Jesús acusa a escribas y fariseos
(Mc 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)
1 Después de esto, Jesús dijo a la gente y a sus discípulos:
2 «Los escribas y los fariseos se apoyan en la cátedra de Moisés.
3 Así que ustedes deben obedecer y hacer todo lo que ellos les digan, pero no sigan su ejemplo, porque dicen una cosa y hacen otra.
4 Imponen sobre la gente cargas pesadas y difíciles de llevar, pero ellos no mueven ni un dedo para levantarlas.
5 Al contrario, todo lo que hacen es para que la gente los vea. Ensanchan sus filacterias y extienden los flecos de sus mantos,
6 y les encanta ocupar los mejores asientos en las cenas y sentarse en las primeras sillas de las sinagogas,
7 y que la gente los salude en las plazas y los llame: “¡Rabí, Rabí!”
8 Pero ustedes no busquen que los llamen “Rabí”, porque solo uno es el Maestro de ustedes, y ese es el Cristo; y todos ustedes son hermanos.
9 Ni llamen “padre” a nadie en la tierra, porque solo uno es el Padre de ustedes, y él está en los cielos.
10 Tampoco se hagan llamar “maestros”, porque solo uno es su Maestro, y es el Cristo.
11 El que sea más importante entre ustedes, sea siervo de todos.
12 Porque el que se enaltece será humillado, y el que se humilla será enaltecido.
13 »Pero ¡ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque le niegan a la gente la entrada al reino de los cielos, y ni ustedes entran, ni tampoco dejan entrar a los que quieren hacerlo.
14 [¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque devoran las casas de las viudas, y como pretexto hacen largas oraciones. Por esto, mayor será su condenación.]
15 ¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque recorren mar y tierra en busca de seguidores, y una vez que los consiguen, los hacen dos veces más hijos del infierno que ustedes.
16 »¡Ay de ustedes, guías ciegos! Pues dicen: “Si alguno jura por el templo, no es nada; pero si alguno jura por el oro del templo, debe cumplir el juramento.”
17 ¡Insensatos y ciegos! ¿Qué es más importante? ¿El oro, o el templo que santifica el oro?
18 También dicen: “Si alguno jura por el altar, no es nada; pero si alguno jura por la ofrenda que está sobre el altar, debe cumplir el juramento.”
19 ¡Necios y ciegos! ¿Qué es más importante? ¿La ofrenda, o el altar que santifica la ofrenda?
20 Porque el que jura por el altar, jura por el altar y por todo lo que está sobre el altar.
21 Y el que jura por el templo, jura por el templo y por el que lo habita.
22 Y el que jura por el cielo, jura por el trono de Dios y por aquel que está sentado en él.
23 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque pagan el diezmo de la menta, del eneldo y del comino, y soslayan lo más importante de la ley, que es la justicia, la misericordia y la fe. Es necesario que hagan esto, pero sin dejar de hacer aquello.
24 ¡Guías ciegos, que cuelan el mosquito, pero se tragan el camello!
25 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque limpian por fuera el vaso y el plato, pero por dentro están llenos de robo y de injusticia.
26 ¡Fariseo ciego! Limpia primero el vaso y el plato por dentro, para que también quede limpio por fuera.
27 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque son como los sepulcros blanqueados, que por fuera se ven hermosos pero por dentro están llenos de carroña y de total impureza.
28 Así también ustedes, por fuera se presentan ante todos como hombres justos, pero por dentro están llenos de hipocresía y de maldad.
29 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque edifican los sepulcros de los profetas y adornan los monumentos de los justos,
30 y dicen: “Si hubiéramos vivido en los días de nuestros padres, no hubiéramos sido sus cómplices en la muerte de los profetas.”
31 Con esto dan testimonio contra ustedes mismos, de que son hijos de aquellos que mataron a los profetas.
32 ¡Terminen de hacer lo que sus padres comenzaron!
33 ¡Serpientes, generación de víboras! ¿Cómo escaparán de la condenación del infierno?
34 Por eso, yo les enviaré profetas, sabios y escribas. De ellos, ustedes matarán y crucificarán a algunos, y a otros los azotarán en sus sinagogas, y los perseguirán de ciudad en ciudad,
35 para que recaiga sobre ustedes toda la sangre inocente que se ha derramado sobre la tierra, desde la sangre de Abel el justo hasta la sangre de Zacarías hijo de Berequías, a quien ustedes mataron entre el templo y el altar.
36 De cierto les digo que todo esto vendrá sobre esta generación.
Lamento de Jesús sobre Jerusalén
(Lc 13.34-35)
37 »¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas y apedreas a los que son enviados a ti! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como junta la gallina a sus polluelos debajo de sus alas, y no quisiste!
38 ¡Miren cuán desolada se queda la casa de ustedes!
39 Porque yo les digo que no volverán a verme, hasta que digan: “Bendito el que viene en el nombre del Señor.”»
Jesús apxeyenma nápaqta'awók fariseos tén han ma'a apkelxekmósso nak segánamakxa
(Mc 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)
1 Keñe axta natámen xa, axta aptemék Jesús apkelanagkama énxet'ák tén han apkeltáméséyak se'e: 2 “Apmeykha chá'a apkelxekmóssama énxet'ák fariseos tén han apkelxekmósso nak ektémakxa segánamakxa m'a ektémakxa axta apmopwána m'a Moisés. 3 Kólyahakxoho sa' chá'a kéxegke xa énxet'ák nak, kóllána sa' nahan chá'a ekyókxoho m'a aptáhakxa enxoho chá'a apkeláneya; eyke nágkólyetlakxa m'a apkeltémakxa nak, hakte elxének chá'a xama aqsok ma'a, keñe elanagkok chá'a mók aqsok. 4 Enaqtétek chá'a m'a aqsok ekyentaxno agko' nak, magmowána nak óxyawaksek, keñe elpátegkesek chá'a énxet'ák, keñe xa énxet'ák megkalxegkesha elpaknegwomho yaqwayam enxoho epasmok. 5 Énxet yaqwayam exekmóshok akke chá'a m'a ekyókxoho aqsok apkeláneyak nak chá'a. Apmenyeyk nahan keytek Dios appeywa kéltáxésso m'a élpayhakxa nápaqta'a, tén han élmakheykha apaktegák ma'a eknaqtáxésamaxche nak, apmenyeyk nahan elántaxnekxak ma'a apáwa élyawe nak apkelmakheykha napwe'ék. 6 Apmenyeyk nahan kataqmelhok apheykegkaxa m'a ektámáxchexa nak chá'a nento, tén han eltahánek taháno éltaqmalma m'a kañe' apchaqneykekxexa nak chá'a judíos. 7 Apmenyeyk nahan epeykesek chá'a énxet'ák yetlo apkeláyo m'a ámay nak, tén han eltéhek chá'a sẽlxekmósso.
8 “Kéxegke eyke, nágkólho eltéhek énxet'ák sẽlxekmósso, hakte kélyókxoho kéxegke kélteme kélyáxeg'a xamo', wánxa nahan xama apyetna m'a apteme nak Apkelxekmósso. 9 Nágkólteme aqsa anhan kélyáp kéxegke xama énxet apheykha nak keso náxop, hakte wánxa xama kéxegke m'a Kélyáp. 10 Nágkólho nahan kóltamhaxchek kéxegke sempékessáseyak, hakte Cristo apteme wánxa xama Appékessáseyak kéxegke. 11 Énxet apteme nak ekyawe kéláyo kélnepyeseksa kéxegke kéméxcheyk elanaksek aqsok apnámakkok. 12 Hakte kélxama ektáhakxa enxoho kéltemessásamaxche kélagko' ekyawe kéláyo, mékoho sa' kóltemessásekxa'; keñe sa' ma'a kéltemessásamaxche nak mékoho, ekyawe kéláyo sa' kóltemessásekxa'.
13 “¡Kéxegkel'aye, kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak kéltémakxa!, kélápeykekxa nak átog ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, yaqwayam enxoho melántexek ma'a kélnápakha. Megkólántaxnók nahan kéxegkáxa m'a, megkólhayók nahan chá'a elántexek ma'a apmáheyo nak eykhe chá'a elántexek. 14 ¡Kéxegkel'aye kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa!, hakte kélyementamomchek chá'a kéxegke axanák ma'a kelán'ák tampe' nak, kólwenaqtéshok nahan chá'a kélteme nempeywa nélmaxnagko yaqwayam enxoho megkeykpelchexchek kéltáhakxa. Cháxa keñamak peya nak kólxawak kéxegke ekyawe agko' kéllegassáseykegkoho.
15 “¡Kéxegkel'aye kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa!, kélsawheykekxoho nak chá'a kélweynchámeykha keso náxop, tén han ma'a wátsam ekwányam, yaqwayam enxoho kóltamhok elyetlakxak kéltémakxa m'a énxet'ák. Kélwet'ak agkok chá'a apkelyetleykekxa kéltémakxa kéxegke m'a énxet'ák, kólteméssesek chá'a ekpayhémo agko' yaqwayam kólya'aksek sẽlmasséssamakxa xa énxet nak, kayeykhágwomhok chá'a m'a yaqweykenxa nak kólteméssesek kéxegke kéllegassáseykegkoho.
16 “¡Kéxegkel'aye kélpékessáseyak nak chá'a kélmók meyke kélaqta'ák!, kéltéma nak chá'a kélpeywa s'e: Enxama apmésso nak chá'a ekmámnaqsoho appeywa tegma appagkanamap yaqwayam elának aqsok, méko katnehek ma'a melana enxoho; keñe apmésa enxoho chá'a ekmámnaqsoho appeywa m'a sawo ekyátekto ekmomnáwa ekyetnama nak ma'a kañe' tegma appagkanamap, megkatnehek chá'a melane m'a aptáhakxa enxoho appeywa. 17 ¡Kéxegke élyéháxma nak tén han meyke kélaqta'ák! ¿Yaqsa aqsok ekyawakxa kéláyo, sawo ekyátekto ekmomnáwaya, tegma appagkanamap enxeykel'a? Hakte tegma appagkanamap chá'a keñamak apteméssesso ekpagkanamaxche xa sawo ekyátekto ekmomnáwa nak. 18 Kéltemék nahan chá'a kélpeywa kéxegke s'e: ‘Enxama ektáhakxa enxoho apmésso ekmámnaqsoho appeywa ekwatnamáxchexa aqsok yaqwayam elának aqsok, méko katnehek melana enxoho; keñe apmésa enxoho ekmámnaqsoho appeywa m'a aqsok kélmésso naqsa nak Dios kélnegkenmól'a chá'a néten ma'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, megkatnehek chá'a melane m'a aptáhakxa enxoho appeywa.’ 19 ¡Kéxegke meyke nak kélaqta'ák! ¿Yaqsa aqsok ekyawakxa kéláyo: aqsok kélmésso naqsa Diosya, ekwatnamáxchexa aqsok enxeykel'a? Hakte ekwatnamáxchexa aqsok chá'a keñamak ekteméssesso ekpagkanamaxche m'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a Dios. 20 Kélxama ektáhakxa enxoho chá'a kélmésso ekmámnaqsoho kélpeywa m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, megkólméyásak chá'a wánxa ekmámnaqsoho kélpeywa m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, kélméssek nahan chá'a kélpeywa m'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak néten; 21 keñe m'a kélmésso nak chá'a ekmámnaqsoho kélpeywa m'a tegma appagkanamap, megkólméyásak wánxa ekmámnaqsoho kélpeywa m'a tegma appagkanamap nak, kélméssek nahan kélpeywa m'a Dios, apha nak ma'a kañe'. 22 Keñe m'a apmésso nak ekmámnaqsoho appeywa m'a néten, apméssek ekmámnaqsoho appeywa m'a Dios aptaháno, tén han ma'a Dios, aphama nak chá'a xa aptáhano nak.
23 “¡Kéxegkel'aye, kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa'! kélméssama nak chá'a Dios xama m'a aqsok ekwayam nak chá'a diez ekyókxoho, cham'a menta, hó yaqpa' apaktek, tén han ma'a comino, makke kólyaheykekxohok chá'a m'a nélxekmowásamáxche ekyawakxa agko' nak ma'a segánamakxa, cham'a ekpéwomo nentémakxa nak, apmopyósa anlanok egmók, tén han magyenseyam nak nenteme magya'ásseyam. Cháxa eyémomáxko nak chá'a kóllának kéxegke xa, meyke kéláyam xama enxoho. 24 ¡Kéxegke kélpékessáseyak nak kélnámakkok meyke kélaqta'ák, kólleyhok chá'a páye aptaxnegwa'a enxoho egheykok kélagkok, keñe kólnaqsapok chá'a m'a yányátnáxeg!
25 “¡Kéxegkel'aye kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa'!, kélyenyessamól'a chá'a émpe'ék ma'a egheykok kélagkok tén han sokpayhe, láneyók eyke aqsok kélmenyexma m'a kañe', tén han ma'a aqsok kélxámáseyak nak. 26 ¡Xép fariseo meyke nak apaqta'ák: emópeyásekxa sekxo' awáxok egheykok apagkok, keñe sa' kawakxohok nahan ekmópeyo m'a émpehek nak!
27 “¡Kéxegkel'aye kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa'!, kélhémo nak takhaxpop kélmópeseykekxal'a tegma apketkok, tásek katnehek ma'a apyempe'ék, keñe m'a kañe' kalánhok apexchakkok ma'a apkeletsapma nak chá'a, tén han ma'a ekyókxoho mók ektémakxa nak chá'a aqsok ekmanyása. 28 Cháxa ektémakxa nak kéxegke xa, máxa énxet ektaqmela apkeltémakxa katnehek kóllano', keñe m'a kañe' kélwáxok nak, láneyók ma'a kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak kéltémakxa, tén han kéltémakxa ekmaso.
29 “¡Kéxegkel'aye kélxekmósso nak chá'a kélnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos, kélmeyókásamáxkoho kélagko' nak chá'a kéltémakxa!, kéllánéséyak nak chá'a takhaxpop apagkok ma'a Dios appeywa apkellegasso, tén han kélnáxegkáseykha nak chá'a takhaxpop apagkok ma'a énxet'ák ekpéwomo apkeltémakxa, 30 keñe kóltéhek chá'a kélpeywa s'e: ‘Kaxtemék axta negko'o negheykha m'a meletsapmakxa axta m'a ẽlyapmeyk nano', mehegwatamók axta negko'o m'a apkelnapma axta Dios appeywa apkellegasso.’ 31 Kéxegke kélagko' nahan kélya'ásegwayam kélteme aptawán'ák neptámen ma'a apkelnapma axta Dios appeywa apkellegasso, cháxa kéltémakxa nak chá'a kélpeywa. 32 ¡Kólpenches kélláneyak kéxegke m'a apcheynamo axta apkeláneyak ma'a kélyapmeyk nano'!
33 “¡Kéxegke kélteme nak yéwa! ¡Kélteme nak kélhémo yéwa! ¿Kólegketaxcheya sa' kéxegke ekwa'a sa' ma'a kéllegassáseykegkoho eñama nak ma'a sẽlmassésseykenxa? 34 Cháxa keñamak peya nak ko'o aláphássesek kéxegke m'a Dios appeywa apkellegasso, tén han ma'a énxet'ák apkelya'áseykegkoho nak aqsok, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok. Kólnápok sa' eyke chá'a kéxegke nápakha xa énxet'ák nak, kólyepetchesek sa' nahan chá'a aqsok ektegyésso, keñe sa' nahan ma'a nápakha nak kólnáhapmakha m'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos, kólántaxnaha sa' nahan nátegma kólmenxenmakha. 35 Kéxegke sa' kápekxak kéllegassáseykegkoho ekyókxoho m'a aptekyawa nak chá'a m'a énxet'ák meyke apkeltémakxa', eyeynamo m'a Abel axta apmatñà, apteme axta ekpéwomo aptémakxa, ekweykekxoho m'a Zacarías, Berequías axta apketche, kélaqhama axta kéxegke halep tegma appagkanamap teyp nak ma'a ekwatnamáxchexa aqsok. 36 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke peya kápekxak kéllegassáseykegkoho énxet'ák apheykencha'a nak se'e kaxwo' nak, eñama xa ekyókxoho aqsok nak.
Jesús apkelekxagweykha apkelányo Jerusalén
(Lc 13.34-35)
37 “¡Jerusalén, Jerusalén! ¡Apkelnapma nak énxet'ák apagkok ma'a Dios appeywa apkellegasso tén han apkelyetnaya axta meteymog ma'a seykha amya'a Dios axta apkeláphássesso! Xámokmeyk axta ko'o sekmáheyo wánchásekxak énxet'ák apheykha nak xa Jerusalén, ektémól'a tat'a kánchásekxak étkók ma'a kóneg axempagkok, axta eyke emáyheykegkoho. 38 Kóllano, etaqmopagkok sa' kéxegke m'a kélxanák nak; 39 éltennássek ko'o kéxegke, keso kaxwo' nak peya mehélwetekxók chá'a, ekwokmoho kéltáha kélpeywa s'e: ‘¡Tásek sa' katnehek apxénamap ma'a apwa'a nak Wesse' egegkok apcháphasso!’”