Jesús sana a un ciego de nacimiento
1 Al pasar, Jesús vio a un hombre que era ciego de nacimiento.
2 Sus discípulos le preguntaron: «Rabí, ¿quién pecó, para que este haya nacido ciego? ¿Él, o sus padres?»
3 Jesús respondió: «No pecó él, ni tampoco sus padres. Más bien, fue para que las obras de Dios se manifiesten en él.
4 Mientras sea de día, nos es necesario hacer las obras del que me envió; viene la noche, cuando nadie puede trabajar.
5 Mientras que estoy en el mundo, soy la luz del mundo.»
6 Dicho esto, escupió en tierra, hizo lodo con la saliva, y untó el lodo en los ojos del ciego;
7 entonces le dijo: «Ve a lavarte en el estanque de Siloé (que significa “Enviado”).» El ciego fue, se lavó, y al volver ya veía.
8 Entonces los vecinos, y los que antes habían visto que era ciego, decían: «¿No es este el que se sentaba a mendigar?»
9 Unos decían: «Sí, es él»; otros decían: «Se le parece»; pero él decía: «Yo soy».
10 Y le dijeron: «¿Y cómo es que se te han abierto los ojos?»
11 Él les respondió: «Aquel hombre que se llama Jesús hizo lodo, me lo untó en los ojos, y me dijo: “Ve a Siloé, y lávate.” Y yo fui, me lavé, y recibí la vista.»
12 Ellos le dijeron: «¿Y dónde está él?» Él dijo: «No lo sé.»
Los fariseos interrogan al ciego sanado
13 El que había sido ciego fue llevado ante los fariseos.
14 Cuando Jesús hizo lodo y le abrió los ojos al ciego era día de reposo.
15 También los fariseos volvieron a preguntarle cómo había recibido la vista. Y él les dijo: «Me puso lodo en los ojos, y yo me lavé, y ahora veo.»
16 Algunos de los fariseos decían: «Ese hombre no procede de Dios, porque no guarda el día de reposo.» Y otros decían: «¿Cómo puede un pecador hacer estas señales?» Y había disensión entre ellos.
17 Entonces volvieron a preguntarle al ciego: «¿Tú qué opinas del que te abrió los ojos?» Y él respondió: «Creo que es un profeta.»
18 Pero los judíos no creían que aquel hombre había sido ciego y que había recibido la vista, hasta que llamaron a los padres del que había recibido la vista
19 y les preguntaron: «¿Es este el hijo de ustedes, de quien ustedes dicen que nació ciego? ¿Cómo es que ahora ve?»
20 Sus padres les respondieron: «Sabemos que este es nuestro hijo, y que nació ciego;
21 lo que no sabemos es cómo es que ahora ve, y tampoco sabemos quién le abrió los ojos. Pero pregúntenle a él, que ya es mayor de edad y puede hablar por sí mismo.»
22 Sus padres dijeron esto porque tenían miedo de los judíos, pues estos ya habían acordado expulsar de la sinagoga a quien confesara que Jesús era el Mesías.
23 Por eso dijeron sus padres: «Ya es mayor de edad; pregúntenle a él.»
24 Entonces volvieron a llamar al que había sido ciego, y le dijeron: «Da gloria a Dios. Nosotros sabemos que ese hombre es pecador.»
25 Pero él respondió: «Si es pecador, no lo sé; lo que sí sé, es que yo era ciego y ahora veo.»
26 Volvieron a decirle: «¿Pero qué te hizo? ¿Cómo te abrió los ojos?»
27 Él les respondió: «Ya se lo he dicho, y ustedes no escuchan. ¿Por qué quieren oírlo otra vez? ¿También ustedes quieren hacerse discípulos suyos?»
28 Ellos lo insultaron, y le dijeron: «¡Discípulo suyo lo serás tú! ¡Nosotros somos discípulos de Moisés!
29 Nosotros sabemos que Dios le habló a Moisés; pero de ese, no sabemos ni de dónde es.»
30 El hombre les dijo: «Pues esto es lo asombroso, que ustedes no sepan de dónde es, pero a mí me abrió los ojos.
31 Y sabemos que Dios no escucha a los pecadores, pero que si alguno es temeroso de Dios y hace su voluntad, a ese sí lo escucha.
32 Nunca se ha oído decir que alguien le abriera los ojos a un ciego de nacimiento.
33 Si este no viniera de Dios, nada podría hacer.»
34 Ellos le dijeron: «Tú naciste del todo en pecado, ¿y nos vas a enseñar?» Y lo expulsaron de allí.
Ceguera espiritual
35 Jesús supo que lo habían expulsado, así que cuando lo halló le dijo: «¿Crees tú en el Hijo de Dios?»
36 Él le respondió: «Señor, ¿y quién es, para que crea en él?»
37 Jesús le dijo: «Pues ya lo has visto, y es el que habla contigo.»
38 Y él dijo: «Creo, Señor.» Y lo adoró.
39 Jesús dijo: «Yo he venido a este mundo para juicio; para que vean los que no ven, y para que los que ven se queden ciegos.»
40 Al oír esto, algunos de los fariseos que estaban con él le preguntaron: «¿Acaso también nosotros somos ciegos?»
41 Jesús les respondió: «Si ustedes fueran ciegos, no tendrían pecado; pero ahora, como dicen que ven, su pecado permanece.»
Jesús apwetáseykekxaxma énxet meyke apaqta'ák apkeñama axta ekteme apyetnamakxa egken awáxok
1 Xama axta apxegama Jesús, apwetágweykmek axta xama énxet meyke apaqta'ák nanók ektémakxa axta apyetnamakxa egken awáxok. 2 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apkeltáméséyak se'e:
—Sẽlxekmósso, ¿Yaqsa ektéma aptéyeykmo nak meyke apaqta'ák xa énxet nak? ¿Chána megkalya'assáxma enxeykel'a keñamak, essenhan mey'assáxma apagkok apagko'?
3 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Háwe eñama mey'assáxma apagkok apagko', tén han megkalya'assáxma chána ektéma xa ektáha nak; Dios apmopwána eyke yaqwayam kataxchek ektéma xa ektáha nak. 4 Kéméxcheyk anlának nentamheykha apkeltémo axta anlának ma'a aptáha axta ko'o seyáphasso, keso ekhakxa nak makham ekhem; hakte xegakmek ekyaqtéssóxma, yaqwánxa sa' megkapwagkehek etneykha xama énxet enxoho. 5 Ko'o sekteme sélsássesso chá'a exma apyókxoho énxet apheykha nak keso náxop neyseksa sekha makham ko'o keso náxop.
6 Xama axta aptéma appeywa xa ektáha nak, apkelpatsegkek axta apyamánog náxop ma'a Jesús, aptemessáseykekxeyk axta ketsék yelpa' m'a apyamánog, tén axta apkeltexnassáseykegko apaqta'ák ma'a énxet meyke apaqta'ák nak. 7 Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Exeg, elekwom sa' nápat yegmen ma'a yámelchet nak Siloé (nenteme nak nempeywa: “Kéláphasso'”).
Apxegamchek axta m'a énxet meyke apaqta'ák, aplekweykmek axta nápat yegmen ma'a, xama axta aptaqhémo makham, apweteykekxeyk axta exma. 8 Keñe axta m'a énxet'ák apheykha axta ketók aphakxa tén han ma'a apkelwete axta chá'a exek elmaxneyha aqsok énxet'ák aptéma chá'a apkelmaxneyeykencha'a pók se'e:
—¿Háweya aphama axta chá'a elmaxneyha aqsok énxet'ák xa?
9 Axta aptemék chá'a nápakha énxet se'e:
—Cháxa:
Keñe axta nahan nápakha aptéma chá'a s'e:
—Ma', háwe, aphawók eykhe xa.
Tén axta aptéma apxénamakpekxoho apagko' se'e:
—Ko'o neykhe.
10 Keñe axta kéltéma kélmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha apkepwagko nak kaxwók xép apwet'áxma?
11 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—Apkelanak xeyk yelpa' m'a énxet apwesey nak Jesús, éltexnassásegkek xeyk ahaqta'ák, keñe aptáha seyáneya s'e: ‘Emhók sa' ma'a yámelchet nak Siloé, elekwom sa' nápat yegmen ma'a.’ Ekxegkek xeyk ko'o, xama exchek sekleya nahát yegmen ma'a, keñe sekwetákxoxma.
12 Tén axta kéltéma kélmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Háxko aphakxa m'a énxet nak?
Keñe axta aptéma apkelanagkama s'e:
—May'ásegkok.
Fariseos apkelmaxneyeykha énxet kaxwe apweteykekxaxma
13-14 Sábado axta nahan chaqhémok ma'a ekhem aptemessáseykekxo axta yelpa' apyamánog ma'a Jesús, tén han apwetáseykekxo axta exma m'a énxet meyke apaqta'ák. Axta keñamak kélyentameykekxo nápaqta'awók fariseos ma'a énxet aptaqmelwayam kaxwe axta apweteykekxaxma, 15 apkelmaxneyeykha axta háxko ektémakxa apweteykekxoxma. Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Yelpa' exchek éltexnassásegkok ahaqta'ák, keñe sekleya nahát yegmen, keñe sekwetákxo kaxwók exma.
16 Axta aptemék nápakha fariseos apkelpaqmeyesma s'e:
—Énxet apkelane nak xa háwe apkeñama m'a Dios, hakte megyekawok ma'a ekhem sábado.
Keñe axta nápakha aptéma apkelpaqmeyesma s'e:
—¿Háxko katnehek elának aptáha enxoho mey'assáxma xa aqsok sempelakkasso nak agweta'?
Axta keñamak ekteyapma apkexpánchásamap nepyeseksa xa énxet'ák nak. 17 Axta aptemék makham apkelmaxneyeykekxoho m'a énxet ekteme axta eykhe meyke apaqta'ák se'e:
—¿Háxko sa' etnehek xép exének ma'a apwetáseykekxa nak exma?
Keñe axta aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Ekxénchek ko'o apteme Dios appeywa aplegasso m'a.
18 Apya'ásseykmek axta eyke judíos aptéma meyke apaqta'ák xa énxet nak, keñe han apweteykekxo kaxwók exma, tén axta apkeláneyeykencha'a m'a chána, 19 axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a chána s'e:
—¿Kéxegkeya kélketche s'e? ¿Kélxeyenméya kéxegke aptémakxa apagko' meyke apaqta'ák apyetnamakxa axta m'a egken awáxok? ¿Háxko eyke ektáhakxa apkepwagko nak kaxwók apwet'áxma?
20 Keñe axta chána ektéma élátegmoweykegko s'e:
—Negya'ásegkók negko'o apteme egketche s'e, tén han nanók aptémakxa meyke apaqta'ák apyetnamakxa axta egken awáxok; 21 makke agya'ásegkok negko'o háxko kexa ektáhakxa apwetákxo nak kaxwók exma, magya'ásegkok nahan yaqsa kexa énxet apwetáseykekxaxma. Kólmaxneyha m'a; apwányam kaxwók aptáhak, sa' eltennaksohok apagko' kéxegke ektémakxa apweteykekxoxma m'a.
22 Axta temék élanagkama chána xa ektáha nak, hakte keláyak axta m'a énxet'ák nak, hakte aphéssamók axta mók apkelpaqmeyesma judíos apmáheyo elántekkesek chá'a kañe' apchaqneykekxexa m'a ektáhakxa enxoho chá'a apkelxeyenma Jesús apteme Mesías. 23 Axta keñamak ektéma élanagkama chána s'e: “Kólmaxneyha m'a, apwányam kaxwók aptáhak.”
24 Apcháneyeykha axta makham judíos ma'a énxet ekteme axta meyke apaqta'ák nano'. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Hẽltennés hana negko'o ekmámnaqsoho agko' nápaqtók Dios. Negya'ásegkók negko'o m'a énxet nak apteme mey'assáxma.
25 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—May'ásegkok ko'o mey'assáxma kexaha, háwe essenhan. Wánxa aqsa ko'o sekya'áseykegkoho sekteme axta meyke ahaqta'ák, keñe kaxwók sekweteykekxoxma.
26 Keñe axta aptéma apkelmaxneyeykekxoho makham se'e:
—¿Háxko axta apteméssesakxa'? ¿Yaqsa axta apkelana yaqwayam enxoho éteyásekxaxma exchep?
27 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Éltennássek xeyk kéxegke, akke hélhaxnawo'. ¿Yaqsa ektáha kéltamho nak altennásekxohok makham? ¿Kélmakók enxeykel'a nahan kéxegkáxa kólyetlakxak ma'a?
28 Tén axta kélwanyeykencha'a xa énxet nak. Axta entemék amya'a apchánémakpo s'e:
—Xép sa' etnehek apyetleykha xa énxet nak, negko'o eyke nenteme Moisés apkeltáméséyak. 29 Negya'ásegkók negko'o appaqhetchessama axta Dios ma'a Moisés; kaxnók ma'a, magya'ásegkok háxko kexa apteyapmakxa.
30 Axta aptemék apchátegmoweykegko énxet se'e:
—¡Neykel'a kólya'áseykegkok kéxegke apteyapmakxa m'a, keñe nak ko'o séteyásekekxoxma! 31 Negya'ásegkók negko'o megyaháxenmo chá'a Dios ma'a énxet'ák melya'assáxma nak; wánxa aqsa chá'a yeyxhok ma'a ektáha nak apkelpeykessamo, tén han apkelánéyak nak chá'a m'a apmopmenyého nak. 32 Megkañamáxchek makham xama enxoho exénakpok xama énxet éteyásekxaxma énxet apteme enxoho meyke apaqta'ák nano' apyetnamakxa egken awáxok. 33 Háwe axta agkok apkeñama Dios xa énxet nak, mopwanchek axta elának xama aqsok.
34 Tén axta aptéma apkenagkama s'e:
—Xép, aptéyam axta ekyawe agko' mey'assáxma, ¿apmakóya hẽlxekmósek negko'o?
Yetlómók axta nahan kéltekkesso kañe' apchaqneykekxexa judíos.
Énxet ekteme nak máxa meyke apaqta'ák
35 Aplegayak axta amya'a Jesús kéltekkessama kañe' m'a énxet ektéma axta meyke apaqta'ák nano'; xama axta apweteykekxo m'a, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Ya ey'ássekmok xép ma'a apteme nak Apketche énxet?
36 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—Wesse', héltennés hana yaqsa m'a, yaqwayam enxoho ko'o atnehek may'ásseyam.
37 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Apwet'a neykhe: Ko'o m'a, keso appaqhetchesa nak xép.
38 Tén axta énxet apkeltekxekxama aptapnák xapop nápaqtók Jesús. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Wesse', may'ásseykmok xép.
39 Tén axta aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Ekwayak axta ko'o keso náxop yaqwayam enxoho atnehek sélyekpelchémo énxet'ák, yaqwayam enxoho elwetekxaxma m'a énxet'ák apteme nak meyke apaqta'ák, yaqwayam enxoho nahan etnekxak meyke apaqta'ák ma'a énxet'ák ekha nak apaqta'ák.
40 Xama axta apkellegaya nápakha fariseos apheykha axta xamo' Jesús ma'a, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Meyke egaqta'ák enxeykel'a anhan negko'óxa?
41 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Kaxtemeyk axta kéxegke kéltamhéyak meyke kélaqta'ák, megkalsexnenayhek axta m'a megkólya'assáxma. Kélxeyenmeyk eyke kéxegke ekha kélaqta'ák, cháxa keñamak kéltéma nak kélsexnánémaxche'.