Josué envía espías a Jericó
1 Desde Sitín, Josué hijo de Nun envió en secreto a dos espías, y les dijo:
«Vayan y hagan un reconocimiento de esas tierras, y de la ciudad de Jericó.»
Ellos fueron y entraron en casa de una ramera, de nombre Rajab, y allí pasaron la noche.
2 Pero alguien los vio, y fue a darle aviso al rey. Le dijo:
«Debes saber que unos israelitas han llegado esta noche para espiar nuestra tierra.»
3 Entonces el rey mandó a decir a Rajab:
«Saca a los hombres que han llegado a tu casa, pues han venido a espiar nuestras tierras.»
4 Pero ella había escondido ya a los dos hombres, y respondió:
«Es verdad que unos hombres vinieron a mi casa, pero no me enteré de dónde eran.
5 Como ya era de noche, esos hombres salieron cuando ya se iba a cerrar la puerta de la ciudad, y no sé a dónde se fueron. Si van tras ellos, tal vez los alcancen.»
6 Pero ella les había dicho a los espías que subieran a la azotea, y los había escondido entre los manojos de lino que allí había.
7 Sus perseguidores se fueron por el camino del Jordán, hasta los vados, y en cuanto salieron de la ciudad cerraron la puerta.
8 Antes de que los espías se durmieran, la mujer subió a la azotea y les dijo:
9 «Yo sé que el Señor les ha dado esta tierra. Todos los habitantes del país les tienen miedo. Por causa de ustedes están tan atemorizados, que su ánimo está por los suelos.
10 Sabemos que, cuando ustedes salieron de Egipto, el Señor hizo que el Mar Rojo se secara al paso de ustedes. También sabemos lo que ustedes hicieron con Sijón y Og, los dos reyes amorreos al otro lado del Jordán, a quienes ustedes destruyeron.
11 Cuando lo supimos, nuestro ánimo decayó. Por culpa de ustedes, ya no les queda ánimo a nuestros hombres, pues el Señor es Dios en los cielos y en la tierra.
12 Por eso les ruego que me juren por el Señor, que así como yo he tenido misericordia de ustedes, también ustedes la tengan con la casa de mi padre. Pero deben darme una señal segura
13 de que la vida de mi padre y de mi madre, de mis hermanos y hermanas, y de todo lo que es de ellos, serán libradas de la muerte.»
14 Ellos le respondieron:
«Con nuestra vida respondemos por la vida de ustedes. Si ustedes no nos denuncian, puedes estar segura de que, cuando el Señor nos haya dado la tierra, tendremos misericordia de ti.»
15 Entonces, con una cuerda, ella los descolgó por la ventana, porque la casa en la que vivía estaba pegada a la muralla de la ciudad.
16 Luego les dijo:
«Váyanse al monte, para que sus perseguidores no los encuentren. Escóndanse allí unos tres días, hasta que ellos regresen; después, podrán irse por donde vinieron.»
17 Ellos le dijeron:
«Nosotros te hemos hecho un juramento, y lo vamos a cumplir. Así quedaremos libres de culpa.
18 Pero tú debes atar este cordón rojo en la ventana por donde nos descolgaste. Eso nos servirá de señal cuando entremos a la ciudad. Reúne en tu casa a toda tu familia, es decir, a tu padre y a tu madre, y a todos tus hermanos y parientes.
19 Todos los que estén contigo dentro de esta casa, estarán a salvo. Si algo les pasa, nosotros cargaremos con la culpa de su muerte. Pero todo el que salga de las puertas de tu casa, será culpable de su propia muerte, y nosotros no cargaremos con la culpa.
20 Si tú nos denuncias, quedaremos libres del juramento que nos has obligado a hacerte.»
21 Y ella respondió:
«Hágase todo tal y como lo han dicho.»
Luego los despidió, y en cuanto se fueron ella ató el cordón rojo a la ventana.
22 Los espías se fueron al monte, y allí estuvieron tres días, hasta que sus perseguidores, que los anduvieron buscando por todo el camino, regresaron porque no los encontraron.
23 Los dos hombres salieron del monte, cruzaron el río, y se fueron a ver a Josué hijo de Nun para contarle todo lo que les había sucedido.
24 Le dijeron:
«El Señor ha puesto esta tierra en nuestras manos. Por causa nuestra, todos los habitantes del país han perdido el ánimo.»
Josué apkeláphasso énxet etyánegwomhok ma'a Jericó
1 Yókxexma Sitim axta apkeleñamak apqánet énxet, Josué axta apyexamakpoho apkeláphasso. Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kólxeg kólteyánegwomho sa' ma'a yókxexma keñe han ma'a tegma apwányam nak Jericó.”
Apkelxegkek axta m'a, keñe apkelwokmo m'a tegma axagkok kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye, cham'a tegma apwányam nak Jericó, ekwesey axta Rahab. Axta apnaqteyenwokmok axta'a m'a. 2 Wánxa agkok, xama énxet axta eyke apkeltennásseykxak ma'a wesse' apwányam nak Jericó. Axta aptáhak apcháneya s'e:
—Nápakha énxet'ák Israel apkelwa'ak yaqwayam elanok ektémakxa negókxa s'e axta'a nak.
3 Keñe m'a wesse' apkeltamho kóltéhek kólának Rahab se'e:
—Kalántekkes sa' énxet'ák apkelwa'a nak axagkok, hakte cháxa aptáha kélapháseykha senteyánegwayo xa.
4 Kelpóssek axta eyke m'a, keñe ektáha éláneya s'e:
—Naqsók xeykhe apkelwa'a énxet'ák setnaha meyk'a, makke ay'ásegkok háxko ex'a apkeleñamakxa'. 5 Apkelxegkek xeyk amonye' ekyáqtessóxma exchek, hakte kólápekxohok chá'a átog ma'a tegma apwányam nak, makke ay'ásegkok háxko ex'a apkelmahágkaxa, kélemhágkek sa' agkok kéxegke s'e kaxwo' nak, kóltahañekxak sa'.
6 Néten tegma axta eyke kelchenátchásak ma'a kelán'a, axta apháha apkelyexanma m'a neyseksa ekheykegkaxa nak hótappo axchakkok, kélnaqtéteykekxa mók naxta'a yaqwayam kólyamasagkok.
7 Apkelemhágkek axta wesse' apkelásenneykha apkelmahágko m'a ekpayhókxa nak wátsam Jordán, ekweykmoho m'a éttakhexa nak. Xama axta apkelántepa sẽlpextétamo keñe kélápekxo átog ma'a tegma apwányam nak Jericó. 8 Tén axta Rahab énátweykxo néten tegma amonye' apnaqteyenma m'a énxet'ák nak, entáhak axta éláneya s'e:
9 —Ekya'ásegkók ko'o apmésa Wesse' kélagkok kéxegke s'e xapop nak, hakte egméssek negko'o ekyawe agko' éltamheykha egwáxok. Awanhók agko' éltamheykha apkelwáxok apyókxoho énxet'ák apheykha nak se'e, kéxegke eñamakxa'. 10 Negya'ásegkók negko'o m'a ektémakxa axta kélánteyapma kéxegke m'a Egipto. Dios axta apyamásak yegmen ma'a Wátsam ekwányam Ekyexwase yaqwayam kólyeykhak kéxegke, negya'ásegkók han negko'o kélsawhawo axta kéxegke kélnapa m'a apkelwesse'e nak, Sihón tén han ma'a Og, cham'a apqánet apkelwesse'e apagkok axta m'a amorreos, apheykencha'a axta m'a neyp nak wátsam Jordán. 11 Awanhók agko' axta éltamheykha egwáxok nenleg'a negko'o m'a amya'a nak. Cháxa keñamak méko nak ekmako kalenmexek kéxegke, cham'a Wesse' ektáha nak Dios kélagkok kéxegke, cháxa aptáha apagkok apagko' ma'a néten, tén han ekweyktámho s'e náxop nak. 12 Cháxa keñamak séltamho nak ko'o kéxegke hélteméssesek naqsók agko' kélpeywa nápaqtók Wesse' kélagkok, yaqwayam kóltaqmelchesek ma'a étchek, ekhawo nak ko'o sekteméssesakxa kéxegke séltaqmelchesa. Héllanés sa' ko'o xama aqsok magkenatchesso nak yaqwayam may'ássemek ektáha ekmámnaqsoho peya kóltéhek. 13 Nágkólaqha aqsa táta tén han méme, keñe han ma'a élyáxeg, tén han ma'a élyáxa', ekweykekxoho m'a ekyókxoho ektáhakxa nak énámakkok. ¡Hẽlwagkas sa' teyp! ¡Nágkólho aqsa antekyók!
14 Apkelátegmowágkek axta xa énxet'ák nak:
—Dios sa' hẽlnápok negko'o móltaqmelchesa enxoho xa námakkok nak xeye', wánxa néltamho negko'o megkaxének se'e amya'a nak. Egméssek sa' agkok negko'o Wesse' egegkok se'e xapop nak, negko'o sa' han antaqmelchesek, magyenyawha sa' han xeye'.
15 Xama táma axta makhésáha átog étkok élántekkesa Rahab xa énxet'ák nak, hakte chaqhémok axta axagkok ma'a nápakha nak kélhaxtegkesso tegma apwányam. 16 Keñe axta ektáha éláneya s'e:
—Kólpéwho sa' ma'a meteymog élwenaqte nak, yaqwayam enxoho melwetekxeyk ma'a ektáha nak apkelchetamso. Kólyexánegwom sa' ma'a ekweykmoho ántánxo ekhem, ekwokmoho apkelwa'akto sa' makham tegma apwányam ma'a ektáha nak apkelchetamso. Keñe sa' kólxegekxak makham.
17 Aptáhak axta apkelátegmowágko:
—Naqsók agko' sa' negko'o antéhek xa éltamhókxa nak antéhek; 18 nélántaxneyk sa' agkok negko'o s'e yókxexma nak, xeye' agko' sa' han kamakhésha s'e táma ekyexwase nak, keso átog étkok éltamhókxa nak ólántépok. Kaltennés sa' ma'a yáp, tén han egken yaqwayam enxoho kaqnekxak se'e axagkok nak xeye', keñe han ma'a kelyáxeg, ekyókxoho apketchek nak xeye' yáp. 19 Aptekkek sa' agkok xama mók se'e xeye' axagkok nak, apsexnánémap apagko' sa' etnehek, emátog sa'; háwe sa' katnehek nensexnenagko negko'o. Wánxa agkok, kélteméssesekmók sa' agkok exma xama énxet apha nak xeye' axagkok, negko'o sa' hẽlpehemmok nélsexnenagko. 20 Keltennáseyha sa' agkok xama énxet xeye' s'e amya'a nak, negko'o egagkók sa' han manteméssesek naqsók ma'a éltamhókxa nak antéhek, mólyahakxék sa' ma'a éltamhókxa nak anteméssesek.
21 —Hoy, katnehek sa' ma'a kéltáhakxa nak —axta entáhak eyátegmowágko Rahab.
Tén axta éláphasa eltaqhohok xa énxet'ák nak. Keñe axta Rahab ekteta táma ekyexwase m'a átog étkok nak.
22 Neyseksa meteymog élwenaqte axta apkelmahágkok apkelyexánegwokmo ekweykmoho ántánxo ekhem xa apqánet énxet nak, keñe m'a sẽlpextétamo apkelweynchámeyncha'a m'a ekyókxoho yókxexma apkelchetama eykhe, axta eyke elwetákxa'. Keñe apkelwákxo makham sẽlpextétamo m'a tegma apwányam nak Jericó. 23 Apkelántekkek axta neyseksa meteymog élwenaqte xa apqánet énxet nak, apkelyeykhákxeyk axta m'a wátsam Jordán, keñe apkelwákxo m'a aphakxa axta Josué. Apkeltennáseyha axta ekyókxoho ektáhakxa aqsok apkelwete. 24 Entáhak axta amya'a apcháneyákpo Josué s'e: “Wesse' egegkok egmeyásak negko'o s'e ekyókxoho xapop nak. Awanhók agko' éltamheykha apkelwáxok ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Jericó, negko'o eñamakxa'.”