El paralítico de Betesda
1 Después de estas cosas había una fiesta de los judíos, y Jesús subió a Jerusalén.
2 En Jerusalén, cerca de la Puerta de las Ovejas, hay un estanque, llamado en hebreo Betesda, el cual tiene cinco pórticos.
3 En ellos yacían muchos enfermos, ciegos, cojos y paralíticos [que esperaban el movimiento del agua,
4 porque un ángel descendía al estanque de vez en cuando, y agitaba el agua; y el primero que descendía al estanque después del movimiento del agua, quedaba sano de cualquier enfermedad que tuviera.]
5 Allí había un hombre que hacía treinta y ocho años que estaba enfermo.
6 Cuando Jesús lo vio acostado, y se enteró de que llevaba ya mucho tiempo así, le dijo: «¿Quieres ser sano?»
7 El enfermo le respondió: «Señor, no tengo a nadie que me meta en el estanque cuando el agua se agita; y en lo que llego, otro baja antes que yo.»
8 Jesús le dijo: «Levántate, toma tu lecho, y vete.»
9 Y al instante aquel hombre fue sanado, y tomó su lecho y se fue. Pero aquel día era día de reposo,
10 así que los judíos le dijeron a aquel que había sido sanado: «Hoy es día de reposo; no te está permitido llevar tu lecho.»
11 Pero él les respondió: «El mismo que me sanó fue el que me dijo: “Toma tu lecho y anda”.»
12 Entonces le preguntaron: «¿Y quién fue el que te dijo: “Toma tu lecho y anda”?»
13 Pero el que había sido sanado no sabía quién lo había sanado, pues Jesús se había apartado de la gente que estaba en aquel lugar.
14 Después Jesús lo encontró en el templo, y le dijo: «Como puedes ver, has sido sanado; así que no peques más, para que no te sobrevenga algo peor.»
15 Aquel hombre se fue, y les hizo saber a los judíos que el que lo había sanado era Jesús,
16 y por eso los judíos lo perseguían y procuraban matarlo, porque hacía esto en el día de reposo.
17 Pero Jesús les respondió: «Hasta ahora mi Padre trabaja, y yo también trabajo.»
18 Por esto los judíos con más ganas procuraban matarlo, porque no solo quebrantaba el día de reposo sino que, además, decía que Dios mismo era su Padre, con lo cual se hacía igual a Dios.
La autoridad del Hijo
19 Entonces Jesús les dijo: «De cierto, de cierto les digo: El Hijo no puede hacer nada por sí mismo, sino lo que ve que el Padre hace; porque todo lo que el Padre hace, eso mismo lo hace el Hijo.
20 Y es que el Padre ama al Hijo, y le muestra todo lo que él hace; y mayores obras que estas le mostrará, para el asombro de ustedes.
21 Porque así como el Padre levanta a los muertos, y les da vida, así también el Hijo da vida a los que él quiere.
22 Pues el Padre no juzga a nadie, sino que todo el juicio se lo ha dado al Hijo,
23 para que todos honren al Hijo tal y como honran al Padre. El que no honra al Hijo, no honra al Padre que lo envió.
24 »De cierto, de cierto les digo: El que oye mi palabra, y cree al que me envió, tiene vida eterna; y no será condenado, sino que ha pasado de muerte a vida.
25 De cierto, de cierto les digo: La hora viene, y ya llegó, cuando los muertos oirán la voz del Hijo de Dios; y los que la oigan vivirán.
26 Porque así como el Padre tiene vida en sí mismo, así también le ha dado al Hijo el tener vida en sí mismo;
27 y también le dio autoridad de hacer juicio, por cuanto es el Hijo del Hombre.
28 No se asombren de esto: Vendrá el tiempo cuando todos los que están en los sepulcros oirán su voz;
29 y los que hicieron lo bueno, saldrán a resurrección de vida; pero los que hicieron lo malo, a resurrección de condenación.
Testigos de Cristo
30 »Yo no puedo hacer nada por mí mismo. Yo juzgo según lo que oigo; y mi juicio es justo, porque no busco hacer mi voluntad, sino hacer la voluntad del que me envió.
31 Si yo doy testimonio acerca de mí mismo, mi testimonio no es verdadero;
32 pero el que da testimonio acerca de mí es otro, y yo sé que el testimonio que de mí da es verdadero.
33 Ustedes enviaron mensajeros a Juan, y él dio testimonio de la verdad.
34 Yo no recibo el testimonio de ningún hombre, sino que digo esto para que ustedes sean salvos.
35 Juan era una antorcha que ardía y alumbraba, y por algún tiempo ustedes quisieron regocijarse en su luz.
36 Pero yo cuento con un testimonio mayor que el de Juan, y son las obras que el Padre me dio para que las llevara a cabo. Las obras mismas que yo hago son las que dan testimonio de mí, y de que el Padre me ha enviado.
37 También el Padre, que me envió, ha dado testimonio de mí. Ustedes nunca han oído su voz, ni han visto su aspecto,
38 ni tienen su palabra permanentemente en ustedes, porque a quien él envió ustedes no le creen.
39 Ustedes escudriñan las Escrituras, porque les parece que en ellas tienen la vida eterna; ¡y son ellas las que dan testimonio de mí!
40 Pero ustedes no quieren venir a mí para que tengan vida.
41 Yo no recibo gloria de parte de los hombres.
42 Pero yo los conozco a ustedes, y sé que el amor de Dios no habita en ustedes.
43 Yo he venido en nombre de mi Padre, y ustedes no me reciben; pero si otro viniera en su propio nombre, a ese sí lo recibirían.
44 ¿Y cómo pueden ustedes creer, si se honran los unos a los otros, pero no buscan la honra que viene del Dios único?
45 No piensen que yo voy a acusarlos delante del Padre. Hay alguien que sí los acusa, y es Moisés, en quien ustedes tienen puesta su esperanza.
46 Si ustedes le creyeran a Moisés, me creerían a mí, porque él escribió acerca de mí.
47 Pero si no creen a sus escritos, ¿cómo van a creer a mis palabras?»
Jesús aptaqmelchesseyam énxet apkelyelqamap
1 Keñe axta natámen xa, apkeláneykegkek axta apkelsawássessamo judíos ekhem melwagqayam, keñe axta Jesús apmeyeykekxo makham ma'a Jerusalén. 2 Yetnegkek axta nahan ekho yámmáxek kélteme nak hebreo appeywa Betzatá, cham'a Jerusalén, ketók axta m'a átog kéltémakxa nak Nepkések. Cinco axta nahan nentaxnamakxa ekhéyak nekhaw'ék xa ekho axta yámmáxek, 3 apheykegkaxa axta anhan náxop apxámokma apagko' ma'a apkelháxamap, meyke apaqta'ák tén han élmasagcha'a apyay'ák, tén han ma'a apkelyelqamap nak. Apkelhaxneykegkek axta chá'a kaltaqheykha yegmen xa énxet'ák nak, 4 hakte ewatámhok axta chá'a Dios apchásenneykha m'a ekho nak yámmáxek yaqwayam eltaqhésha yegmen, keñe axta apmonye' apnextega enxoho chá'a m'a ekho nak yámmáxek natámen éltaqhaheykha m'a yegmen, etaqmelwók axta chá'a m'a ektémakxa enxoho chá'a apháxamap. 5 Aphegkek axta anhan nepyeseksa xama énxet ekweykmo axta treinta y ocho apyeyam apháxamap. 6 Xama axta apweteya Jesús ma'a apyetnamakxa axta náxop, tén han apya'ásegweykmo nanók ekteme apháxamap xa ektáha nak. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Apmenyéya etaqmelwók?
7 Keñe axta aptéma apchátegmoweykegko énxet apháxamap se'e:
—Wesse', méko chá'a ko'o hetaxnések ekho nak yámmáxek éltaqhaheyncha'a enxoho chá'a yegmen. Ekmakók agkok chá'a ko'o anextog, pók chá'a enextog apmonye'.
8 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Etnamha, emekxa aptaháno, exeg.
9 Yetlómók axta nahan aptaqmelwayam ma'a énxet apháxamap, apmeykekxeyk axta aptaháno, tén axta apxegama. Chaqhémók axta nahan sábado ektéma xa, 10 keñe axta judíos aptéma apkenagkama m'a énxet ektáha axta kéltaqmelchesseyam:
—Sakhem sábado; megkólhók esakxak aptaháno.
11 Axta aptemék apchátegmoweykegko xa énxet nak:
—Exchek aptáhak ko'o seyáneya énxet setaqmelchessekmo exchek se'e: ‘Emekxa aptaháno, exeg,’
12 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa exchek énxet aptáha apcháneya: ‘Emekxa aptaháno, exeg’?
13 Axta eyke ey'áseykegkok ektáha ektaqmelchesseyam ma'a énxet nak, hakte apxegáneykmek axta aqsa Jesús nepyeseksa m'a énxet apxámokma apheykencha'a axta m'a. 14 Keñe axta Jesús apwetágweykekxo m'a kañe' tegma appagkanamap, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Elano, ná elánekxa aqsa kaxwók mey'assáxma xa aptaqmelwokmo nak, yaqwayam enxoho megkasogwomók agko' ektáhakxa.
15 Apxegamchek axta xa énxet nak, apkeltennáseykekxeyk axta judíos ektáha aptaqmelchesseyam ma'a Jesús. 16 Axta keñamak melwátésseykmo aptaqnagko judíos ma'a Jesús, hakte apkeláneyak axta ekhem sábado xa aqsok nak. 17 Axta eyke aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Aptamheykha chá'a ko'o m'a Táta, atneykha nahan chá'a ko'óxa.
18 Yágweykmók axta aqsa nahan apmáheyo yaqhek judíos aptéma appeywa xa, hakte háwe axta ekwánxa agkok éllókassama meláneya m'a éltémókxa nak antéhek ekhem sábado, axta eyke nahan keñamak apxeyenma aphémo m'a Dios, cham'a apxeyenma axta apteme Apyáp apagko' ma'a Dios.
Ekha kélyaheykekxoho Dios Apketche
19 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e: “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, mopwanchek elának xama aqsok apmopmenyého apagko' nak elának ma'a Dios Apketche; wánxa aqsa elának ma'a apwete nak chá'a elának ma'a Apyáp. Ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho chá'a m'a Apyáp, elának nahan chá'a m'a Apketche. 20 Hakte apchásekhayók Apyáp ma'a Apketche, exekmósek nahan chá'a ekyókxoho m'a aqsok apkelanakxa enxoho; exekmósek sa' eyke nahan ma'a aqsok élyawe agko' nak, peya sa' kalpelakkasek nahan kólwetak kéxegke m'a. 21 Cham'a ektémakxa nak chá'a apnaqxétekhásseyam Táta m'a apkeletsapma axta tén elmésagkok élyennaqte apnénya'ák, cháxa aptémakxa nahan Apketche elmésagkok élyennaqte apnénya'ák ma'a apmakókxa enxoho chá'a elmésagkok. 22 Metnehek chá'a apyekpelchémo xama énxet enxoho m'a Táta, Apketche axta eyke apméssók ekyókxoho apmopwána yaqwayam elyekpelkohok ma'a énxet'ák, 23 yaqwayam enxoho kaxhok kélteme kéláyo Apketche m'a ekweykenxa nak kélteme kéláyo m'a Táta. Agkok kóltáhak kéláyo m'a Apketche, megkóltéhek nahan kéláyo m'a Táta apteme axta seyáphasso ko'o.
24 “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, apháxenmo nak ma'a sektáhakxa enxoho ko'o seyáneya, tén han apteme enxoho mey'ásseyam ma'a aptáha axta ko'o seyáphasso, étak sa' ekyennaqte apnények; megyáneykpek sa' nahan kóllegássesagkoho', hakte apyeyk'ak ma'a nétsapma nak, yennaqwokmek kaxwók apnények. 25 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, peyk kaxwo' kammok ekhem, keso kaxwo' nak, yaqwánxa sa' ellegak appeywa Dios Apketche m'a apkeletsapma axta; enaqxétekhágwók sa' ma'a ektáhakxa enxoho apkellege appeywa. 26 Yetneyk apmopwána Táta eñama apmopwána apagko' yaqwayam hegmések ekyennaqte egnények, cháxa apméssama nak han Apketche xa apmopwána nak, 27 apméssegkek axta anhan apmopwána yaqwayam etnehek apkelyekpelchémo énxet'ák, eñama apteme énxet'ák Apketche. 28 Nágkalpelakkas aqsa xa aqsok nak, hakte kammok sa' ekhem yaqwánxa ellegak appeywa apyókxoho m'a apkeletsapma axta, 29 elántépok sa' takhaxpop. Enaqxétekhágwók sa' yaqwayam elxawagkok élyennaqte apnénya'ák ma'a ektáha axta apkeláneyak aqsok ektaqmela; keñe sa' ma'a ektáha axta apkeláneyak aqsok ekmaso, enaqxétekhágwók sa' yaqwayam kóllegássesagkoho'.
Jesús apxekmóssamo apteme ekha kélyaheykekxoho
30 “Mowanchek ko'o alának xama aqsok sekmámenyého ahagko' nak alána'. Ektemék chá'a ko'o sélyekpelchémo énxet'ák ma'a apkeltémókxa nak chá'a atnehek ma'a Táta, péwók nahan ma'a ektémakxa nak chá'a ko'o sélyekpelchémo énxet'ák, hakte malaneyk chá'a ko'o m'a sekmámenyého ahagko' nak alána', wánxa m'a apmopmenyého nak Táta, apteme axta seyáphasso ko'o. 31 Ekxénaxchekxók agkok ko'o ahagko', mékoho katnehek ma'a séltenneykha. 32 Yetneyk eyke pók sexeyenma nak chá'a ko'o, ekya'ásegkók nahan ko'o ektéma ekmámnaqsoho m'a aptémakxa nak chá'a sexeyenma. 33 Kéláphassegkek axta kéxegke énxet aphakxa Juan yaqwayam elmaxneyha, naqsók axta anhan ma'a aptémakxa axta apkeltennasso sexeyenma ko'o. 34 Makke ko'o wásenneykekxak ektémakxa nak apkeltenneykha xama énxet sexeyenma ko'o. Ektemék eyke aqsa séláneya xa ektáha nak, yaqwayam sa' kéxegke kólwagkasaxchek teyp. 35 Máxa axta Juan ma'a cháléwasso eyáléweykhal'a, tén han élsassól'a exma, yaqwatakxoho axta eyke kéxegke kélmáheyók kalpeykesekxak kélwáxok ma'a élseyéxma apagkok. 36 Yetneyk eyke ko'o sekxeyenma megkaxnémo nak ma'a ektémakxa axta chá'a sexeyenma m'a Juan. Aqsok séláneya nak chá'a ko'o ekteme ekxekmósso ektáha naqsók seyáphasso ko'o Táta, cham'a sektamheykha apkeltémo axta alána'. 37 Ekmámnaqsoho nahan chá'a apxeyenma ko'o sekwesey Táta, cham'a aptáha axta seyáphasso ko'o, megkóllegeyk eykhe kéxegke appeywa, megkólweteyk eykhe nahan xama enxoho, 38 megkólhayók nahan keytek kélwáxok kéxegke m'a aptémakxa nak appeywa, hakte kélya'ásseykmek kéxegke m'a aptáha nak apcháphasso m'a Táta. 39 Kéltaqmelchessamók chá'a kéxegke kéltámésamaxche m'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche Dios appeywa, hakte kélmenyeyk eykhe kólwetak ekyennaqte kélnénya'ák megkatnégwayam néxa eñama m'a; exeyenmeyk eykhe ko'o xa eknaqtáxésamaxche nak, 40 megkólmenyeyk eyke hélyo'ótak kéxegke yaqwayam kólwetak xa ekyennaqte egnények megkatnégwayam néxa nak.
41 “Mómenyeyk ko'o kaltaqmalmakha apkelpeywa hexének énxet'ák. 42 Élyekpelchémók nahan ko'o kéltémakxa kéxegke, élya'ásegkók nahan megkólásekhayo m'a Dios. 43 Ekwayak axta ko'o eñama seyáphasso Táta, keñe axta mehélmoma takha' kéxegke; apwa'ak axta agkok pók énxet, apwe apagko' enxoho, kólmok axta takha' xa énxet nak. 44 ¿Háxko katnehek kéxegke héltéhek mehelya'ásseyam, kélámenyého enxoho aqsa chá'a kaltaqmalmakha kélxénamaxche nepyeseksa énxet'ák, keñe megkólchetmek ma'a ektaqmalma nenxénamaxche eñama nak Dios apteme nak wánxa xama? 45 Nágkaxén aqsa kélwáxok peya alxénchásekxohok ekmaso kéltémakxa nápaqtók ma'a Táta. Moisés sa' eyke elxénchásekxohok kéltémakxa ekmaso kéxegke, kéltéma nak chá'a kéláyo kéxegke. 46 Kaxtemék axta megkólya'ásseyam kéxegke m'a Moisés, mehelya'ássemek axta nahan ko'óxa, hakte aptáxéssegkek axta weykcha'áhak Moisés sexeyenma ko'o. 47 Kélya'ásseykmek agkok ma'a ektémakxa axta apnaqtáxéseyak weykcha'áhak Moisés, háxko katnehek nahan megkólya'ássók ma'a sektáhakxa enxoho séláneya kéxegke.”