Misión de los doce espías
(Dt 1.19-33)
1 El Señor habló con Moisés, y le dijo:
2 «Envía algunos hombres para que exploren la tierra de Canaán, la cual voy a dar a los hijos de Israel. De cada tribu de sus antepasados enviarán uno de sus hombres más importantes.»
3 Desde el desierto de Parán, Moisés envió a todos aquellos hombres, conforme a la palabra del Señor. Todos ellos eran gente de importancia entre los hijos de Israel.
4 Estos son sus nombres:
De la tribu de Rubén, Samúa hijo de Zacur.
5 De la tribu de Simeón, Safat hijo de Jorí.
6 De la tribu de Judá, Caleb hijo de Yefune.
7 De la tribu de Isacar, Igal hijo de José.
8 De la tribu de Efraín, Oseas hijo de Nun.
9 De la tribu de Benjamín, Palti hijo de Rafú.
10 De la tribu de Zabulón, Gadiel hijo de Sodi.
11 De la tribu de José: Gadi hijo de Susi, de la tribu de Manasés.
12 De la tribu de Dan, Amiel hijo de Gemali.
13 De la tribu de Aser, Setur hijo de Micael.
14 De la tribu de Neftalí, Najebí hijo de Vapsi.
15 De la tribu de Gad, Geuel hijo de Maqui.
16 Estos son los nombres de los hombres que Moisés envió a explorar la tierra. A Oseas hijo de Nun, Moisés le puso por nombre Josué.
17 Al enviarlos a explorar la tierra de Canaán, Moisés les dijo:
«Vayan de aquí al Néguev, suban al monte
18 y observen cómo es la tierra, y si el pueblo que la habita es fuerte o débil, y si son pocos o muchos;
19 fíjense si la tierra habitada es buena o mala, y en cómo son las ciudades habitadas, si son campamentos o plazas fortificadas;
20 fíjense si el terreno es fértil o estéril, y si hay árboles o no. ¡Ármense de valor, y traigan algunos frutos del país!»
Era entonces el tiempo de las primeras uvas,
21 y ellos fueron y exploraron el terreno desde el desierto de Zin hasta Rejob, entrando por Jamat.
22 Luego se dirigieron al Néguev y llegaron hasta Hebrón, que es donde vivían Ajimán, Sesay y Talmay, los hijos de Anac. (Hebrón había sido edificada siete años antes de Soán, en Egipto.)
23 Llegaron hasta el arroyo de Escol, y allí cortaron un sarmiento con un racimo de uvas, el cual llevaron entre dos en un palo, y granadas e higos.
24 Como allí los hijos de Israel cortaron ese racimo de uvas, aquel lugar fue llamado valle de Escol.
25 Después de explorar la tierra, volvieron al cabo de cuarenta días.
26 Al volver a Cadés, en el desierto de Parán, se presentaron ante Moisés y Aarón y toda la congregación de los hijos de Israel, y les dieron la información y les mostraron los frutos de la tierra.
27 También les dijeron:
«Nosotros llegamos a la tierra a la cual nos enviaste. Esta ciertamente fluye leche y miel, y aquí tienes sus frutos.
28 Pero la gente que habita esa tierra es fuerte, y las ciudades son muy grandes y fortificadas; además, allí vimos a los hijos de Anac.
29 Los amalecitas habitan en el Néguev, los hititas, jebuseos y amorreos habitan en el monte, y los cananeos habitan junto al mar y en la ribera del Jordán.»
30 Caleb pidió al pueblo que se callara delante de Moisés, y dijo:
«Subamos, pues, y tomemos posesión de esa tierra, porque nosotros podremos más que ellos.»
31 Pero los que habían ido con él dijeron:
«No podemos atacar a ese pueblo, porque ellos son más fuertes que nosotros.»
32 Además, entre los hijos de Israel hablaron mal de la tierra que habían explorado, y hasta dijeron:
«La tierra que recorrimos para explorarla se traga a sus habitantes. Toda la gente que allí vimos son hombres de gran estatura.
33 Allí vimos también gigantes. Son los hijos de Anac, esa raza de gigantes. Ante ellos, a nosotros nos parecía que éramos como langostas; y a ellos también así les parecíamos.»
Moisés apkeláphasso apkelányo yókxexma Canaán
(Dt 1.19-25)
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
2 “Eláphés sa' nápakha énxet'ák elanok ma'a xapop nak Canaán, yaqwánxa sa' ko'o agkések ma'a israelitas. Yáphés sa' chá'a xama énxet ektáhakxa nak chá'a apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák apagkok.”
3 Apkeláphássek axta Moisés apkeleñama m'a yókxexma meykexa énxet nak Parán, ekhawo m'a apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Wesse' egegkok. Apkeláneykpók axta apyókxoho m'a énxet apkelámha apmonye'e nak chá'a nepyeseksa m'a israelitas. 4 Keso apkelwesey axta s'e: Samúa, Zacur axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Rubén énxet'ák apagkok; 5 Safat, Horí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Simeón énxet'ák apagkok, 6 Caleb, Jefuné axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Judá énxet'ák apagkok; 7 Igal, José axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Isacar énxet'ák apagkok; 8 Oseas, Nun axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Efraín énxet'ák apagkok; 9 Paltí, Rafú axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Benjamín énxet'ák apagkok; 10 Gadiel, Sodí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Zabulón énxet'ák apagkok; 11 Gadí, Susí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a José énxet'ák apagkok (cham'a Manasés nak énxet'ák apagkok); 12 Amiel, Guemalí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Dan énxet'ák apagkok; 13 Setur, Micael axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Aser énxet'ák apagkok; 14 Nahbí, Vapsí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Neftalí énxet'ák apagkok; 15 Gueuel, Maquí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Gad énxet'ák apagkok;
16 Cháxa apkelwesey axta énxet'ák apkeláphasso axta Moisés elanok ma'a apchókxa. Apyaqmagkassessek axta nahan apwesey m'a Oseas, Nun apketche, Josué axta aptemessáseykxak apwesey.
17 Xama axta apkeláphasa Moisés elanok ma'a xapop nak Canaán. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólmohók sa' ma'a ekpayho nak Négueb, keñe sa' kólpéwhok ma'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak. 18 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa nak, tén han ma'a énxet'ák apheykha nak ma'a kañe' nak, apmelyéhe'ék kexa essenhan apkelyelqákpo, apqántawók kexa nahan, essenhan apxámo'. 19 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa apheykegkaxa nak, tásek kexa essenhan asagko', kóllano sa' ma'a tegma apkelyawe apagkok nak meyke kélhaxtegkáseyak nepyáwa kexa essenhan meteymog ekyennaqte kélhaxtegkáseyak ma'a nepyáwa nak, 20 tásek kexa m'a xapop essenhan asagko', yetneyk kexa m'a yenta'a élyawe essenhan méko. Nágkóle' aqsa; kólsanta sa' mók xama yámet ekyexna éleñama m'a yókxexma nak.
Chaqhémók axta nahan ektéma eknakxamáxchexal'a émha amonye' ekyexna anmen yámet xa. 21 Apkelxegkek axta m'a énxet'ák, apkelanawók axta apchókxa eyeynamo m'a yókxexma meykexa nak énxet Sin, ekpayho nak nepyeyam, ekweykekxoho m'a Rehob, ekpayho nak nexcheyha, ekpayho nak nentaxnamakxa m'a Hamat. 22 Apkelántaxneyk axta m'a ekpayho nak Négueb tén axta apkelwokmo m'a Hebrón. Cha'a apheykegkaxa axta nahan Ahimán, Sesai, tén han Talmai ma'a, Anac axta aptawán'ák neptámen. Siete apyeyam axta nahan weykmok apkelánamap ma'a tegma apwányam Hebrón, amonye' apkelánamap axta Soan ma'a Egipto. 23 Apkelwokmók axta m'a alwáta' étkok nak Escol, apyaqténwokmek axta nahan xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna m'a, apqánet axta nahan apsákxak apmakheyáseyncha'a néten yámet appatmeykxo. Apnakxeygkek axta nahan ma'a yántakyexna, tén han ma'a higos ekyexna. 24 Escol axta nahan apteméssásak ekwesey xa alwáta étkok nak, eñama apyaqténwayam axta xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna israelitas ma'a.
25 Cuarenta ekhem axta weykmok apkelányo m'a xapop nak, tén axta apkeltaqhémo makham 26 ma'a Cadés, yókxexma meykexa nak énxet ma'a Parán. Cha'a aphakxa axta nahan Moisés ma'a tén han Aarón, tén han ma'a apyókxoho israelitas. Apkeltennáseyha axta nahan ektáhakxa apkelwete aqsok ma'a, apxekmóssek axta han ma'a yámet ekyexna éleñama m'a apchókxa nak. 27 Aptáhak axta apcháneya Moisés se'e:
—Nélwokmek axta negko'o m'a xapop sẽláphasakxa axta exchep, naqsók ekteme xapop ényahamakxa weyke nagkeygmenek, tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen. Keso ekyexna ektáha nak élántekkesso m'a. 28 Apmelyéhe'ék eyke énxet apheykha nak ma'a kañe' nak, élyawa agko' nahan ma'a apkelókxa nak, cham'a tegma apkelyawe apagkok nak, kalyéhe'ék nahan meteymog kélhaxtegkesso m'a nepyáwa'. Negwetágwokmek axta han Anac aptawán'ák neptámen ma'a, xama énxet apwenaqte axta. 29 Keñe m'a yókxexma Négueb apheykencha'a m'a amalecitas. Keñe m'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak apheykencha'a m'a hititas, jebuseos tén han ma'a amorreos, keñe m'a nekha nak wátsam ekwányam, ekpayho nak ma'a wátsam Jordán apheykencha'a m'a cananeos.
30 Tén axta Caleb apkelwanmeyásekxo m'a énxet'ák apchaqneyncha'a axta apmonye' m'a Moisés. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—¡Ólmahagkok heykxa m'a xapop nak! ¡Agmok sa'! ¡Egwanchek sa'!
31 Keñe m'a énxet'ák ektáha axta apkelyetlo apkelányo yókxexma, aptáha apkelátegmowágko s'e:
—¡Mogwanchek negko'o agketamagkok ma'a énxet'ák nak! Apmelyehe'e', maghawok negko'o.
32 Apkeltennáseyha axta han israelitas ektáha ekmaso m'a apchókxa apkelmahágkaxa axta apkelano. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kalnáphok énxet apheykha nak kañe' m'a xapop nélmahágkaxa axta negko'o nenlano, apyapmók nahan apyókxoho énxet negwetágwokmo axta negko'o m'a. 33 Negwet'ak axta han énxet apkelwenaqte, Anac aptawán'ák neptámen. Xénche nak la'a egwáxok anxohok séta anchaqnágwók ma'a ekpayhókxa apchaqnágkaxa, cha'a katnehek nahan henlanok negko'o m'a.