Parábola del mayordomo infiel
1 Jesús también les dijo a sus discípulos: «Había un hombre rico, que tenía un mayordomo, el cual fue acusado de malgastar los bienes de su amo.
2 Ese hombre llamó al mayordomo, y le dijo: “¿Qué es esto que me dicen de ti? Ríndeme cuentas de tu mayordomía, porque no puedes seguir siendo mi mayordomo.”
3 Entonces el mayordomo se puso a pensar: “¿Qué voy a hacer si mi amo me quita la mayordomía? ¿Cavar la tierra? ¡No soy capaz! ¿Pedir limosna? ¡Qué vergüenza!
4 ¡Ya sé lo que haré! Así, cuando se me quite la mayordomía, seré bien recibido en cualquier casa.”
5 Llamó entonces a cada uno de los deudores de su amo, y al primero le dijo: “¿Cuánto le debes a mi amo?”
6 Aquel respondió: “Cien barriles de aceite.” El mayordomo le dijo: “Toma tu cuenta y, enseguida, siéntate y anota cincuenta.”
7 A otro le dijo: “Y tú, ¿cuánto debes?” Y aquel respondió: “Cien sacos de trigo.” El mayordomo le dijo: “Toma tu cuenta, y anota ochenta.”
8 Y el amo elogió al mal mayordomo por haber actuado con tanta sagacidad, pues en el trato con sus semejantes los hijos de este mundo son más sagaces que los hijos de la luz.
9 »Por tanto, les digo: Háganse de amigos por medio de las riquezas injustas, para que cuando estas falten, sean ustedes recibidos en las mansiones eternas.
10 »El que es confiable en lo poco, también lo es en lo mucho; y el que no es confiable en lo poco, tampoco lo es en lo mucho.
11 Porque si en el manejo de las riquezas injustas ustedes no son confiables, ¿quién podrá confiarles lo verdadero?
12 Y si con lo ajeno no resultan confiables, ¿quién les dará lo que les pertenece?
13 Ningún siervo puede servir a dos señores, porque a uno lo odiará y al otro lo amará. O bien, estimará a uno y menospreciará al otro. Así que ustedes no pueden servir a Dios y a las riquezas.»
14 Los fariseos, que eran avaros, también escuchaban estas cosas, y se burlaban de él.
15 Entonces Jesús les dijo: «Ustedes se justifican a ustedes mismos delante de la gente, pero Dios conoce su corazón; pues lo que la gente considera sublime, ante Dios resulta repugnante.
La ley y el reino de Dios
16 »La ley y los profetas llegan hasta Juan. Desde entonces se anuncian las buenas noticias del reino de Dios, y todos se esfuerzan por entrar en él.
17 Pero más fácilmente pasarán el cielo y la tierra, a que deje de cumplirse una sola letra de la ley.
Jesús enseña sobre el divorcio
(Mt 19.1-12Mc 10.1-12)
18 »Todo el que se divorcia de su mujer, y se casa con otra, comete adulterio; y el que se casa con la divorciada, también comete adulterio.
El rico y Lázaro
19 »Había un hombre rico, que se vestía de púrpura y de lino fino, y cada día celebraba espléndidos banquetes.
20 Había también un mendigo llamado Lázaro, que lleno de llagas pasaba el tiempo echado a la puerta de aquel,
21 ansioso de saciarse con las migajas que caían de la mesa del rico, y hasta los perros venían y le lamían las llagas.
22 Llegó el día en que el mendigo murió, y los ángeles se lo llevaron al lado de Abrahán. Después murió también el rico, y fue sepultado.
23 Cuando el rico estaba en el Hades, en medio de tormentos, alzó sus ojos y, a lo lejos, vio a Abrahán, y a Lázaro junto a él.
24 Entonces gritó: “Padre Abrahán, ¡ten compasión de mí! ¡Envía a Lázaro para que moje la punta de su dedo en agua, y me refresque la lengua, porque estas llamas me atormentan!”
25 Pero Abrahán le dijo: “Hijo mío, acuérdate de que, mientras vivías, tú recibiste tus bienes y Lázaro recibió sus males. Pero ahora, aquí él recibe consuelo y tú recibes tormentos.
26 Pero, además, hay un gran abismo entre ustedes y nosotros, de manera que los que quieran pasar de aquí a donde están ustedes, no pueden hacerlo; ni tampoco pueden pasar de allá para acá.”
27 Aquel respondió: “Padre, entonces te ruego que envíes a Lázaro a la casa de mi padre,
28 donde tengo cinco hermanos, para que les advierta, a fin de que no vengan ellos también a este lugar de tormento.”
29 Pero Abrahán le respondió: “Pero ellos tienen a Moisés y a los profetas. ¡Que los escuchen!”
30 Y aquel contestó: “No lo harán, padre Abrahán. Pero si alguien de entre los muertos va a ellos, sí se arrepentirán.”
31 Abrahán le dijo: “Si no han escuchado a Moisés y a los profetas, tampoco se van a convencer si alguien se levanta de entre los muertos.”»
Jesús apyetcháseykekxoho apkemha apmonye' apmopwána aptáhakxa
1 Apkeltennáseykha axta anhan Jesús apkeltáméséyak se'e aqsok apyetcháseykekxoho nak: “Aphegkek axta xama énxet ekxámokma axta aqsok apagkok, apha axta anhan xama apkeláneykha apkemha apmonye'; kéltennáseykekxeyk axta nahan wesse' apagkok aptawassáseykencha'a apmeykha m'a aqsok apagkok axta. 2 Apcháneyeykha axta m'a wesse' apagkok tén axta aptéma apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa aqsok apkeláneya exchep sekleg'a nak chá'a ko'o amya'a? Hexekmós ko'o weykcha'áhak ektémakxa aptamheykha exchep, hakte mopwanchek xép elenxanmagkohok apteme apkemha apmonye' ahagkok. 3 Axta entemék élchetamsama apwáxok apkemha apmonye' s'e: ‘¿Háxko sa' ko'o kaxwók atnehek sélwátéssesa sa' sektamheykha m'a wesse' ahagkok? Momóhagkók nahan ametmok ma'a máxek, amegqeyk nahan almaxneyha aqsok ma'a énxet'ák. 4 Ekya'ásegkók kaxwók yaqwánxa atnehek, yaqwayam sa' kaxek sema takha' ko'o m'a apxagkok, setnaha sa' meyke sektamheykha.’ 5 Apkelwóneykha axta chá'a xama xama m'a ekyetnama axta chá'a apméyak aqsok ma'a wesse' apagkok. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a m'a apmonye' axta appaqhetchesso: ‘Háxko axta ekwánxa apméyak xép ma'a wesse' ahagkok?’ 6 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e. ‘Cien axanák pexmok égmenek axta sekméyak.’ Keñe axta apkemha apmonye' aptéma apkenagkama s'e: ‘Keso weykcha'áhak ektáxésamaxche axta apméyak se'e; epekhésa sa exek, elánekxa sa' makham mók, cincuenta sa' eyke aqsa epekkenek.’ 7 Tén axta aptéma makham apkelmaxneyeykencha'a pók se'e: ‘Xép han, ¿háxko axta ekwánxa apméyak?’ Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e: ‘Cien kelyetsátéyak hótáhap axta.’ Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Keso weykcha'áhak ektáxésamaxche axta apméyak se'e; elánekxa sa' makham mók, ochenta sa' eyke aqsa epekkenek.’ 8 Apyekpelchágweykmek axta nahan wesse' apagkok apmopwána elának aqsok ma'a apkemha apmonye' ekmaso axta aptémakxa. Hakte apkelya'ásegkók ektémakxa apkelyánmagkásamap apagkok apagko' ma'a énxet'ák apheykha nak keso náxop, kaxnók ma'a énxet'ák apkeleñama nak neyseksa élseyéxma.
9 “Éltennássek ko'o kéxegke séltamho kólmaha ekyókxoho m'a aqsok élwetamaxche nak chá'a keso náxop, yaqwayam enxoho kólxamásekxak ma'a kélnámakkok, yaqwayam sa' nahan kaxek élmà takha' kéxegke m'a yaqwánxa sa' kólhamok meyke néxa, cham'a eksawhéxkoho sa' ekyókxoho m'a aqsok ekxámokma ekheykegko nak keso náxop.
10 “Kélxama megkóltawáseykha nak aqsok kélxawe ántawo', megkóltawasha nahan ma'a kélxawe nak ekxámokma; kélxama megkóltaqmelchesso nak ma'a aqsok kélxawe ántawo', megkóltaqmelchesek nahan ma'a kélxawe nak ekxámokma. 11 Hawók nahan ektémakxa, megkóltaqmelchesa enxoho kélmeykha kéxegke aqsok kélagkok ekxámokma nak keso náxop, méko nahan kának kóltaqmelchesek ma'a aqsok ekxámokma ekmámnaqsoho nak. 12 Agkok nahan kóltaqmelchásak kélmeykha m'a aqsok megkatnaha nak kélagkok, méko kagkések kéxegke m'a aqsok ektáha nak eykhe kélagkok.
13 “Méko xama enxoho kélásenneykha apwanchek etnehek apqánet wesse' apagkok; hakte etaqnók ma'a xama, keñe kalkohok apwáxok ma'a pók, essenhan etnehek meyenyaweykha m'a xama, keñe ewanyohok ma'a pók. Megkólwanchek kéxegke kólhéshok mók kélyetlo xa ánet nak, Dios tén han selyaqye.” 14 Xama axta apkellegaya fariseos xa, ektáha axta apkelmopmenyého m'a selyaqye, apkesméssegkek axta m'a Jesús. 15 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e: “Máxa ekpéwomo kéltémakxa chá'a kóltéhek kéxegke nápaqta'awók ma'a énxet'ák, apya'ásegkok eyke Dios ektémakxa élchetamso kélwáxok kéxegke, hakte cham'a aqsok apkenagkama nak chá'a katneyk ektaqmela agko' ma'a énxet'ák, megkalchek apwáxok elanok ma'a Dios.
Segánamakxa tén han ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios
16 “Weykmók axta kélmeykha segánamakxa tén han ektémakxa axta chá'a apkelxekmósso Dios appeywa apkellegasso m'a apwaya axta m'a Juan. Cháxa eyeynamókxa axta anhan kéllegasso m'a amya'a ektaqmela aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, apkelwasqápeykekxók axta nahan apyókxoho énxet yaqwayam elántexek ma'a.
17 “Yeskohok kamaskok ma'a néten tén han keso náxop, kaxnók kamaskok xama m'a ektáxésamaxche nak segánamakxa.
Jesús apxeyenma énxet apmáheyo nak chá'a eyenyók aptáwa'
(Mt 19.1-12Mc 10.1-12)
18 “Apyenyókek agkok chá'a aptáwa' xama énxet, keñe emekxak mók, aptemék aptawáseykegkoho aptáwa' apkelane chá'a mók; énxet apmeykekxa enxoho kelán'a ekyamasma atáwa', aptemék nahan aptawáseykegkoho aptáwa' apkelane chá'a mók.
Énxet ekxákma axta aqsok apagkok tén han Lázaro
19 “Aphegkek axta xama énxet ekxámokma axta aqsok apagkok, apkelántaxneykekxoho axta chá'a m'a apáwa apkelmomnáwa nak tén han apkeltaqmalma, apkelánéyo axta nahan chá'a yókxoho ekhem ma'a ektámáxche ektaqmela. 20 Aphegkek axta anhan xama énxet meyke aqsok apwesey axta Lázaro, sawheykekxók axta nahan apyempehek ma'a tasqapma, exek axta chá'a náxop nekha átog apagkok axta m'a wesse'. 21 Cháxa énxet meyke aqsok nak, axta apmáheyok chá'a etwok ma'a apto appalcháseykha axta chá'a kóneg mésa apagkok ma'a wesse'; weykmók axta anhan semheg ekya'áyam élyaqmelcháseykencha'a chá'a m'a tasqapma apagkok nak. 22 Xama ekhem axta apketsapmak xa énxet meyke aqsok nak, keñe axta Dios apkelásenneykha apyentameykekxo aphésseykekxo yaqwayam etwok apto m'a nekha axta aphakxa m'a Abraham. Apketsepmeyk axta anhan ma'a énxet ekxámokma axta aqsok apagkok. Kélátawanyegkek axta anhan.
23 “Apsekheykekxók axta nahan néten neyseksa aplegeykegkoho énxet ekxámokma axta aqsok apagkok ma'a élmaheykegkaxa nak eghagák. Makhawók axta nahan apweteyk Abraham tén han Lázaro aphama m'a nápakha nak. 24 Tén axta aptéma apyennaqtéssamo appeywa s'e: ‘¡Táta Abraham, kapyósho hana hélanok ko'o! Yáphés sa' Lázaro eyássesek naw'a apophék yegmen, keñe sa' exegmak emaxaktéssak ahaxkok, hakte eklegágkók ahagko' ko'o s'e neyseksa táxa nak.’ 25 Axta eyke aptemék apchátegmoweykegko Abraham se'e: ‘Hatte, kaxénwakxoho apwáxok apxawáya axta exchep ektaqmalma apha m'a apyennaqtamakxa axta, keñe axta Lázaro aplegeykegkoho ekmaso agko'. Apxakak eyke kaxwók ekpayheykekxa apwáxok se'e, keñe exchep aplegágkoho xa. 26 Máxek ekmattawóneg nahan yetnak negyeseksa negko'o tén han kéxegkáxa; cháxa keñamak megkalmopwagko nak chá'a apmáheyo elyeykhekxak apmáheyo nak chá'a elmahagkok xa, mopwanchek nahan elyeykhekxak apmáheyo nak chá'a elmeyógmak se'e.’
27 “Axta aptemék énxet ekxámokma axta aqsok apagkok se'e: ‘Táta Abraham, awanhók agko' ko'o séltémo yáphaksek Lázaro m'a táta apxagkok, 28 apheykegkaxa nak ko'o cinco élyáxeg, yaqwayam enxoho eltennásekxa', keñe sa' melmeyógmeyk nahan se'e ekyetnakxa nak nenlegeykegkoho ekmaso agko'.’ 29 Axta aptemék apkenagkama Abraham se'e: ‘Yetneyk eyke apkelyáxeg xép ma'a weykcha'áhak aptáxésso axta Moisés, tén han ma'a apnaqtáxéséyak axta Dios appeywa apkellegasso: ¡Tásek elyahakxoho'!’ 30 Axta aptemék apchátegmoweykegko énxet ekxámokma axta aqsok apagkok se'e: ‘Táta Abraham, háwe eyke ekwánxa agkok xa, apxátekhágwokmek agkok ma'a xama énxet apketsapma axta, tén han apxekmowáseykpekxoho enxoho m'a élyáxeg, elyaqmagkasek apkelwáxok.’ 31 Axta eyke aptemék apkenagkama Abraham se'e: ‘Agkok emakók elyahakxohok ma'a Moisés, tén han ma'a Dios appeywa apkellegasso axta, exátekhágwók sa' eykhe nahan xama m'a ektáha axta apketsapma, elya'ássók sa' eyke.’”