Jesús ante Pilato
(Mt 27.1-2Mt 11-14Mc 15.1-5Jn 18.28-38)
1 Entonces todos ellos se levantaron, y llevaron a Jesús ante Pilato.
2 Allí comenzaron a acusarlo. Decían: «Hemos encontrado que este subvierte a la nación, que prohíbe pagar tributo al César, y que dice que él mismo es el Cristo, es decir, un rey.»
3 Pilato le preguntó: «¿Eres tú el Rey de los judíos?». Jesús le respondió: «Tú lo dices.»
4 Pilato dijo entonces a los principales sacerdotes, y a la gente: «Yo no encuentro delito alguno en este hombre.»
5 Pero ellos seguían insistiendo: «Este alborota al pueblo con lo que enseña por toda Judea, desde Galilea hasta este lugar.»
Jesús ante Herodes
6 Cuando Pilato escuchó esto, preguntó si él era galileo.
7 Y al saber que era de la jurisdicción de Herodes, se lo envió a este, que en aquellos días también estaba en Jerusalén.
8 Herodes se alegró mucho al ver a Jesús, pues hacía tiempo que deseaba verlo, ya que había oído hablar mucho acerca de él, y esperaba verlo hacer alguna señal.
9 Pero aunque Herodes le hacía muchas preguntas, Jesús no respondía nada.
10 También estaban allí los principales sacerdotes y los escribas, los cuales lo acusaban con extremado apasionamiento.
11 Entonces Herodes y sus soldados lo humillaron y se burlaron de él, y lo vistieron con una ropa muy lujosa, después de lo cual Herodes lo envío de vuelta a Pilato.
12 Antes de ese día, Pilato y Herodes estaban enemistados entre sí, pero ese día se hicieron amigos.
Jesús es sentenciado a muerte
(Mt 27.15-26Mc 15.6-15Jn 18.38—19.16)
13 Pilato convocó a los principales sacerdotes, y a los gobernantes y al pueblo,
14 y les dijo: «Ustedes me han presentado a este hombre como a un perturbador del pueblo, pero lo he interrogado delante de ustedes, y no lo he hallado culpable de ninguno de los delitos de los que ustedes lo acusan.
15 Se lo envié a Herodes, y tampoco él lo ha hallado culpable. Por tanto, este hombre no ha hecho nada que merezca la muerte.
16 Voy a castigarlo, y después de eso lo dejaré libre.»
17 [Y en cada fiesta él tenía que poner en libertad a un preso.]
18 Pero toda la multitud gritaba al unísono: «¡Fuera con este! ¡Déjanos libre a Barrabás!»
19 Barrabás había sido encarcelado por un levantamiento en la ciudad, y también por homicidio.
20 Como Pilato quería soltar a Jesús, volvió a dirigirse al pueblo;
21 pero ellos seguían gritando: «¡Crucifícalo, crucifícalo!»
22 Por tercera vez Pilato les dijo: «¿Pues qué crimen ha cometido este? ¡Yo no he hallado en él ningún delito que merezca la muerte! Voy a castigarlo, y luego lo dejaré libre.»
23 Pero ellos seguían gritando, e insistían en que Jesús fuera crucificado. Al final, prevalecieron las voces de ellos y de los principales sacerdotes.
24 La sentencia de Pilato fue que se hiciera lo que ellos pedían;
25 puso en libertad a quien habían pedido, que había sido encarcelado por rebelión y homicidio, y puso a Jesús a la disposición de ellos.
Crucifixión y muerte de Jesús
(Mt 27.32-56Mc 15.21-41Jn 19.17-30)
26 Cuando llevaban a Jesús, echaron mano de un tal Simón de Cirene, que volvía del campo, y le pusieron la cruz encima, para que la llevara detrás de Jesús.
27 Detrás de Jesús iba una gran multitud del pueblo, y mujeres que lloraban y se lamentaban por él.
28 Pero Jesús se volvió hacia ellas y les dijo: «Mujeres de Jerusalén, no lloren por mí, sino por ustedes mismas y por sus hijos.
29 Porque vienen días en que se dirá: “Dichosas las estériles, y los vientres que no concibieron, y los pechos que no amamantaron.”
30 Entonces comenzarán a pedir a los montes: “¡Caigan sobre nosotros!” Y dirán a las colinas: “¡Cúbrannos por completo!”
31 Porque, si esto hacen con el árbol verde, ¡qué no harán con el árbol seco!»
32 Con Jesús llevaban también a otros dos, que eran malhechores, para ser ejecutados.
33 Cuando llegaron al lugar llamado de la Calavera, lo crucificaron allí, lo mismo que a los malhechores, uno a la derecha de Jesús y otro a su izquierda.
34 [Jesús decía: «Padre, perdónalos, porque no saben lo que hacen.»] Y los soldados echaron suertes para repartirse entre ellos sus vestidos.
35 Mientras el pueblo observaba, los gobernantes se burlaban de él y decían: «Ya que salvó a otros, que se salve a sí mismo, si en verdad es el Cristo, el escogido de Dios.»
36 También los soldados se burlaban de él; hasta se acercaron y le ofrecieron vinagre,
37 mientras decían: «Si eres el Rey de los judíos, ¡sálvate a ti mismo!»
38 Había sobre él un epígrafe que en letras griegas, latinas y hebreas decía: «ESTE ES EL REY DE LOS JUDÍOS.»
39 Uno de los malhechores que estaban allí colgados lo insultaba y le decía: «Si tú eres el Cristo, ¡sálvate a ti mismo y sálvanos a nosotros!»
40 Pero el otro lo reprendió y le dijo: «¿Ni siquiera ahora, que sufres la misma condena, temes a Dios?
41 Lo que nosotros ahora padecemos es justo, porque estamos recibiendo lo que merecían nuestros hechos, pero este no cometió ningún crimen.»
42 Y a Jesús le dijo: «Acuérdate de mí cuando llegues a tu reino.»
43 Jesús le dijo: «De cierto te digo que hoy estarás conmigo en el paraíso.»
44 Desde el mediodía y hasta las tres de la tarde hubo tinieblas sobre toda la tierra.
45 El sol se oscureció, y el velo del templo se rasgó por la mitad.
46 En ese momento Jesús clamó a gran voz, y dijo: «Padre, en tus manos encomiendo mi espíritu.» Y después de haber dicho esto, expiró.
47 Cuando el centurión vio lo sucedido, alabó a Dios y dijo: «Realmente, este hombre era justo.»
48 Al ver lo sucedido, toda la multitud que presenciaba este espectáculo se golpeaba el pecho y se fue alejando de allí.
49 Pero todos los conocidos de Jesús, y las mujeres que lo habían seguido desde Galilea, seguían observando a cierta distancia lo que sucedía.
Jesús es sepultado
(Mt 27.57-61Mc 15.42-47Jn 19.38-42)
50 Un hombre bueno y justo, llamado José, que era miembro del tribunal,
51 no había estado de acuerdo con lo que los del tribunal planearon, ni con lo que hicieron. Este José era de Arimatea, una ciudad de Judea, y también esperaba el reino de Dios,
52 así que fue a ver a Pilato y le pidió el cuerpo de Jesús.
53 Después de bajarlo de la cruz, envolvió el cuerpo en una sábana y lo puso en un sepulcro abierto en una peña, en donde aún no se había sepultado a nadie.
54 Era el día de la preparación, y estaba por comenzar el día de reposo.
55 Acompañaron a José las mujeres que habían venido con Jesús desde Galilea, y vieron el sepulcro y cómo fue colocado el cuerpo.
56 Después regresaron a su casa para preparar especias aromáticas y ungüentos, y descansaron en el día de reposo, conforme al mandamiento.
Jesús kélyentama aphakxa Pilato
(Mt 27.1-2Mt 11-14Mc 15.1-5Jn 18.28-38)
1 Apyókxoho énxet axta apkelchampeykekxak néten, tén axta kélyentameykekxo Jesús ma'a aphakxa Pilato. 2 Nápaqtók Pilato axta nahan apkelpaqmeyesmak apkeltémo esexnenak ma'a Jesús, axta aptemék chá'a s'e:
—Negweteyak chá'a negko'o aptekkessama apkello énxet'ák negókxa xa énxet nak apkelenmexcháseykekxo chá'a m'a Roma. Apxeyenmeyk chá'a megkapayhawo agmések selyaqye m'a wesse' apwányam Roma, tén han apxeyenma chá'a apteme Mesías, Wesse' apwányam.
3 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Pilato s'e:
—¿Xépya apteme judíos Wesse' Apwányam apagkok?
—Aptemék xép appeywa —axta aptemék apchátegmoweykegkokxo m'a Jesús.
4 Keñe axta Pilato aptéma apkelanagkama m'a apkelámha amonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok tén han ma'a énxet'ák:
—Mót'ak ko'o aqsok ekmaso apkelane yaqwayam enxoho kasexnenak se'e énxet nak.
5 Axta eyke aptemék apkelyennaqtéssamo apkelpeywa apkelenxáneykmo s'e:
—Tekkessegkek apkelenmexamap énxet apyókxoho tegma apkelyawe m'a ektémakxa nak apkelxekmósso. Axta cheynamók ma'a Galilea nak, keñe kaxwók se'e Judea nak.
Jesús kélya'asso aphakxa Herodes
6 Xama axta aplegaya Pilato xa, aptegyeykha axta amya'a apkeltémo ey'asagkohok Galilea kexaha apkeñamak xa énxet nak. 7 Xama axta apya'áseykegkoho apkeñama Jesús ma'a yókxexma apkeláneykegkaxa axta m'a Herodes, apcháphassegkek axta m'a aphakxa axta Herodes, hakte chaqhémók axta anhan apmaheykegkaxa axta Herodes ma'a Jerusalén. 8 Xama axta apweteya Herodes ma'a Jesús, payheykekxók agko' axta apwáxok, hakte nanók axta apkeltémo éta', eñak axta chá'a amya'a exénakpok, apkeltémok axta anhan étak elának xama aqsok sempelakkasso nak agweta'. 9 Xámok axta aqsok apkelmaxneyeykha, axta eyke yátegmoweykegkok Jesús xama enxoho. 10 Apheykha axta anhan apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, apkelenxáneykmo axta apkeltémo esexnenak ma'a Jesús. 11 Tén axta Herodes tén han ma'a sẽlpextétamo apagkok metaqmelchessama yetlo apwanyeykha, apkelántaxneyáseykekxeyk axta nahan apáwa apkeltaqmalma, ektémól'a wesse' apwányam, yaqwayam enxoho yesmaksek. Keñe axta Herodes apchápháseykekxo makham Jesús ma'a aphakxa Pilato. 12 Cháxa ekhem eyeynókxa axta apkelásekhamakpekxoho pók ma'a Pilato tén han Herodes, apkenmexma axta m'a nanók axta.
Jesús apxénamap yaqwayam emátog
(Mt 27.15-26Mc 15.6-15Jn 18.39—19.16)
13 Apcháncheseykekxeyk axta Pilato m'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak, tén han ma'a apyókxoho énxet'ák. 14 Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Élyentegkásenteyk ko'o kéxegke s'e énxet nak, kélxeyenma chá'a aptekkessama apkelenmexamap énxet tegma apwányam; élmaxneyáha axta eyke ko'o kélnápaqta'awók kéxegke, keñe mót'a xama enxoho aqsok ekmaso apkelane kélxeyenma nak chá'a kéxegke eksexnenagko. 15 Hawók axta nahan ma'a Herodes, la'a segáphassáseykxo nak makham. Kélwet'ak kéxegke méko xama aqsok apkelane ekpayhawo nak yaqwayam kólának emátog. 16 Añássesagkohok sa' eyke aqsa, keñe sa' ayenyekxa'.
17 (Eyenyekxohok axta nahan chá'a Pilato xama énxet apmomap neyseksa élánamáxche ekhem Pascua, cham'a apkeltamhókxa enxoho chá'a m'a énxet'ák.)
18 Axta eyke aptemék apcheynamo apkelyennaqtéssamo apkelpeywa apyókxoho énxet'ák se'e:
—¡Yána emátog xa! ¡Hegyenyekxés negko'o m'a Barrabás!
19 Kéláqxegkessegkek axta kañe' sẽlpextétamakxa Barrabás eñama aptekkesso apkelenmexamap énxet ma'a tegma apwányam, tén han ekyetno apyógkexma. 20 Apkelpaqhetcháseykekxeyk axta eykhe makham énxet'ák ma'a Pilato, cham'a Pilato apmáheyo axta eykhe eyenyekxak ma'a Jesús; 21 axta eyke aptemék apyánchesseykmoho apkelyennaqtéssamo apkelpeywa s'e:
—¡Épetches aqsok ektegyésso! ¡Épetches aqsok ektegyésso!
22 Ántánxo axta entemék apteme apkelpaqhetchesso énxet'ák Pilato s'e:
—¿Yaqsa aqsok ekmaso apkelane? Mateyk ko'o xama aqsok ekmaso apkelane ekpayhawo nak exénakpok yaqwayam emátog xa. Añássesagkohok sa', keñe sa' ayenyekxa'.
23 Apkelyennaqtéssamók axta eyke apkelpeywa apkelenxáneykmo, apkeltémo kólyepetchesek aqsok ektegyésso; axta elwátéseykegkok apkelpáxameykha keñe apkelweteya m'a aqsok apkelmopmenyého axta. 24 Tén axta apkeláneya aqsa Pilato m'a apcháneyákpexa axta etnehek; 25 apyenyeykekxeyk axta m'a énxet ektáha axta apkelyéseykha m'a énxet'ák, cham'a énxet aphama axta kañe' sẽlpextétamakxa eñama aptekkesso apkelenmexamap énxet, tén han ekyetno apyógkexma. Keñe axta apméssama Jesús xa énxet'ák nak, apkeltémo etnéssesek apmakókxa enxoho etnéssesek.
Jesús kélyepetchesso aqsok ektegyésso
(Mt 27.32-44Mc 15.21-32Jn 19.17-27)
26 Xama axta kélyentamoma Jesús yaqwayam kólyepetchesek aqsok ektegyésso, apmomakpek axta xama énxet apkeñama axta Cirene, apwesey axta Simón, yókxexma axta nahan apkenyeykenták ma'a, kéltémók axta epatmok ma'a aqsok ektegyésso yaqwayam enxoho eswok neptámen ma'a Jesús.
27 Apxámok axta nahan énxet, tén han kelán'ák élyetlo m'a Jesús, cham'a éllekxagweykha axta élányo, tén han élpayheykha axta atña'ák eñama éllapwáméyak. 28 Apkenmexmók axta eyke élxegamakxa m'a Jesús. Tén axta aptéma apkelanagkama s'e:
—Kelán'ák kéleñama nak Jerusalén, nágkóllekxagwaha héllanok ko'o, kóllekxagwaha kéxegke kóllanaxchekxohok kélagko', tén han ma'a kélketchek. 29 Hakte kammok sa' ekhem yaqwánxa etnehek apkelpeywa énxet se'e: ‘Éleñémo agko' sa' kelán'ák megkalmowána nak kalwetak étchek, cham'a kelán'ák megkatnama nak makham naqláw'ák xama enxoho, tén han megkalweteya nak makham étchek yaqwayam kaktegkesek.’ 30 Keñe sa' énxet'ák yeynhok etnehek yának egkexe s'e: ‘¡Hegáhapwata negko'o!’, keñe sa' etnehek yának egkexe étkók se'e: ‘¡Hẽlpós negko'o!’ 31 Hakte kélteméssessek agkok yámet élyápaqmátamo nak áwa' xa ektáha nak, ¿háxko sa' eyke kólteméssesek ma'a ektáha enxoho apák?
32 Kélnaqlamchek axta anhan apqánet énxet élmasagcha'a apkeltémakxa, yaqwayam enxoho kólyepetcheshok xamo' aqsok ektegyésso m'a Jesús. 33 Xama axta apkelweykmo m'a yókxexma kéltémakxa axta Ekyetnamakxa Kélpátek axchapok, kélyepetchessegkek axta aqsok ektegyésso m'a Jesús, tén han ma'a apqánet énxet élmasagcha'a axta apkeltémakxa, xama axta kélchexanmak ma'a ekpayho nak apkelya'assamakxa, keñe axta pók ma'a ekpayho nak nepsagqalwa. 34 (Axta aptemék Jesús se'e: “Táta, ná eyaqmagkásekxa aqsa apkeltémakxa, hakte melya'ásegkok xa aqsok apkelánégko nak.”)
Tén axta sẽlpextétamo aptawáseykegko xama aqsok yaqwayam enxoho emlassakpok ma'a Jesús aptaxno. 35 Apkeláneykha axta nahan énxet'ák apchaqneykha axta m'a; weykmók axta nahan apkesmésso Jesús ma'a apkelámha apmonye'e axta judíos. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Apkelwagkassegkek axta chá'a teyp énxet'ák, ewagkasakpekxoho apagko' kaxwo' xép teyp, aptáha enxoho naqso' apteme Mesías apkeñama Dios, tén han apkelyéseykha.
36 Apkesméssegekek axta anhan sẽlpextétamo m'a Jesús. Apya'áyekmek axta, keñe apméssama apkeltémo ének vino ekmáske agko'. 37 Axta aptemék apkenagkama s'e:
—¡Naqsók agkok xép apteme judíos Wesse' apwányam apagkok, ewagkasakpoho apagko' teyp!
38 Yetnegkek axta anhan kéltáxésso néten apqátek kélyepetchesso m'a yámet, axta entemék se'e: “Keso judíos Wesse' Apwányam apagkok se'e.”
39 Apyamatcháseykha axta nahan Jesús xama m'a énxet ekmaso axta aptémakxa apyexnamo axta xamo', axta aptemék se'e:
—¡Naqsók agkok xép apteme Mesías, ewagkasakpoho sa' apagko' teyp, hẽlwagkas nahan negko'óxa teyp!
40 Keñe axta m'a pók appaqhetchessama apnókáseykencha'a m'a apxegexma. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—¿Yagyekak xép Dios? Hawók xépxa ektáhakxa kéllegassáseykegkoho xa énxet nak. 41 Payhawók negko'o hẽllegassesagkoho', hakte kélyaqmagkásekxeyk mók ekhawo m'a ektémakxa nak aqsok ekmaso nenlánéyak; kaxnók xa énxet nak melaneyk xama enxoho m'a aqsok ekmaso.
42 Tén axta aptéma nahan appeywa s'e:
—Jesús, kaxén sa' apwáxok ko'o apcheynawo sa' apteme Wesse' apwányam.
43 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, sakhem sa' hexhok ko'o xamo' xeyep ma'a yókxexma ektaqmalmakxa nak negha.
Jesús apketsapma
(Mt 27.45-56Mc 15.33-41Jn 19.28-30)
44 Yáqtéssegkek axta exma ekyókxoho keso náxop, eyeynamo yetseksók ekhem ekweykekxoho las tres taxnám. 45 Massegkek axta élsassóxma ekhem, apyeptamákpek axta nahan nepyeseksa m'a apáwa apyexnama axta kañe' tegma appagkanamap. 46 Payheykha axta apátog ekyennaqte agko' Jesús, tén axta aptéma appeywa s'e:
—¡Táta, éltamhók ko'o exchep emok ehagák!
Xama axta aptéma appeywa xa, apketsepmeyk axta.
47 Xama axta apweteya ektémakxa m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' nak romano, apkelteméssessegkek axta apcheymákpoho Dios. Axta aptemék se'e:
—Naqso' nak axta eyke agkok apteme énxet meyke aptémakxa s'e énxet nak.
48 Apkeltaqheykekxeyk axta nahan yetlo apkeltekpageykha apnénya'ák apyókxoho énxet'ák apxámokma apkelwayam axta m'a, cham'a apkelweteykegkoho axta ektáhakxa. 49 Makhawók axta eyke apchaqneykha apyókxoho m'a apkelweteykxa axta m'a Jesús; tén axta nahan ma'a kelán'ák élyetlo axta eyeynamo m'a Galilea, keláneykha axta nahan makhawók ma'a.
Jesús kélátawaña
(Mt 27.57-61Mc 15.42-47Jn 19.38-42)
50-51 Aphegkek axta nahan xama énxet ektaqmalma axta aptémakxa tén han ekpéwomo axta aptémakxa, apwesey axta José, apchókxa apagko' axta m'a Arimatea, xama yókxexma axta m'a Judea. Apteme axta nahan apkeñama nepyeseksa m'a énxet'ák judíos ekyawe axta kéláyo. Cháxa José nak, apkelhaxanma axta kawak ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, megkaleklama axta nahan apwáxok aptamheykegkaxa m'a énxet'ák judíos ekyawe nak kéláyo, 52 apya'eykekxeyk axta m'a Pilato, tén axta apkelmaxnagkama m'a Jesús aphápak. 53 Appextehetmeyk axta nahan apáwa apkeláxñeyo apagko' natámen apleklo m'a néten aqsok ektegyésso, tén axta apchaqxegkesseykmo kañe' takhaxpop kélmetà axta meteymog, megkólaqxegkesseykemxa axta makham xama enxoho énxet apketsapma. 54 Chaqhémók axta nahan ma'a ekhem apkeláneykekxexa axta chá'a aptamheykegkaxa énxet'ák yaqwayam eleyxek ekhem sábado, cham'a ketók axta yaqweykenxa kammok.
55 Kelmeyeykekxeyk axta m'a kelán'ák ekyetlama axta Jesús éleñama m'a Galilea, kelweteyak axta m'a takhaxpop, kelányók axta anhan ektémakxa axta kélpekkenma m'a Jesús aphápak.
56 Xama axta élweykekxo makham axanák, keláneykekxeyk axta sokmátsa tén han ma'a pánaqte néltexnémáxche.
Jesús apxátekhágwayam
(Mt 28.1-10Mc 16.1-8Jn 20.1-10)
Kellókassegkek axta élyampe kelán'ák ekhem sábado, ekhawo nélánémaxchexa nak antéhek.