Jesús predice la destrucción del templo
(Mc 13.1-2Lc 21.5-6)
1 Jesús salió del templo, y ya se iba cuando sus discípulos se acercaron para mostrarle los edificios del templo.
2 Él les dijo: «¿Ven todo esto? De cierto les digo, que no quedará aquí piedra sobre piedra. Todo será derribado.»
Señales antes del fin
(Mc 13.3-23Lc 21.7-24)
3 Mientras Jesús estaba sentado en el monte de los Olivos, los discípulos se le acercaron por separado, y le dijeron: «Dinos, ¿cuándo sucederá todo esto, y cuál será la señal de tu venida y del fin del mundo?»
4 Jesús les respondió: «Cuídense de que nadie los engañe.
5 Porque muchos vendrán en mi nombre, y dirán: “Yo soy el Cristo”, y engañarán a muchos.
6 Ustedes oirán hablar de guerras y de rumores de guerras; pero no se angustien, porque es necesario que todo esto suceda; pero aún no será el fin.
7 Porque se levantará nación contra nación, y reino contra reino, y habrá hambre y terremotos en distintos lugares.
8 Todo esto será solo el comienzo de los dolores.
9 »Entonces los entregarán a ustedes para ser torturados, y los matarán, y todos los odiarán por causa de mi nombre.
10 En aquel tiempo muchos tropezarán, y unos a otros se traicionarán y odiarán.
11 Muchos falsos profetas se levantarán, y engañarán a muchos;
12 y tanto aumentará la maldad que el amor de muchos se enfriará.
13 Pero el que resista hasta el fin, será salvo.
14 Y este evangelio del reino será predicado en todo el mundo para testimonio a todas las naciones, y entonces vendrá el fin.
15 »Por tanto, cuando en el lugar santo vean la abominación desoladora, de la que habló el profeta Daniel (el que lee, que entienda),
16 los que estén en Judea, huyan a los montes;
17 el que esté en la azotea, no baje para llevarse algo de su casa;
18 y el que esté en el campo, no vuelva atrás a tomar su capa.
19 Pero ¡ay de las que en esos días estén embarazadas o amamantando!
20 Pídanle a Dios que no tengan que huir en invierno ni en día de reposo,
21 porque entonces habrá una gran tribulación, como no la ha habido desde el principio del mundo hasta ahora, ni la habrá jamás.
22 Si aquellos días no fueran acortados, nadie sería salvo, pero serán acortados por causa de los escogidos.
23 Así que, si alguien les dice: “Miren, aquí está el Cristo”, o “Miren, allí está”, no lo crean.
24 Porque surgirán falsos cristos y falsos profetas, y harán grandes señales y prodigios, de tal manera que, de ser posible, engañarán incluso a los elegidos.
25 Ya los he prevenido de todo.
26 Así que, si les dicen: “Miren, está en el desierto”, no vayan; o si les dicen: “Miren, está en los aposentos”, no lo crean.
27 Porque la venida del Hijo del Hombre será como el relámpago que sale del oriente y puede verse hasta el occidente.
28 Porque los buitres se juntan donde está el cadáver.
La venida del Hijo del Hombre
(Mc 13.24-37Lc 21.25-36Lc 17.25-36Lc 12.41-48)
29 »Inmediatamente después de la aflicción de aquellos días, el sol se oscurecerá y la luna dejará de brillar, las estrellas caerán del cielo, y los poderes celestiales se estremecerán.
30 Entonces aparecerá en el cielo la señal del Hijo del Hombre, y todas las tribus de la tierra se lamentarán, y verán al Hijo del Hombre venir sobre las nubes del cielo, con gran poder y gloria.
31 Y enviará a sus ángeles con gran voz de trompeta, y de los cuatro vientos, desde un extremo al otro del cielo, ellos juntarán a sus elegidos.
32 »De la higuera deben aprender esta parábola: Cuando sus ramas se ponen tiernas, y le brotan las hojas, ustedes saben que el verano ya está cerca.
33 De la misma manera, cuando ustedes vean todas estas cosas, sepan que la hora ya está cerca, y que está a la puerta.
34 De cierto les digo, que todo esto sucederá antes de que pase esta generación.
35 El cielo y la tierra pasarán, pero mis palabras no pasarán.
36 »En cuanto al día y la hora, nadie lo sabe, ni siquiera los ángeles de los cielos. Solo mi Padre lo sabe.
37 La venida del Hijo del Hombre será como en los días de Noé;
38 pues así como en los días antes del diluvio la gente comía y bebía, y se casaba y daba en casamiento, hasta el día en que Noé entró en el arca,
39 y no entendieron hasta que vino el diluvio y se los llevó a todos, así será también la venida del Hijo del Hombre.
40 Entonces, estarán dos en el campo, y uno de ellos será tomado, y el otro será dejado.
41 Dos mujeres estarán en el molino, y una de ellas será tomada, y la otra será dejada.
42 Por tanto, estén atentos, porque no saben a qué hora va a venir su Señor.
43 Pero sepan esto, que si el dueño de la casa supiera a qué hora va a venir el ladrón, se quedaría despierto y no dejaría que robaran su casa.
44 Por tanto, también ustedes estén preparados, porque el Hijo del Hombre vendrá a la hora que menos lo esperen.
45 »¿Quién es el siervo fiel y prudente, al cual su señor deja encargado de los de su casa para que los alimente a su tiempo?
46 Bien por el siervo que, cuando su señor venga, lo encuentre haciendo así.
47 De cierto les digo que lo pondrá a cargo de todos sus bienes.
48 Pero si aquel siervo malo dice en su corazón: “Mi señor tarda en venir”,
49 y comienza a golpear a sus consiervos, y aun a comer y a beber con los borrachos,
50 el señor de aquel siervo vendrá en el día menos pensado, y a una hora que nadie sabe,
51 y lo castigará duramente, y le hará correr la misma suerte de los hipócritas. Allí habrá llanto y rechinar de dientes.
Jesús apxeyenma kóltegkesek tegma appagkanamap
(Mc 13.1-2Lc 21.5-6)
1 Apteyepmeyk axta Jesús kañe' tegma appagkanamap, apxegamchek axta eykhe, cham'a aptahanyeykekxo axta apkeltáméséyak apxekmóssama ektémakxa apkelánamap ma'a tegma appagkanamap. 2 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—¿Kélwet'aya kéxegke ekyókxoho xa? Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke peya megkeymaxcheyk xama enxoho ektaháneykekxa mók meteymog xa. Kólmasséssók sa' ekyókxoho.
Magkenatchesso yaqwánxa sa' katnehek amonye' ektemegwánxa néxa ekhem
(Mc 13.3-23Lc 21.7-24Lc 17.22-24)
3 Tén axta apkelmeyeykekxo m'a Egkexe élaqneykegkaxa Olivos. Apheykmek axta Jesús ma'a, keñe apya'eykekxo apkeltáméséyak yaqwayam enxoho etnehek elmaxneyha apxakko' se'e:
—Egmenyeyk eykhe negko'o hẽltennaksek yaqsa sa' ekhem katnehek xa. ¿Háxko sa' ekteme aqsok magkenatchesso apkexyekmo sa' makham xép, tén han ektemégwokmo sa' néxa ekhem?
4 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kóllanagkoho sa', nágkólho aqsa elyexanchesha xama énxet enxoho. 5 Hakte elwak sa' apxámokma énxet apkelteméssásamap nak ko'o. Sa' etnehek apkelpeywa s'e: ‘Ko'o Mesías’, apxámok sa' nahan énxet elyexanchesha. 6 Kóllegak sa' nahan kéxegke amya'a ektepa kempakhakma s'e, tén han ma'a mók nekha; eyke nágkólyegwe aqsa, hakte cháxa yaqweykenxa nak katnehek xa; háwe eyke makham yaqwánxa katnégwók néxa ekhem xa. 7 Hakte elnapakpok sa' énxet xama yókxexma, yenmexek ma'a pók énxet'ák nak, kampakhaxchek sa' nahan xama apkelókxa yenmexek ma'a mók apkelókxa nak; katyapok sa' nahan meyk segaqhe, tén han xapop ekyawheykha ekxámokma agko' apkelókxa. 8 Akke eyeynókxa sekxók kéllegeykegkoho ekmáske xa.
9 “Keñe sa' kólchexeyxchek kéxegke yaqwayam kólnaqtawasagkoho'; kóltekyók sa' nahan, eltaqnaweygkok sa' nahan apyókxoho énxet ko'o éñamakxa. 10 Apxámok sa' nahan énxet apkelwátesseyam aptamhéyak melya'ásseyam xa ekhem nak, etaqnaweykxak sa' aqsa nahan chá'a pók apagko' énxet, etlakkassesek sa' aqsa nahan chá'a yának emakpok. 11 Elántépok sa' nahan apxámokma Dios appeywa apkellegasso apkelmopwancha'a amya'a, elyexanchesha sa' apxámokma apagko' énxet. 12 Kayákxak sa' nentémakxa ekmaso, kamaskok sa' elásekhakpohok apyókxoho énxet. 13 Keñe sa' ma'a apkelenxáneykmoho nak apyennaqtéssamo apteme mey'ásseyam ekweykmoho néxa, ewagkasakpok sa' teyp. 14 Kóllegaksek sa' nahan ekyókxoho nélwanmégkaxa xa amya'a ektaqmela ekxeyenma nak ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, yaqwayam sa' elya'ásegwók ma'a apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák; keñe sa' kammok néxa ekhem.
15 “Aptáxéssegkek axta Daniel apteme axta Dios appeywa aplegasso m'a aqsok ekmaso agko'. Kélwet'ak agkok kéxegke ekyetnama aqsok ekmaso m'a kañe' ekpagkanamaxchexa nak —kéxegke ektáhakxa enxoho kélyetsete xa, kólya'asagkoho',— 16 keñe sa' ma'a apheykha nak Judea, sa' elmahagkok yenyahagkok ma'a néten meteymog élekhahéyak élyawe nak; 17 keñe sa' ma'a apha nak néten apxagkok, tásek sa' metyepek elhaxyawássekxak aqsok apagkok; 18 keñe sa' ma'a apweynchámeykha nak yókxexma, tásek sa' méxyeme' tén han melwateyk apkelnaqta. 19 ¡Ayósekak sa' kelán'ák ektamhéyak nak lós'awók ma'a ekhem sa', essenhan ma'a keyetsék étchek nak! 20 Kólmaxna sa' kéxegke Dios yaqwayam megkólenyahagkok ma'a apmopsamágexal'a tén han ma'a ekhem sábado; 21 hakte katyapok sa' nenlegeykegkoho ekyawe agko', megkatnama axta m'a sekxók eyeynamókxa axta élánamáxko keso náxop, megkatnekxók sa' nahan chá'a. 22 Kaxtemék axta apwenaqtéssamo Dios xa ekhem nak, méko axta kawagkasaxchek teyp; eyaqwataksohok sa' eyke eñama apkelásekhayo m'a ektáha nak apkelyéseykha.
23 “Aptemék sa' agkok yának kéxegke xama énxet se'e: ‘Kóllano, keso Mesías se'e’, essenhan etnehek se'e: ‘Kóllano, cha'a apha á’, nágkóleyxho aqsa. 24 Hakte elwak sa' énxet'ák apkeltemessásamap nak Mesías, tén han ma'a Dios appeywa apkellegasso apkelmopwancha'a amya'a nak; elanagkok sa' nahan ma'a aqsok élyawe magkenatchesso nak agweta', tén han ma'a aqsok sempelakkasso nak agweta', yaqwayam enxoho elyexanchesha, kawomhok sa' nahan apkelyexancháseykha m'a ektáha nak Dios apkelyéseykha, apkepwagko enxoho. 25 Ekpenchásawók eyke ko'o séltennasa kéxegke seyésa amonye' ekteme xa. 26 Cháxa keñamak ektáha enxoho amya'a kóláneyxchek kéxegke s'e: ‘Kóllano, cha'a apha Mesías á yókxexma meykexa nak énxet’, nágkólmohok aqsa; essenhan ektáha enxoho amya'a kóláneyxchek se'e: ‘Kóllano, keso apyexanma Mesías se'e’, nágkóleyxho aqsa. 27 Hakte sa' katnehek apkexyekmo sa' aptáha nak Apketche énxet ma'a ektémól'a kataxchek élyenma katyapok takha' apkelyenma m'a ekpayho nak teyapmakxa ekhem ekweykekxoho m'a taxnegwánxa ekhem nak. 28 Sa' yaqnekxak máma m'a ekyetnakxa enxoho kélhápak.
Apkexyeyam sa' makham ma'a aptáha nak Apketche énxet
(Mc 13.24-37Lc 17.26-30Lc 34-36Lc 21.25-33)
29 “Yeyk'ak sa' agkok xa nenlegeykegkoho nak, kapeysemekxak sa' ekhem, kamaskok sa' nahan apkelsasáxma m'a pelten, epallenták sa' yaw'a apkeleñama m'a néten, kalyawheykha sa' nahan ekyókxoho m'a aqsok ekhéyak nak néten. 30 Keñe sa' kataxchek néten ma'a aqsok magkenatchesso apkexyeyam sa' makham ma'a aptáha nak Apketche énxet, ellekxagwaha sa' nahan apyókxoho énxet apheykha nak keso náxop eñama apkelaye apagko', keñe sa' elwetak nahan éxyók néten neyseksa yaphope m'a aptáha nak Apketche énxet, yetlo ekyawe apmopwána tén han apcheymákpoho. 31 Eláphaksek sa' apkelásenneykha yetlo ekyennaqte appáwasso m'a apchaqkahasso yaqwayam sa' yánchessásekxak ma'a ektáha nak apkelyéseykha apkeleñama ekyókxoho yókxexma: cham'a nexcheyha, nepyeyam, teyapmakxa ekhem, tén han ma'a taxnegwánxa ekhem, eyeynamo m'a ektemegwánxa nak néxa xapop ekweykekxoho m'a mók nekha nak néxa xapop.
32 “Kólya'asagkoho sa' ektémakxa nak senxekmósso m'a higo yámet: Tekkek agkok kaxwe aktegák, keñe katyapok ma'a áwa', kólya'asagkohok kéxegke eyágketwokmo m'a ekmexanmakxal'a exma. 33 Hawók nahan ektémakxa m'a, kélwet'a enxoho katnehek ekyókxoho xa, kólya'asagkohok sa' eyágketwokmo apweyktamxa m'a aptáha nak Apketche énxet. 34 Naqso' eyke ko'o sektáha séláneya kéxegke peya katnehek ekyókxoho xa, cham'a amonye' sa' apkeletsapma énxet'ák apheykencha'a nak se'e kaxwo' nak. 35 Kamaskok sa' néten, tén han keso náxop, megkatnehek sa' eyke megkatne m'a sektémakxa nak ko'o sekpeywa.
36 “Keñe m'a ekhem tén han ma'a hora, méko ekya'ásegko, melya'ásegkok nahan ma'a Dios apkelásenneykha apheykencha'a nak ma'a néten, mey'ásegkok nahan ma'a Dios Apketche. Wánxa apya'ásegkoho m'a Apyáp.
37 “Sa' katnehek nahan apkexyekmo sa' ektáha nak Apketche énxet ma'a ekhawo ektémakxa axta m'a aphamakxa axta Noé. 38 Apteykegkek axta aptéyak énxet, apyeneykegkek axta nahan apyenéyak, kelyamhápeykegkek axta nahan, cham'a amonye' axta ekwe mámeye ekyawe agko', ekweykmoho m'a ekhem aptaxnama axta kañe' yántakpayhe m'a Noé. 39 Neyseksa melhaxneykha axta nahan weyk mámeye ekwányam agko', sawhomók axta nahan élnapma yegmen xa énxet'ák nak. Sa' nahan katnehek apkexyekmo sa' ma'a aptáha nak Apketche énxet. 40 Apqánet énxet sa' agkok apheykha yókxexma xa ekhem nak, xama sa' kólyentemekxa', keñe sa' pók kólheyásekxa'. 41 Ánet kelán'a sa' agkok éltekxeyéyak ma'a aqsok aktek, xama sa' kólyentemekxa, keñe sa' mók kólheyásekxa'.
42 “Nágkólnaqténho aqsa kéxegke, hakte megkólya'ásegkok ekwánxa ekhem ewaták ma'a Wesse' kélagkok. 43 Eyke kólya'asagkoho sa' se'e: apleg'ak agkok ekwánxa hora axta'a yaqwánxa etaxnegwók apxagkok apmenyexma m'a énxet ekha nak apxagkok, metyenek eleyxmakha, megyohok nahan etaxnegwók apxagkok xama énxet enxoho yaqwayam emenyexek. 44 Cháxa keñamak eyéméxko nak han kéxegkáxa kóllánekxak kéltáhakxa; hakte awaták sa' ko'o sektáha nak Apketche énxet neyseksa megkólhaxneykha.
Kélásenneykha meyenseyam nak aptamheykha tén han ma'a apyenseyam nak aptamheykha
(Lc 12.41-48)
45 “¿Yaqsa m'a kélásenneykha meyenseyam nak aptamheykha, tén han apya'áseykegkoho nak aqsok, apchásenneykekxoho nak chá'a wesse' apagkok elánesha m'a ekheykha nak apxagkok, yaqwayam enxoho elmésagkok chá'a aptéyak ma'a ekwokmo enxoho chá'a apteykegkaxa aptéyak? 46 Apkeleñémo agko' kélásenneykha apwetágweykta nak ewaták wesse' apagkok apkelanakxa m'a apkeltémo axta elána'. 47 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke peya etnéssesek apkeláneseykha ekyókxoho aqsok apagkok ma'a wesse' apagkok. 48 Ekmaso aptémakxa agkok xa kélásenneykha nak, kaxének apwáxok yehémek ewaták ma'a wesse' apagkok, 49 keñe enaqtawasagkohok ma'a nápakha aptémo xamo' nak kélásenneykha, epaxqaha nahan etawagkok aptéyak ma'a anmen át'ák nak, tén han énhok xamo' ma'a apyenéyak nak, 50 keñe ewaták wesse' apagkok neyseksa melhaxneykha, tén han neyseksa mey'áseyak ekwánxa hora, 51 eñássesagkohok nahan, yának nahan kaxhok kéllegassáseykegkoho m'a kélteméssessamakxal'a chá'a m'a énxet'ák apkelmeyókásamákpoho apagko' nak apkeltémakxa'. Keñe elekxagwaha, eltakxek nahan apma'ák eñama aplegeykegkoho ekmáske.