La visita de los sabios
1 Jesús nació en Belén de Judea en los tiempos del rey Herodes. En aquel tiempo, unos sabios que venían desde el oriente llegaron a Jerusalén
2 y preguntaron: «¿Dónde está el rey de los judíos, que ha nacido? Porque hemos visto su estrella en el oriente, y venimos a adorarlo.»
3 Cuando el rey Herodes oyó esto, se turbó, y toda Jerusalén con él.
4 Convocó entonces a todos los principales sacerdotes y a los escribas del pueblo, y les preguntó dónde había de nacer el Cristo.
5 Ellos le dijeron: «En Belén de Judea; porque así está escrito por el profeta:
6 “Y tú, Belén, de la tierra de Judá,
no eres la más pequeña entre los príncipes de Judá;
porque de ti saldrá un guía
que apacentará a mi pueblo Israel.”»
7 Luego, Herodes llamó en secreto a los sabios para saber de ellos el tiempo preciso en que había aparecido la estrella.
8 Los envió a Belén, y les dijo: «Vayan y averigüen con sumo cuidado acerca del niño, y cuando lo encuentren, avísenme, para que yo también vaya a adorarlo.»
9 Después de escuchar al rey, los sabios se fueron. La estrella que habían visto en el oriente iba delante de ellos, hasta que se detuvo sobre el lugar donde estaba el niño.
10 Al ver la estrella, se regocijaron mucho.
11 Cuando entraron en la casa, vieron al niño con su madre María y, postrándose ante él, lo adoraron. Luego, abrieron sus tesoros y le ofrecieron oro, incienso y mirra.
12 Pero como en sueños se les advirtió que no volvieran a donde estaba Herodes, regresaron a su tierra por otro camino.
Matanza de los niños
13 Después de que los sabios partieron, un ángel del Señor se apareció en sueños a José y le dijo: «Levántate, toma al niño y a su madre, y huye a Egipto. Quédate allá hasta que yo te diga, porque Herodes buscará al niño para matarlo.»
14 Cuando él despertó, tomó de noche al niño y a su madre, y se fue a Egipto,
15 y se quedó allá hasta la muerte de Herodes. Esto sucedió para que se cumpliera lo que dijo el Señor por medio del profeta: «De Egipto llamé a mi Hijo.»
16 Cuando Herodes vio que los sabios lo habían engañado, se enojó mucho y, calculando el tiempo indicado por los sabios, mandó matar a todos los niños menores de dos años que vivían en Belén y en sus alrededores.
17 Se cumplió así lo dicho por el profeta Jeremías:
18 «Se oye una voz en Ramá;
gran llanto y gemido:
es Raquel, que llora a sus hijos,
y no quiere ser consolada, porque ya no existen.»
19 Después de que murió Herodes, un ángel del Señor se apareció en sueños a José en Egipto,
20 y le dijo: «Levántate, toma al niño y a su madre, y regresa a Israel, porque los que querían matar al niño han muerto ya.»
21 Entonces José se levantó y llevó al niño y a su madre de regreso a Israel.
22 Cuando supo que Arquelao reinaba en Judea en lugar de su padre Herodes, tuvo temor de ir allá, pero en sueños fue advertido y se dirigió a la región de Galilea.
23 Allí se estableció en una ciudad llamada Nazaret, para que se cumpliera lo que fue dicho por los profetas, que el niño habría de ser llamado nazareno.
Meyk'a apkelyetsátéyak aptémakxa yaw'a
1 Apteyeykmek axta Jesús tegma Belén, xama tegma apwányam yókxexma Judea, cham'a aptémakxa axta makham wesse' apwányam Herodes ma'a yókxexma nak. Apkelweykmek axta tegma apwányam Jerusalén énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a, apkeleñama teyapmakxa ekhem. 2 Aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Háxko apyetnakxa judíos wesse' apwányam apagkok apteyekmo exnéxta? Hakte negwet'ak axta negko'o aptepa yaw'a apagkok ma'a teyapmakxa ekhem, nélxegakmek negko'o yaqwayam ólpeykesho'.
3 Yetlókók axta nahan mey'áséyak aptáhakxa wesse' apwányam Herodes apleg'a xa, hawók axta nahan ektáhakxa m'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak tegma apwányam Jerusalén. 4 Apchánchesákxeyk axta wesse' apwányam ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa. Apkelmaxneyáha axta apkeltamho ey'asagkohok háxko ekpayhókxa yaqweykenxa etyamok ma'a Mesías. 5 Aptáhak axta apkelátegmowágko s'e:
—Payhok ma'a Belén yókxexma Judea, hakte axta temék apnaqtáxéséyak Dios appeywa aplegasso s'e:

6 ‘Xép tegma Belén,
yókxexma Judá,
háwe exchep tegma
apketchetsék
nepyeseksa tegma apkelyawe
nak keso yókxexma;
hakte xép sa' yenyék
etyapok xama wesse'
yaqwayam enaqlawha m'a
énxet'ák ahagkok Israel.’

7 Keñe axta Herodes apyexákpoho apkeláneyeyncha'a m'a énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a, yaqwayam enxoho etaqmelcheshok apkelmaxneyeykha eyaqhémókxa ekhem apteyapma m'a yaw'a. 8 Tén axta apkeláphasa m'a Belén. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólmohok hana m'a, kóltegyaha sa' amya'a m'a sakcha'a nak; kélwetágwokmek sa' agkok ma'a, héltennásseta sa', yaqwayam sa' ay'ammok ko'óxa alpeykessamho'.
9 Apkelxegkek axta énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a natámen apmésso appeywa m'a wesse' apwányam. Apmonye'e axta apxegak ma'a yaw'a apkelwet'a axta aptepa teyapmakxa ekhem, ekwokmoho apyetnakmo m'a ekpayhókxa axta apyetnakxa takhapxet ma'a sakcha'a. 10 Xama axta apkelwet'a yaw'a m'a énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a, kelpayhékxók agko' axta apkelwáxok. 11 Keñe axta apkelántaxnegwokmo kañe' tegma, apwet'ak axta sakcha'a yetlo egken María; apkeltekxeyágkek axta aptapnák xóp apkelpeykásawo. Apkelmeykásegkek axta atña'ák yántéseksek kélxátamo nak chá'a aqsok élmomnáwa, apkelméssek axta sawo ekyátekto élmomnáwa, tén han aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han ma'a yámet ánek ekmátsal'a ekpaqneyam. 12 Keñe axta ekwanmésa kélésa elpéwhok eltaqhohok ma'a aphakxa axta Herodes, mók ámay axta apkelpéwók apkeltaqháwo m'a apkeleñémekxa.
Jesús apketkok kélxegánegkesso kélya'asso Egipto
13 Xama axta apkeltaqhákxo m'a énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a, apxekmowásekpók axta José xama Wesse' egegkok apchásenneykha apwanmagko. Aptáhak axta apcháneya s'e: “Exatakha', eyentem sakcha'a tén han egken, emhók sa' yenyehek ma'a Egipto. Exnem sa' ma'a ekwokmoho séltennáseykxo makham, hakte peyk ektamok Herodes sakcha'a yaqwayam yaqhek.”
14 Apxatakha'ak axta José, apmeyk axta sakcha'a apyentama tén han egken, axta'a axta apxegak apmahágko m'a Egipto. 15 Apheykmek axta m'a ekwokmoho apketsapa Herodes. Temegkek axta xa, yaqwayam enxoho katnehek ma'a apxeyenma axta katnehek Wesse' egegkok, apchásenneykekxo axta exének ma'a Dios appeywa aplegasso, aptéma axta s'e: “Egipto apkeñamak sekwóneyncha'a ko'o hatte.”
Herodes apkeltémo kólnápok sakcha'a apkelennay'a
16 Xama axta apyekpelchágwokmo Herodes apkelyexancháseyncha'a m'a énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a, aplókók apagko' axta, apkeltamhók axta kólnáhapwók apyókxoho sakcha'a apkelennay'a apheykha axta m'a Belén tén han neyáwa', ekwayam nak chá'a apqánet apyeyam apagkok tén han apketcheyetse nak, cham'a ekweykenxa axta yeyam apkeltennassama apweteya yaw'a m'a énxet'ák apkelyetsátéyak axta aptémakxa yaw'a. 17 Cháxa ektémakxa axta ektéma m'a apnaqtáxéseyak axta Dios appeywa aplegasso Jeremías, aptéma axta s'e:

18 “Legáxcheyk ekpayheykha
kélátog Ramá,
kéllekxagweykha
tén han kéllenxaqwámeykha.
Raquel axta m'a,
élekxagweyncha'a axta
aptekyawa étchek,
axta kaltamhok
kólpeykessásekxak awáxok
hakte apkeletsekkek axta.”

19 Keñe axta natámen apketsapma Herodes, apxekmowáseykpekxók axta makham Dios apchásenneykha apwanmagko José neyseksa apha m'a Egipto. Aptáhak axta apcháneya s'e: 20 “Exatakha', ema sakcha'a, eyentem tén han egken, emyekxa sa' makham ma'a Israel, hakte apkeletsekkek kaxwók ma'a énxet'ák apmáheyo axta yaqhek sakcha'a.”
21 Apxatakha'ak axta José, apyentamákxeyk axta sakcha'a tén han egken ma'a Israel. 22 Xama axta apleg'a amya'a José aptáha apkeláneykha apchókxa Judea m'a Arquelao, apyaqmagkasso m'a Herodes, apyáp axta, apchekak axta emyekxak ma'a; yókxexma Galilea axta apmeyákxa', hakte wanméssek axta apchésa emyekxak Dios ma'a Judea. 23 Xama axta apwákxo m'a, aphakmek axta tegma apwányam Nazaret. Temegkek axta xa, yaqwayam enxoho katnehek ma'a apkelxeyenma axta katnehek ma'a Dios appeywa apkellegasso: apkelxeyenma axta Jesús ekmáheyo eltamhakpok nazareno.