Jesús y Nicodemo
1 Entre los fariseos había un hombre que, entre los judíos, era muy importante. Se llamaba Nicodemo.
2 Este vino de noche a ver a Jesús, y le dijo: «Rabí, sabemos que has venido de parte de Dios como maestro, porque nadie podría hacer estas señales que tú haces si Dios no estuviera con él.»
3 Jesús le respondió: «De cierto, de cierto te digo, que el que no nace de nuevo, no puede ver el reino de Dios.»
4 Nicodemo le dijo: «¿Y cómo puede un hombre nacer, siendo ya viejo? ¿Acaso puede entrar en el vientre de su madre, y volver a nacer?»
5 Jesús le respondió: «De cierto, de cierto te digo, que el que no nace de agua y del Espíritu, no puede entrar en el reino de Dios.
6 Lo que nace de la carne, carne es; y lo que nace del Espíritu, espíritu es.
7 No te maravilles de que te dije que es necesario que ustedes nazcan de nuevo.
8 El viento sopla de donde quiere, y lo puedes oír; pero no sabes de dónde viene, ni a dónde va. Así es todo aquel que nace del Espíritu.»
9 Nicodemo le preguntó: «¿Y cómo es posible que esto suceda?»
10 Jesús le respondió: «¿Y tú eres maestro de Israel, y no lo sabes?
11 De cierto, de cierto te digo, que hablamos de lo que sabemos y damos testimonio de lo que hemos visto; pero ustedes no aceptan nuestro testimonio.
12 Si les he hablado de cosas terrenales, y no creen, ¿cómo creerán si les hablo de las cosas celestiales?
13 Nadie subió al cielo, sino el que descendió del cielo, que es el Hijo del Hombre.
14 Y así como Moisés levantó la serpiente en el desierto, así también es necesario que el Hijo del Hombre sea levantado,
15 para que todo aquel que en él cree no se pierda, sino que tenga vida eterna.
De tal manera amó Dios al mundo
16 »Porque de tal manera amó Dios al mundo, que ha dado a su Hijo unigénito, para que todo aquel que en él cree no se pierda, sino que tenga vida eterna.
17 Porque Dios no envió a su Hijo al mundo para condenar al mundo, sino para que el mundo sea salvo por él.
18 El que en él cree, no es condenado; pero el que no cree, ya ha sido condenado, porque no ha creído en el nombre del unigénito Hijo de Dios.
19 Y esta es la condenación: que la luz vino al mundo, pero los hombres amaron más las tinieblas que la luz, porque sus obras eran malas.
20 Porque todo aquel que hace lo malo, aborrece la luz y no se acerca a la luz, para que sus obras no sean reprendidas.
21 Pero el que practica la verdad viene a la luz, para que sea evidente que sus obras son hechas en Dios.»
El amigo del esposo
22 Después de esto, Jesús fue con sus discípulos a la tierra de Judea, y estuvo allí con ellos, y bautizaba.
23 También Juan bautizaba en Enón, junto a Salín, porque allí había muchas aguas; y la gente acudía y era bautizada,
24 porque Juan aún no había sido encarcelado.
25 Hubo entonces una discusión entre los discípulos de Juan y los judíos acerca de la purificación.
26 Fueron entonces adonde estaba Juan, y le dijeron: «Rabí, resulta que el que estaba contigo al otro lado del Jordán, y de quien tú diste testimonio, bautiza, y todos acuden a él.»
27 Juan les respondió: «Nadie puede recibir nada, si no le es dado del cielo.
28 Ustedes mismos son mis testigos de que dije: “Yo no soy el Cristo, sino que he sido enviado delante de él.”
29 El que tiene la esposa, es el esposo; pero el amigo del esposo, que está a su lado y lo oye, se alegra mucho al oír la voz del esposo. Así que esta alegría mía ya se ha cumplido.
30 Es necesario que él crezca, y que yo decrezca.»
El que viene de arriba
31 El que viene de arriba, está por encima de todos; el que es de la tierra, es terrenal, y habla cosas terrenales; el que viene del cielo, está por encima de todos
32 y da testimonio de lo que vio y oyó, pero nadie recibe su testimonio.
33 El que acepta su testimonio, confirma que Dios es veraz.
34 Porque el enviado de Dios habla las palabras de Dios; pues Dios no da el Espíritu por medida.
35 El Padre ama al Hijo, y ha puesto en sus manos todas las cosas.
36 El que cree en el Hijo tiene vida eterna, pero el que se niega a creer en el Hijo no verá la vida, sino que la ira de Dios recae sobre él.
Jesús tén han Nicodemo
1 Aphegkek axta xama fariseo apwesey axta Nicodemo, apteme axta xama énxet ekha kéláyo nepyeseksa m'a judíos. 2 Yáqtéssegkek axta nahan apya'áyekmo m'a Jesús. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Sẽlxekmósso, negya'áseykegkók negko'o apcháphassama exchep Dios yaqwayam hẽlxekmóssa', hakte méko kawának kalának aqsok sempelakkasso nak agweta' apkeláneya nak xép, metnaha enxoho apxegexma m'a Dios.
3 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, agkok etnahákxak kaxwe aptémeykekxa xama énxet, mopwanchek étak ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.
4 Keñe axta Nicodemo aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
¿Háxko katnehek etyemekxak makham xama énxet aptáha enxoho apwányamo? ¿Etaxnekxak enxeykel'a makham egken awáxok, yaqwayam enxoho etyemekxak makham?
5 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, agkok etyekmok xama énxet eñama nak ma'a yegmen tén han ma'a Espíritu, mopwanchek etxek ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 6 Énxet aptéyam nak chá'a eñama m'a apyapmeyk, énxet ma'a; keñe m'a aptéyam nak chá'a eñama Espíritu, espíritu m'a. 7 Ná katlakkas aqsa sektáha nak seyáneya exchep se'e: ‘Kélyókxoho chá'a kéméxcheyk kólpallemekxak makham.’ 8 Kaxchahámha chá'a éxchahayam ekmakókxa enxoho kaxchaháma', eñak eykhe exchep ma'a ekpáwà émpehek, mey'asagkek eyke éñamakxa, essenhan ma'a ekmahágkaxa enxoho. Cháxa ektémakxa han énxet apteme nak appalleyam eñama Espíritu xa.
9 Axta aptemék makham apkelmaxneyeykekxoho Nicodemo s'e:
—¿Háxko katnehek, katnehek xa ektáha nak?
10 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Xép apteme apkelxekmósso énxet'ák Israel, ¿yaqsa ektáha mey'ásegko nak xa aqsok nak? 11 Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, nenxeyenma chá'a negko'o m'a aqsok negya'áseykegkoho nak, negko'o nahan chá'a nenxeyenma m'a aqsok negwete nak chá'a; kélya'ásseykmek eyke chá'a kéxegke m'a nentémakxa nak chá'a néltennasso. 12 Kélya'ásseykmek agkok kéxegke séltennasa enxoho m'a aqsok éleñama nak keso náxop, háxko katnehek mehelya'assók séltennasa enxoho m'a aqsok éleñama nak néten.
13 “Méko xama énxet apmeyeykekxo m'a néten, wánxa m'a apwéweykento axta apkeñama néten; cham'a apteme nak Apketche Énxet. 14 Sa' kóltéhek nahan kólya'aksek néten aptáha nak Apketche énxet ma'a aptémakxa axta Moisés apya'assama néten yéwa m'a yókxexma meykexa nak énxet, 15 yaqwayam sa' étak élyennaqte apnénya'ák megkatnégwayam néxa apyókxoho m'a ektáha nak apteme melya'ásseyam.
Dios apkelásekhayo énxet'ák apheykha nak keso náxop
16 “Awanhek axta apkelásekhayo Dios énxet'ák apheykha nak keso náxop, apméssegkek axta Apketche apwánxa xama apagko', yaqwayam enxoho megyetsepek ma'a ektáhakxa enxoho apteme mey'ásseyam, étak aqsa ekyennaqte apnények megkatnégwayam néxa. 17 Hakte axta yáphassók Apketche Dios keso náxop yaqwayam yának kóllegássesagkohok énxet'ák apheykha nak keso náxop, wánxa axta aqsa yaqwayam elwagkasek teyp eñama m'a.
18 “Énxet ektáhakxa enxoho apteme mey'ásseyam Dios Apketche, megyáneykpek kóllegássesagkoho'; keñe m'a apya'ásseyam nak, nanók ekpenchásamaxche yaqwayam kóllegássesagkoho eñama apya'ásseyam ma'a Dios apketche apteme nak wánxa xama. 19 Nanók ekpenchásamaxche yaqwayam kóllegássesagkohok ma'a apya'ásseyam nak, hakte apkeláneyak axta aqsok élmasagcha'a ekwaya axta élseyéxma keso náxop, apmenyeyk axta m'a ekyáqtessamakxa exma, mopmenyeyk axta m'a élseyéxma. 20 Mopmenyeyk élseyéxma apyókxoho m'a apkeláneykegkoho nak aqsok ekmaso, melyepetchegwomok nahan, yaqwayam enxoho megkataxcheyk ma'a aqsok apkelánéyak. 21 Keñe m'a apkelmopmenyého nak aqsok ekmámnaqsoho tén han apkeláneykegkoho nak chá'a, elyepetchegwomhok chá'a m'a élseyéxma yaqwayam enxoho kataxchek aqsok apkeláneyak ekhawo ektémakxa nak apmopmenyého m'a Dios.”
Juan Bautista apxéneykekxoho makham Jesús
22 Apmeyeykekxeyk axta Jesús yetlo apkeltáméséyak yókxexma Judea natámen xa, apheykekxexa axta yáma ekwenaqte yetlo apkeltáméséyak apyaqpassáseykegko yegmen énxet'ák. 23 Apyaqpassáseykegkek axta nahan yegmen énxet'ák Juan ma'a nátegma Enón, keto' axta m'a Salim, hakte awanhek axta nahan yegmen ma'a; elmeyekxohok axta chá'a énxet ma'a, kólyaqpássesagkok axta chá'a yegmen. 24 Temegkek axta xa, cham'a megkólaqxegkessamakxa axta makham Juan kañe' sẽlpextétamakxa'.
25 Keñe axta nápakha Juan apkeltáméséyak apkelátegmómakpo xama judío apkelxeyenma m'a ektémakxa nak negaxñáseykekxa egyempehek. 26 Apkelya'eykekxeyk axta apkeltennásseykekxo m'a Juan. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Sẽlxekmósso, apyaqpassásegkek nahan kaxwók yegmen énxet'ák ma'a aptéma axta apxegexma exchep ma'a neyp wátsam Jordán, cham'a apxeyenma axta chá'a exchep.
27 Keñe axta Juan aptéma apkelanagkama s'e:
—Méko kawának kaxkak aqsok, megkésa enxoho m'a Dios. 28 Kéxegke kélagkók axta nahan kéllegeyk sekpékessessamo séltennasso matnama ko'o Mesías. Wánxa axta aqsa sekxeyenma sekteme seyáphásamáxche amonye' yaqwayam ewak ma'a. 29 Énxet ekha nak appagkanma, apagkok etnehek ma'a appagkanma nak; keñe apteme pók apha enxoho m'a, yeyxhok ma'a appeywa, awanhek nahan katnehek ekpayheykekxa apwáxok apleg'a enxoho aptáhakxa appeywa. Cháxa ektémakxa nak ko'óxa ekyawe ekpayheykekxa ewáxok kaxwók xa. 30 Kayawagkok sa' apteme ekha kéláyo m'a, keñe sa' ko'o kasextohok séláyo.
Énxet apkeñama nak néten
31 Apyeykhágweykmók apyókxoho énxet ma'a apkeñama nak néten, keñe m'a apkeñama nak náxop apteme apkeñamakxa apagko' keso náxop, exének nahan aqsok éleñama nak keso náxop. Keñe m'a apkeñama nak néten apteme apyeykhágweykmoho m'a apyókxoho énxet, 32 exének nahan ma'a aqsok apwete nak, tén han ma'a aplege nak; méko eyke kamok takha' m'a aqsok apxeyenma. 33 Apmeyk agkok takha' xama énxet, exének ektáha naqsók ma'a aptémakxa nak appeywa Dios; 34 hakte cham'a apcháphasso enxoho m'a Dios, exének ma'a Dios appeywa nak, hakte eyeykhássessamhok apmésso Dios ma'a Espíritu apagkok. 35 Apchásekhayók Apyáp ma'a Apketche, apméssegkek nahan apmopwána yaqwayam elanha ekyókxoho aqsok ekheykegko nak. 36 Énxet ektáhakxa enxoho mey'ásseyam Apketche, keytek ekyennaqte apnények megkatnégwayam néxa; keñe m'a megkayaqwayam nak etnehek mey'ásseyam ma'a Apketche, métyehek sa' xa ekyennaqte egnények nak, exkak sa' aqsa m'a Dios senlegassáseykegkoho ekmaso agko' nak.