Jesús sana a un enfermo
1 En cierta ocasión, Jesús fue a comer a la casa de un fariseo muy importante. Era un día de reposo, y ellos estaban acechándolo.
2 Delante de Jesús estaba un hombre enfermo de hidropesía,
3 y Jesús les preguntó a los intérpretes de la ley y a los fariseos: «¿Está permitido sanar en el día de reposo?»
4 Pero ellos no respondieron. Entonces Jesús tomó al hombre de la mano, lo sanó y lo despidió;
5 luego se dirigió a ellos, y les dijo: «¿Quién de ustedes, si su asno o su buey se cae en un pozo, no lo saca enseguida, aunque sea en día de reposo?»
6 Y nadie podía responderle.
Los convidados a las bodas
7 Cuando Jesús vio que los invitados a la mesa escogían los mejores lugares, les contó una parábola:
8 «Cuando te inviten a una boda, no vayas a sentarte en el mejor lugar, no sea que otro de los invitados sea más importante que tú,
9 y cuando venga el anfitrión te diga: “Dale tu lugar a este otro”; porque entonces, con toda vergüenza, tendrás que ir a ocupar el último lugar.
10 Así que, cuando seas invitado, ve más bien a sentarte en el último lugar, para que cuando venga el anfitrión te diga: “Amigo mío, ven y siéntate más adelante”. Así serás honrado delante de los otros invitados a la mesa.
11 Porque todo el que se enaltece, será humillado; y el que se humilla, será enaltecido.»
12 También le dijo a su anfitrión: «Cuando ofrezcas una comida o una cena, no invites a tus amigos ni a tus hermanos, ni a tus parientes y vecinos ricos, no sea que ellos también te vuelvan a invitar, y quedes así compensado.
13 Al contrario, cuando ofrezcas un banquete, invita a los pobres y a los mancos, a los cojos y a los ciegos,
14 y así serás dichoso. Porque aunque ellos no te puedan devolver la invitación, tu recompensa la recibirás en la resurrección de los justos.»
Parábola de la gran cena
15 Uno de los que estaban sentados con él a la mesa oyó esto, y le dijo: «Dichoso el que participe del banquete en el reino de Dios.»
16 Entonces Jesús le dijo: «Un hombre ofreció un gran banquete, e invitó a muchos.
17 A la hora del banquete envió a su siervo a decir a los invitados: “Vengan, que la mesa ya está servida.”
18 Pero todos ellos comenzaron a disculparse. El primero dijo: “Acabo de comprar un terreno, y tengo que ir a verlo. Por favor, discúlpame.”
19 Otro dijo: “Acabo de comprar cinco yuntas de bueyes, y voy a probarlas. Por favor, discúlpame.”
20 Y otro más dijo: “Acabo de casarme, así que no puedo asistir.”
21 Cuando el siervo regresó, le comunicó todo esto a su señor. Entonces el dueño de la casa se enojó, y le dijo a su siervo: “Ve enseguida por las plazas y por las calles de la ciudad, y trae acá a los pobres, a los mancos, a los cojos y a los ciegos.”
22 Cuando el siervo le dijo: “Señor, se ha hecho lo que mandaste hacer, y todavía hay lugar”,
23 el señor dijo al siervo: “Ve entonces por los caminos y por los atajos, y hazlos entrar por la fuerza. ¡Quiero que se llene mi casa!
24 Quiero decirles que ninguno de los que fueron invitados disfrutará de mi cena.”»
Lo que cuesta seguir a Cristo
25 Como grandes multitudes lo seguían, Jesús se volvió a ellos y les dijo:
26 «Si alguno viene a mí, y no renuncia a su padre y a su madre, ni a su mujer y sus hijos, ni a sus hermanos y hermanas, y ni siquiera a su propia vida, no puede ser mi discípulo.
27 Y el que no toma su cruz y me sigue, no puede ser mi discípulo.
28 Porque ¿quién de ustedes que quiera levantar una torre, no se sienta primero a calcular los costos, para ver si tiene todo lo que necesita para terminarla?
29 No sea que después de haber puesto los cimientos, se dé cuenta de que no puede terminarla, y todos los que lo sepan comiencen a burlarse de él
30 y digan: “Este hombre comenzó a construir, y no pudo terminar.”
31 ¿O qué rey que marche a la guerra contra otro rey, no se sienta primero a calcular si puede hacerle frente con diez mil soldados al que viene a atacarlo con veinte mil?
32 Si no puede hacerle frente, envía una embajada al otro rey cuando este todavía está lejos, y le propone condiciones de paz.
33 Así también, cualquiera de ustedes que no renuncia a todo lo que tiene, no puede ser mi discípulo.
Cuando la sal pierde su sabor
(Mt 5.13Mc 9.50)
34 »La sal es buena, pero si se vuelve insípida, ¿con qué puede recuperar su sabor?
35 No sirve ni para la tierra ni para el montón de abono, y hay que tirarla. El que tenga oídos para oír, que oiga.»
Jesús aptaqmelchesseyam xama énxet élchampéyak apaktegák tén han apyay'ák
1 Aptásweykmek axta apto Jesús xama apkemha apmonye' fariseo apxagkok ekhem sábado, keñe axta nahan nápakha fariseos apkelyexamakpoho apkeláneykencha'a. 2 Aphegkek axta anhan xama énxet élchampéyak axta apaktegák tén han apyay'ák ma'a ekpayhókxa axta aphakxa Jesús. 3 Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos s'e:
—¿Megkamyawaxcheya antaqmelchessók xama apháxamap ekhem sábado, kamyawaxkohok enxeykel'a?
4 Apkelwanmeyeykegkek axta eyke aqsa xa énxet'ák nak. Tén axta appaknegweykmoho Jesús ma'a énxet apháxamap, aptaqmelchesseykmek axta, tén axta apcháphassama. 5 Keñe axta Jesús aptéma apkelanagkama fariseos se'e:
—¿Yaqsa kélxama kéxegke megkólleyek heykxe ekmanyehe agko' kélketche apteyekmo enxoho yámelchet essenhan wey kéltósso neyseksa ekhem sábado?
6 Mopwancha'ak axta nahan apmáheyo elátegmowagkok xama enxoho.
Énxet'ák kéláneyeykha axta epásegwók élyamhopma
7 Xama axta apweteya Jesús apkelyéseykencha'a taháno éltaqmalma nekha mésa m'a énxet'ák kéláneyeykha axta, axta aptemék apméssama appeywa s'e:
8 —Apkeláneyáha agkok chá'a kéxegke xama énxet kólpásegwók ektámaxche nento sẽlyamhopma, nágkólhem chá'a m'a éltaqmelakxa nak taháno, hakte ewak katnehek pók énxet kéláneyeykha megkólhawo nak kéxegke; 9 keñe ey'áwak kéxegke m'a énxet ektáha nak apkeláneyeykha, etnehek yának se'e: ‘Egkés aptaháno s'e pók nak.’ Keñe kólhakxak kéxegke yetlo kélmegqakto m'a axayók agko' nak taháno. 10 Kéláneyáxcheyk agkok chá'a kéxegke, kólhem sa' chá'a m'a taháno ekyetno nak axayók agko', yaqwayam sa' etnehek yának kéxegke apwa'akto enxoho m'a ektáha nak apkeláneyeykha: ‘Émók, exnem taháno ektaqmelakxa nak.’ Keñe sa' kóláhapmakha kéxegke nápaqta'awók ma'a énxet'ák apheykha nak xamók kéxegke m'a nekha mésa. 11 Hakte cham'a aptemessásamap apagko' nak ekyawe kéláyo, mékoho sa' kóltemessásekxa'; keñe sa' ma'a aptemessásamap nak mékoho, ekyawe kéláyo sa' kóltemessásekxa'.
12 Axta aptemék nahan apkenagkama Jesús ma'a énxet ektáha axta apcháneyeykha:
—Apkelanak sa' agkok chá'a exchep ektámáxche, essenhan ma'a ektámáxchel'a chá'a taxnám, ná eláneyha chá'a m'a apkelxegexma'a nak, tén han ma'a apkelyáxeg, tén han ma'a apteme apnámakkok nak, tén han ma'a kelwesse'e apheykha nak ketók apxagkok; hakte yáneyha sa' nahan xépxa xa énxet'ák nak, keñe sa' kaxek ekyaqmageykekxa apteméssessamakxa exchep xa énxet'ák nak. 13 Apkelanak agkok chá'a exchep ektámáxche ekyawe, éláneyha chá'a m'a énxet'ák meyke aqsok nak, tén han ma'a apkelyelqamap nak, tén han ma'a élmasagcha'a apyay'ák, tén han ma'a meyke apaqta'ák nak; 14 keñe sa' etnehek apkeleñémo. Hakte mopwancha'ak eyaqmagkásekxak apteméssessamakxa exchep xa énxet'ák nak, keytek sa' eyke exchep ekyaqmageykekxa aptémakxa m'a ekhem apnaqxétekhágwokmo sa' ma'a énxet'ák ekpéwomo nak apkeltémakxa.
Jesús apyetcháseykekxoho ekyawe ektámáxche nento taxnámla'a
(Mt 22.1-10)
15 Xama axta apkellegaya xa, axta aptemék apkenagkama Jesús xama m'a énxet'ák apheykha axta nekha mésa:
—¡Apkeleñémo agko' énxet appásegwayam nak élánamáxche ektámáxche m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios!
16 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Apkeláneyak axta ektámáxchel'a taxnám ekyawe xama énxet, apkeláneyeykha axta nahan apxámokma énxet. 17 Xama axta ekmáheyo katawaxchek nento, apcháphassegkek axta xama apkeláneykha apkeltémo etnehek elának ma'a ektáha axta kéláneyeykha: ‘Kólxegma kaxwo', penchásexcheyk kélnegkenéyak nento.’ 18 Apyókxoho axta eyke apkelxénak megkapwagko elya'ammok. Axta aptemék appeywa apmonye' xama s'e: ‘Kaxwók xeyk ko'o ekmak yókxexma ahagkok, atyánegwomhok sa' sekxo'. Éltamhók heyásekhekxoho.’ 19 Keñe axta pók aptéma s'e: ‘Élmeyk xeyk ko'o diez wey, eypkeynchesek sa' sekxók alteméssesha. Éltamhók heyásekhekxoho.’ 20 Keñe axta nahan pók aptéma s'e: ‘Kaxwók xeyk ko'o élyamhápak, mowanchek axog.’ 21 Tén axta aptaqhémo m'a wesse' apkeláneykha nak, apkeltennásseykekxeyk axta wesse' apagkok ekyókxoho m'a ektémakxa axta apkelpaqmeyesma m'a énxet'ák. Tén axta aplama m'a wesse', axta aptemék apkenagkama apkeláneykha s'e: ‘Emhók sa' ekmanyehe agko' ma'a ámay nak, tén han ma'a ámay nak nepyeseksa tegma apwányam, enaqlanta sa' énxet'ák meyke aqsok se'e, tén han ma'a apkelyelqamap nak, tén han ma'a meyke apaqta'ák nak, tén han ma'a élmasagcha'a nak apyay'ák.’ 22 Nanók axta nahan entemék aptéma appeywa wesse' apkeláneykha s'e: ‘Wesse', ektemék xeyk ko'o m'a apkeltamhókxa exchek atnehek, awanhek eyke makham exma s'e.’ 23 Keñe axta wesse' aptéma apkenagkama apkeláneykha s'e: ‘Emhók sa' kaxwók ma'a ámay tén han ma'a neyáwa nak kélhaxtegkesso tegma, elyáteyagkoho sa' nahan yának elántexek énxet'ák yaqwayam sa' elánhok ma'a exagkok. 24 Hakte éltennássek ko'o kéxegke peya metawagkehek xama enxoho ektámáxche sélane m'a apmonye'e exchek séláneyeykha.’
Ektémakxa nak negyetlo Cristo
(Mt 10.37-38)
25 Apxámok axta énxet apyetlo m'a Jesús, appeynchamakpók axta neptámen, keñe aptéma apkelanagkama s'e: 26 “Ey'aweykteyk agkok ko'o kélxama kéxegke, keñe eyesexto enxoho seyásekhayo ko'o, wánxa aqsa yásekhohok apagko' ma'a apyáp, tén han egken, aptáwa', apketchek, apkelyáxeg apkelennay'a tén han kelwán'ák nak, ekyágwánxa agkok ma'a apchásekhákpekxoho enxoho apagko', mopwanchek etnehek séltáméseyak. 27 Kélxama megkólpata nak aqsok ektegyésso kélagkok, tén han mehétlo enxoho, megkólwanchek kóltéhek séltáméseyak. 28 Apmakók agkok elának kélxama kéxegke tegma apwenaqte netno', ¿mexeya chá'a sekxók kalchetmok apwáxok elanok ekwánxa kammok ekyánmaga, yaqwayam enxoho ey'asagkohok ekyetna selyaqye yaqwayam epenaksek apkelane? 29 Hakte appekkenchek agkok ma'a apowhak ekyennaqtéssamakxa nak, keñe mopwanchek epenaksek apkelane, keñe yesmaksek ma'a apyókxoho ektáha nak chá'a apkelwete. 30 Etnehek chá'a elpaqmétek se'e: ‘Apkelanak axta tegma xa énxet nak, keñe mopwanchek apmáheyo epenaksek apkelane.’ 31 Peyk agkok nahan ey'ammok kempakhakma xama wesse' apwányam yaqwayam yenmexek ma'a pók wesse' apwányam nak, ¿mexeya chá'a sekxók kalchetmok apwáxok, apwanchek kexaha yenmexchesek diez mil sẽlpextétamo m'a veinte mil sẽlpextétamo apmáheyo nak ektámegma'. 32 Xénchek agkok apwáxok megkapwagko yenmexchesek ma'a, cham'a apha enxoho makham makhawók ma'a pók wesse' apwányam nak, eláphaksek sa' apkelápháseykha yaqwayam eltennássók elwátesagkok yaqwayam elnapakpok. 33 Kélyókxoho megkólnegkeneykekxa enxoho kéxegke aqsok kélagkok ekyetnakxa enxoho, megkólwanchek kóltéhek séltáméseyak.
Yásek ekmasse nak ekmáske
(Mt 5.13Mc 9.50)
34 “Tásek negmeykha m'a yásek; keñe m'a ekmassa enxoho ekmáske, ¿háxko katnehek kólmaha makham? 35 Yawanchek kaxwók kataqmelchesek ma'a xapop, yawanchek nahan kólexpaqhak néten ma'a aqsok ekteyáseykha. Kólchexák aqsa. Kéxegke ekha nak kélheyk'ák, kóleyxho.”