¿Quién es el mayor?
(Mc 9.33-37Lc 9.46-48)
1 En ese momento los discípulos se acercaron a Jesús, y le preguntaron: «¿Quién es el mayor en el reino de los cielos?»
2 Jesús llamó a un niño, lo puso en medio de ellos,
3 y dijo: «De cierto les digo, que si ustedes no cambian y se vuelven como niños, no entrarán en el reino de los cielos.
4 Así que, cualquiera que se humilla como este niño es el mayor en el reino de los cielos;
5 y cualquiera que recibe en mi nombre a un niño como este, me recibe a mí.
Ocasiones de caer
(Mc 9.42-48Lc 17.1-2)
6 »A cualquiera que haga tropezar a alguno de estos pequeños que creen en mí, más le valdría que le colgaran al cuello una piedra de molino, y que lo hundieran en el fondo del mar.
7 »¡Ay del mundo por los tropiezos! Es necesario que vengan tropiezos, pero ¡ay de aquel por quien viene el tropiezo!
8 Por tanto, si tu mano o tu pie te llevan a pecar, córtatelos y deséchalos. Es mejor que entres en la vida cojo o manco, y no que tengas las dos manos o los dos pies y seas echado en el fuego eterno.
9 Y si tu ojo te hace pecar, sácatelo y deséchalo. Es mejor que entres en la vida con un solo ojo, y no que tengas los dos ojos y seas echado en el infierno de fuego.
Parábola de la oveja perdida
(Lc 15.3-7)
10 »Tengan cuidado de no menospreciar a uno de estos pequeños, porque yo les digo que sus ángeles en los cielos ven siempre el rostro de mi Padre que está en los cielos.
11 Porque el Hijo del Hombre ha venido a salvar lo que se había perdido.
12 ¿Qué les parece? Si un hombre tiene cien ovejas, y una de ellas se pierde, ¿no deja las otras noventa y nueve y va por los montes a buscar la que se ha perdido?
13 Si llega a encontrarla, de cierto les digo que se regocijará más por aquella, que por las noventa y nueve que no se perdieron.
14 Del mismo modo, el Padre de ustedes, que está en los cielos, no quiere que se pierda ninguno de estos pequeños.
Cómo se debe perdonar al hermano
15 »Por tanto, si tu hermano peca contra ti, ve y repréndelo cuando él y tú estén solos. Si te hace caso, habrás ganado a tu hermano.
16 Pero si no te hace caso, haz que te acompañen uno o dos más, para que todo lo que se diga conste en labios de dos o tres testigos.
17 Si tampoco a ellos les hace caso, hazlo saber a la iglesia; y si tampoco a la iglesia le hace caso, ténganlo entonces por gentil y cobrador de impuestos.
18 De cierto les digo que todo lo que aten en la tierra, será atado en el cielo; y todo lo que desaten en la tierra, será desatado en el cielo.
19 Una vez más les digo, que si en este mundo dos de ustedes se ponen de acuerdo en lo que piden, mi Padre, que está en los cielos, se lo concederá.
20 Porque donde dos o tres se reúnen en mi nombre, allí estoy yo, en medio de ellos.»
21 Entonces se le acercó Pedro y le dijo: «Señor, si mi hermano peca contra mí, ¿cuántas veces debo perdonarlo? ¿Hasta siete veces?»
22 Jesús le dijo: «No te digo que hasta siete veces, sino hasta setenta veces siete.
Los dos deudores
23 »Por eso, el reino de los cielos es semejante a un rey que quiso hacer cuentas con sus siervos.
24 Cuando comenzó a hacer cuentas, le llevaron a uno que le debía plata por millones.
25 Como este no podía pagar, su señor ordenó que lo vendieran, junto con su mujer y sus hijos, y con todo lo que tenía, para que la deuda quedara pagada.
26 Pero aquel siervo se postró ante él, y le suplicó: “Señor, ten paciencia conmigo, y yo te lo pagaré todo.”
27 El rey de aquel siervo se compadeció de él, lo dejó libre y le perdonó la deuda.
28 Cuando aquel siervo salió, se encontró con uno de sus consiervos, que le debía cien días de salario, y agarrándolo por el cuello le dijo: “Págame lo que me debes.”
29 Su consiervo se puso de rodillas y le rogó: “Ten paciencia conmigo, y yo te lo pagaré todo.”
30 Pero aquel no quiso, sino que lo mandó a la cárcel hasta que pagara la deuda.
31 Cuando sus consiervos vieron lo que pasaba, se pusieron muy tristes y fueron a contarle al rey todo lo que había pasado.
32 Entonces el rey le ordenó presentarse ante él, y le dijo: “Siervo malvado, yo te perdoné toda aquella gran deuda, porque me rogaste.
33 ¿No debías tú tener misericordia de tu consiervo, como yo la tuve de ti?”
34 Y muy enojado, el rey lo entregó a los verdugos hasta que pagara todo lo que le debía.
35 Así también mi Padre celestial hará con ustedes, si no perdonan de todo corazón a sus hermanos.»
¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo?
(Mc 9.33-37Lc 9.46-48)
1 Apya'eykekxeyk axta anhan apkeltáméséyak Jesús xa ekhem nak. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a néten?
2 Apwóneykha axta Jesús xama sakcha'a, apkenegkáseykha axta nepyeseksa m'a apkeltáméséyak, 3 tén axta aptéma appeywa s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, agkok kólyaqmagkásak kéltémakxa, tén han megkóltamhákxo enxoho m'a ektémakxal'a sakcha'a létkók, megkólántexek sa' ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 4 Cha'a apteme ekyawakxa agko' kéláyo aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a aptemessásamap nak mékoho, tén han aptamheykekxa nak ekhawo nak se'e sakcha'a nak. 5 Kélxama ektáhakxa enxoho kélmà takha' sakcha'a ekhawo nak se'e yetlo kélxeyenma sekwesey, hélmok takha' ko'o.
Sẽlésso anlának mólya'assáxma
(Mc 9.42-48Lc 17.1-2)
6 “Kélxama ektáhakxa enxoho kéllánesso mey'assáxma aphawo nak se'e sakcha'a nak apteme nak ko'o mehey'ásseyam, tásek kóltehetchesek kélyespok meteymog ekyawe kéltekxekxól'a aqsok aktek yaqwayam kaweykesagkok m'a éttawanyexa nak wátsam ekwányam. 7 ¡Asagkók agko' nak la'a keso náxop ekyetnamakxa nak ekxámokma aqsok élyáteyéyak nak elanagkok melya'assáxma énxet! Megkatnehek eyke chá'a megkeytno xa, ¡kéxegke sa' laye, kéllánesso nak chá'a mey'assáxma kélmók!
8 “Cháxa keñamak, kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma m'a kélmek essenhan kélmenek, kólyaqtén, kólchexa' sa' makhawók agko'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények ekpense kélmek essenhan xama kélmenek, kaxnók kólchexeyxchek megkaspóneykxa nak táxa ánet kélmék tén han ánet kélmagkok. 9 Kelánéssek sa' agkok nahan megkólya'assáxma m'a kélaqtek, kóllek, kólyenyaw sa' nahan makhawók agko'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények xama kélaqtek, kaxnók kólchexeyxchek ánet kélaqta'ák ma'a sẽlmassésseykemxa megkaspóneykxa nak táxa.
Jesús apyetcháseykekxoho nepkések apxegányam
(Lc 15.3-7)
10 “Nágkólwanyoho aqsa chá'a xama enxoho s'e sakcha'a létkók nak. Hakte éltennássek ko'o kéxegke, cham'a Dios apkelásenneykha apkeltaqmelchesso nak chá'a xa sakcha'a létkók nak apheykencha'a chá'a m'a néten nápaqtók Táta. 11 Hakte apwayak axta apteme nak Apketche énxet yaqwayam elwagkasek teyp ma'a ektáha nak chá'a apkelxegányam.
12 “¿Háxko katnehek kéxegke ektáhakxa élchetamso kélwáxok? Yetneyk agkok cien apnaqtósso nepkések xama énxet, keñe exyenmok xama, ¿mekxáyheya aqsa néten egkexe apteykegkaxa pa'at ma'a nápakha noventa y nueve nak, yaqwayam ektamok ma'a nepkések apxegányam nak? 13 Apwetákxeyk agkok ma'a, naqsók ko'o sekxéna kapayhekxohok agko' apwáxok apwetákxo enxoho m'a xama nepkések apxegányam nak, megkaxók ekpayheykekxa apwáxok elanok ma'a noventa y nueve nepkések melxegányam nak. 14 Cháxa aptémakxa nak han ma'a Kélyáp nak kéxegke apha nak néten, mopmenyeyk kaxyenmok xama enxoho s'e sakcha'a nak.
Nentémakxa magyaqmagkásekxeyk senteméssesakxa egmók
(Lc 17.3)
15 “Asagkek agkok apteméssesakxa exchep ma'a aptémo xamo' nak mey'ásseyam, epaqhetches chá'a apxakko', ey'assásegwakxoho nahan chá'a m'a aqsok megyaqhémo. Apkelyahákxók sa' agkok aptáhakxa apcháneya, kataqmelekxak sa' makham apwáxok elanok xép ma'a apyáxeg nak. 16 Sa' agkok elyahákxak aptáhakxa apcháneya, yáneyha sa' xama essenhan apqánet énxet, yaqwayam sa' kóllánekxak amya'a eñama apkelxeyenma m'a apqánet essenhan apqántánxo énxet ektáha apkelweteykegkoho. 17 Sa' agkok nahan elyahákxak aptáhakxa apkelpeywa xa, eltennássekxa sa' ma'a apchaqneykekxexa nak énxet'ák melya'ásseyam; sa' agkok nahan elyahákxohok apkelpeywa m'a énxet'ák melya'ásseyam nak, keñe sa' kóltéhek ma'a aptémakxal'a xama énxet mey'áseyak la'a Dios, essenhan xama m'a énxet apkelmomól'a chá'a selyaqye yaqwayam egkések ma'a Roma.
18 “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, kélmasma nak chá'a kéxegke kalanaxchek keso náxop, kamyawaxchek sa' nahan kalanaxchek ma'a néten, keñe sa' ma'a kélhayo nak chá'a kalanaxchek keso náxop, kólhok sa' nahan kalanaxchek ma'a néten.
19 “Ektáhak nahan ko'o séláneya kéxegke s'e: Apheyásawók agkok mók apkelpeywa kélqánet kéxegke keso náxop yaqwayam elmaxnak aqsok etnahagkok nempeywa nélmaxnagko, egkések sa' nahan ma'a Táta apha nak néten. 20 Hakte cham'a apchaqnákxexa enxoho apqánet essenhan apqántánxo exének sekwesey, axek ko'o nepyeseksa m'a.”
21 Keñe axta apya'eykekxo m'a Pedro, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Jesús s'e:
—Wesse', ¿háxko ekwánxa ko'o atnehek mayaqmagkáseykekxa setnéssesakxa émók, cham'a setnéssessekmoho enxoho exma ekmaso? ¿Sieteya ekweykmoho?
22 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Matnahak ko'o wának xép ekweykmoho siete, wánxa ekweykmoho setenta, siete aptamheykekxoho chá'a.
Jesús apyetcháseykekxoho wesse' apkeláneykha megkamopyósa elanok pók
23 “Cháxa keñamak, ekhémo nak aptémakxa Wesse' apwányam Dios ma'a ektémakxa axta xama wesse' apwányam apmáheyo axta elánekxések weykcha'áhak ma'a apkeláneykha. 24 Apcheynamók axta nahan apkeláneykekxa weykcha'áhak, kélyentameykekxo axta xama m'a ekyawe agko' axta apméyak selyaqye apagkok. 25 Méko axta nahan apyánmagkasakxa enxoho xa wesse' apkeláneykha nak, tén axta wesse' apwányam apkeltémo kólyenyekxak ekha ekyánmaga kólteméssesek kélásenneykha naqsa, yetlo aptáwa', apketchek, tén han ma'a ekyókxoho aqsok apagkok ekyetnakxa axta, yaqwayam enxoho eyánmagkasek ma'a apméyak aqsok. 26 Apkeltekxekweykmek axta aptapnák xapop nápaqtók wesse' apwányam apagkok xa apkeláneykha nak, axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Ná epekhés aqsa sekxo', wesse', ayánmagkasek sa' ekyókxoho.’ 27 Apyósek axta nahan apkelányo m'a wesse' apwányam apagkok; apmasséssessegkek axta aqsa nahan ma'a apméyak, keñe apyenyeykekxo.
28 “Xama axta apteyapma m'a, aptahanyeyók axta nahan pók apxegexma axta aptamheykha xa wesse' apkeláneykha nak, apmeykegko axta nahan ketsék selyaqye apagkok. Apyaqhakkassegkek axta apyespok, keñe apmáheyo ewápakha aptéma apkenagkama s'e: ‘¡Eyánmagkas seméyak axta!’ 29 Keñe m'a apxegexma axta aptamheykha apkeltekxekxama aptapnák xapop apmonye'. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Ná epekhés aqsa sekxo', ayánmagkasek sa' ekyókxoho.’ 30 Keñe axta metnama m'a pók, apchaqxegkessegkek axta aqsa kañe' sẽlpextétamakxa ekwokmoho apyánmagkassama m'a apméyak aqsok. 31 Chaqhegkek axta nahan apkelwáxok ma'a nápakha apkelxegexma'a axta apkeltamheykha apkelweteya ektémakxa m'a pók, apkeltennáseykekxeyk axta wesse' apwányam apagkok ekyókxoho m'a ektáhakxa axta. 32 Tén axta wesse' apwányam apkeltémo kólyentawakxa'. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘¡Séláneykha ekmaso aptémakxa! Ekmasséssessek axta ko'o exchep ma'a ekyókxoho apméyak axta, hakte apkeltamhók axta. 33 Tásók xeyk xépxa kapyóshok elanok ma'a apxegexma, ekhawo sekteméssesakxa exchek ko'o exchep apkepyósawo sélano.’ 34 Aplómok apagko' axta m'a wesse' apwányam, apkeltémok axta kóllegássesagkohok ekwokmoho apyánmagkasa ekyókxoho m'a apméyak.”
35 Axta aptemék nahan Jesús se'e:
—Sa' etnéssesek nahan kéxegkáxa m'a Táta apha nak néten, megkólásekhákxoho enxoho chá'a kélyáxeg ekweykmo kañók agko' kélwáxok.