Toma y destrucción de Hai
1 El Señor le dijo a Josué:
«Tú no temas ni desmayes. Llévate contigo a toda la gente de guerra, y prepárense para atacar a Hai, porque yo te he entregado a su rey y a su pueblo, su ciudad y su tierra.
2 Tú lo vencerás, y harás con Hai y con su rey lo mismo que hiciste con Jericó y con su rey, solo que ahora serán para ustedes los despojos, lo mismo que sus bestias. Pero pon detrás de la ciudad a gente emboscada.»
3 Josué y sus guerreros se prepararon y fueron a atacar a Hai. Para esto, Josué escogió a treinta mil hombres aguerridos, y los envió de noche
4 con estas órdenes:
«Presten atención y pongan emboscadas detrás de la ciudad. Manténganse muy atentos y preparados, pero no se alejen mucho.
5 Todo el pueblo y yo nos acercaremos a la ciudad, de modo que nos vean, para que ellos salgan y nos persigan como lo hicieron antes, y nosotros huiremos delante de ellos.
6 Así haremos que se alejen de la ciudad, y que piensen que estamos huyendo como la primera vez. Cuando ustedes nos vean huir,
7 saldrán de sus escondites y tomarán la ciudad, pues el Señor nuestro Dios nos la va a entregar.
8 Una vez que la hayan tomado, le prenderán fuego. Esto lo deben hacer en conformidad con lo que el Señor ha ordenado, y con lo que yo les he transmitido.»
9 La emboscada que Josué les mandó poner estaba entre Betel y la parte occidental de Hai. Aquella noche Josué se quedó con el pueblo,
10 pero al día siguiente se levantó muy temprano, pasó revista al pueblo y, junto con los ancianos de Israel, se puso al frente para marchar contra Hai.
11 Salió con todos sus guerreros y, al acercarse a la ciudad, acamparon al norte, en el valle que estaba entre él y Hai.
12 Tomó consigo cerca de cinco mil hombres, y puso la emboscada entre Betel y Hai, en la parte occidental de la ciudad.
13 El pueblo estaba en el campamento, al norte de la ciudad, y la emboscada al occidente. Esa noche Josué avanzó hasta la mitad del valle.
14 En cuanto el rey de Hai los vio, se dio prisa para reunir al pueblo muy temprano y, en el momento señalado, salieron de la ciudad para combatir a Israel frente al Arabá, sin saber que a espaldas de la ciudad les habían tendido una emboscada.
15 Josué y el pueblo de Israel se fingieron vencidos y huyeron por el camino del desierto,
16 y todo el pueblo de Hai se reunió para perseguirlos. Corrieron tras Josué, con lo que se alejaron de la ciudad.
17 No hubo en Hai ni en Betel nadie que no saliera a perseguir al pueblo de Israel, y por perseguirlo dejaron abierta la ciudad.
18 Entonces el Señor le dijo a Josué:
«Apunta contra Hai la lanza que tienes en la mano, porque yo te la voy a entregar.»
Y Josué apuntó su lanza contra la ciudad,
19 y los que la habían emboscado se levantaron rápidamente; y en cuanto Josué levantó su mano, ellos corrieron y entraron en la ciudad, y la tomaron y enseguida le prendieron fuego.
20 Cuando los hombres de Hai miraron hacia atrás, vieron que de la ciudad salía humo, y que este subía al cielo, y ya no pudieron huir ni a una parte ni a otra, porque el pueblo de Israel que fingía huir al desierto, se volvió contra sus perseguidores.
21 Tan pronto como Josué y el pueblo vieron que los emboscados habían tomado la ciudad, y que le habían prendido fuego, regresaron y atacaron a sus habitantes.
22 Los que ya estaban en la ciudad salieron a su encuentro, así que los de Hai quedaron en medio del pueblo de Israel, los unos por un lado, y los otros por el otro. Fue así como los hirieron, y ninguno de ellos pudo escapar,
23 aunque tomaron vivo al rey de Hai y lo llevaron ante Josué.
24 Cuando los israelitas acabaron de matar a los habitantes de Hai, a los cuales habían perseguido por el campo y el desierto, regresaron a la ciudad y también mataron a filo de espada a los habitantes que aún quedaban con vida.
25 Aquel día cayeron doce mil de los de Hai, entre hombres y mujeres.
26 Josué no dejó de apuntar con su lanza hasta que la ciudad de Hai y sus habitantes fueron destruidos por completo.
27 En conformidad con lo que el Señor le había dicho a Josué, los israelitas se apropiaron de los animales y de los despojos de la ciudad.
28 Y Hai quedó reducida a escombros y asolada para siempre, porque Josué mandó que la quemaran.
29 Al rey de Hai lo colgó de un árbol hasta que cayó la noche, y cuando el sol se puso dio órdenes de que bajaran el cuerpo y lo arrojaran a las puertas de la ciudad. Sobre el cuerpo hacinaron un montón de piedras, el cual permanece hasta el día de hoy.
Lectura de la ley en el monte Ebal
30 Entonces Josué edificó en el monte Ebal un altar al Señor, Dios de Israel.
31 Era un altar de piedras sin labrar, tal y como lo había ordenado Moisés, siervo del Señor, y como está escrito en el libro de la ley de Moisés, y sobre él ofrecieron holocaustos al Señor y sacrificaron ofrendas de paz.
32 Sobre las piedras Josué escribió también una copia de la ley de Moisés, en presencia de los hijos de Israel.
33 Todo el pueblo estaba de pie a ambos lados del arca del pacto del Señor, incluso los extranjeros y los descendientes de Israel, los ancianos, oficiales y jueces, en presencia de los sacerdotes levitas que llevaban el arca. La mitad de ellos estaba del lado sur del monte Guerizín, y la otra mitad del lado del monte Ebal, tal y como lo había ordenado Moisés, siervo del Señor, cuando el pueblo de Israel fue bendecido por primera vez.
34 Después de eso, Josué leyó todas las palabras de la ley, junto con las bendiciones y las maldiciones, conforme a lo que está escrito en el libro de la ley.
35 No omitió Josué una sola palabra de lo que Moisés le mandó leer ante la comunidad de Israel, junto con las mujeres, los niños y los extranjeros que vivían entre ellos.
Énxet'ák Israel apma m'a tegma apwányam Ai
1 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya m'a Josué: “Nágye aqsa, ná eyelqáp han. Yánchásekxa sa' apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, keñe sa' exog yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák apheykha nak tegma apwányam Ai. Ko'o sa' agkések xeyep yaqwayam emok ma'a wesse' nak yókxexma Ai, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák apagkok nak. Tén sa' ma'a tegma apwányam apagkok, kenhan ma'a xapop apagkok nak, xeyep sa' etnekxak apagkok. 2 Sa' etnéssesek xeyep yókxexma Ai tén han ma'a wesse' apagkok nak, ekhawo apteméssesakxa axta m'a wesse' apwányam nak Jericó, wánxa agkok ma'a aqsok apagkok tén han ma'a apnaqtósso nak, kélwanchek sa' kéxegke kaxwók kólmok. Kóllánekxa sa' kéltáhakxa yaqwayam kólpelakkasek kélchetámeyak ma'a ekpayhókxa nak teyp tegma apwányam.”
3 Apkelánekxeyk axta aptáhakxa Josué yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok yaqwayam elxog ektamagkok ma'a énxet'ák nak Ai. Apkelyesáha axta treinta mil kempakhakma yapmeyk yaqwayam yempakha', keñe axta apkeláphasa elxog axta'a. 4 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kóltaqmelchesho kélháxenmo: kólmohók sa' ma'a ekpayhókxa nak teyp tegma apwányam, kólyexánegwom sa' ma'a keto' nak, kólpenchesho sa' han kéltáhakxa yaqwayam kólchetamagkok. 5 Keñe sa' xa énxet'ák sélxegexma'a nak ko'o, agágketchessamhok sa' ma'a tegma apwányam nak. Apkelántekkek sa' agkok énxet ma'a tegma apwányam nak yaqwayam hegmenxenek, ónyahagkok sa' negko'o apmonye'e xa, ekhawo m'a ektáhakxa axta sekxo'. 6 Hegmenxenek sa' negko'o m'a énxet'ák nak nényahágko enxoho tegma apwányam nak, tén sa' yának katnahákxak makham ma'a ektáhakxa axta segmenxena. 7 Keñe sa' kéxegke kólántépok ma'a kélyexánegwánxa enxoho, kólmok sa' ma'a tegma apwányam nak, hakte egkések sa' ma'a Dios Wesse' kélagkok. 8 Kélmeyk sa' agkok ma'a, kólwatnekxa sa', apkeltamhókxa axta kóltéhek ma'a Wesse' egegkok. Cháxa séltamhókxa ko'o kóltéhek xa.”
9 Tén axta Josué apkeltamho elxog, keñe axta apkelxega m'a énxet'ák. Axta apkelyexánegwokmok ma'a neyseksa nak yókxexma Betel kenhan ma'a yókxexma nak Ai, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak Ai. Keñe Josué aptena axta'a m'a apkelpakxenwánxa axta. 10 Mók ekhem axta entáhak, axto'ók agko' axta apxatakha'a Josué apteyánegwákxoho apkelyetsátekxo m'a sẽlpextétamo apagkok, tén axta apkenegwokmo m'a apmonye'e, yetlo apkelámha apmonye'e nak énxet'ák Israel. Apkelánegkokxeyk axta aptamhágkaxa yaqwayam ektamagkok ma'a énxet'ák Ai. 11 Apyókxoho énxet'ák axta apkelágketchessekmok ma'a tegma apwányam ekpayhókxa nak apmonye', keñe axta apkekhegwokmo m'a ekpayho nak nexcheyha. Teyp ekyapwate axta pehewákxak tegma apwányam aphágkaxa m'a énxet'ák nak Israel. 12 Tén axta Josué apkeltamho elyexánegwók cinco mil sẽlpextétamo m'a halep nak Betel, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak tegma apwányam. 13 Axta keñamak apkexpánchásekpo m'a sẽlpextétamo, nápakha axta apkelyexánegwokmok ma'a ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak tegma apwányam, keñe han nápakha apkekhegwokmo m'a teyp ekpayho nak nexcheyha. Apmonye' axta apxegak Josué xa axta'a nak, aphakmo m'a neyseksa nak ekyapwate.
14 Xama axta apwet'a ektáhakxa m'a wesse' apwányam nak yókxexma Ai, yahamok axta appekheka, keñe apxega yetlo m'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák Israel ekpayho nak ekyapwate m'a Jordán. Axta ey'ásegkok apkelyexánegwa'a nápakha israelitas ma'a teyp nak tegma apwányam. 15 Keñe axta Josué tén han ma'a énxet'ák apagkok nak, hó ónyahagkok axta aptamhágkok. Apkenyahágkek axta apmonye'e m'a énxet'ák nak Ai. Axta apkelpéwók ma'a ámay ekmahéyak nak meykexa énxet. 16 Apkeláneyákpek axta emenxenek ma'a apyókxoho sẽlpextétamo nak Ai, apyenyókek axta aqsa tegma apwányam apyaqmasa m'a Josué. 17 Méko axta xama énxet apkeymomap ma'a tegma apwányam nak Ai, tén han ma'a Betel, apyókxoho axta apkelántépak apmenxena m'a énxet'ák Israel; apyenyókek axta aqsa meyke ekmasma m'a tegma apwányam nak. 18 Tén axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya m'a Josué: “Ey'ásekxa neptámen ekpayhókxa nak tegma apwányam Ai xa sawhéwa apagkok nak, keñe sa' kólchetamagkok ma'a tegma apwányam nak, ko'o sa' eyke agkések.”
Yahamok axta apya'ásekxo neptámen Josué m'a sawhéwa apagkok apkeltamho kólchetamagkok, 19 keñe apkelántepa ekpekhe agko' apketámegko tegma apwányam ma'a ektáha axta apkelyexánegwayam ma'a, tén axta apma. Apwatnékxók axta han.
20 Xama axta apkelenmexákxoho neptámen ma'a énxet'ák Ai, apkelwet'ak axta ekmahágko néten éten ma'a tegma apwányam apagkok nak, mopwanchek axta apmako elmahagkok mók nekha peya elxeganmok, hakte apkeltaqhegwokmek axta m'a énxet'ák Israel apkelmahéyak axta apkenyehéyak ma'a meykexa nak énxet, keñe apketámegkokxo m'a ektáha axta apmenxenma. 21 Apwet'ak axta Josué tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, apma tegma apwányam ma'a ektáha axta apkelyexánegwayam tén han apwatnékxo, keñe axta apkeltaqhegwokmo apketámegkokxo apkelnápekpo m'a énxet'ák nak Ai. 22 Keñe axta apkelántépeykxo makham ma'a ektáha axta apma m'a tegma apwányam nak, keñe apwakha'a apkelma m'a énxet'ák Ai, tén axta kélchetámegkokxoho makham ma'a énxet'ák Ai, ekwokmoho apsawhékpoho aptekyawa. 23 Wánxa axta aqsa mematña m'a wesse' apwányam apagkok nak énxet'ák Ai, apmákpek axta kélyentamákxo m'a aphakxa axta Josué.
24 Apkeltaqháwok axta makham israelitas apkelmeyákxo m'a Ai, apkelnáhapweykxo m'a apkeleymomap axta tegma apwányam, natámen axta apsawhomo apkelnapma m'a ektáha axta apmenxenma. 25 Cháxa ekhem nak aptekyawakxa axta doce mil énxet'ák apheykha nak ma'a yókxexma Ai, apkelennay'a tén han ma'a kelán'ák. 26 Axta elwátéssekmok apya'asso néten sawhéwa apagkok ma'a Josué, apkeltamho kólchetamagkok ma'a tegma apwányam nak, ekwokmoho apsawhékpo m'a apyókxoho meyke apkeymomap xama. 27 Keñe axta énxet'ák Israel apkelmágko m'a apnaqtósso, tén han ma'a aqsok ekhéyak axta m'a tegma apwányam, apkeltamhókxa axta etnehek Wesse' egegkok ma'a Josué, 28 tén axta Josué apwatneykxo m'a tegma apwányam nak Ai, wánxa aqsa éleymomáxko m'a tegma apowhók, cham'a negwetayo nak makham. 29 Apkexneyk axta néten yámet Josué m'a wesse' apwányam nak yókxexma Ai ekwokmoho ektaxnakmo, keñe axta ektaxna ekhem apkeltamho kóllekwakxak makham, tén axta kélyensákxo aphápak ma'a nentaxnamakxa nak tegma apwányam, keñe axta kélahakkásekxo meteymog ma'a ekweykmoho néten. Cham'a meteymog kélahakkáseykekxa axta m'a, makhemek makham ma'a.
Josué apkelyetsetma segánamakxa m'a egkexe nak Ebal
30 Apkelanak axta Josué xama aqsok ekwatnamáxchexa m'a Wesse' egegkok nak apagkok, Dios apagkok nak Israel, axta payhok ma'a egkexe Ebal, 31 apkeltémókxa axta etnahágkok israelitas ma'a Moisés, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha, ekhawo han ma'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak Moisés segánamakxa apagkok: “Xama aqsok ekwatnamáxchexa meteymog élyókxoho meyke kélpaxqáteykekxa'.” Keñe axta énxet'ák Israel apnegkenágko aqsok apkelwatno m'a néten ekwatnamáxchexa nak aqsok, keñe han apkelsánto m'a aqsok nawha'ák apkelnapma segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho. 32 Tén axta Josué aptáxésa m'a meteymog ekwatnamáxchexa nak aqsok, nápaqta'awók ma'a énxet'ák Israel, appekkena m'a segánamakxa Moisés axta appekkencháseykekxa. 33 Apyókxoho énxet'ák ektáha nak apkelókxa apancha'awók ma'a Israel, keñe han ma'a apkeleñama nak mók nekha, tén han ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak, sẽlpextétamo apkelwesse'e keñe han ma'a segyekpelchémo nak, apchaqnágwokmek axta m'a nekhaw'ék nak yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok nak Wesse' egegkok, apchaqnágkaxa axta m'a levitas ektáha axta appatmeykha, aptamhéyak nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam enxoho kólmaxnéssesek epasmok Dios ma'a énxet'ák Israel. Nápakha énxet'ák axta apchaqnáha m'a ekpayhókxa nak egkexe Guerizim, keñe han nápakha énxet'ák ma'a ekpayhókxa nak egkexe Ebal, aptáhakxa axta apkeláneya Moisés ma'a sekxók axta, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha.
34 Keñe axta Josué apkelyetsetchesa énxet'ák ekyókxoho ektáhakxa ekpeywa m'a weykcha'áhak segánamakxa, cham'a ekmowána nak hempasmok, tén han ekmowána nak henlegássesagkoho'. 35 Ekyókxoho axta apkelyetsetchásak énxet'ák ektáhakxa ekpeywa Josué m'a weykcha'áhak nak, Moisés axta appekkencháseykekxa, nápaqta'awók ma'a énxet'ák Israel, ekyókxoho m'a kelán'ák, sakcha'áletkók, keñe han ma'a apkeleñama nak mók nekha, apheykencha'a nak nepyeseksa m'a énxet'ák Israel.