneykencha'a m'a segánamakxa nak, apmegqassegkek eyke exchep ma'a Dios, hakte melyaheykekxak chá'a. 24 Naqsók ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e: “Apxéneykha ekmaso Dios ma'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, kéxegke éñamakxa.”
25 Naqsók ekpasmoma chá'a kélyenyekhássesso nekha apyempehek ma'a apkelyaheykekxoho nak chá'a segánamakxa eñama nak Moisés; keñe m'a melyaheykekxa nak chá'a, máxa katnehek ma'a méko enxoho kélyenyekhássesso nekha egyempehek. 26 Agkok etnahak chá'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa m'a megkólyenyekhássesso nak chá'a nekha apyempehek, kólteméssesek sa' chá'a ekha kélyenyekhássesso nekha apyempehek, meykexho eykhe kélyenyekhássesso nekha apyempehek. 27 Énxet apkelyaheykekxoho nak eltémókxa antéhek segánamakxa, meykexho eykhe kélyenyekhássesso nekha apyempehek, etnehek sa' apyekpelchémo m'a énxet apya'áseykegkoho nak ektémakxa segánamakxa tén han ekha nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek, melyaheykekxa nak segánamakxa. 28 Háwe ekteméssesso judío énxet ma'a ektémakxa nak chá'a apyempehek, tén han ma'a kélyenyekhássesso nak chá'a nekha apyempehek, háwe ekwánxa agkok keytek ma'a apyempehek nak. 29 Akke apteme apmámnaqsoho judío m'a megkóteyamaxkoho nak chá'a kañe' apwáxok apteme judío, tén han ekteme nak ekmámnaqsoho máxa kélyenyekhássesso nekha apyempehek ma'a kañe' apwáxok: háwe ektémakxa nak chá'a eknaqtáxésamaxche segánamakxa ekteméssesso, Espíritu eyke. Énxet ekteme enxoho xa, apteme apmà takha' m'a Dios, háwe m'a énxet'ák, Dios akke.